Arbeid (1942) nr. 23 - Vakbeweging in de oorlog

Alle natuurvrienden zijn er al sinds weken opuit om den eersten nachtegaal te hooren. de eersteZwaluwen te zien, de eerste speenkruidbloempjes teontdekken tusschen het dorre .blad op den boschgrond.Dat is ieder jaar weer een vreedzame jachtop „eerstelingen", en velen hebben de alleszins loffelijkegewoonte, om die eerste waarnemingsdata op teteekenen in een boekje. En juist na een winter als wethans gehad hebben, bewijst zulk een aanteekëningenboekjezijn bestaansrecht. Wij konden daaropal eerder wijzen en ook thans, nu we het over dekikkers willen hebben, beginnen we weer met onseigen aanteekenboekje: Dat bewijst alweer, dat denatuur dit voorjaar flink wat later ontwaakt is danria normale winters. De kikkers hoorden we in 1937voor het eerst kwaken op 29 Maart, het jaar daaropwas het 4 April, toen een keer 2 April. En dit jaar?Op den tienden April hoorden we voor het eerst eenverliefd* groen j as kwaken!Maar nu is dan toch overal de nachtzang derverliefde kikvorschen begonnen. Duizenden van dezeamphibieën zitten van zonsondergang tot zonsopgangaan den oever van de plassen en slooten, rivieïenen moerassen en laten hun individueel zoo verschillende,rollende kwaakgeluiden heel den nacht^door over de weilanden daverenBit betrekkelijk on welluidende' geratel heeft inhet volksgeloof heel wat beteekenis. Trouwens, dekikkers hebben over het algeme§n een belangrijkerol in het volksgeloof gespeeld en dat is geen wonder,want het heeft heel lang geduurd eer de mensclTenden. ontwikkelingsgang van deze slootbewonersgoed konden verklaren en zoo lang de menschvan vroeger eeuwen geen plausibele verklaring voor*een natuurverschijnsel wist te vinden, zoch,t hijeen verklaring die iets te maken had met wonderen,met bovennatuurlijke verschijnselen.De menschen hebben ook altijd op de kikkersgelet. En de keuterboer van de Veluwe, die bij zijnarbeid de kikkers hoort kwaken, -hoort daarin alseen soort bespotting: ,,'k" Waark, 'k Waark!" Enheeft die boer, die op die zandgronden hard genoegmoet ploeteren om de eindjes aan elkaar te knoo-Pen, dan geen reden om min of meer korzelig teantwoorden: 'k Waark/ök, 'oud oe moei!" Let ermaar eens op, het is de eerste reactie van de Veluweboerenals zij de kikkers hooren kwaken.We kennen allen wel het oude rijmpje:Als de kikker kwaakt,vast regen naakt."Of dat waar is, weten we niet, maar wanneer hetheel laftg droog is geweest, zijn er toch nog altijdboerenjongens, die een kikker' vangen en hem netzoolang bewerken tot het dier van narigheid begintte kwaken..Bepaald prettig is dat kwaken van de kikkersniet, wanneer men dat een heelen nacht vlak in zijn- nabijheid moet hebben en in oude verordeningenkunnen we dari ook menigmaal bepalingen met betrekkingtot het kikkergekwaak tegenkomen. Zoowaren de hoorigen van de prinsen van Soubise,edellieden die hun kasteel in Noord-Frankrijk hadden,vijf eeuwen geleden verplicht om in den huwe--lijksnacht van hun Heer aan een stuk door metstokken in de slotgrachten en de omringende wa£e -ren te slaan om de boerennachtegalen het zwijgenop te-leggen. Tot in het begin van de zestiendeeeuw heeft die bepaling bestaan. De historie vermeldtniet, of de hoorigen met hun stokken nog nietmeer lawaai maakten dan de groenjassen' in hetwater.Ook in de oude geneeskunde speelden de kikkerseen rol van belang. .Oude boeken vertellen ons daar•het een en ander van. Wilt u eens een uitstekendbloedstelpend middel uit vroeger eeuwen leerenkennen? Dat werd als volgt samengesteld: in Meimoest men een grooten groenen kikker vangen, eenzoo groot mogelij ken, en dien laten uitdrogen. Diegedroogde kikker moest dan tot poeder worden gestampten- vermengd worden met rooden wijn. eenscheut menschenbloed "en de schillen van granaatappelen.Een ander uitstekend middel tegen bloedingenwas ook kikkerdril. dat gewoon ingenomenmoest worden, maar die. merkwaardige substantiekon nog voor tientallen anderec, kwalen worden gebruikt,-van huidziekten tot en met moedervlekken.Nog vele andere onderdeelen van des kikkers lijfwaren van waarde voor de geneeskunde onzer verrevoorvaderen. Kikkeroogen, die -men in een zakje 1naaide en op de borst droeg, op het bloote lijf wantandershielp het niet, waren een probaat middel- tegen allerlei oogziekten • en beschermden den dragertegen blindheid. Vooral vanwege die laatsteeigenschap werden ze vrij vaak door soldaten gedragen.Het is mogelijk, dat dit laatste gebruik eenuitvloeisel is van de , signatuurleer der Ouden, deleer die aan de longvormige bladeren van het Longkruideen geneeskrachtige werking toeschreef voorde longen der menschen. die de zwaardvormige bladerenvan^de lis beschouwde als een probaat middeltegen wonden, toegebracht met het mes of hetzwaard, omdat alles in de natuur immers zijn bestemmingmoest hebben? -^Tegen hoofdpijn had men ook een probaat kikkermiddel.Meri ving een kwaker, liefst eentje diezoo groot mogelijk was en bond dien op den buikvan den door hoofdpijn gekwelde Binnen het uurwas de pijn dan verdwenen want die was overgegaanop den kikker. Voor vele veeziekten was ergeen beter middel dan kikvorschen. Had een koelastvan verstopping, dan was net voldoende, haardrie levende kikkers te laten slikken. Die woelden,n.l. 'de verstopping los!Zooals gezegd, heeft de mensch in twijfel verkeerdover den ontwikkelingsgang van de kikkers. Nog inde twaalfde eeuw was de meening van Sinte Hildegarde,een Duitse abdes. dat de kikkers aan deboomen groeiden en daêir op zwoele voorjaarsnachtenuitregenden.. Toen had nier; dus het verbandtusschen kikkerdril, donderkoppen en verliefdekwakers nog heelemaal niet in de gaten En tegenwoordigkan iedere jongen van de lagere school udien samenhang verklaren.Dat kwaken doen de kikkermannetjes, om de uitverkorenehuns harten te lokken en waarschijnlijkook. om anderen kwakers te beduiden, dat eengrondgebied rondom zo'n ratelenden „boerennachtegaal"al bezet isEn wie er goed op let, in deze nachten, zal algauw bemerken, dat er geen twee mannetjeskikkersdezelfde stem hebben. De groote, oude knapen latenhun rateltoon diep en vol over de weilandenklinken, de jongelieden hebben nog. maar hooge,dunne stemmen en daartusscheri zitten allerlei over- .gangen. Het is ook heel goed te hooren. dat de kikkersaan bepaalde domeinen gebonden zijn. Eenigejaren lang hebben we in de omgeving van -onzewoning een bijzonder zwaren roller gehoord, die afkomstigwas van een heel grooten kikker. En iedervoorjaar was hij weer op zijn post! Die was trouwenszoo oppermachtig dat hij in zijn slootje geenandere kikkers duldde.