Over ambacht en echtheid - Theatermaker Nick Steur - Circuscentrum

Over ambacht en echtheidEen gesprek met de jonge theatermaker Nick Steurcircusmagazine NR. 29& theaterdecember 2011 4circusIn deze nieuwe reeks interviews praat CircusMagazine met theatermakers,beeldend kunstenaars en dansers die volgens ons aan de slag gaan meteen aantal basisprincipes van het circus. We gaan steeds op zoek naar hoedit (vaak jonge) geweld uit de andere kunsten tegen het circus aankijkt enhoe hun werk hot circus topics als gevaar, concentratie, objecten, de dood,discipline, het lichaam, ambacht en dramaturgie behandelt. Gesprekkenover kruisbestuiving, zeggingskracht en foute jeugdherinneringen. Of overhoe circus zich, bewust of onbewust, schuilhoudt in de andere kunsten.© razziphotoDe spitsafbijter is Nick Steur, in 2011 afgestudeerdaan de Toneelacademie van Maastricht alstheatraal performer. Steur maakte deze zomerfurore op Theater aan Zee met zijn performanceFreeze! (Laureaat Jong Theater). In dezevoorstelling, die deze herfst ook werd geprogrammeerdop Theater op de Markt in Neerpelt,doet Nick Steur niets anders dan stenen opelkaar stapelen op de meest onmogelijkemanieren. Stenen van alle mogelijke vormen,onbewerkt en grillig, balancerend op eenoppervlak van spiegelglas. Steur laat het geheelgepaard gaan met een geluidsband die zijnperformance ironisch becommentarieert, handiggebruik makend van een conceptueel discoursdat zo uit een fancy catalogus voor hedendaagskunst lijkt te komen. Zelf beschrijft hij zijn werkals performatieve installatie. Of installatieveperformance. Een boeiend gesprek met dezejonge maker over meditatie, stenen verzamelenen over het ‘schoone’ van ambacht.Hoe was Theater op de Markt?Nick Steur: “Heel tof. Er was veel publiek in eenkleine ruimte voor mij, maar de performance

zelf was heel fijn. Er zaten veel kinderen op deeerste rij te friemelen en smiespelen. Danbedenk ik dat ik me weer extra moet concentrerenen bij mezelf blijven. En dat is alleenmaar goed, want dat is eigenlijk net hetuitgangspunt van de voorstelling: me niet latenafleiden, blijven doen wat ik aan het doen ben.En gek genoeg werden die kinderen steedsstiller. Zelfs als het stapelen lukte en desculptuur stond, kwam er helemaal geenwaauw-reactie. Omdat ikzelf de spanning nietonderbreek wanneer ietslukt, blijft het publiek ookgewoon in diezelfdespanning zitten, denk ik.”Was je verbaasd toen jevoorstelling werdgeprogrammeerd opwat toch wel hétcircustheaterfestivalvan Vlaanderen is?“Totdat ik in Neerpeltneerstreek had ik nogniet bedacht dat ditfestival echt op circusgericht was. Er stondcircustheaterfestival, dusik dacht dat het eenmultidisciplinair festivalwas, met muziek, theater en ook circus. Ik wasinderdaad een beetje verbaasd toen ik hetprogramma ontdekte. En dan vooral omdat ikwat ik doe niet wil bestempeld zien als circus.Voor mij is het balanceren van de stenen geenkunstje. Freeze! is een volledig concept waarindecor en tekst even belangrijk zijn en waarinveel meer gebeurt dan alleen de actie. Ik zie hetveel meer als een live performance dan als eenact.”In Freeze! doe je wel iets buitengewoons.Iets wat bijna bovenmenselijk lijkt, meteen enorme concentratie en kunde.“Ja, maar zo denk ik ook over hele goedeacteurs bijvoorbeeld, dat is niet iets wat ikspecifiek vind aan het circus. Dan denk ik ook:wauw, dit is goed gedaan, je voert me mee ineen concentratie en een verhaal die voor jouspelen. Dat is ook echt ‘out of this world’, zegmaar. Maar inderdaad, de vorm van wat ik doehaakt natuurlijk wel goed aan bij circus.”De manier waarop je het presenteert,op sokkels van spiegelglas, zet het gevaar enhet risico van de mislukking in de verf, watcircus ook vaak doet. Waarom koos je voorspiegelglas?“Het begon als een experiment. Het stapelenvan de stenen speelt met je perceptie, vaaklijken ze te zweven. Dus wilde ik dat benadrukkendoor ze op een spiegelend oppervlak teplaatsen. En natuurlijk verhoogt het spiegelglasook het gevaar van wat ik doe. Ik wilde heelgraag dat wanneer iets valt, er ook ietsFreeze! is eenvolledig conceptwaarin decoren tekst evenbelangrijk zijn enwaarin veel meergebeurt danalleen de actie.stukgaat. Ik ben daar iets aan het maken,creëren, bouwen, maar ik wil ook het contrastlaten zien: destructie, leegte, dood. Het is nietspannend wanneer je iets opbouwt zonderdat de mogelijkheid bestaat dat het kapot zoukunnen gaan. Ik vind het steeds een interessantgegeven dat mensen reageren met ‘oh, watjammer!’ als er iets tegen de vlakte gaat. Maardestructie is voor mij evenwaardig aan creatie.Natuurlijk schrik ik ook vanbinnen, maar ikprobeer daar afstand vante nemen om te kunnencommuniceren dat hetpart of the deal is. Het iseen beetje als eenmetafoor voor hetdagelijkse leven, waarinhet zoveel moeilijker isom iets nieuws op tepakken als je teveelstilstaat bij de vraag ofje je aan iets hecht.”Waaraan denk je als ik‘circus’ zeg? Heb je daareen link mee of zie jeenkel dames in fouteglitterpakjes in jehoofd?“Bij circus denk ik aanfysiek onmogelijkedingen die ik toch te zien krijg. Het oooh-moment.Heel cliché. Misschien is dat ook waarhet circus vandaag van af wil door theatralerte zijn. En dat is jammer want die fysiekeonmogelijkheid is misschien wel het meestinteressante gegeven van het circus. Nietzozeer wat die jongleur daar zelf, als persoon,te zeggen heeft, vind ik boeiend, wel dat hijjarenlang geoefend heeft om ons die tweeminuten te laten zien. Dat fysieke kunnen. Datambacht. Dat vind ik zo schoon in deze tijd. Indie zin vind ik het bijna zonde dat circus ookmultidisciplinair wil zijn, net als dans en zo. Al tevaak is het resultaat een slap aftreksel van deandere disciplines. Vreemd genoeg kijk je danalleen nog naar datgene waar iemand hetmoeilijk mee heeft in zijn of haar persoonlijkeleven. Dat zie je dan direct op de vloer omdatdie persoon niet getraind is in zijn of haaropleiding om theater te maken of om iets tecommuniceren. Ik vind het net heel erg mooidat circus gewoon de basis laat zien. Je zietwat je ziet.”Lijk je in die zin op de jongleur waar je hetover had? Heb jij ook jarenlang geoefend omje stenen op elkaar te stapelen?“Als kind woonde ik aan een rivier en ging ikvaak met mijn moeder stenen zoeken. Bij eenkunstenaar thuis ging ik die dan verven enproberen balanceren. Natuurlijk ga je daarnanaar school en doe je andere dingen. Maar zo’nanderhalf jaar geleden hervond ik plots op eenstrand dat ik dat stapelen nog steeds in mijnvingers had. Toen ben ik ergens aan de Fransekust twee dagen lang gaan bouwen en dacht ik‘Hé, hier ga ik iets mee doen’.”Is het stapelen een metafoor voor iets andersof gaat het voor jou om het pure ambacht vanhet op elkaar balanceren van stenen?“Ik merk dat wat ik doe zo eenvoudig is, dat veelmensen er grote basisonderwerpen uithalen.Voor mezelf is het een oefening om me niet telaten afleiden van wat ik echt wil doen. Eenherinnering ook telkens dat je er helemaal bijmoet zijn, bij datgene wat je wil doen. Wij zijneigenlijk de ganse dag verdeeld in ons hoofd.We zijn op zoveel plekken tegelijk. En diestenen stapelen is een meditatieve oefening,of het nu tijdens een voorstelling is of op eenstrandje. Het voelt enorm bevredigend omdatje voor honderd procent iets aan het doen bent.Helemaal in het hier en nu. En dan kun je echtongelofelijke dingen bereiken. Dat laat ik graaglive zien. Het klinkt misschien allemaal watvaag spiritueel of zweverig, maar voor mij raakthet wel de basis van wat ik doe.”Wat is de rol daarin van ambacht?“Ambacht is ego-loos. Denk aan een smid. Diedoet zijn werk, hij heeft een vak geleerd en doetdat de hele dag door. Of nog beter: een boer dievan zonsopgang tot zonsondergang op zijnveld staat om aardappelen te rooien. Niemandziet hem. Maar hij doet dat wel voor de‘samenleving’, om het met een groot woord tezeggen. Ik denk dat ambacht een goede optie isom iets universeels te kunnen communiceren,als mooi contrast met het theater dat zoveelprobeert te zeggen. In ambacht zit al zoveelzeggingskracht. Het zegt bijvoorbeeld heel veelover hoe we nadenken over nut en nutteloosheid,en over de plek van de kunsten in diespanning.”Wat brengt de toekomst?“Ik maakte dit jaar een lange reis door Schotlandop zoek naar Andy Goldsworthy (Britskunstenaar die sculpturen creëert in de natuurmet organisch materiaal). Ik vind Goldsworthyeen heel interessante artiest en kijk ook wel opnaar wat hij doet. Op mijn reis maakte ik eenpaar werken in het landschap, met mijn stenen.Ik heb ook een heleboel materiaal meegenomendat ik onderweg vond. Maar ik ben nueenmaal geen beeldhouwer. Mijn ambachtwordt gedicteerd door de kwaliteiten eneigenaardigheden van het materiaal zelf. Ikverander daar niets aan. Op dit moment trachtik dus een lijn te zoeken in al dat materiaal en aldie stenen. Van 13 tot 17 december 2011presenteer ik het resultaat van die zoektocht inde voorstelling Titled in het Huis van Bourgondië,een productiehuis voor theater enperformance in Maastricht.”Bauke Lievenswww.nicksteur.comcircus & theatercircusmagazine NR. 29december 20115