In dit nummer: Bondsvoorzitter John Kerstens klaar voor ... - FNV Bouw

In dit nummer:
● Bondsvoorzitter John Kerstens
klaar voor Haags avontuur
● Een decennium pionieren op
het gebied van duurzaam hout
● Scheepstimmerwerf Nieuwboer
geeft oude botters tweede leven
MAGAZINE VOOR LEDEN VAN
JAARGANG 5 | NUMMER 5 | AUGUSTUS 2012 | FNVMEUBELENHOUT.NL

eeld Chris Pennarts
Afscheid
Na 33 jaar neemt Peter van der Aa afscheid van FNV Bouw (zie rechtsboven).
In die periode heeft hij zich met hart en ziel en met vele collega’s
ingezet voor diverse magazines van de bond. De laatste tweeënhalf daarvan
hebben wij met Peter samen mogen werken. Een boeiende en vooral
leuke tijd, waarin we veel van hem hebben geleerd. Via deze weg bedanken
we hem daarvoor en wensen Peter al het goeds voor de nabije toekomst!
Charlie Schuurman & Marlous Brand
WEGWIJS
Leden van FNV Meubel & Hout kunnen met vragen of problemen bij hun bond terecht.
Dat kan persoonlijk bij de vakbondscentra en de lokale afdelingen of telefonisch op nummer
0900 368 26 89 (lokaal tarief). Dit nummer is bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot
17.30 uur. Zie verder voor servicegegevens pagina 19.
AUGUSTUS 2012
IS ONDERDEEL VAN FNV BOUW
Krul
rubrieken
Inhoud
Laatste puntje...
Een punt stelt niks voor. Behalve als je ‘m
zet achter het laatste woord van de laatste
zin die je schrijft in dienst van FNV Bouw.
Die punt zet ik achter dit stukje. Daarmee
ben ik uitgeschreven voor de bond, na
10.584.627 woorden. Daar doe je 33 jaar
en één maand over, weet ik nu.
Per 1 september komt mijn vakbondsloopbaan
ten einde. Dat betekent nogal iets.
Het was werk. Maar het was veel meer dan
dat. Daarom geeft het een dubbel gevoel om
ermee te stoppen.
Ik heb met veel plezier magazines voor u gemaakt.
Ik heb met talloze leden en kaderleden
van FNV Bouw prettige en inspirerende
contacten gehad. En ik heb fijn samengewerkt
met mijn collega’s Charlie Schuurman
en Marlous Brand. Zij gaan gewoon door met
dit blad, samen met de nieuwe hoofdredacteur
Corine van Renswoude. Alsof er niets
gebeurd is. En zo hoort het ook. Ik wens hen
veel succes. En daar is-ie dan: ●
Peter van der Aa
(nog net) hoofdredacteur
4 Krullen
5 Uitgelicht
9 Branche
10 In beeld
15 Spaanders
19 Service
26 Bondig
29 Puzzel
30 FNV Voordeel
WEBSITE
Voor informatie en nieuws: fnvmeubelenhout.nl
HOOFDKANTOOR
FNV Meubel & Hout, Postbus 520, 3440 AM
Woerden. Opzegging lidmaatschap schriftelijk
aan dit adres of naar
ledenadministratie@fnvbouw.nl.
3

4
Krullen
Boktorterreur
Krul
De Aziatische boktor houdt wel van een
stukje Europese loofboom. Bij voorkeur een
esdoorn, maar heel kieskeurig is de kever
niet. Het diertje vreet zo’n beetje alles
aan dat op z’n pad komt. Daarom moet de
Aziatische boktor vooral in dat werelddeel
blijven. Toch komt hij via houten verpakkingsmateriaal
of exotische planten wel eens
overwaaien. Deze zomer werd de boktor bij
toeval ontdekt in Winterswijk. Om het diertje
uit te roeien, werden in een straal van 300
meter rondom de vindplaats alle bomen en
struiken gerooid. Enkele zogenaamde ‘lokesdoorns’
bleven staan om de eventuele
overgebleven exemplaren te vangen. Overigens
kunnen ook inheemse boktorren veel
ellende veroorzaken. Zo moest voetbalclub
AGOVV de deuren van haar monumentale
tribune sluiten, toen duidelijk werd dat er
boktorren in het hout zaten. FOTO WIKIPEDIA
In het zweet werken
Bewegen is gezond en dus bedacht meubelfabrikant
Markant de Oxidesk. Het betreft
een werkbureau met onder het blad een
elektrische fiets. Werknemers op kantoor
kunnen zo tijdens hun werk een aantal virtuele
kilometers afleggen. En dat heeft volgens
TNO ook nog eens een positieve invloed op
de informatieverwerking. Hoewel zeven uur
per dag op een stoel zitten erg ongezond is,
is het ook niet de bedoeling dat iemand zich
dagelijks in het zweet trapt. Een half uurtje
rustig peddelen schijnt al erg gezond te zijn.
Tweede ark van Noach
open voor publiek
De tweede ark van Noach van scheepsbouwer Johan Huibers is klaar
(zie Krul 4, 2010). Het schip werd deze zomer in Dordrecht officieel
geopend voor het publiek, dat zich aan boord kan laten informeren
over Noach en over het geloof in het bijzonder. Na eerder een klein
exemplaar gebouwd te hebben, wilde Huibers een replica bouwen
die ook qua afmeting overeen zou komen met het schip uit de bijbel.
Het resultaat is een enorm gevaarte van 23 meter hoog, 30 meter
breed en ruim 135 meter lang. Aan boord bevinden zich onder meer
diverse (opgezette) dieren en een enorm amfitheater waar Bijbelse
voorstellingen worden opgevoerd. De Ark is geopend van maandag
t/m zaterdag van 9.00 tot 18.00 uur. Grote groepen moeten nog
even wachten op de vergunning die in september rond moet zijn. Zie
voor meer informatie: arkvannoach.com. FOTO ARKVANNOACH
AUGUSTUS 2012

tekst Charlie Schuurman beeld Justin Prins
AUGUSTUS 2012
Krul
Uitgelicht
‘Ik dacht tijdens het draaien, daar
moet ik ook bij kunnen zitten’
Elk jaar vindt bij het Hout- en Meubileringscollege (HMC) de eind-
examenexpositie van de studenten plaats. De meest opvallende
ontwerpen en creaties op het gebied van meubel en interieurin-
richting worden dan aan het publiek getoond.
De lokalen van het HMC in Rotterdam zijn
dit jaar goed gevuld met een zeer gevarieerd
aanbod aan werkstukken. Klassieke, eikenhouten
eettafels worden afgewisseld door
hypermoderne woninginrichtingen en zelfs
compleet verbouwde boten. Het publiek
wordt echter vooral naar een lokaal getrokken
waar het ontwerp van Justin Prins (21)
staat. En niet alleen omdat er vette beats
uit zijn zeer opmerkelijke dj-set dreunen.
De vierdejaars student heeft namelijk een
draaitafel gebouwd, waarin een diskjockey
kan zitten terwijl hij of zij de platen draait.
Een verstelbare, luxe autostoel wordt daarbij
geflankeerd door brede armleuningen waar
gaten in uitgefreesd zijn voor de draaitafels.
In deze rubriek belicht Krul bijzondere
mensen en projecten uit de sector.
Heeft u een tip voor de redactie?
Laat het ons weten via krul@bdu.nl.
Aan de voorzijde geldt hetzelfde voor de
speakers. Prins, zelf ook dj en entertainer,
is twee jaar bezig geweest met het project.
“Het idee ontstond toen ik thuis weer eens
staand aan het draaien was. Ik dacht: daar
moet je toch ook bij kunnen zitten? Toen is
eigenlijk het balletje gaan rollen en heb ik
in eerste instantie drie schetsen gemaakt,
waarvan er uiteindelijk één is overgebleven.
Vooral de verschillende verbindingen
bedenken en het positioneren van de cdspelers
was erg lastig. Die moesten op de
goede armlengte komen. Doordat de stoel
verstelbaar is, kun je daar iets mee variëren.
Maar in feite zijn ze precies afgestemd op
mijn armen.” De draaiset is overigens niet
bedoeld voor luie dj’s, maar meer als oefentafel
voor thuis. “Of voor gehandicapte diskjockeys
die niet kunnen staan”, vult Prins
aan. Op internet heeft hij nog niets kunnen
vinden dat op zijn ontwerp lijkt. Prins: “Toch
schijnt er in Utrecht ook een jongen te zijn
die een dergelijke tafel ontwikkeld heeft.
Dat is op zich wel jammer omdat ik echt
dacht dat dit concept uniek was.” Vooralsnog
is het echter Prins die de show steelt
met zijn draaitafel. “Ik heb er echt heel veel
positieve reacties op gehad. Nu ik klaar ben
met de opleiding wil ik gaan onderzoeken
in hoeverre er vraag bestaat naar dergelijke
draaisets. Als die er blijkt te zijn, wil ik het
meubel wel in de markt zetten.” En dat lijkt
met een klaslokaal vol belangstellenden wel
goed te komen. ●
5

