in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

12.07.2015 Views

Rinus Korteweg/Henk Overeem Schoolwerkplan 3.2.5DE WEEKSLUITING OP DEMORGENSTERIn het schooljaar ‘89/’90 draaiden we mee in het rayon Nijmegen van deNJPV. Voor de schoolteams waren er dat jaar twee studieavonden en eenstudiedag over het onderwerp de weeksluiting als vierend element in deJenaplanschool. De avonden werden besteed aan theoretische bezinning enverkenning van de mogelijkheden voor invulling van de studiedag vanuit devragen die gesteld waren door de mensen van de deelnemende scholen.De studiedag werd gevuld met onderdelen waaraan iedereen kon deelnementer voorbereiding van een viering aan het eind van de dag. Het gegeven was:‘de pop’. Er werd die dag hard en enthousiast gewerkt aan: dans, decor,muziek, pantomime, hoorspel en presentatie.Hoe het eerst gingNaar aanleiding van deze studiebijeenkomstenis binnen het team van de Morgenstergesproken over functie en vormvan onze weeksluiting.Hoe ging het tot dan toe?In onze weekopening werd aan de kinderenvan de hele school het onderwerpvan de weeksluiting gepresenteerd. Datgebeurde door de groepsleid(st)er die deweekopening verzorgde.Het onderwerp was welafgesproken in het team,maar de uitwerking wasvaak afhankelijk van deinventiviteit van de groepsleid(st)er:een gedicht, eenlied, een stukje pantomime,of niet meer dan een mededeling.De onderwerpendie wekelijks in het teamwerden afgesproken werdenvaak gezocht in deleef- of belevingswereldvan de kinderen.De vorm waarin de kinderende weeksluiting uitwerktenwerd aan de groepovergelaten. Dit resulteerdein veel toneelstukken enweinig andere vormen.Een decor ontbrak en depresentatie bestond uit hetaan elkaar praten van deonderdelen door de groepsleid(st)erdie de weeksluitingverzorgde.Daarnaast was er het strevenom iedere stamgroepeen keer in het schooljaareen zogenaamde ‘groteviering’ te laten verzorgen: een vieringwaaraan alle kinderen van een stamgroepdeelnamen. Het onderwerp wasvrij en daarin kwamen meer vormennaar voren.Deze vorm van viering was zeerarbeidsintensief, maar gaf in je groepwel een groot stuk saamhorigheid in hetje samen verantwoordelijk voelen voorhet uiteindelijke resultaat, wat te merkenwas aan een gezonde spanning.OntevredenDe studiedag maakte ons duidelijkwaarom we ontevreden waren over devorm en inhoud van de weeksluiting.1. Het ontbreken van spanning. Naaronze mening leefde de introductievan het onderwerp zowel bij team alskinderen te weinig. In het team kosttehet steeds meer moeite onderwerpente vinden waarvan wij dachten dat hetde kinderen zou interesseren. Voorde kinderen werd het onderwerp ietswat door het team was bedacht ensoms leuk werd gebracht, maar deechte spanning ontbrak. Er zat te weiniguitdaging in. Dat werd mede veroorzaaktdoor het feit, dat het onderwerpvan de weeksluiting niet gingover iets concreets, maar over eenbegrip, dat de kinderen moesten ziente raden. Daar moesten ze zich ookiets bij gaan voorstellen.2. Het ontbreken van variatie. Na deintroductie togen de stamgroepen aanhet werk. Met de kinderen werd eenuitwerking besproken.De uitvoeringleidde in de meestegevallen tot toneelstukken.Soms brachteen groepsleid(st)erzijn/haar groep zoverdat het een anderevorm koos.3. Het ontbreken vansamenhang. Hoeweler door het team gekozenwas voor eenonderwerp, was depraktijk dat de weeksluitingniet boven hetniveau uitkwam vaneen aantal op zichzelfstaande toneelstukjes,mede veroorzaaktdoor het ontbrekenvan een passende presentatie.Door degroepsleid(st)er die deweeksluiting verzorgdewerd vaak nietmeer gezegd dan deaankondiging welkegroep er aan de beurtwas.4MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993

De ontwikkelingNaar aanleiding van de ervaringenopgedaan bij de studiebijeenkomsten ende evaluatie van onze huidige vorm vanweeksluiting werd besloten tot invoeringvan ‘de kist’. In de kist worden doorons allerlei voorwerpen uit de leef- enbelevingswereld van de kinderengestopt. Dit kan variëren van een leesboektot en met een rol toiletpapier. Bijde kist komt een aantal stroken waaropde vormen binnen de weeksluiting vermeldstaan:1. presentatie2. toneel3. dans4. pantomime5. hoorspel6. decor7. muurkrant8. muziek9. tableau vivant10. poppenspel11. spel12. verhaal13. gedichtDoor de kinderen wordt in de weekopeningeen voorwerp uit de kist gegrabbelden per groep een strook getrokken.De reacties zijn