Download - Vilans

De keuken te lijf!Zelfstandig met keukenhulpmiddelen

InleidingDe keuken is één van de dagelijks gebruikte ruimtes in huis. Eens kan hetmoment komen dat de simpele handelingen die zich in de keuken afspelen,door lichamelijke beperkingen niet meer zo simpel zijn. Het pak melkis moeilijk te openen of het snijden met het broodmes gaat niet meer.Gelukkig zijn er hulpmiddelen die u kunnen ondersteunen.In deze brochure wordt het traject van het bepalen van uw behoeften tothet daadwerkelijk aanschaffen / aanvragen van handige hulpmiddelen inde keuken voor u uitgelegd. Het vaststellen van uw behoeften komt eerstaan bod en daarna welke hulpmiddelen er zijn. Tot slot wordt behandeldhoe u aan deze hulpmiddelen kunt komen.Deze brochure is bedoeld voor mensen die moeite hebben met zelfstandigfunctioneren in de keuken. De meeste keukenhulpmiddelen zijnbedoeld voor mensen met krachtverlies in handen of armen, zoals reumapatiënten.Ook als u een andere beperking heeft, kunt u profijt hebben vankeukenhulpmiddelen. Het is voor iedereen interessant om te inventariserenhoe met een klein beetje hulp, keukenactiviteiten weer makkelijkkunnen worden uitgevoerd.U vindt in deze brochure naast praktijkvoorbeelden, aandachtspunten,nuttige adressen, informatie, regelgeving en vergoedingen ook eenhandige manier om uw eigen behoeften in kaart te brengen. Er wordt eenalgemene beschouwing gegeven van de manier waarop hulpmiddelenworden benaderd. Hopelijk leidt deze informatie tot het voortzetten vanuw culinaire activiteiten.Mevrouw De Groot heeft al tijden moeite met allerlei dagelijkse handelingenin de keuken. Inmiddels is het zo erg dat zij haar hobby niet meerkan uitoefenen. “Ik kook en bak graag. Maar dat heb ik nu al een tijdjeniet meer kunnen doen. Pakken melk gingen al moeilijk open en vaakmoest ik een mes gebruiken om ze open te snijden. Nu het snijden ookmoeilijker gaat en zelfs het open krijgen van de koelkast een obstakelwordt, houd ik mijn kookkunsten voor gezien.”3

Wat zijn keukenhulpmiddelen?In principe kan elk huishoudelijk apparaat onder de noemer “keukenhulpmiddel”vallen. Meestal wordt er bij hulpmiddelen gedacht aan bijvoorbeeldeen rolstoel of krukken. Maar een afwasmachine kan al een goedhulpmiddel zijn, als handmatig afwassen niet meer gaat.Doordat keukenactiviteiten in het algemeen door middel van allerlei kleinehulpmiddelen makkelijker kunnen worden gemaakt, is het inzicht in wat unodig heeft het belangrijkste uitgangspunt: uw behoeften bepalen wathulpmiddelen voor ú zijn.De eerste mogelijkheid is het nadenken over uw eigen situatie. Misschienis het aanpassen van uw situatie, door bijvoorbeeld het verplaatsen vanspullen naar plaatsen binnen handbereik, al een grote hulp. Daarnaastkunnen hulpmiddelen u ondersteunen.Behalve het kopen van hulpmiddelen voor de keuken in winkels enwarenhuizen, is er ook een aantal specialistische oplossingen te vinden bijde thuiszorgwinkel. Het kan gebeuren dat een simpele oplossing nietmeer toereikend is. Er zijn meer ingrijpende aanpassingen nodig. Hetaanpassen van de keuken naar uw leefomstandigheden is een voorbeeldhiervan.5