Interview
tekst Peter van der Aa beeld Martin de Bouter
Voorzitter John Kerstens van FNV Bouw wordt Kamerlid voor de PvdA
‘Ik ga proberen de band tussen de
partij en de vakbond aan te halen’
Vrijdag 1 juni 2012. Voorzitter John Kerstens van FNV Bouw zal er nog vaak aan terugdenken. Op die
tweede dag van de jaarvergadering van de bondsraad werd zijn zoon Evan geboren. En hij kreeg een
telefoontje dat zijn leven een ingrijpende wending zou geven.
Beller was Hans Spekman, de voorzitter van
de Partij van de Arbeid. Of John eens na zou
willen denken over een plaats op de kandidatenlijst
voor de Tweede Kamer. Kerstens
dacht na en stemde in. Op 12 september,
de dag van de verkiezingen, staat hij op een
eervolle tiende plek op de lijst voor de PvdA.
Dan wordt hij parlementariër en legt hij het
voorzitterschap van FNV Bouw neer.
Hectische tijd
John Kerstens heeft een hectische tijd achter
de rug. Na de ruzie vorig jaar binnen
de FNV over het Pensioenakkoord, kwam
de vernieuwing van de vakbeweging in een
stroomversnelling. In beide kwesties speelde
hij een hoofdrol. Tot op het laatste moment
schreef hij mee aan de teksten die op de
cruciale datum 23 juni tijdens een speciaal
FNV-congres werden voorgelegd aan de voorzitters
van de bonden. Op een paar na zetten
die hun handtekening. Daarmee was een
belangrijke hobbel genomen op weg naar,
wat voorlopig heet, De VakBeweging.
Grote uitdagingen
“In plaats van de laatste stap naar het ravijn
te nemen, zijn we net op tijd omgedraaid
en hebben we een stap gezet naar vernieuwing”,
zegt Kerstens. “Dat betekent gelukkig
dat ik geen zinkend schip verlaat. Maar
voor geruststellend achteroverleunen is ook
geen aanleiding. Met andere woorden: het
is niet hopeloos maar aan de andere kant
ook allerminst vanzelfsprekend dat het nu
goed komt. Er moet nog veel gebeuren. Over
6
Casco Krul
de noodzaak van vernieuwing zijn we het
allemaal wel eens. Nu moeten we ook laten
zien dat we het willen en kunnen. Wat nodig
is, is een inspirerend verhaal. We moeten
in de vakbeweging eindelijk weer toekomen
aan de vraag waartoe we op aarde zijn. We
staan voor grote uitdagingen. Er komen
hervormingen aan in de arbeidsmarkt, de
woningmarkt en de zorg. Daarbij moet de
vakbeweging vooroplopen. De politiek heeft
het afgelopen jaar genadeloos misbruik gemaakt
van het feit dat de FNV op zijn kont
lag. Neem het Pensioenakkoord, waarover de
meningen zo verdeeld waren binnen de FNVgelederen.
Zelfs de grootste tegenstanders
zouden het nu omarmen als ze zien wat de
politiek ervan heeft gemaakt. Dat mogen we
niet opnieuw laten gebeuren. Daarom moet
het weer over de inhoud gaan, veel méér dan
over de structuur. We hebben te veel tijd
verspild met gesteggel over wie wat te zeggen
heeft en waarom.”
Concrete dingen
Kerstens had zelf een groot aandeel kunnen
hebben in het vervolg van het vernieuwingsverhaal.
Kwartiermaakster Jetta Klijnsma,
die het pad effende voor De VakBeweging,
polste hem als voorzitter van de nieuwe
organisatie én van de FNV tijdens de transitieperiode,
waarvoor een jaar is uitgetrokken.
“Maar”, zegt Kerstens, “ik voorzag
een nieuwe tijd van praten, bemiddelen en
kleine stapjes nemen. Daar ben ik nu al een
paar jaar mee bezig. Ik heb er behoefte aan
om me weer met concrete dingen voor de
AUGUSTUS 2012

mensen bezig te houden. Wat niet wil zeggen
dat ik niet bereid ben me er in de toekomst
vanaf de zijlijn nog eens tegenaan te
bemoeien als dat nodig is.”
Meer belangen
Van de vakbeweging naar de politiek.
Kerstens ziet parallellen als het gaat om het
behartigen van belangen van mensen. Maar
ook verschillen: bij het maken van afwegingen
heb je in de Tweede Kamer met méér
belangen te maken dan bij de vakbeweging,
die vooral pal moet staan voor haar eigen
achterban. Dat zal wennen zijn.
Kerstens kwam aan het begin van de zomer,
zoals dat heet ‘met stip’, binnen op de kandidatenlijst
van de PvdA. In september gaat
AUGUSTUS 2012
het Haagse avontuur echt beginnen. Eerst
met de verkiezingen en de vraag welk mandaat
de PvdA van de kiezers krijgt. Dan het
debat binnen de fractie over de verdeling
van de portefeuilles en daarna de kabinetsformatie.
Benaderbaar blijven
Hoe begint Kerstens aan zijn nieuwe loopbaan?
“Vermoedelijk zoals alle nieuwe parlementariërs”,
zegt hij, “met het voornemen
om me niet te laten opsluiten op die vierkante
kilometer in Den Haag. Ik wil me laten
zien in het land. Ik wil dáár komen waar de
PvdA hoort te zijn, waar de mensen de partij
verwachten. Ik wil zichtbaar zijn en benaderbaar
blijven. Wat ik zeker ga proberen is
Casco Krul
Interview
de band tussen de partij en de vakbeweging
aan te halen. Het moet weer normaal worden
dat Kamerleden even contact leggen met de
bonden als er iets speelt op hun terrein. Dat
is de laatste tijd te dikwijls niet gebeurd.”
Wat dat betreft, denkt Kerstens dat hij op
een goed moment de fractie binnenkomt.
Hij vertelt dat hij met lede ogen heeft gezien
hoe de PvdA zich de afgelopen jaren
verwijderde van haar achterban. “Ze hebben
een hoop laten liggen en daarmee heeft de
partij veel krediet verspeeld. Gelukkig zie ik
nieuwe krachten die er volop mee bezig zijn
de partij weer op de goede koers te krijgen.
Dat zijn gelijkgestemden. Daar wil ik mee in
zee.”
Het grote geld
Kerstens heeft er duidelijk zin in. Hij hoopt
alleen niet dat mensen in de vakbeweging
denken: ‘daar gaat er weer een naar Den
Haag; daar gaat er weer een voor het grote
geld’. Hij zegt: “Ik ben niet vies van geld
maar het is nooit een drijfveer geweest in
mijn leven. Ik ben de laatste jaren veelvuldig
in het nieuws geweest vanwege mijn
voortrekkersrol in de FNV en dat heeft ertoe
geleid dat ik meerdere aanbiedingen heb
gekregen voor andere functies. Daar waren
er ook bij waarmee ik groot geld had kunnen
verdienen, maar dat heb ik niet gedaan. Het
sóórt werk dat ik doe vind ik belangrijker
dan wat het in materiële zin oplevert.”
Verschil maken
De politiek, zegt hij ten slotte, was niet zijn
jongensdroom. Werken bij de vakbond was
dat wel. Nu hij dan toch de politiek ingaat,
zal hij de achterban die hij achterlaat niet
vergeten. “Ik wil herkenbaar blijven voor de
leden van de vakbeweging. We staan aan de
vooravond van ingrijpende hervormingen.
Ik ga ervoor knokken op al die punten voor
gewone mensen het verschil te maken. Het
liefst natuurlijk tussen verschrikkelijk slecht
zonder en fantastisch dankzij mijn bemoeienis.
Zit dat er niet in, dan kies ik er liever
voor om vuile handen te maken om toch iets
fatsoenlijks voor elkaar te boksen, dan dat
ik met schone maar lege handen aan de zijkant
sta te klagen dat het niet fantastisch is
geworden. Dat moeten anderen maar doen.
Ik niet.” ●
7

Wij staan voor u klaar! Bel 0900 368 26 89 (lokaal tarief)

Doorwin geeft verftechnisch advies
De staat waarin de ramen en deuren van een woning verkeren, bepaalt voor een groot
deel het aangezicht van een woning. Het is daarom van groot belang dat ze op een
juiste manier afgewerkt en onderhouden worden. Doorwin heeft daarom in samenwerking
met verfleverancier PPG/Sigma een verftechnisch advies opgesteld. Hierin doet
het bedrijf aanbevelingen over de wijze van afwerking en onderhoud in de deurenfabriek
en op de bouwplaats. Het advies wordt gegeven per concept (I, II of III) en per
afwerkingsvorm (dekkend of transparant). De concepten zijn branchebrede richtlijnen
die staan voor de drie vormen van compleetheid waarin buitendeuren kunnen worden
afgeleverd. Daarnaast wordt er een ‘algemeen advies’ en een advies ‘zorg en afwerking’
gegeven. Zie voor meer informatie: kegro.nl/Verftechnische_adviezen.html.
Vernieuwde kozijnlijm
Bison Professional biedt kozijnfabrikanten die Komo-gecertificeerde
houten kozijnen uit willen leveren een nieuwe lijm,
waarvoor geen aanpassingen nodig zijn aan de machines. Het
gaat om een verbeterde versie van Tifa-Tix. Door de vernieuwde
receptuur kunnen zowel ruime als nauw passende verbindingen
waterdicht worden verlijmd. Vooral bij nauwe passingen is
de kans groot dat er te weinig lijm in de verbinding achterblijft
om een waterdichte verbinding te kunnen garanderen. Bison
heeft daarom minuscule parels toegevoegd aan de bestaande
Tifa-Tix. Deze parels voorkomen dat te veel lijm uit de verbinding
wordt geperst tijdens het opsluiten van het kozijn. Tifa-Tix
is Komo-gecertificeerd voor deuvel- en pen-en-gatverbindingen
in kozijnen die gemaakt zijn van meranti, sapeli (mahonie),
sapupira, iroko en oregon pine. De lijm heeft een minimale
klemtijd, is snel belastbaar en al na 4 uur op eindsterkte en
overschilderbaar. Zie voor meer informatie: tifa-tix.nl. FOTO
BISON
Superveilige onderhoudshandschoen
HexArmor heeft een handschoen ontwikkeld die qua snijbestendigheid de hoogste
EN-normering overtreft. Superfabric heet de stof waarvan ze worden gemaakt. Het
textiel bestaat uit unieke microscopische beschermplaatjes die verwerkt worden in
de handschoen, om zo de extreem hoge snijbestendigheid te verkrijgen. De handschoen
heeft twintig keer meer snijbestendigheid dan standaard lederen handschoenen.
Ze zijn onder meer bedoeld voor diverse onderhoudswerkzaamheden,
bijvoorbeeld aan machines met scherpe onderdelen. Naast de optimale bescherming,
biedt deze handschoen een zeer goede grip in droge, maar ook in olieachtige
omstandigheden. Daarbij heeft de gebruiker voldoende vingergevoeligheid om
gereedschappen en apparatuur te hanteren. Ook zijn de handschoenen waterdicht.
Zie voor meer informatie: prestop.nl.
FOTO HEXARMOR
Krul
Branche
Meer FSC-hout
uit Indonesïe
De ‘FSC Business Encouter’-tweedaagse
die in juni in Jakarta gehouden
werd, gaat de handel in Indonesische
gecertificeerde houtproducten een
flinke impuls geven. Deze verwachting
is gebaseerd op de vele positieve
reacties van deelnemers aan de bijeenkomst.
In Jakarta troffen meer dan
zestig bedrijven uit zeven landen en
Indonesische producenten van FSC-gecertificeerde
houtproducten zoals vloeren
en tuinmeubelen elkaar. In totaal
vonden ruim honderdvijftig zogeheten
business encounters plaats. De bijeenkomst
is een initiatief van onder meer
The Borneo Initiative, een Nederlandse
stichting die zich inzet voor FSC-verantwoord
bosbeheer in Indonesië. “Voordat
The Borneo Initiative in 2009 actief
werd, was slechts 1,1 miljoen hectare
bos FSC-gecertificeerd, ofwel 2 procent
van het Indonesische productiebos. Nu
ondersteunen we al 26 bosconcessies
op weg naar FSC-certificering. Van deze
groep hebben inmiddels zes bosbeheerders
het FSC-certificaat ontvangen
voor in totaal 623.010 hectare bos.
Nogmaals drie beheerders zullen waarschijnlijk
aan het einde van dit jaar ook
het certificaat ontvangen”, zegt Jesse
Kuijper, bestuurslid van The Borneo
Initiative.
AUGUSTUS 2012 9