zonder meer enthousiast:het is enorm spannend om te ontdekkenwaar de weeksluiting nu weerover zal gaan en waarmee gewerktwordt. Daarnaast is de ervaring dat inalle stamgroepen al in het begin van deweek wordt gewerkt aan de voorbereiding.Het overleg binnen de stamgroepvraagt ook minder tijd.In de eerste maanden is er door het teamvooral op gelet dat de vormen ‘presentatie’en ‘decor’ aan bod kwamen, omdatdeze in het verleden nogal stiefmoederlijkwaren bedeeld. Voor de ‘aankleding’van de weeksluiting zijn deze vormeneen noodzakelijk bestanddeel.Het kiezen van de strokenNa verloop van tijd ontdekten de kinderendat er met de stroken ook te kiezenwas in hun eigen belang. Ze hadden tocheen voorkeur voor bepaalde stroken,zoals bijvoorbeeld toneel. Dat ontdektenze door de lengte van de stroken:‘decor’ schrijf je nu eenmaal korter dan‘tableau vivant’ en de strook ‘toneel’was door veelvuldig gebruik ook watsmoezeliger geworden.Groepen liepen ook de kans meerdereweken dezelfde werkvorm uit de stapelstroken te trekken. Na enige tijd bleekdat ook bepaalde stroken nagenoeg nietaan bod kwamen.Daar is het volgende op gevonden: allestroken zitten nu in langwerpige enveloppen,waardoor niet meer gezien kanworden, wat je kiest. Verder is de keuzemogelijkheiddoor onszelf beperkt. Wekiezen vijf of zes stroken uit, waardoorhet gevaar van doublures en missen vanonderdelen beperkt wordt. Tevens lettenwe erop, dat bepaalde stroken elkaarniet overlappen, bijvoorbeeld doormuurkrant en decor te scheiden.Presentatie van het onderwerpIn het begin werd een kind naar vorengehaald dat uit de kist (waarover eendoek zat) een voorwerp mocht halen.Daarna kwam van iedere stamgroep eenkind dat een enveloppe mocht trekken.Hierdoor was voor iedereen duidelijkwat het onderwerp was en hoe dat uitgewerktmoest worden. Toch zijn na verloopvan tijd enige zaken gewijzigd:1. De kist werd een rieten mand, waarmeer in kan.2. De volgorde werd gewijzigd: eersttrekken de kinderen een strook. Opzich is dit al spannend, vanwege devraag: wat zullen we deze weekmogen doen. Vervolgens komt hetonderwerp uit de mand. Wat in verschillendegevallen heeft geleid totheel opmerkelijke reacties: hoe doeje een dans met een batterij?3. De mand komt niet iedere week aanbod. Er komen ook onderwerpen naarvoren die ontleend zijn aan de WOprojectendie op de hele school aanbod komen: kinderboekenweek,beeldenproject, adventsproject enslotviering.Wat heeft het ons opgeleverd?De nieuwe opzet leidt bij de kinderen toteen veel directer betrokken zijn bij dekeuze, de voorbereiding en de uitwerkingvan de weeksluiting. Hoewel hetdoor ons is voorbereid leeft bij de kinderenduidelijk het gevoel dat het hunweeksluiting is geworden. Volgens onsstaan we hiermee dichter bij de invullingvan het begrip ‘pedagogische situatie’dan voorheen. Dat heeft er toegeleid dat iedere stamgroep ook ietsheeft voor de weeksluiting. Dit in vergelijkingmet vroeger, toen het veel meervoorkwam dat een stamgroepleid(st)ermeedeelde, niets te hebben voor deweeksluiting. Verder blijkt, dat doordeze opzet er veel meer inventiviteit bijkinderen en stamgroepleid(st)er naarvoren komt dan vroeger.De afgelopen tijd is het aantal ouders datspeciaal voor de weeksluiting naarschool komt gestegen, ook hun reactiesnaar ons toe zijn enorm positief. Oudersvan kinderen die mogelijk binnenkortnaar school zullen gaan, worden al vaakmeegenomen naar de weeksluiting, omte ervaren wat voor leef- en werkgemeenschapDe Morgenster is.Toekomstige ontwikkelingenHoewel er momenteel met veel pleziergewerkt wordt, zien we dat we voor detoekomst attent moeten blijven op devolgende zaken:1. Wanneer gaan de kinderen voorwerpenin de mand stoppen?2. Staan we het overlappen van uitwerkingsvormentoe? Nu zien we gebeurendat een verhaal bijvoorbeeld in devorm van een muurkrant of in pantomimewordt gepresenteerd.3. Hoe pas je ervaringen binnen je stamgroepover een ander onderwerp in ineen weeksluiting die gaat over demand? Viering moet ergens overgaan, maar wat doe je als er in jegroep iets veel intensers leeft?4. Je ziet vaker dat de werkvormen ookgebruikt gaan worden als de weeksluitinggaat over een WO-project.Dat zien we als een verrijking.5. Je ziet dat de variatie van werkvormendoor de kinderen steeds meertoegepast wordt bij andere vierendemomenten in de week.Rinus Korteweg en Henk Overeem zijn werkzaamaan “de Morgenster” in Geldermalsen.MENSEN-KINDEREN/JANUARI 19935