Welke keukenhulpmiddelen zijn er?Het is niet de bedoeling om een compleet overzicht van alle hulpmiddelente geven. Hieronder wordt een viertal voorbeelden gegeven van keukenhulpmiddelen.De vier voorbeelden geven het gevarieerde assortiment aankeukenhulpmiddelen weer.PakopenerAls het openen van pakken zuivel steedsmoeilijker gaat, is er een pakopener diede handeling van het uitvouwen enuittrekken van de vouwopening gemakkelijkermaakt. Dit helpt vooral mensenmet verlies aan kracht in de handen enarmen.Aangepast mesHet snijden van groenten, vlees en fruitis een belangrijk onderdeel van hetkoken. Natuurlijk kunt u tegenwoordigveel groenten, vlees en fruit al in gesnedenvorm krijgen. Als u liever zelf verseproducten snijdt, is een aangepast meswellicht handig. Door het haaks staandehandvat hoeft u uw pols niet te buigen.StoelAls lang staan een probleem vormt dan kan een stoel of krukje eenhandige oplossing zijn. Een alternatief is de trippelstoel. Deze stoel is nietalleen geschikt voor personen die niet lang kunnen staan, maar ook als uniet makkelijk kunt reiken naar de hoge kastjes. Dit type stoel kan namelijkomhoog gebracht worden, zodat u makkelijker op het aanrecht danwel bijde kastjes boven het aanrecht kan.6

KeukenaanpassingFunctiebeperkingen kunnen er toe leidendat hulpmiddelen niet meer afdoendezijn. Als u in een rolstoel zit, is hetaanrecht meestal te hoog. Het kan danfijn zijn als het blad verlaagd wordt. Maarook het verwijderen van deurdrempelsen het verbreden van deurposten kunnenonderdeel zijn van het aanpassen van dekeuken.Met deze voorbeelden heeft u een idee hoe breed het assortiment aanhulpmiddelen is. Niet elk hulpmiddel is echter voor iedereen geschikt ofnodig. Daarom is het heel belangrijk dat u goed bedenkt wat er nodig isom u te ondersteunen bij uw activiteiten in de keuken.7

Inventarisatie van benodigde hulpmiddelenZoals gezegd, niet elk hulpmiddel is voor iedereen geschikt. Om tebepalen wanneer u een hulpmiddel kunt gebruiken en welk hulpmiddel biju past, moet u ten eerste bij u zelf te rade gaan. Het is heel handig om ditin overleg te doen met iemand uit uw directe omgeving: uw kinderen,partner of ouders bijvoorbeeld. Twee weten immers meer dan één! Dezeinventarisatie kunt u doen aan de hand van vier stappen. Achter in dezebrochure vindt u hiervoor een handig invulformulier.1. Bedenk goed wat u in de keuken allemaal wilt doen, bijvoorbeeldkoken, afwassen, voedsel voorbereiden en schoonmaken. Noteer dit.2. Uit uw notities blijkt een aantal activiteiten dat u wilt doen in de keuken.Welke lichamelijke obstakels komt u tegen bij het uitvoeren van dezeactiviteiten? Bijvoorbeeld: het snijden van groenten gaat niet doordat ikhet mes niet makkelijk kan vasthouden. Of: ik kan niet zo lang staan inde keuken, maar durf het eten niet alleen op het vuur te laten staan.Na deze twee stappen is de eerste inventarisatie voltooid. U heeft nu eenoverzicht van de activiteiten die u wilt doen en u heeft aangegeven welkehandelingen hierbij moeilijk of misschien wel onmogelijk zijn geworden.3. Kunt u zelf iets doen aan uw situatie in de keuken dat al helpt? Hetbinnen handbereik zetten van producten is zo’n simpele oplossing.4. Bij welke activiteiten heb ik nu nog hulp nodig? Voor deze activiteitenmoet dan op zoek gegaan worden naar passende hulpmiddelen. Handigis om alvast na te denken over wat u denkt dat noodzakelijk is.Met deze inventarisatie krijgt u een goed beeld van wat u graag zouwillen, welke problemen zich voordoen en wat u als oplossing ziet. Maarzijn al deze aanpassingen wel nodig? En als ze nodig zijn, zijn ze danbetaalbaar? Een adviseur is in zo’n geval geen overbodige luxe, zeker alshet gaat om meer ingrijpende aanpassingen, zoals het bouwkundigaanpassen van de keuken. Advies kunt u inwinnen bij bijvoorbeeld de huisarts,ergotherapeut of een patiëntenvereniging.8