10
In beeld
Krul
beeld Paul van Riel/HH
AUGUSTUS 2012

AUGUSTUS 2012
Krul
In beeld
‘Groen’
is oranje
Tot en met 7 oktober kan de Floriade in
Venlo nog worden bezocht. Eén van de
meest in het oog springende gebouwen is
het Nederlandse paviljoen The Green World.
Deze houtconstructie steekt als een openbarstende
kiem uit de aarde. Het hout is
afkomstig uit de loofbossen van Finland. Het
is oranje gemaakt met een nieuw watergedragen
systeem waardoor de houttekening
zichtbaar blijft. Eenmaal binnen in het 15
meter hoge gevaarte komt de bezoeker in
een wondere wereld van licht, geluid, geur
en gevoel. Het thema van The Green World
is de vraag hoe we in de toekomst omgaan
met water, licht, ruimte en energie. ●
11

tekst en beeld Bert Hijnen/Bouwtekst
Van het uitlenen van zagen tot het beheer van de complete productieketen
Een decennium pionieren op
het gebied van duurzaam hout
Vanaf 1995, twee jaar na de oprichting van de Forest Stewardship Council (FSC), spant Koninklijke
Dekker zich in om de keten van bos tot houtproduct te verduurzamen. Dit maakte het houtbedrijf in
tien jaar tijd tot een koploper in FSC-gecertificeerde hardhoutproducten.
Robbert Jan Dekker is directeur van Koninklijke
Dekker Hout, één van de grootste
Europese bedrijven in tropische hardhoutproducten.
Hij is ook voorzitter van het
bestuur van Stichting FSC Nederland,
waarin ruim driehonderd partners werken
aan een eerlijke markt en verantwoord
bosbeheer. Dat schept verplichtingen. Dekker
Hout draagt daardoor een extra grote
verantwoordelijkheid als het gaat om de
duurzame herkomst van het gebruikte hout.
“Op verjaardagsfeestjes kreeg ik altijd al
grappenderwijs te horen dat ik de oerbossen
van de wereld kap”, zegt Dekker. “Dat vond
ik verschrikkelijk.” De werkelijkheid ligt
genuanceerder. Tropische bossen worden in
eerste instantie gekapt voor alternatief landgebruik,
zoals de palm-olieplantages in Azië
of het verbouwen van soja in Zuid-Amerika.
Pas daarna gaat het om het hout zelf en de
waarde die het vertegenwoordigt. Gelukkig
zijn er inmiddels veel maatregelen genomen
om de houtproductie te verduurzamen.
Roepende in woestijn
“Ooit zijn wij begonnen op de Salomonseilanden”,
blikt Dekker terug, “waar wij door
het verhuren van zagen aan families en
stammen de eerste stroom tropisch FSChout
op gang brachten. De kleinschaligheid
hiervan zette natuurlijk geen zoden aan de
dijk. Tegelijkertijd probeerden wij al onze
bestaande leveranciers over te halen om
hun bosbeheer onder FSC-certificering te
brengen. Dit proces leverde door de kortetermijnvisie
van de Aziatische, Afrikaanse
12
Bedrijf
Krul
en Zuid-Amerikaanse bedrijven weinig op.
Duurzaam bosbeheer levert nu eenmaal veel
minder op en de noodzaak was er voor die
bedrijven ook niet. De meeste kopers vroegen
nergens om en als je als enige bedrijf
dan eisen gaat stellen, voel je je als een roepende
in de woestijn.”
Verticale integratie
Vandaar dat de stap werd gemaakt naar
verticale integratie. Dekker: “Wij zagen dat
je het uiteindelijk pas voor elkaar krijgt,
als je bereid bent de volledige keten zelf
over te nemen en te beheren. Inclusief het
beheer van de tropische bossen, de kap
en het stammenvervoer, het eigendom van
de zagerijen en zelfs de lokale houtbewerkingsfabrieken
in de oorsprongsgebieden.
In Maleisië en Indonesië bleek dat vrijwel
onmogelijk te realiseren. In Maleisië worden
concessies voor te korte duur uitgegeven
om duurzaam bosbeheer mogelijk te maken
en men was gewend om te veel bomen per
hectare te kappen. In Indonesië was de
politieke situatie instabiel en de corruptie
te groot. De houtprijs werd geregeerd door
grootschalige illegale kap. Veel bosbedrijven,
waar wij het traject naar FSC-certificering
mee waren ingeslagen, behoorden indirect
tot de Soehartofamilie en na de val van
Soeharto was eigenlijk al het werk voor niets
geweest.”
Koninklijke Dekker Hout richtte haar vizier
vervolgens op Brazilië, waar als eerste land
enkele grootschalige FSC-bossen waren gecertificeerd.
Echter, de vraagprijs voor een
bos in de deelstaat Mato Grosso, één van
de interessantste gebieden in de Amazone
qua beschikbare houtsoorten, werd niet
in Braziliaanse reaals of Amerikaanse dollars
gesteld, maar in ‘sacos’. Een bos werd
betaald uit de opbrengst van de soja-oogst
van de eerste drie jaren. Er werd eigenlijk al
vanuit gegaan dat het bos grotendeels tegen
de vlakte zou gaan.
Bolivia
Een beter alternatief bleek Bolivia. Een
land met weliswaar hoge kosten vanwege
de enorme afstanden tussen de Amazonebossen
en de dichtstbijzijnde zeehaven,
maar wel met een moderne boswetgeving,
die al vrijwel op het niveau van FSC lag.
“Na het kopen van FSC-hout bij bestaande
Boliviaanse houtbedrijven zijn wij daar in
2004 als meerderheidsaandeelhouder in een
joint venture gestapt met een Boliviaanse
partner”, vertelt Dekker. “Daarmee beheersten
wij in één klap de FSC-concessies, de
zagerijen en een uiterst moderne houtbewerkingsfabriek,
opgezet met subsidie van
het ministerie van Economische Zaken.
Er restte slechts één probleem. Er werd
vanuit de maatschappij en de overheid wel
geschreeuwd om duurzaam hout, maar er
was eigenlijk nog geen grootschalige markt
voor.” Eén van de klanten van Dekker Hout,
de Franse bouwmarktketen Castorama, had
vanuit haar maatschappelijke positie wel
oren naar een volledig programma van FSCgecertificeerde
hardhouten tuinproducten.
Zodoende kreeg Dekker Hout de kans om
AUGUSTUS 2012

terrasplanken, tuinschermen en plantenbakken
af te zetten. Een assortiment waarmee
het rendement uit de stammen ten opzichte
van de traditionele productie flink kon worden
verhoogd. Daarmee konden de hoge
transportkosten en de lagere opbrengsten uit
de FSC-kap worden gecompenseerd.
Groeiende vraag
Dekker: “De laatste jaren is de vraag sterk
toegenomen. Vooral door de Franse, Duitse
en Engelse doe-het-zelf-ketens, maar ook
AUGUSTUS 2012
door de Nederlandse overheid en woningbouwcorporaties.
Onze joint venture is in
volledig eigendom overgegaan en onze FSCproductie
is ook in Maleisië, Indonesië,
China, Kameroen, Gabon, Brazilië en Peru
op gang gekomen. Hoewel wij nog niet op
100 procent zitten – uiteindelijk is slechts 2
procent van de tropische bossen wereldwijd
FSC-gecertificeerd – zijn al onze producten
in duurzaam hout verkrijgbaar. Economisch
blijkt het moeilijk. De meerkosten van de
dubbele voorraden in veel meer hardhout-
Krul
Bedrijf
soorten zijn helaas nog altijd hoger dan de
meerprijs die het FSC-hout oplevert. Maar
onze duurzame toekomst is gegarandeerd en
wij zijn in tien jaar tijd koploper in FSC-gecertificeerd
duurzaam hardhout geworden.”
Ook als bestuursvoorzitter van FSC Nederland
heeft Dekker een belangrijke bijdrage
kunnen leveren aan het ontwikkelen van
vraag en aanbod van FSC-hout en -papier.
“Al met al toch een bewijs dat investeren in
duurzaamheid loont.” ●
Zie voor meer informatie: dekkerhout.nl.
13

