in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

More documents

Recommendations

Info

van het denken weer de plaats die haartoekwam.Er waar weer plaats voor verwonderingwas.Wie aan vragen recht wil doen is zuinigmet antwoorden.‘Vandaag gaan we klokkijken’ zegt decollega van de middenbouw.‘Waarom?’ vraag ik.‘Ik wil dat ze kunnen klokkijken.’‘Moet dat nu meteen of kan het nog eenpaar weekjes wachten?’‘Waarom vraag je dat?’‘Omdat kijken naar de klok veel interessanteris dan klokkijken.’‘Leg dat eens uit.’‘Goed. Mag ik dan jouw groep evenlenen?’Les 1:‘Beste mensen, kijk eens goed: hierhangt een klok.Wàt? Hij hangt op de kop? Hoe weet jedat? O, de 12 moet bovenaan. Van wiemoet dat? Oké, als jij het zegt. Er zit een12 op de klok en die moet bovenaan vanNynke. Wat zie je allemaal nog meeraan deze klok?’Op het bord verschijnt een lijst:cijfersstreepjes (minuten)urenwijzerWe mogen alleen dingen noemen die wezien. Dus geen ‘radertjes’ of ‘stroom’.Kinderen zien meer dan je denkt:bewegingeen vliegepoepjedat het glimttijdJaap zegt dat volgens hem tijd en bewegingeen beetje hetzelfde zijn. Daaropbarst een discussie los. Over het (verbazingwekkende)wezen van de tijd.Les 2:‘Kijk, hier hebben we de rij woordenvan de vorige keer. Er zit nogal wat aanzo’n klok. Is dat nou allemaal wel nodig.Wat zouden we bijvoorbeeld best kunnenmissen?’‘De secondenwijzer kan wel weg.’‘Gelukkig,’ zegt Geert, ‘want ik moet ertelkens naar kijken als ik denk dat-iebovenaan is.’ Kan ik me goed voorstellen,want ik heb hetzelfde in de buurtvan een stationsklok.Onze klok wordt langzaam uitgekleed.Bij de minutenwijzer is er een aarzelendprotest: Hoe weet je nou of het bijnapauze is? Eén minuut voor tien. Theunisheeft daar al eens over nagedacht. Hijrekent rigoureus af met de minutenwijzer,die volgens hem ‘nergens op slaat’:Er is niet één klok op de hele wereld diede tijd precies aangeeft. Er mankeertaltijd wel iets aan. Afvoeren dus.Slechts de kleine wijzer blijft over.Sabine komt twee dagen later naar metoe:’Ik heb er nog eens over nagedacht,maar als er maar één wijzer is, hoe weetje dan dat het de kleine is?’En Jasper zegt: ‘Ik heb helemaal geenklok nodig, ik heb een horloge met cijfers.’Les 3, enz.:Over (bijna) elk onderdeel van de klokzijn (wiskundige) activiteiten te ontwerpen.Enkele ervan zijn hierna onderIDEEËN uitgewerkt. Zo zijn we beziggeweest met:de cirkel (zie: de slaapvogels, idee 1)romeinse en arabische cijfers(zie idee 4)digitale cijfershet getal 60wat is een minuut(de waterklok, idee 2)We hebben een zeer interessante tijdbeleefd met onze klok en en passant ooknog even klokkijken geleerd.Waarom deze omweg? Is dit nou eenvoorbeeld uit de effectieve school? Hetis goed om, mogelijk aan de hand van ditvoorbeeld, eens in het team een gesprekte hebben over de functie van vragen enantwoorden. Of een snel antwoord welzo goed is.GEDACHTEN1.Kijken is een specifieke vorm vanzien. Als je aan het klokkijken bentzie je heel beperkt. Alle niet-relevantezaken laat je buiten beschouwing. Infeite zie je de klok niet eens; je zietenkel hoe laat het is.2.Wanneer we het leerproces onder hetregime van het (van tevoren gedefinieerde)product brengen is onze enigehoop dat de leerweg via een uitgekiendemethode efficiënt is. In principeis onderweg-zijn tijdverlies.We zouden er daarentegen ook van uitkunnen gaan dat zolang het proces opspanning kan worden gehouden hetleren voortgang vindt en de productenals rijpe appelen van de boom in onzeschoot vallen.3.In een warenhuis in Berlijn staat eenreusachtige waterklok. Ik heb gefascineerdstaan kijken hoe de verschillendewaterstromen door de glazen spiralengingen, bollen opvulden, langsbuiswanden neersijpelden en weeropgevangen werden in reservoirs. Ikkwam die dag overal te laat omdat ikmaar naar de klok bleef kijken.IDEEËNIn deze rubriek worden een aantal ontwerpenverder uitgewerkt. Ze zijn stukvoor stuk in de praktijk ontstaan endaaraan getoetst.De slaapvogelsHet grondidee is iets interessants tedoen met de wijzerplaat van de klok alsstartgegeven (figuur 1).In principe is de klok (elke klok) eengetallenlijn. Daar zijn verschillendevormen van. In figuur 2 zijn er een aantalgetekend. Het is zeer