Mevrouw De Groot heeft aan haar zoon Paul verteld dat ze moeiteheeft met koken. Paul vindt het jammer dat zijn moeder haar hobbyniet meer kan uitoefenen. Samen besluiten ze dat het toch fijn zou zijnals mevrouw De Groot met een beetje hulp gewoon weer door kangaan met haar kookkunsten.Paul begint met het noteren wat zijn moeder graag wil doen in dekeuken: koken, braden, maaltijden klaar maken en appeltaart bakken.De problemen die zij hierbij ondervindt zijn: het snijden van groenten envlees gaat niet meer, het mes is lastig te hanteren. Pakken en flessenkrijgt ze niet meer open en zelfs de koelkast openen kost veel kracht.Het reiken naar producten in de bovenkastjes wordt te moeilijk, zestaan te ver weg.Oplossingen die Paul en mevrouw De Groot bedenken zijn: het verplaatsenvan de producten uit de bovenkastjes naar de kastjes onderhet aanrecht. Voor het openen van de koelkast, flessen en pakkenmoet een andere oplossing worden gezocht. Een handig mes met eenverticaal handvat had Paul gezien in een winkel in de buurt.9

Hoe kan ik deze keukenhulpmiddelen verkrijgen?Dit hangt helemaal af van het type keukenhulpmiddel. Binnen de zorgwordt er onderscheid gemaakt naar type hulpmiddel en daaraan gekoppeldsoort vergoeding. De hulpmiddelenmarkt kan worden opgesplitst indrie categorieën:1. Kleine hulpmiddelen2. Algemene hulpmiddelen3. AanpassingenDeze driedeling wordt mede veroorzaakt door de wetgeving en de verzekeringdie hier op betrekking heeft. Deze drie categorieën zullen hieronderworden behandeld en er wordt aangegeven welke wet er met welkecategorie is gemoeid.Type Hulpmiddel Waar te verkrijgen? Wie betaalt?Kleine hulpmiddelenAlgemenehulpmiddelenThuiszorgwinkel enwarenhuizenNa aanvraag zorgverzekeraarbij leverancier/thuiszorgwinkelU zelf, incidenteelzorgverzekeraarEigen bijdrage enzorgverzekeraarKeukenaanpassingen Via Wvg aanvraag Eigen bijdrage enWvgKleine hulpmiddelenAllereerst de categorie kleine hulpmiddelen. Kleine hulpmiddelen zijnhulpmiddelen gericht op het vergemakkelijken van alledaagse handelingen.Denk hierbij aan het snijden van groenten of het openen van een fles.Voorbeelden van deze kleine hulpmiddelen zijn: aangepast bestek, koelkastopeners,snijplanken en pakopeners. Vaak zijn dit gespecialiseerdeproducten die vrijwel alleen via de thuiszorgwinkel te verkrijgen zijn.Tegenwoordig worden ook op het Internet kleine hulpmiddelen aangeboden;het plezierige hiervan is dat u de hulpmiddelen thuisgestuurd krijgt.Sommige “kleine hulpmiddelen” zijn handig voor iedereen. Deze productenzijn te verkrijgen via normale warenhuizen. Denk hierbij aan afwasmachinesof afdruiprekjes.Vrijwel altijd geldt dat de kleine hulpmiddelen aangeschaft moeten worden10

door u zelf. Alleen als u een beperking heeft aan armen of handen, kunt uin aanmerking komen voor een vergoeding vanuit de eigen ziektekostenverzekering.U kunt overleggen met een reumaverpleegkundige of eenadviseur bij de thuiszorgwinkel over de mogelijkheden.Algemene HulpmiddelenAlgemene hulpmiddelen die ook heel handig kunnen zijn in de keuken,zoals een trippelstoel, kunnen worden verkregen via een hulpmiddelenaanvraag.Over het algemeen begint dit traject bij de huisarts, waarna ueen aanvraag indient bij uw ziektekostenverzekeraar. De verzekeraarbeoordeelt of u in aanmerking komt voor een algemeen hulpmiddel. Bijthuiszorgwinkels kunt u veel van dit type hulpmiddelen, afhankelijk van uwsituatie lenen, huren of kopen.KeukenaanpassingenTenslotte kunnen ingrijpende aanpassingen aan de keuken noodzakelijkzijn. Aanpassingen aan woning, keuken of tuin kunnen vanuit de Wetvoorziening gehandicapten (gedeeltelijk) worden vergoed. Dit moetbekeken worden door een indicatieadviseur. Er wordt gekeken naar denoodzaak van de aanpassing en of er geen alternatieven zijn. De Wvgwordt uitgevoerd door uw gemeente, zij zijn verantwoordelijk voor woningaanpassingen.Per gemeente kunnen de aanvraag, het resultaat of dehoogte van de vergoeding verschillend zijn.Een aanvraag voor keukenaanpassingen doet u bij het Zorgloket van uwgemeente. Het is verstandig om in overleg met uw huisarts, specialist ofergotherapeut te bekijken welke aanpassingen nu of in de toekomst nodigzijn.Samenvattend zijn er dus drie categorieën hulpmiddelen: kleine hulpmiddelen,algemene hulpmiddelen en aanpassingen aan de keuken. Elkecategorie heeft zijn eigen kosten en vergoedingenregels en de daarbijhorende trajecten tot het verkrijgen van die aanpassing of vergoeding.Houd er rekening mee dat er, hoe dan ook, van u een eigen bijdragewordt verwacht.Al deze hulpmiddelen hebben tot doel zelfstandig te blijven wonen.Daarnaast of in plaats van die hulpmiddelen bestaan vormen van zorg omu te ondersteunen in dagelijkse handelingen, zoals huishoudelijke hulp.Meer informatie over deze zorg en zorgaanvragen kunt u krijgen bij hetZorgloket of CIZ binnen uw gemeente. Belangenorganisaties zoals RegionalePatiënten/Consumenten Platforms (RPCP’s) zijn er ook om u teondersteunen en meer advies te geven.11