KOM SAMEN NAAR EEN PENSIOENBIJEENKOMST
HOE ZIT HET EIGENLIJK MET MIJN PENSIOEN?
Wat krijg ik eigenlijk als ik met pensioen ga? Wat gebeurt er
bijvoorbeeld met mijn pensioen als ik ga trouwen, kinderen
krijg, ga scheiden of werkloos word? Over pensioenen
bestaan veel onduidelijkheden. Daarom organiseren wij
voor u en uw partner een pensioenbijeenkomst.
WAT STAAT ER OP HET PROGRAMMA?
Tijdens deze bijeenkomst willen wij u zo goed mogelijk
informeren over uw pensioen, zodat u straks niet voor
verrassingen komt te staan. Daarnaast krijgt u de kans om
met een medewerker van FNV Bouw te praten over uw eigen
situatie. Ook zal er een adviseur van Loyalis aanwezig zijn,
die zal ingaan op wat u nog extra kunt regelen voor uw
pensioen.
HEBT U NOG VRAGEN, OF WILT U ZICH OPGEVEN?
Kijk dan op onze website fnvbouw.nl en geef u op voor
één van de bijeenkomsten! Of bel ons op 0900 368 26 89
(op werkdagen van 8.00 – 17.30 uur).
De bijeenkomsten zijn bedoeld voor leden tot 55 jaar.
15 SEPTEMBER 2012
(regio Oost)
Beekbergen
29 SEPTEMBER 2012
(regio Noord)
Marum
6 OKTOBER 2012
(regio Noordwest)
Woerden
20 OKTOBER 2012
(regio Zuidoost)
Veldhoven
3 NOVEMBER 2012
(regio Zuidwest)
Zevenbergen
Alle bijeenkomsten
beginnen om 10.00 uur
de zaal is open vanaf
09.30 uur.
Eindtijd:
12.30 – 13.00 uur.

Vakbeurs Hout 2012 gaat niet door
Door de aanhoudende crisis wordt de Vakbeurs Hout, die in oktober gehouden zou
worden, verschoven naar 2014. Dit jaar ontbreekt in de branche het draagvlak om er
een succes van te maken. De voorbereidingen voor de beurs waren al in volle gang
maar zijn alsnog afgebroken. Esmée Beekman, projectmanager bij organisator VNU
Exhibitions: “Het is jammer dat we die beslissing hebben moeten nemen maar onder
de huidige marktomstandigheden is dat het beste.” Voor de kortere termijn kijken exposanten
in de houtsector die zich toch willen presenteren naar andere mogelijkheden,
zoals het deelnemen aan de Internationale Bouwbeurs van februari volgend jaar in de
Utrechtse Jaarbeurs. Daar wordt in 2014 ook de verschoven Vakbeurs Hout gehouden,
van 23 tot en met 26 september.
Nikari-meubels van twaalf kunstenaars
AUGUSTUS 2012
De Finse meubelproducent
Nikari Oy geeft elke
maand van het jaar 2012
een kunstenaar de opdracht
een ontwerp te maken voor
een meubel dat aansluit
bij de filosofie van het bedrijf.
Nikari maakt meubels
van duurzaam hout uit de
eigen omgeving. Van elk
ontwerp maakt Nikari een
gelimiteerde serie van genummerde
exemplaren. Het
meubel van de maand april
(zie foto) was van de Zwitser
Alfredo Häberli.
FOTO NIKARI OY
Meubel en hout op expositie in Bunnik
Om alvast te noteren: de jaarlijkse expositie ‘Vormgevers in hout’ wordt dit jaar op
zaterdag 20 en zondag 21 oktober gehouden in het monumentale Fort bij Vechten.
In de door houtkachels verwarmde kazernes van het fort zijn expositieruimtes en
kleine werkplaatsen ingericht. Meubelmakers, beeldhouwers, houtdraaiers en andere
vormgevers in hout presenteren hier hun werk. Alle deelnemers vervaardigen
hun producten op milieuvriendelijke wijze uit inheems hout. Op deze manier dragen
ze bij aan een duurzame samenleving en heeft ieder product zijn eigen unieke
verhaal. “Op de expositie kun je de passie aanraken en voelen”, aldus de organisatoren.
Naast de tentoongestelde meubels en (kunst)objecten zijn ook andere
producten te koop, zoals boeken en hout. Beide dagen zijn de makers aanwezig om
hun eigen werk toe te lichten. Ook zijn er workshops en lezingen. Kinderen kunnen
spelen in de gigantische speeltuin van hout. Het Fort bij Vechten ligt aan de Marsdijk
2 in Bunnik.
Krul
Spaanders
Verwende poes
eist steeds vaker
luxe meubilair
Steeds meer meubelzaken nemen luxueuze
dierenmeubels, de zogenaamde
pet houses, op in hun assortiment.
Volgens Andries Jansen van Jansen
Furniture, de in Zevenaar gevestigde
producent en leverancier van klassiek
meubilair en accessoires, groeit de
vraag naar honden- en kattenmeubels
in Europa sterk. Hij zegt: “Op internationale
meubelbeurzen komen wij
steeds vaker pet houses tegen als onderdeel
van luxueus meubilair. Daarom
hebben wij nu zelf ook een luxe dierenmand
in onze collectie opgenomen. De
mand, die ook als zitpoef gebruikt kan
worden (zie foto), wordt goed verkocht.”
In de Verenigde Staten en Engeland waren
chique honden- en kattenmeubels
al langer in trek bij de ‘high society’,
maar deze trend lijkt nu over te waaien
naar de rest van Europa en Nederland.
Dat dierenspeciaalzaken een uitgebreid
aanbod van hokken en manden hebben,
is vanzelfsprekend. Nieuw is dat
steeds meer deftige meubelzaken ook
mee gaan doen en dierenmeubilair in
luxe uitvoeringen verkopen. Iets voor de
verjaardag van de poes?
FOTO JANSEN FURNITURE
15

Bedrijf
tekst en beeld Job van der Mark
Eeuwenoude technieken vormen basis voor ambachtelijke scheepswerf
Vakmanschap geeft ‘varende
monumenten’ een tweede leven
Historische schepen restaureren met eeuwenoude technieken. Dat is de specialiteit van Scheepstim-
merwerf Nieuwboer in Spakenburg. De medewerkers van dit ambachtelijke bedrijf zijn met recht trots
op hun werk. Nieuwboer bestaat al bijna tweehonderd jaar en heeft in die tijd een enorme schat aan
ervaring opgedaan. “Schepen worden op het oog gebouwd, tekeningen hebben we niet.”
16
Krul
AUGUSTUS 2012

Medewerkers gebruiken modern gereedschap voor hun ambachtelijke werk
De omschrijving ambachtelijk is bij
Scheepstimmerwerf Nieuwboer wel op zijn
plaats. Het bedrijf zet het werk voort waarmee
in 1829 is begonnen en doet dit veelal
nog op dezelfde manier, volgens eigenaar
Henk van Halteren. “Natuurlijk maken wij
gebruik van moderne machines en gereedschappen
en in plaats van bouten van ijzer
gebruiken we nu rvs. Maar in grote lijnen is
de manier van werken nog altijd hetzelfde.
Mijn vrouw is de zevende generatie Nieuwboer
in dit bedrijf. We hebben te maken met
een lange en rijke geschiedenis.”
Kernactiviteit
Houten vaartuigen restaureren, nieuw bouwen
en alles wat daarbij hoort. Dat is de
kernactiviteit van de scheepswerf. Met name
historische botters worden onder handen
genomen. Deze vissersschepen werden in
het verleden regelmatig gezien op de wateren.
“Honderden hebben er gevaren op de
Zuiderzee”, schat Van Halteren in. “Maar na
de afsluiting van dat water en de inpoldering
van land heeft de visserij een flinke tik gekregen.
De branche is er nooit meer bovenop
gekomen.” Dat heeft overigens niet tot gevolg
gehad dat de karakteristieke botter helemaal
verdween. Van Halteren: “De botter
was één van de meest voorkomende en geliefde
vissersschepen. Er zijn er denk ik nog
ongeveer tachtig in gebruik. Midden jaren
zestig is de bottervereniging in het leven
geroepen, om de botter voor de toekomst te
AUGUSTUS 2012
bewaren. Het wordt sindsdien als cultuurhistorisch
erfgoed gezien. Het zijn varende
monumenten. Want er wordt nog altijd mee
gevaren, alleen dan als pleziervaartuig.”
Selectie is cruciaal
De botter is een halfopen zeilschip met een
platte bodem. Het geraamte is opgebouwd
uit houten spanten. Deze worden ook wel
ribben genoemd. “Het hout voor deze spanten
zoeken wij zelf in Europese bossen en
we hebben er een gespecialiseerde leverancier
voor”, legt Van Halteren uit. “De uitdaging
van deze constructiedelen is namelijk
dat je er niet alleen dik en sterk hardhout
voor nodig hebt, het moeten ook nog eens
kromme stukken zijn. De selectie van dit
materiaal is cruciaal, omdat het de basis
vormt van het schip. Om de spanten worden
namelijk de huiddelen getrokken, waardoor
de botter zijn vorm krijgt.”
De huiddelen zijn hardhouten planken van
ongeveer negen meter lang en dertig centimeter
breed. Het hout hiervoor wordt na de
kapping drie jaar te drogen gelegd. Op een
botter worden zestien van deze huiddelen
toegepast. Daarnaast wordt de bodem van
het vaartuig opgebouwd uit zes vlakdelen.
Een botter is een rond lopend vaartuig, dus
moet het hout dat wordt gebruikt ook rondlopen.
Om dit voor elkaar te krijgen, gebruikt
de scheepswerf een authentieke techniek,
vertelt Van Halteren. “Om de huiddelen van
het schip uit te zagen, gebruiken we mal-
Krul
Erik Diekerhof restaureert de Elburgse botter EB29
Bedrijf
len. De uitgezaagde delen worden vervolgens
krom gebrand door middel van verhitting
door open vuur of door een brander. Relatief
dunne planken worden vier uur verhit om
het gewenste resultaat te krijgen, voor de
dikke onderdelen moeten we soms een paar
dagen de tijd nemen.”
Talloze details
Naast de spanten en de huiddelen, wordt
ook het berghout aangebracht bij de bouw
van een botter. Dit zijn lange, houten balken
die rondom het schip worden bevestigd.
Daarmee is de hoofdconstructie opgebouwd,
maar het werk is dan uiteraard niet klaar.
De afwerking is nog een klus met talloze details.
Van Halteren: “Het hout moet worden
geschuurd en vervolgens geïmpregneerd met
een conserveringsmiddel en de naden tussen
de planken moeten worden gebreeuwd.
Dat wil zeggen dat er geplozen en geteerd
henneptouw tussen wordt geslagen. De naad
wordt daarna afgepekt, oftewel er wordt een
laag pek overheen aangebracht. Het uiteindelijke
doel is om de huid waterdicht te
maken. Deze techniek werd in het verleden
precies op dezelfde manier toegepast.” De
werkzaamheden van Scheepswerf Nieuwboer
zijn duidelijk specialistisch van aard. Toch
vraagt Van Halteren geen specifieke ervaring
van zijn medewerkers. “We werken hier met
ongeveer vier vaste krachten en een aantal
stagiaires. Ik en een collega die hier al 25
jaar loopt, zijn direct na school begonnen.
17