De ontwikkel<strong>in</strong>gNaar aanleid<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>genopgedaan bij <strong>de</strong> studiebijeenkomsten en<strong>de</strong> evaluatie van onze huidige vorm vanweeksluit<strong>in</strong>g werd besloten tot <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>gvan ‘<strong>de</strong> kist’. In <strong>de</strong> kist wor<strong>de</strong>n doorons allerlei voorwerpen uit <strong>de</strong> leef- enbelev<strong>in</strong>gswereld van <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rengestopt. Dit kan variëren van een leesboektot en met een rol toiletpapier. Bij<strong>de</strong> kist komt een aantal stroken waarop<strong>de</strong> vormen b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g vermeldstaan:1. presentatie2. toneel3. dans4. pantomime5. hoorspel6. <strong>de</strong>cor7. muurkrant8. muziek9. tableau vivant10. poppenspel11. spel12. verhaal13. gedichtDoor <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> weekopen<strong>in</strong>geen voorwerp uit <strong>de</strong> kist gegrabbel<strong>de</strong>n per groep een strook getrokken.De reacties zijn zon<strong>de</strong>r meer enthousiast:het is enorm spannend om te ont<strong>de</strong>kkenwaar <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g nu weerover zal gaan en waarmee gewerktwordt. Daarnaast is <strong>de</strong> ervar<strong>in</strong>g dat <strong>in</strong>alle stamgroepen al <strong>in</strong> het beg<strong>in</strong> van <strong>de</strong>week wordt gewerkt aan <strong>de</strong> voorbereid<strong>in</strong>g.Het overleg b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> stamgroepvraagt ook m<strong>in</strong><strong>de</strong>r tijd.In <strong>de</strong> eerste maan<strong>de</strong>n is er door het teamvooral op gelet dat <strong>de</strong> vormen ‘presentatie’en ‘<strong>de</strong>cor’ aan bod kwamen, omdat<strong>de</strong>ze <strong>in</strong> het verle<strong>de</strong>n nogal stiefmoe<strong>de</strong>rlijkwaren be<strong>de</strong>eld. Voor <strong>de</strong> ‘aankled<strong>in</strong>g’van <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g zijn <strong>de</strong>ze vormeneen noodzakelijk bestand<strong>de</strong>el.Het kiezen van <strong>de</strong> strokenNa verloop van tijd ont<strong>de</strong>kten <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rendat er met <strong>de</strong> stroken ook te kiezenwas <strong>in</strong> hun eigen belang. Ze had<strong>de</strong>n tocheen voorkeur voor bepaal<strong>de</strong> stroken,zoals bijvoorbeeld toneel. Dat ont<strong>de</strong>ktenze door <strong>de</strong> lengte van <strong>de</strong> stroken:‘<strong>de</strong>cor’ schrijf je nu eenmaal korter dan‘tableau vivant’ en <strong>de</strong> strook ‘toneel’was door veelvuldig gebruik ook watsmoezeliger gewor<strong>de</strong>n.Groepen liepen ook <strong>de</strong> kans meer<strong>de</strong>reweken <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> werkvorm uit <strong>de</strong> stapelstroken te trekken. Na enige tijd bleekdat ook bepaal<strong>de</strong> stroken nagenoeg nietaan bod kwamen.Daar is het volgen<strong>de</strong> op gevon<strong>de</strong>n: allestroken zitten nu <strong>in</strong> langwerpige enveloppen,waardoor niet meer gezien kanwor<strong>de</strong>n, wat je kiest. Ver<strong>de</strong>r is <strong>de</strong> keuzemogelijkheiddoor onszelf beperkt. Wekiezen vijf of zes stroken uit, waardoorhet gevaar van doublures en missen vanon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len beperkt wordt. Tevens lettenwe erop, dat bepaal<strong>de</strong> stroken elkaarniet overlappen, bijvoorbeeld doormuurkrant en <strong>de</strong>cor te schei<strong>de</strong>n.Presentatie van het on<strong>de</strong>rwerpIn het beg<strong>in</strong> werd een k<strong>in</strong>d naar vorengehaald dat uit <strong>de</strong> kist (waarover eendoek zat) een voorwerp mocht halen.Daarna kwam van ie<strong>de</strong>re stamgroep eenk<strong>in</strong>d dat een enveloppe mocht trekken.Hierdoor was voor ie<strong>de</strong>reen dui<strong>de</strong>lijkwat het on<strong>de</strong>rwerp was en hoe dat uitgewerktmoest wor<strong>de</strong>n. Toch zijn na verloopvan tijd enige zaken gewijzigd:1. De kist werd een rieten mand, waarmeer <strong>in</strong> kan.2. De