12Na navraag bij de huisarts kreeg mevrouw De Groot het advies om teinformeren bij de thuiszorgwinkel naar hulpmiddelen voor in de keuken.Bij de thuiszorgwinkel kon zij een pakopener en flesopener bestellen.Tegelijk vond zij daar een aantal handige handvatverdikkers. Daarmee isbestek makkelijker te hanteren.Voor het openen van de koelkast bleek de thuiszorgwinkel niks tehebben. Op pad maar weer. Gelukkig had de gespecialiseerde witgoedwinkel een handig systeem om koelkasten te openen.Tijdens de feestdagen vond Paul nog een leuke aanvulling aan dekeuken voor zijn moeder bij een bestekwinkel. Die bleken ook aangepastevormen van bestek te verkopen.

Tot slotKeukenhulpmiddelen zijn overal te vinden. Toch bepaalt het týpe hulpmiddelwaar u moet zijn voor de aanvraag of aanschaf. Het gevolg van dezebrede keuzemogelijkheid is dat het lastig wordt om te bepalen waar umoet zijn voor het gewenste hulpmiddel. Het is daarom belangrijk om uwbehoeften weloverwogen te inventariseren en op te schrijven, want dankunt u gericht, op de juiste plek, uw aanvraag of aankoop doen.Heel belangrijk is het bepalen van uw behoeften. Het is verstandig is omuw behoeften te bepalen in samenspraak met iemand uit uw directeomgeving. Zodra u deze behoeften heeft bepaald, kunt u ze voorleggenaan een professional. De professional die u nodig heeft hangt af van hettype hulpmiddel. Daarom is het handig te starten met het inwinnen vanadviezen bij de thuiszorgwinkel, huisarts of een specialist, zoals de ergotherapeut.Uiteindelijk, na het bepalen van uw behoeften en het advies van deprofessional kunt u overgaan tot aanschaf van één of meerdere hulpmiddelen.In het algemeen is vergoeding alleen aan de orde als u een medischeindicatie heeft.Inmiddels is mevrouw De Groot erg blij met alle hulpjes voor in dekeuken. “Het was erg wennen in het begin. Al die nieuwe voorwerpenin de keuken. Eigenlijk vond ik het maar niets, maar ja, zonder kan ikook niet. Nu na een periode van oefenen en gebruiken kan ik me nietvoorstellen hoe ik dat ooit zonder heb gedaan. Niet meer snijden inpakken, geen pijn meer in mijn handen en de koelkast gaat ook weermakkelijk open.”Paul verwoordt het allemaal heel simpel: “Door deze hulpjes kan mijnmoeder haar hobby weer uitoefenen. En is niet afhankelijk van Tafeltjedek-jevoor haar avondeten. Hierdoor blijft ze actief en voelt ze zich eenstuk gelukkiger. En zo kan ik nog lang genieten van haar overheerlijkeappeltaart.”13