18
Bedrijf
Krul
Het hout dat voor de botter wordt gebruikt moet rond lopen. Om dit voor elkaar te krijgen, worden de planken krom gebrand
De rest van de jongens en de stagiaires hebben
allemaal een opleiding gevolgd bij het
Hout- en Meubileringscollege in Amsterdam.
Dat is een prima basis, maar het vak leren
ze pas echt als ze hier aan de gang gaan
met hun eerste restauratie- of nieuwbouwproject.
Overigens voeren we de opdrachten
niet alleen hier op de werf uit. Soms werken
we ook op andere locaties.”
Bij de werf wordt aan verschillende schepen gewerkt
Externe projecten
Ten tijde van het interview had Scheepswerf
Nieuwboer twee externe projecten. In België
wordt een palingbotter gebouwd voor het
Scheepvaartmuseum in Baasrode. Daarnaast
is er een klus in Elburg. Daar zijn drie medewerkers
van het Spakenburgse bedrijf bij
betrokken, onder wie Erik Diekerhof. “Deze
restauratieklus betreft de Elburgse botter
EB29, een schip dat is gebouwd in 1920
voor een plaatselijke visser”, legt hij uit. De
staat waarin de botter werd aangetroffen als
‘niet goed’ omschrijven, bleek ietwat optimistisch
gezegd. “Werkelijk alles was verrot
aan het vaartuig”, zegt Diekerhof glimlachend.
“28 februari 2011 zijn we begonnen
met het werk, letterlijk van onder af aan. We
hebben alles moeten vervangen. Sommige
mensen noemen een dergelijke klus dan
nieuwbouw, maar ik noem het restauratie
omdat we de oorspronkelijke staat als basis
gebruiken.”
Volgens de door Van Halteren toegelichte
werkmethodes is de botter weer opgebouwd
en in oude glorie hersteld. Na deze zomer
moet het werk afgerond zijn en pas als het
helemaal klaar is, kan Diekerhof zeggen of
hij tevreden is met zijn werk. “We zijn nu
bezig met de details. De grootste uitdaging
is om het overzicht te behouden. De botter
is namelijk een prachtig en karakteristiek
vissersschip met vloeiende lijnen. Of dat
karakter mooi behouden is gebleven, kan ik
pas zien als hij te water wordt gelaten. Dan
kan ik echt beoordelen of ik met recht trots
kan zijn op ons werk.”
Enorme geschiedenis
Vaktrots, dat is belangrijk voor de medewerkers
en de eigenaar van Scheepstimmerwerf
Nieuwboer. “Schepen worden op het oog
gebouwd, bouwtekeningen hebben we niet”,
vertelt Van Halteren. “We zoeken zelf het
materiaal uit dat we gebruiken. Vanaf het
begin tot het eind ben je betrokken bij het
project en je werkt bijna altijd aan schepen
die een enorme geschiedenis achter de rug
hebben. Vaak betreft het vaartuigen van
meer dan honderd jaar oud. Ja, we zijn inderdaad
trots op ons werk en ik zou in ieder
geval nooit meer iets anders willen doen.” ●
AUGUSTUS 2012

John
John Kerstens
bondsvoorzitter
M’n laatste column
M’n laatste column. De laatste 350 woorden (ongeveer)
die ik in het bondsblad van FNV Bouw schrijf. Misschien
had u het al ergens gehoord, en anders heeft
u het elders in dit blad kunnen lezen: ik ga weg. Niet
om (zoals door velen gedacht) Agnes Jongerius op te
volgen, maar om ‘de politiek in te gaan’. En niet omdat
ik eigenlijk nooit iets anders wilde, maar omdat ik de
overtuiging heb dat ik vanuit Den Haag de komende
jaren méér kan betekenen voor ‘onze mensen’. Voor u
dus. Voor mensen die de crisis niet hebben veroorzaakt,
maar er wel de gevolgen van ondervinden en de rekening
ervan op hun bordje krijgen. Voor mensen die alle
belang hebben bij fatsoenlijke hervormingen van de arbeidsmarkt,
de woningmarkt en de zorg. Om maar wat
dingen te noemen die (ook) op het bordje van de politiek
liggen. Het spreekt voor zich dat ik daarbij vanuit
Den Haag de lijnen met de FNV kort wil houden. Want
korte lijnen tussen politiek en vakbeweging zijn hard
nodig. Voor de vakbeweging, zeker ook voor de partij
die mij heeft gevraagd, maar vooral voor werkend (en
gepensioneerd) Nederland.
En natuurlijk ga ik FNV Bouw missen. U, maar ook
onze kaderleden en mijn collega’s. Ik heb sinds 1991
met veel plezier bij de vakbeweging gewerkt. Omdat je
zeker ook daar het verschil voor mensen, met mensen,
kunt maken. Omdat ‘de vakbond’ nog steeds hard nodig
is. Om mensen te helpen om met, door en in hun werk
vooruit te komen in het leven. En om daar waar werkgevers
zich als ‘bazen’ gedragen in te grijpen. Deze zomer
bijvoorbeeld nog rondom al die faillissementen in de
bouw waar een luchtje aan zit.
En ten slotte: ik hoop dat het u allemaal goed gaat. Dat
onze sectoren de crisis nu echt te boven komen. En dat
er ook in de toekomst een sterke ‘bouwbond’ zal zijn.
Tot ziens! Misschien al wel op 12 september. In het
stemhokje. ;-)
AUGUSTUS 2012
Service
FNV Bouw ledenservice
Vakbondscentra
FNV Bouw heeft in het land dertig vakbondscentra. Daar kunnen
leden bij de vakbondsconsulent terecht met vragen over bedrijfstakeigen
regelingen en met vragen of problemen over werk en inkomen.
Nadere informatie bij de helpdesk van FNV Bouw: 0900 368 26 89.
Lokale afdelingen
FNV Bouw heeft, verspreid over het land, ongeveer driehonderd lokale
afdelingen. Leden kunnen bij de vraagbaak van de afdeling terecht
met vragen en problemen. Contactgegevens van de vraagbaak
zijn op te vragen via 0900 368 26 89.
Re-integratiebegeleiding
FNV Bouw heeft vrijwilligers die zijn opgeleid om leden te begeleiden
bij hun re-integratie, bijvoorbeeld tijdens ziekte, werkloosheid of
bij (her)keuring voor een WAO/WIA-uitkering. Schakel de rea-begeleider
zo vroeg mogelijk in. Bel daarvoor met 0900 368 26 89.
Advies Sociale Voorzieningen (ASV)
FNV Bouw geeft leden met een laag inomen advies over sociale
voorzieningen. ASV’ers (geschoolde kaderleden) weten alles over bijzondere
bijstand, kwijtscheldingsregelingen, langdurigheidstoeslag,
aanvullende bijstand, zorg- of huurtoeslag. Bel 0900 368 26 89.
Contributietabel FNV Bouw
(per 1 juli 2012)
Casco Krul
Normtarief voor werkende leden
22 jaar en ouder € 15,77
21 jaar € 13,40
20 jaar € 11,83
19 jaar € 9,46
18 jaar € 7,88
17 jaar € 6,31
15 en 16 jaar € 3,94
Aangepast tarief
voor leden met uitkering etc.* 22 jaar en ouder € 9,30
voor leden met uitkering etc.* 21 jaar en jonger € 0,00
leden van 65 jaar en ouder € 5,20
partners van overleden leden zelf niet in loondienst € 4,57
parttimers die 20 uur of minder werken € 9,30
parttimers die 21 tot en met 30 uur werken € 11,83
* leden met WW, IOAW, ZW of bijstand of samenloop met
WIA/WAO/Wajong/WAZ
leden met prepensioen en vut-uitkering
leden met verlaagd loon in het 2de ziektejaar
leden met WIA/WAO/Wajong/WAZ 65% of meer afgekeurd
huismannen (rolwisseling)
21 19