volgor<strong>de</strong> werd gewijzigd: eersttrekken <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren een strook. Opzich is <strong>dit</strong> al spannend, vanwege <strong>de</strong>vraag: wat zullen we <strong>de</strong>ze weekmogen doen. Vervolgens komt heton<strong>de</strong>rwerp uit <strong>de</strong> mand. Wat <strong>in</strong> verschillen<strong>de</strong>gevallen heeft geleid totheel opmerkelijke reacties: hoe doeje een dans met een batterij?3. De mand komt niet ie<strong>de</strong>re week aanbod. Er komen ook on<strong>de</strong>rwerpen naarvoren die ontleend zijn aan <strong>de</strong> WOprojectendie op <strong>de</strong> hele school aanbod komen: k<strong>in</strong><strong>de</strong>rboekenweek,beel<strong>de</strong>nproject, adventsproject enslotvier<strong>in</strong>g.Wat heeft het ons opgeleverd?De nieuwe opzet leidt bij <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren toteen veel directer betrokken zijn bij <strong>de</strong>keuze, <strong>de</strong> voorbereid<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> uitwerk<strong>in</strong>gvan <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g. Hoewel hetdoor ons is voorbereid leeft bij <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>rendui<strong>de</strong>lijk het gevoel dat het hunweeksluit<strong>in</strong>g is gewor<strong>de</strong>n. Volgens onsstaan we hiermee dichter bij <strong>de</strong> <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>gvan het begrip ‘pedagogische situatie’dan voorheen. Dat heeft er toegeleid dat ie<strong>de</strong>re stamgroep ook ietsheeft voor <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g. Dit <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>gmet vroeger, toen het veel meervoorkwam dat een stamgroepleid(st)ermee<strong>de</strong>el<strong>de</strong>, niets te hebben voor <strong>de</strong>weeksluit<strong>in</strong>g. Ver<strong>de</strong>r blijkt, dat door<strong>de</strong>ze opzet er veel meer <strong>in</strong>ventiviteit bijk<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en stamgroepleid(st)er naarvoren komt dan vroeger.De afgelopen tijd is het aantal ou<strong>de</strong>rs datspeciaal voor <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g naarschool komt gestegen, ook hun reactiesnaar ons toe zijn enorm positief. Ou<strong>de</strong>rsvan k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren die mogelijk b<strong>in</strong>nenkortnaar school zullen gaan, wor<strong>de</strong>n al vaakmeegenomen naar <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>g, omte ervaren wat voor leef- en werkgemeenschapDe Morgenster is.Toekomstige ontwikkel<strong>in</strong>genHoewel er momenteel met veel pleziergewerkt wordt, zien we dat we voor <strong>de</strong>toekomst attent moeten blijven op <strong>de</strong>volgen<strong>de</strong> zaken:1. Wanneer gaan <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren voorwerpen<strong>in</strong> <strong>de</strong> mand stoppen?2. Staan we het overlappen van uitwerk<strong>in</strong>gsvormentoe? Nu zien we gebeurendat een verhaal bijvoorbeeld <strong>in</strong> <strong>de</strong>vorm van een muurkrant of <strong>in</strong> pantomimewordt gepresenteerd.3. Hoe pas je ervar<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen je stamgroepover een an<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rwerp <strong>in</strong> <strong>in</strong>een weeksluit<strong>in</strong>g die gaat over <strong>de</strong>mand? Vier<strong>in</strong>g moet ergens overgaan, maar wat doe je als er <strong>in</strong> jegroep iets veel <strong>in</strong>tensers leeft?4. Je ziet vaker dat <strong>de</strong> werkvormen ookgebruikt gaan wor<strong>de</strong>n als <strong>de</strong> weeksluit<strong>in</strong>ggaat over een WO-project.Dat zien we als een verrijk<strong>in</strong>g.5. Je ziet dat <strong>de</strong> variatie van werkvormendoor <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren steeds meertoegepast wordt bij an<strong>de</strong>re vieren<strong>de</strong>momenten <strong>in</strong> <strong>de</strong> week.R<strong>in</strong>us Korteweg en Henk Overeem zijn werkzaamaan “<strong>de</strong> Morgenster” <strong>in</strong> Gel<strong>de</strong>rmalsen.MENSEN-KINDEREN/JANUARI 19935

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!