boeiend daarover(als het kan: samen) na te denkenen daarmee te experimenteren. Je kuntdaarin behoorlijk ver gaan. Denk maaraan de rekenlineaal.De klok is een vorm van oneindigegetallenlijn. Daarin schuilt haar beperkingen haar kracht. In mijn zijdelingseuitwijding over de tafel van drie (zie blz.7) komen we de getallencirkel voor heteerst tegen. Hier heeft zij de basis 10,d.w.z. er zijn 10 punten op de cirkel, terwijl10 weer gelijk is aan 0. Deze getallencirkel-basis-10past uiteraard uitstekendbij ons 10-tallig stelsel.Wederom is het verrassend en leerzaameens verschillende getallencirkels uit teproberen. Wij keren terug naar de klok:een getallencirkel-basis-12.Dus 12 = 0. En 8 + 5 = 1 !En is 3 x 5 hetzelfde als 5 x 3 ?En dan nu de slaapvogels...... Je ziet zenooit want ze slapen bijna altijd. En alsze wakker worden, dan pikken ze eenvliegje of een worm en meteen gaan zeweer slapen. Nogal saai dus. Ook deregelmaat waarmee ze wakker wordenis slaapverwekkend. Je hebt ze in soor-8MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993
1 234 56 7 8ten. Je hebt er die om de drie uur wakkerworden. Dus, beginnend bij 0 (elkeslaapvogel wordt om 0 uur geboren),worden ze wakker om 3, 6, 9 en danweer om 12 = 0 uur en vervolgens weerom 3, 6, 9, 0, 3, 6....... enz. uur. Dat kunje als volgt in een klok tekenen: (fig. 3)De 4vogel ontwaakt elke 4 uur, pikt eenworm en slaapt weer door (fig. 4). Enanderen, de 5vogels, slapen steeds 5uren achtereen (fig. 5).Kinderen vinden het interessant metdergelijke sterfiguren bezig te gaan enover de resultaten van gedachten te wisselen.Het wordt spannend als we vragenwelke vogels elkaar (wanneer)tegen kunnen komen. Dit kunnen weontdekken door met twee kleuren in eenklok te werken. De 3vogel en de 4vogelontmoeten elkaar elke rond een keer, nl.om 12 (0) uur (zie figuur 6). Zijn ervogels die elkaar nooit ontmoeten?Nu wordt het wat ingewikkelder. Ertrouwt een 4vogel met een 5vogel. Watvoor kuikens levert dat op denk je? Bijons kwam de volgende klok op het bord:eerst 4 uur dan 5 uur later, en zo verder,om en om (fig. 7). Er werd enthousiastgewerkt aan verschillende gemengdehuwelijken met als resultaat een aantalinteressante klokken (fig. 8).Het is moeilijk aan te geven wanneereen idee is ‘uitgewerkt’. Het is bestmogelijk dat op het slaapvogelthemanog meer variaties te bedenken zijn.Voor ons bleef het hier bij. We hebbener veel plezier aan beleefd.2. De waterklokDe basis van dit idee is de lengte van eenminuut zo intensief mogelijk te latenbeleven. Andere ontwerpen zouden zichkunnen concentreren op een anderetijdsduur: een seconde, een kwartier,een uur, een jaar.....We geven aan een drietal (tafelgroepje)kinderen de volgende opdracht: makenjullie eens een klok die zo precies mogelijkeen minuut aangeeft. Aanwezigzijn: een bak met water en een aantalplastic bekertjes. Met een prikpen kun jeéén of meer gaatjes in een beker prikken.....Ga maar eens wat uitproberen.Als je meer dingen nodig hebt kun je diezelf pakken of je vraagt er om. Hier iseen stopwatch om te kijken hoe preciesje klok werkt.Ook dit idee kan verder worden uitgewerkt.Het is heerlijk om de watertafeluit de kleuterklas eens weer te latenfunctioneren. Met druppelaars (apotheek!)en plastic slangen kunnen weonze constructie misschien wel uitbreidentot we een klok hebben die de heledag werkt.MENSEN-KINDEREN/JANUARI 19939
Page 1: jaargang 8nummer 4maart 1993IN DIT
Page 4 and 5: Rinus Korteweg/Henk Overeem Schoolw
Page 6 and 7: Tom de Boer Schoolwerkplan 4.2.7WIS
Page 10 and 11: Peter van Heereveld Schoolwerkplan
Page 12 and 13: de kleuters geen bezwaar was. Het v
Page 14 and 15: Laatstgenoemde roept om hulp, maarJ
Page 17 and 18: Schoolwerkplan 4.1./4.2.16Ron Benja
Page 19 and 20: het verhaal zelf. Daarmee maakt Gil
Page 22 and 23: goed voorbeeld van een productiepro
Page 24 and 25: toch al flauwekul...- Nee, da’s n
Page 26 and 27: Er zijn ongeveer vijftig receptenop
Page 28 and 29: de goede dingen in het hier en nu.
Page 30 and 31: Tjitse Bouwmeester Schoolwerkplan 3
Page 32 and 33: Een vergelijkbare constatering doet
Page 34 and 35: Kees BothSUUS FREUDENTHAL,de graal

in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?