tekst Peter van der Aa beeld Chris Pennarts
FNV Bouw zet in cao-beleid opnieuw in op duurzaam investeren in mensen
‘Werknemer moet gezond, veilig
en met plezier kunnen werken’
FNV Bouw staat opnieuw aan de vooravond van een lastig cao-jaar. De sectoren waarin de bond actief
is, zuchten onder de economische crisis en banen sneuvelen bij de vleet. In het arbeidsvoorwaarden-
beleid 2013 wil de bond dan ook de nadruk leggen op werk, zegt cao-coördinator Charley Ramdas.
Het wordt druk aan de cao-tafel in 2013.
De bouw-cao loopt af evenals die voor de
afbouw en de schilders. Ook moet er een
nieuwe cao Woondiensten worden afgesloten
net als een aantal cao’s in de houtsector.
De inzet van de sectoren wordt vastgesteld
door de diverse sectorraden. En die baseren
zich weer op de leidraad van het algemeen
arbeidsvoorwaardenbeleid. Dat wordt in het
najaar bepaald door de bondsraad. Maar
eerst komt de achterban aan het woord. “We
willen zoveel mogelijk mensen betrekken
bij het hele proces”, zegt cao-coördinator
Charley Ramdas van FNV Bouw. “Dus vanaf
het formuleren van de inzet tot en met het
beoordelen van het eindresultaat. En bovendien
zo breed mogelijk. We willen de wensen
en behoeften horen van leden en niet-leden
en van werknemers met een vaste baan en
mensen met flexwerk. We gaan als het ware
ophalen wat er in de sectoren leeft en verbinden
dat met onze visie.” Om al die meningen
te verzamelen, zet FNV Bouw in het
najaar meerdere instrumenten in. Zo komen
er weer enquêtes op het internet en bezoekt
de bond veel bouwplaatsen en bedrijven om
met de werknemers in gesprek te gaan.
Investeren in mensen
Bij het maken van cao-voorstellen zal FNV
Bouw zich grotendeels laten leiden door het
begrip: duurzaam investeren in mensen.
Stap voor stap probeert de bond in een
reeks van jaren een ambitieuze doelstelling
dichterbij te brengen: de sectoren moeten
zodanig worden ingericht dat werknemers
22 20
Interview
Casco Krul
er veilig, gezond en met plezier hun werk
kunnen doen en fit de eindstreep halen. Immers,
investeren in mensen betekent tevens
hun kennis en vaardigheden op peil houden,
zodat zij ook fit blijven voor de sector en de
arbeidsmarkt. Verder blijft het van belang
ervoor te zorgen dat mensen in flexibele
banen niet worden uitgebuit. Ook in hen
moet worden geïnvesteerd. Ze hebben recht
op eerlijke arbeidsvoorwaarden en goede
werkomstandigheden, zoals die ook gelden
voor mensen met een vast contract.
Visieloos bezuinigen
Gemakkelijk zal het volgend jaar niet worden
om cao’s af te sluiten. “We onderhandelen
onder een ongelukkig gesternte”, voorziet
Ramdas. “De economie groeit nauwelijks,
onze sectoren klimmen maar niet uit het dal
van de recessie en de werkloosheid neemt
sterk toe. De werkgevers misbruiken die
situatie door te proberen onder afspraken
uit te komen die we eerder maakten, zoals
over arbeidstijden en toeslagen.” Maar daar
blijft het niet bij, aldus de vicevoorzitter
van FNV Bouw. Het kabinet is fors aan het
bezuinigen. En de Kunduzcoalitie lost al
een stevig schot voor de boeg. De sociale
zekerheid verslechtert, de btw gaat omhoog
en de onbelaste reiskostenvergoeding wordt
geschrapt. Dat heeft allemaal consequenties
voor de koopkracht en beïnvloedt zo ook de
cao-onderhandelingen. Ramdas: “Het kabinet
richt zich helaas alleen op bezuinigingen
en laat ondertussen de afbraak van de werkgelegenheid
op z’n beloop.”
Onderhandelingsruimte
Zoals de gewoonte is, zal op grond van de
gebruikelijke uitgangspunten, prijscompensatie
en verwachte productiviteitsstijging,
voor 2013 de onderhandelingsruimte worden
bepaald. Vervolgens wordt bekeken
hoe die ruimte moet worden verdeeld. “Als
ondergrens voor de loonsverbetering willen
we prijscompensatie, maar er is alle aanleiding
om tegelijkertijd vooral te investeren in
werk. Dus als het kan méér banen en daar
moet de overheid haar rol in pakken”, aldus
Ramdas. “Als dat in onvoldoende mate
gebeurt, zullen we aan de onderhandelingstafel
maatregelen moeten nemen om het
beschikbare werk eerlijker te verdelen onder
de werknemers.” Hij denkt daarbij aan tijdelijke
vormen van arbeidsduurverkorting,
aan aangepaste werktijden om werk en privé
beter te kunnen combineren in bepaalde
levensfasen en aan herstelverlof voor oudere
werknemers. Als mensen gebruik maken
van dergelijke regelingen biedt dat wellicht
mogelijkheden om anderen aan werk te
helpen of om leerwerkplekken te creëren.
Het herstelverlof is nodig omdat de Kunduzcoalitie
een streep heeft gehaald door het
Pensioenakkoord. Ramdas: “We hadden het
goed geregeld voor oudere werknemers met
een zwaar beroep. Zij zouden met 65 jaar
kunnen stoppen met een fatsoenlijke AOW.
Dat heeft de politiek geblokkeerd. We willen
dat mensen gezond en veilig de eindstreep
halen. Als die verder weg komt te liggen,
vinden we dat onverantwoord, zeker voor
mensen die zwaar werk hebben.”
AUGUSTUS 2012

Extra risico’s
Het staat vast dat er in de nabije toekomst
een groot tekort ontstaat aan technisch
personeel. En dat bedrijfstakken elkaar
gaan beconcurreren om mensen binnen te
halen. Dan speelt het imago van een sector
een grote rol. De reputatie van de bouw en
een aantal aanverwante sectoren als een
veilige werkomgeving is er de laatste jaren
niet op vooruitgegaan. “Zij kunnen het zich
niet permitteren om nog meer deuken op te
lopen”, vindt Ramdas. “Daarom moeten de
AUGUSTUS 2012
arbeidsomstandigheden verbeteren. Je ziet
de laatste tijd steeds vaker dat bedrijven op
dat gebied steken laten vallen. Op papier is
het allemaal goed geregeld. In de praktijk
maken werkgevers op het ogenblik misbruik
van de zorg bij werknemers om hun baan te
verliezen. Ik doe een beroep op werkgevers
om goed voor hun werknemers te zorgen,
door de afspraken die we op dit gebied hebben
gemaakt na te leven. Waar dat niet gebeurt,
zullen we niet aarzelen om bedrijven
aan de schandpaal te nagelen.” ●
Casco Krul
Interview
Ledenraadpleging
In het najaar start de cyclus van het arbeidsvoorwaardenbeleid
2013. Werknemers
kunnen hun mening geven over de inzet bij
het cao-overleg. Voor de bouw-cao kan van
27 augustus tot 17 september een enquête
worden ingevuld op fnvbouweninfra.nl. Ook
voor andere sectoren volgt een enquête.
23 21

Vernieuwing
De vakbeweging gaat onder
Ton Heerts nu echt op de schop
tekst Peter van der Aa beeld ANP
De nieuwe vakbeweging, die de FNV moet gaan vervangen, is nu echt in de maak. Met als voorlopige
naam: de VakBeweging. Het bekende groene logo van de vakcentrale FNV is aangepast. Tijdens de
‘verbouwing’ heet het in overwegend fris blauw: ‘FNV In beweging’.
Zestien van de negentien FNV-bonden
tekenden deze zomer in Amsterdam de oprichtingsakte
voor een nieuwe vakbeweging.
Voorzitter John Kerstens deed dat namens
FNV Bouw. Interim-voorzitter van de FNV én
van ‘de VakBeweging’, zoals de voorlopige
naam van de nieuwe organisatie luidt, is
Ton Heerts. Heerts kent de FNV heel goed
want hij was eerder al eens vicevoorzitter
van de vakcentrale. Hij moet leiding gaan
geven aan het vernieuwingsproces waarvoor
een jaar is uitgetrokken. In mei 2013 moet
de nieuwe bond er echt zijn. Dan kiezen de
leden zelf rechtstreeks een voorzitter. De
aangesloten bonden hebben dus nog een
klein jaar de tijd om toe te werken naar
de oprichting van de nieuwe koepel met
herkenbare sectoren en met netwerken van
onder meer jongeren, senioren, vrouwen en
zzp’ers. In oktober van dit jaar komt er al
een tijdelijk ledenparlement met raadgevende
bevoegdheid.
Elkaar versterken
FNV Bouw is “vol overtuiging” toegetreden
tot de VakBeweging. “Niet alleen omdat we
móeten vernieuwen”, zegt voorzitter John
Kerstens, “maar omdat we het willen en
kunnen. Met z’n allen, van klein tot groot.
We hebben elkaar veel te bieden, we kunnen
elkaar versterken.”
Duidelijkheid scheppen
De nieuwe interim-voorzitter heeft er zin in.
“Het is een zware klus die ik moet doen,
maar een mooie”, zegt Ton Heerts. Op weg
naar het oprichtingscongres van volgend
jaar mei ziet hij het als zijn missie om de
24
Casco Krul
structuur maar vooral ook de inhoudelijke
cultuur van de vakbeweging ten goede te
keren. “We staan nu aan het begin van een
veranderingsproces”, zegt hij. “We moeten
herkenbaarder worden, meer aanspreekbaar
voor jongeren en het moet duidelijk worden
waar we voor staan. Ik wil me graag inzetten
om het tij te keren en duidelijkheid voor de
leden te scheppen.”
Eenheid in verscheidenheid
Het belangrijkste wat de deelnemers aan de
VakBeweging volgens Heerts zijn overeengekomen,
is dat ze met respect voor ieders
eigenheid verder willen komen. “Eenheid
in verscheidenheid, samen bouwen aan een
nieuwe koepel, wat nu de vakcentrale is. De
bonden die zijn ingestapt, kunnen zich opsplitsen
in sectoren. Welke dat zijn, maken
ze binnenkort bekend. We zoeken nog uit
hoe de besluitvorming precies plaats gaat
vinden. We gaan in ieder geval niet meer
denken in machtsblokken, dat is een heel
belangrijk punt.”
Definitieve naam
De VakBeweging is de naam die wordt gebruikt
tijdens de overgangsperiode, tot mei
2013 dus. De leden kunnen zich te zijner
tijd uitspreken over de definitieve naam. Die
dekt dan ook een geheel nieuwe lading. Het
wordt een spannend jaar. ●
AUGUSTUS 2012

