META 2012/6 - VVBAD

essaybedroevend laag. Hoofdreden volgens Coffman is wellicht datbibliotheken een te beperkt — lokaal — publiek bedienen: wemissen eenvoudigweg de kritische massa die noodzakelijk is omdergelijke vormen van ontsluiting en communicatie op gang tebrengen en gaande te houden. En zo gaat ook de web 2.0-bekervoorbij aan de bibliotheek.E-BOEKENDe bulk van Coffman’s artikel gaat over de laatste hype in bibliotheekland:e-boeken. Het krampachtig geworstel om toch maarvan uitgevers gedaan te krijgen dat e-boeken ‘online uitgeleend’mogen worden, lijkt wel de laatste kramp van de stervendebibliotheekdinosaurus.Uitgevers en auteurs staan met de omslag naar het digitale vooreen megarevolutie van het uitgeverslandschap. Ze hebben demuziekindustrie in enkele jaren tijd over kop zien gaan en zienhoe de dagbladpers worstelt. Ze zijn bijzonder nerveus en uitzelfbehoud zijn ze niet geneigd de kruimels die hen resten tedelen met bibliotheken. Op de vragen van de bibliotheeksectorom e-boeken te kunnen aanbieden voor tijdelijk lezen, krijgendeze dan ook meer en meer een ferm njet. Bibliotheken blijvenpleiten dat dankzij de leenpropositie mensen meer titels gaankopen 4 omdat ze zo nieuwe auteurs leren kennen. Uitgevers zijner zich wel degelijk van bewust dat het vrij weggeven van content(bijvoorbeeld een eerste hoofdstuk) mensen doet kopen.Maar bibliotheken hebben al lang geen monopolie meer op hetvrij ter beschikking stellen van content (Cfr. Amazon). De uitgeverkan ook zelf kiezen om content vrij te geven (bijv. heteerste hoofdstuk), en dan heeft hij bovendien zelf de controleover het hele proces.Als de uitgevers dan toch al uitlening toestaan, dan zijn de licentievoorwaardenzo restrictief dat de totale kost van het aanbodper gebruiker duurder wordt dan wat een particulier zou moetenbetalen op de e-boekenmarkt om aan een equivalent aanbod tegeraken. Tezelfdertijd daalt de gemiddelde prijs van e-boekenalmaar. Wanneer je boeken voor de prijs van een biertje kankopen, besluit Coffman, dan weegt de hele organisatie van eenbibliotheek niet meer op tegen de baten.Ook de bibliotheek als massief gebouw met een ‘grote collectie’is achterhaald in de digitale wereld, stelt Coffman. Hetaanbod van online boekhandels zoals Amazon, Barnes & Nobleen Apple is veel groter dan wat we in onze bibliotheken kunnenaanbieden. Amazon levert 1,2 miljoen titels en Google nogveel meer. En veel van die boeken kan je bovendien (gratis) inhet publieke domein verkrijgen. Geen bibliotheek kan hiertegenop. Exit e-boeken als vernieuwing en actualisering van hetbibliotheekaanbod.DE BIBlIOTHEEK IS UITgESPEElDCoffman besluit dat de bibliotheekwereld trots mag zijn op haarverwezenlijkingen bij het tot stand komen van de digitale bibliotheeken het mensen vertrouwd maken met digitale informatie.Maar zover gekomen, stelt hij, moeten we nu ook erkennen datde rol van de bibliotheek is uitgespeeld. De oude droom vande bibliotheek is in de digitale wereld gerealiseerd, maar ze iswel gebouwd en bestuurd door andere spelers dan de openbarebibliotheken. Voor Coffman blijft er voor de bibliotheekdan ook geen plaats in de digitale wereld, en zo, stelt hij, zijnwe terug waar we begonnen zijn: bij onze gebouwen, fysiekecollecties en de (nog steeds) miljoenen bezoekers die dagelijksover de vloer komen. Coffman besluit opperend dat de bibliothecarissenzich daarin misschien moeten terugtrekken als hunenige troef in een tijd waar fysieke boekenwinkels en plaatsenwaar mensen samenkomen rond teksten en verhalen steedszeldzamer worden.HEEfT COffMAN gElIJK?Tot daar de analyse van Coffman. We onderschrijven graag methem het belang van de fysieke collectie en de bibliotheek alsgebouw. We onderschrijven ook graag met hem de uitdagingvoor de bibliotheek om te evolueren in de richting van het paradigmadat de Googles van deze wereld hebben opgenomen enuitgewerkt. Maar besluiten dat een digitale bibliotheek compleetoverbodig zou zijn gemaakt door commerciële partijen en internet,is in onze ogen misplaatst en maatschappelijk niet gewenst.DE BIBlIOTHEEK IS NIET-COMMErCIEElCommerciële partijen willen zo veel mogelijk winst maken. Eenbreed, kwalitatief aanbod kan voor hen een strategie zijn om ditte verwezenlijken, maar het is voor hen een middel, geen doel.De bibliotheek daarentegen is het niet in eerste instantie te doenom zo veel mogelijk mensen in zo kort mogelijke tijd met zoveel mogelijk boeken te zien vertrekken. Anders gesteld: ze kanhet zich permitteren om dit niet te doen omdat haar doel nietfinanciële winst is maar het democratisch verschaffen van kennis,cultuur en ontspanning. Waar de wereld van het commerciëlezich richt op kopen, wil de bibliotheek een omgeving zijn diemensen stimuleert om te leren en te ontdekken. De bibliotheekis die omgeving omdat ze collecties samenstelt, toegang verschaften etaleert volgens andere principes dan het verkopenvan het laatste nieuwe.“EN ZO GAAT OOK DE WEB 2.0-BEKERVOORBIJ AAN DE BIBLIOTHEEK.“Vandaag gaat het daarbij ook niet om de omvang van debibliotheekcollectie; er is immers overvloed. De meerwaardevan bibliotheken ligt in het veelzijdig en laagdrempelig aanboden alle activiteiten die ze onderneemt die haar bezoekers blijvenstimuleren om te ontdekken. En de bib doet dit vanuit hetbelang van de gebruiker zelf.Het is hierdoor dat bibliotheken een cruciale factor blijven omeen (lees)cultuur te ontwikkelen bij een zo groot mogelijk aandeelvan de bevolking. Voor de commerciële partijen betekentdit dat bibliotheken mee de markt creëren. Voor de samenlevingbetekent dit dat er meer mensen zijn die zich rijker en gevarieerderkunnen ontplooien en goed geïnformeerde burgers zijn.NIET AllES IS OVErAl EN AlTIJD OP INTErNET TEVINDENCoffman gaat ervan uit dat alles (legaal) op internet is te vinden.In zijn betoog klinkt de post-scarcity economy door: internetdoet schaarste verdwijnen. Zover zijn we echter nog lang niet.Sommige contentleveranciers willen niet digitaal gaan omwillevan angst voor piraterij of een afbreuk aan kwaliteit, of ze kunnenzich niet vinden in het aangeboden business model vanmonopolisten als Apple, Amazon en Google. Anderen zijn teklein of te lokaal georiënteerd of hebben onvoldoende middelen.Niet alles is daarom vrij op internet te vinden.Coffman gaat er ook van uit dat alles overal op internet teMETA 2012 | 6 | 37