Meer informatieThuiszorgwinkelsThuiszorgwinkels zijn regionaal geregeld en meestal gelieerd aan deregionale thuiszorgorganisatie. U kunt informeren bij een thuiszorgorganisatienaar de thuiszorgwinkel of zoeken op Internet naar de regionalethuiszorgwinkel (www.thuiszorg.nl).HulpmiddelenwinkelsOok hulpmiddelenwinkels komen in allerlei soorten en maten. U kuntadressen vinden in de gouden gids onder medische hulpmiddelen ofkijken op de website van Revaned (www.revaned.nl) voor een hulpmiddelenwinkelbij u in de buurt.Belangen- of consumentenverenigingenDeze verenigingen kunnen u ondersteunen en adviseren tijdens dezoektocht naar hulpmiddelen. De CG-Raad kan u een overzicht geven vanpatiëntenverenigingen en de RPCP heeft adressen van consumentenplatforms.Contactinformatie vindt u bij de nuttige adressen.Huisarts en ergotherapeutVoor advies kunt u altijd uw huisarts of ergotherapeut inschakelen. Eenergotherapeut kijkt samen met u naar de mogelijkheden om met behulpvan hulpmiddelen de dagelijkse activiteiten te blijven uitvoeren. Adressenvan deze professionals vindt u in de telefoongids of gouden gids.Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)en Wet voorziening gehandicapten (Wvg)Beiden worden vanuit de gemeente aangestuurd. Informeer bij uw gemeenteover de exacte regelingen. Waarschijnlijk komt er een CentrumIndicatiestelling Zorg (voorheen RIO) aan te pas bij de indicatie. Kijk op dewebsite van het CIZ voor uw regionale CIZ (www.ciz.nl).14

Nuttige adressenBranchevereniging RegionalePatiënten/ConsumentenPlatforms (RPCP)Postbus 22503500 GG Utrechttel. 030-2991790www.rpcp.nlCentrum Indicatiestelling Zorg(CIZ) (Voorheen RIO)Postbus 2627500 AG Enschedetel. 053-4804399www.ciz.nlChronisch Zieken- en Gehandicaptenraad(CG-Raad)Postbus 1693500 AD Utrechttel. 030-2916600www.cg-raad.nliRvPostbus 1926430 AD Hoensbroektel. 045-5237537www.irv.nlKITTZPostbus 40509701 EB Groningentel. 050-3686257www.kittz.nlOnder andere de publicatie: Gidszelfredzaamheid wonen voorouderen, met informatie overhulpmiddelen.KBOHHelsinkilaan 4Postbus 20723440 DB Woerdentel. 0348-436700www.kboh.nlLandelijke Vereniging voorThuiszorg (LVT)Postbus 1003980 CC Bunniktel. 030-6596211www.thuiszorg.nl15

Opstellen eigen behoeftenHet is belangrijk dat u aandacht besteedt aan het bepalen van uw eigenbehoeften. Zodra het duidelijk is wat u wilt, is het een stuk eenvoudigerom te bepalen wat u moet oplossen en waar u moet zijn voor welkewens.Deze inventarisatie kunt u uitvoeren door het beantwoorden van 4 vragen.Als u deze vragen zorgvuldig beantwoordt en uw antwoorden opschrijft,kunt u op een simpele manier duidelijk maken welke wensen u heeft.Hiermee heeft u de vraag: “Wat wil ik?” duidelijk in kaart gebracht. Daarnakomt pas de fase van het zoeken en verkrijgen van hulpmiddelen.16

Inventarisatie1. Wat wil ik kunnen doen in de keuken?2. Welke problemen ondervind ik bij deze activiteiten?3. Welke aanpassingen kan ik zelf uitvoeren?4. Waar heb ik nu nog hulp bij nodig?17

ColofonCopyright: © KBOH 2004Vormgeving en druk:Afbeeldingen:Met dank aan:Double Design, RidderkerkGerard Roos FotografieAlle personen en instanties die zich hebbeningezet bij de totstandkoming van deze brochure.Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,opgeslagen in een geautomatiseerd bestand, of openbaargemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch,door fotokopieën, opnamen, digitaal of enig andere manier, zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van de uitgever. KBOH kan niet aansprakelijkworden gesteld voor schade voortvloeiend uit het gebruik van ditproduct.19

Helsinkilaan 4 - Postbus 2072 - 3440 DB WoerdenTel.: (0348) 43 67 00 - Fax (0348) 43 32 57E-mail: info@kboh.nl - www.kboh.nl