tekst en beeld Campagne Hou’t Veilig
AUGUSTUS 2012
Krul
Campagne
‘Zelf heb ik nog steeds een beetje
gezonde angst voor de zaag’
Peter Metsemaker is uitgeroepen tot de tweede Houtheld in de Hou‘t veilig-campagne. Hij is sinds
twee jaar werkplaatschef bij Intriplo Interieurprojecten en werd genomineerd door zijn leidingge-
vende, die hem de eervolle titel ‘productievader van de werkplaats’ gaf.
“Het doet me best wat”, reageert Peter
Metsemaker. ‘En dat ik ben genomineerd
als Houtheld én dat ik word gezien als de
productievader van de werkplaats. Zeker
omdat ik twee jaar geleden, na een periode
waarin ik zelfstandig luidsprekers bouwde
bij het bedrijf, werd gevraagd om chef productie
te worden bij Intriplo. Het mooie was
dat de jongens die er toen al werkten ook
helemaal achter me stonden. In mijn functie
als werkplaatschef stuur ik acht à tien man
aan en ben ik daarnaast aan zet voor al het
machinale gebeuren. Het regulier onderhoud
doe ik samen met de jongens. De dagelijkse
zaken moeten wij natuurlijk zelf in de gaten
houden.”
Op de lip
“Groot onderhoud, zoals bijvoorbeeld het afstellen
van de machines, doe ik samen met
de leverancier van de machines. We hebben
een contract met dit bedrijf, zodat de veiligheids-
en onderhoudspunten jaarlijks worden
gecheckt. Ik maak dan altijd een hele
dag vrij om zo’n man op de lip te zitten. Bij
defecten of andere problemen met een machine
zijn we zelf technisch genoeg om in
de boeken te duiken, onderdelen te bestellen
en deze te monteren. Vaak probeer ik de
jongens die geïnteresseerd zijn in techniek
hierbij te betrekken. Zo leren ze nog beter
hoe een machine in elkaar zit, hoe je ze
bedient en wat voor onderhoud er nodig is.
Als er bijvoorbeeld een zaag verwisseld moet
worden, dan roep ik ze erbij en leg ik uit hoe
dit in z’n werk gaat. Het is leuk om te zien
dat ik de mannen best kan interesseren.
Orde en netheid vind ik in de dagelijkse
gang van zaken ook heel belangrijk. Een
rommelige werkplaats geeft vaak nog meer
ongelukken dan de machines zelf. Daarnaast
loop ik altijd na of alle beveiliging door de
jongens wordt gebruikt. Als beschermkappen
niet goed staan dan wijs ik ze hier direct
op. Al wacht ik hier natuurlijk mee totdat de
machine uitstaat. Niets is gevaarlijker dan
iemand waarschuwen op het moment dat de
machines draaien.”
Rauzen
“Ook let ik er altijd op dat de jongens niet
gehaast werken. Geconcentreerd werken is
veel belangrijker dan snelheid. Er gaat dan
minder mis, en het komt ook nog eens ten
goede aan de kwaliteit. Als er wordt gehobbyd
of overgewerkt, wil de concentratie
nogal eens verslappen. Ik spreek de jongens
daarom altijd aan als ze lopen te rauzen.
Zelf heb ik nog altijd een gezonde angst voor
de zaag. Ook hebben de jongens zichzelf
inmiddels aangeleerd dat ze werkschoenen
of gehoorbeschermers meteen bijbestellen
als dat nodig is. Die zijn dan ook altijd op
voorraad. Met veiligheid zijn we als bedrijf
gewoon heel goed bezig.” ●
Hou‘t veilig is een campagne van werkgevers- en
werknemersorganisaties die erop gericht is om de
(machine)-veiligheid in de meubel- en houtsector te
verbeteren. Zie voor meer informatie houtveilig.nl.
25

Bondig
Zomer extra gevaarlijk voor wegwerker
De mix van een grote stroom vakantieverkeer en de zomerse intensivering van wegwerkzaamheden
levert een gevaarlijke mix op voor wegwerkers. Dat is gebleken uit
nieuw onderzoek van FNV Bouw. Wegwerkers lopen vooral risico als zij werken aan afzettingen.
De bond vraagt daarom om strengere politiecontrole en lik op stuk bij asociaal
gedrag van automobilisten. Een kwart van de werknemers langs de weg maakt een
keer per maand een gevaarlijke situatie mee, zo blijkt uit het onderzoek. Ze worden
uitgescholden, bedreigd of met voorwerpen bekogeld. Bijna 45 procent van de deelnemers
aan het onderzoek vreest een keer per jaar voor zijn leven langs de weg. Wegwerkers
hebben te maken met roekeloos rijgedrag, auto’s die door afzettingen heen rijden
en automobilisten die net doen alsof ze wegwerkers willen aanrijden.
Presentatie thema op ugo-sectordag
Ruim vijftig leden namen op
vrijdag 29 juni deel aan de
ugo-sectordag van FNV Bouw
in Woerden. ‘Hoe presenteer
ik mezelf en de bond?’, was
het ochtendthema. Aan de
praktische oefeningen daarover
werd enthousiast meegedaan.
In de middag werd
met bondsbestuurder Anne-
Marie Snels onder meer van
gedachten gewisseld over de
toekomst van het werk voor
uitkeringsgerechtigden en
ouderen binnen de nieuwe
vakbeweging.
FOTO MARTIN DE BOUTER
Filmpje FNV Bouw gaat de wereld over
In een maand tijd zagen meer dan zevenhonderdduizend mensen over de hele
wereld een filmpje van FNV Bouw op internet. In het filmpje is te zien hoe een
groot betonblok van een kraan op een bus valt en die in één klap total loss slaat.
In internationale media, zoals The Sun, The Daily Mirror, Bild en CNN werd volop
gespeculeerd over de vraag: echt of nep? FNV Bouw maakte daarom een nieuw
filmpje: ‘the making of’, dat laat zien hoe de val van het betonblok zorgvuldig werd
voorbereid en geregisseerd. De productie werd bedacht om te illustreren hoe de
veiligheid van de bouw lijdt onder de almaar toenemende inzet van onervaren flexwerkers.
Het succes van het filmpje kwam onverwacht. “We experimenteren met
manieren om te communiceren met nieuwe doelgroepen”, zegt algemeen secretaris
Ruud Baars van FNV Bouw. “Dit was duidelijk een schot in de roos.”
FOTO MARTIN DE BOUTER
26
Casco Krul
‘Versoepeling
ontslagrecht pakt
desastreus uit’
Het verzet van FNV Bouw tegen de
versoepeling van het ontslagrecht krijgt
steun van de wetenschap. Zestien wetenschappers
van vijf universiteiten
schreven een opzienbarende brief aan
de Tweede Kamer. Daarin stellen ze
dat versoepeling van het ontslagrecht
desastreuze gevolgen heeft. Niet alleen
voor oudere werknemers die massaal
gedumpt zullen worden, maar ook voor
de arbeidsproductiviteit en innovatieve
kracht van het Nederlandse bedrijfsleven.
De tweedeling tussen flexwerkers
en vaste krachten neemt toe en de
rechtspositie van werknemers wordt
veel slechter. Minister Kamp en de
Kunduzcoalitie (VVD, CDA, D66, Groen-
Links en ChristenUnie) krijgen daarmee
stevig onderbouwde kritiek op de plannen
over het ontslagrecht en de WW.
De politiek lost de problemen op de
arbeidsmarkt niet op maar maakt vooral
veel kapot, stelt FNV Bouw. De plannen
zijn ronduit slecht voor werkend
én ondernemend Nederland. Volgens
de wetenschappers is de arbeidsmarkt
helemaal niet zo star. Bedrijven werken
veel met flexwerkers en uitzendkrachten,
en ook ‘vaste contracten’ kunnen
nu al heel makkelijk worden ontbonden.
AUGUSTUS 2012

Website Nanowijzer.nl
Het werken met nanodeeltjes is een technologie met
ongekende mogelijkheden. Maar er kleven risico’s aan
nanotechniek. Ook consumenten die producten gebruiken
met nanodeeltjes, bijvoorbeeld cosmetica en
kleding, lopen risico’s. Speciaal voor werknemers die
met nanodeeltjes te maken hebben is de Nanowijzer.
nl in het leven geroepen. Deze site is een initiatief
van de vakcentrale en enkele bonden, waaronder FNV
Bouw. Het is een bijzonder vakbondsproject dat mede
tot stand kwam door informatie van vakbondsleden uit
branches die werken met nanoproducten, waaronder
de betonmortelindustrie.
‘Kunduz’ maakt van ons
land een dorre woestijn
Als de plannen van de Kunduzpartijen doorgaan,
wordt Nederland een sociale woestijn. Daarom voert
de FNV een intensieve informatiecampagne met het
oog op de verkiezingen van 12 september. De kiezers
kunnen nog een streep zetten door de voornemens
van VVD, CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie.
“Het is absurd dat mensen moeten gaan betalen om
naar hun werk te reizen”, zegt FNV-bestuurder Leo
Hartveld. “En de ontslagbescherming wordt op een
onaanvaardbare manier uitgehold. Bovendien hebben
de Kunduzpartijen het Pensioenakkoord in de
prullenbak gegooid. Daardoor wordt de AOW-leeftijdsverhoging
versneld ingevoerd en komen mensen
die vervroegd zijn uitgetreden maandenlang zonder
inkomen te zitten.” De campagne stelt Nederland voor
als het ‘Wilde Westen’. “Want als de Kunduzplannen
doorgaan krijgen we Amerikaanse toestanden op de
arbeidsmarkt. De FNV wil juist een solidaire, leefbare
samenleving; niet slopen, maar bouwen.”
FOTO ANP
AUGUSTUS 2012
Allemensen!!
Corine van Renswoude
(32) is de nieuwe
hoofdredacteur van
de bondsmagazines
Casco, Punt, Krul en
Plein. Van Renswoude
volgt Peter van der
Aa (61) op die op 1
september de bondsdienst
verlaat om met
‘levensloop’ te gaan.
Van der Aa werkte
33 jaar als journalist
bij FNV Bouw en zijn
voorgangers.
Tijdens het oprichtingscongres
van
de VakBeweging op
23 juni trad Agnes
Jongerius (52) af als
voorzitter van de FNV.
Zij leidde de vakcentrale
sinds 2005, toen
zij werd gekozen tot
de eerste vrouwelijke
voorzitter van de FNV.
Jongerius wordt opgevolgd
door Ton
Heerts (46). Heerts
was in 2005 en 2006
vicevoorzitter van
de FNV. Daarna was
hij tot 2010 Tweede
Kamerlid voor de
PvdA. Heerts is tevens
voorzitter van de
VakBeweging, die in
de plaats komt van de
FNV en het komend
jaar verder gestalte
moet krijgen.
Casco Krul
Bondig
De FNV vaart weer mee
Ook dit jaar deed de FNV mee aan de botenparade
van de Gay Pride op 4 augustus in Amsterdam. De
FNV vroeg zo aandacht voor de positie van homo’s en
lesbiennes op de werkplek. Voorzitter Ton Heerts van
de vakcentrale voerde de grote groep FNV’ers aan.
Namens FNV Bouw was onder anderen algemeen secretaris
Ruud Baars van de partij.
FOTO SEBASTIAAN TER BURG
Weinig kennis over
jeugdwerkloosheid
De overheid heeft totaal geen beeld van het aantal
jonge werklozen. Dat zegt FNV Jong na een inventarisatie
van de jeugdwerkloosheid bij de vier grote
steden. De jongerenorganisatie vindt dat daar snel
verandering in moet komen. “Het is treurig, maar op
de vraag hoe groot de jeugdwerkloosheid is, kregen we
van de vier gemeenten onvolledige cijfers. Ze hebben
geen flauw benul hoeveel jongeren aan de slag willen”,
zegt FNV Jong-voorzitter Dennis Wiersma.
Dag van ouderen bij FNV
De FNV besteedt ook dit jaar aandacht aan de Internationale
dag van de ouderen. Leden van de bonden
zijn welkom op een bijeenkomst die daartoe wordt
georganiseerd op maandag 1 oktober van 14.00 tot
16.30 uur op het hoofdkantoor van de vakcentrale
aan de Naritaweg in Amsterdam. Het centrale thema
van de bijeenkomst is de zorg. Er wordt gekeken naar
de toekomst van de zorg, welke zorg gewenst is en hoe
die moet worden betaald. Daarbij wordt de stand van
zaken rondom het SER-advies over de zorg natuurlijk
betrokken. Aanmelden kan rechtstreeks bij de FNV op
het e-mailadres ouderendag@vc.fnv.nl.
27

MAAK EEN COLLEGA LID ...
Gun uw collega ook de vele voordelen van het lidmaatschap van FNV Meubel & Hout. Meld hem of haar aan als
nieuw lid en ontvang zelf 10 euro. Uw collega betaalt niet meer dan 15,77 euro per maand.
Meer leden, meer kracht!
IK WORD LID
Naam: m / v
Straat | Huisnummer:
Postcode | Plaats:
Telefoonnummer:
E-mail:
Geboortedatum:
Werkt bij:
Plaats:
Beroep:
BETAALWIJZE:
Automatische afschrijving (maandelijks) van rek.nr.:
Acceptgirokaart (€ 0,25 per maand duurder)
OPSTUREN IN EEN ENVELOP (POSTZEGEL NIET NODIG) NAAR: FNV MEUBEL & HOUT t.a.v. LEDENADMINISTRATIE, ANTWOORD NUMMER 13, 3440 VB WOERDEN
Datum
Handtekening
EN BEN AANGEMELD DOOR
Naam:
Postcode
Woonplaats
Lidnummer
Maak € 10,– over op rekeningnummer:
0900 368 26 89 (LOKAAL TARIEF) | FNVMEUBELENHOUT.NL
11-902

door Douwe van der Meulen
KRUL IS HET LEDENBLAD VAN
FNV MEUBEL & HOUT
Jaargang 5 nummer 5, augustus 2012
EXPLOITATIE
Koninklijke BDU Uitgevers BV
REDACTIE
Peter van der Aa (hoofdredacteur)
E peter.vanderaa@fnvbouw.nl
Marlous Brand
E m.brand@bdu.nl
Charlie Schuurman
E c.schuurman@bdu.nl
MEDEWERKERS
Djanko, Stephanie Jansen, Pieter Jansen,
Bert Janssen, Tom Janssen, Job van der Mark,
Douwe van der Meulen, Chris Pennarts,
Jeroen Poortvliet
REDACTIEASSISTENTIE
Ria van Velzen
E ria.vanvelzen@fnvbouw.nl
CONTACT
Redactie Krul
T 0342 494 851
E krul@bdu.nl
ADVERTENTIES
BDU Vak- en Publieksmedia
Robert Brinkmann
T 0342 494 262
E r.brinkmann@bdu.nl
TECHNISCHE REALISATIE
Koninklijke BDU Grafi sch Bedrijf BV
UITGAVE en COPYRIGHT
Krul is een uitgave van de Stichting FNV Pers.
Overname van teksten alleen met bronvermelding;
op beeld berust copyright.
ABONNEMENTEN
Krul verschijnt acht keer per jaar. Leden
van FNV Meubel & Hout ontvangen het blad
gratis. Abonnees betalen € 25,- per jaar.
FNV MEUBEL & HOUT IS ONDERDEEL
VAN FNV BOUW
ISSN 1875-4880
AUGUSTUS 2012
Horizontaal: 1 aanlegplaats 7 dwarshout, spant
13 erg 14 visnet 16 in elkaar 18 uniek 20 vorm
21 zevenarmige kandelaar 22 platte po 24 troefkaart
25 lichaamsdelen 26 Grieks eiland 28 het neerslaan
van water 30 insect 31 kind van Uranus 33 zeer klein
gewicht 34 beroep 35 voorzetsel 37 kweker 39 Engels
bier 40 zonder uitzondering 41 hoogste punt 43 tamme
eend 45 ééncelcultuur 46 met teer bestrijken
48 vrouw van Jacob 49 biersoort 50 kleed 51 zeerovers
53 gebogen bot 55 voedsel 56 jong dier 57 familielid
59 Japans bordspel 60 houding 61 autoritair 63 gemeenschappelijke
grond 65 zangnoot 66 toiletartikel
68 regering 70 rivier in Rusland 71 koningsslang
73 herrie 74 plaats in Denemarken 76 plaats in
Limburg 78 meisjesnaam 79 snijwerktuigje
80 water in Israël 82 gestold vleesnat 83 merkteken
84 verbindingspijp
Oplossing: 4 - 10 - 51 - 22 - 66 - 73 - 74 - 45
Krul
Puzzel 36
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
18 19 20 21
22 23 24 25
26 27 28 29 30
31 32 33 34
35 36 37 38 39 40
41 42 43 44 45
46 47 48 49
50 51 52 53 54
55 56 57 58 59
60 61 62 63 64
65 66 67 68 69
70 71 72 73
74 75 76 77 78
79 80 81 82
83 84
Verticaal: 1 tijdelijke stellage voor bouwvakkers
2 droevig 3 het (Eng.) 4 kleefstof 5 plaats bij Londen
6 scheepsuitruster 7 gelatine 8 oosterlengte (afk.)
9 gehoorzamen 10 beuren 11 edelgas 12 jongensnaam
13 beslissing 15 insluiting 17 controleren
19 tanden en kiezen 21 roestwerend middel 23 vleessoort
25 kunstwerk 27 ontvangkamer 29 projectiel
30 tegendraads 32 lichaamsdeel 34 bodem, grondvlak
36 notering 38 godsdienst 40 wier 42 specerij
44 roem 45 onderdeel van een borstwering 47 Europese
rivier 49 iemand die leent 50 theesalon (Eng.)
51 Italiaans baksel 52 mak 54 eerst en vooral
56 button 58 hemels wezen 61 uitwendig geneesmiddel
62 smekend verzoek 64 plaats nabij Rome
66 trammelant 67 gezicht (volkst.) 69 broodsuiker
70 windrichting 72 dus 75 verlaagde toon 76 gevuld
77 uitroep 80 lidwoord 81 getijde
In elk nummer van dit magazine staat een puzzel. Stuur uw oplossing met vermelding van bankrekeningnummer
voor 15 september naar: redactie bondsmagazines, postbus 520, 3440 AM Woerden of stuur een e-mail met dezelfde
gegevens naar puzzel@fnvbouw.nl. U maakt dan kans op de hoofdprijs van 100 euro of de twee prijzen van
50 euro. De oplossing van puzzel nr. 35 was: troffel. De eerste prijs van 100 euro is gewonnen door Huub Mertens,
Moergestel; de twee prijzen van 50 euro door B.Heuvelman, Gouderak en L. Beekmans, Bakel.
29