in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

Een vergelijkbare constatering doetSchram ten aanzien van de Montessorischolen.In de ontwikkelingslijnen vanhet materiaal worden meer jaarnormenen -cesuren opgenomen. Op zich is hetmateriaal longitudinaal gericht, maarhoge eisen van ouders en concurrentieoverwegingenten aanzien van anderescholen zorgen voor een sterke neigingom tegemoet te komen aan “de maatschappelijkedruk”. Een gemeenschappelijkprobleem bij Montessori- enJenaplanscholen. Iedere vernieuwingsrichtingzal het op een conceptgebondenmanier moeten oplossen. Maar zousamenwerking hier niet meer voor dehand liggen? Met name ten aanzien vanhet omgaan met leerlijnen/streefdoelen,zonder te vervallen in jaargroepgebondencesuren met zijn uitwassen vanuitval, achterstand en bijwerken? Watoverigens te denken van het gemeenschappelijkeverschijnsel van schoolduurverlengingin een bouwgroep?Hoe wordt dit concreet ingevuld en welzo dat het echt iets anders is dan het zittenblijvenin een leerstof-jaarklassenschool?3. Een volgende belangrijk punt waaropSchram ons attent maakt is de positievan scholing/begeleiding van deJenaplanschool. Groepsleiders die vanklassikale scholen komen en die ditonderwijsgedrag in de Jenaplanschoolcontinueren. Die de instructiegroepmaken tot een jaargroep en die de stamgroepmaken tot een combinatieklasvan drie jaargroepen. Scholing, nascholingen begeleiding zullen sterk denadruk moeten leggen op de relatie vanvorm en functie. De twee “gewone”scholen die in het onderzoek een bredezorg realiseren, hanteren allerlei vormenvan Jenaplan, terwijl de vormenop deze scholen een duidelijk pedagogischefunctie hebben. Zijn deze tweescholen eigenlijk niet meer Jenaplanschooldan enkele van de onderzochteJenaplanscholen, die het etiketje welhebben maar die de relaties tussenvorm en functie te weinig in de gatenhouden?4. Schram constateerde een grondhoudingbij de Jenaplanscholen om eenbrede populatie op te vangen. Ditondanks een groot aantal “kinderen metproblemen.” Er wordt ook niet zo snelgesproken over “echte LOM - kinderen.”De onderzoeker wijst daarbij opde rijke overlegstructuur die Jenaplanscholenhebben, wanneer het gaat ombespreking van kinderen. Groepsleiderservaren dit als zinvol, maar welzeer zwaar. Dit punt verdient nadereoverweging. Er zullen verantwoordeprioriteiten gesteld moeten worden,met name waar het gaat om het verzamelenvan gegevens over kinderen, deinhoud van het overleg en de wijzewaarop intern en extern gerapporteerdwordt. De nadruk zal moeten liggen opkwetsbare kinderen en daarnaast zalmen meer oog moeten hebben voor deautonomie van de andere kinderen.5. De kwantitatieve gegevens dieSchram heeft proberen te verzamelenmaken duidelijk hoe gevoelig we in depraktijk zijn voor kinderen die vanschool wisselen. Doornbos noemde deconcurrentie tussen scholen een van deduidelijke knelpunten in het strevenvan “Weer Samen Naar School”. Destructuren die nu opgezet worden willeneen duidelijker samenwerkingbevorderen. Vanuit het onderzoekkomt overigens een zeer gebrekkigesamenwerking naar voren tussen Jenaplanscholenen scholen voor speciaalonderwijs. Het Jenaplan heeft op concept-en praktijkniveau iets te bieden.Moeten we dan zo bang zijn voorsamenwerking? Schram adviseert meerdiscussie en onderzoek op het terreinvan samenwerking tussen basis- enspeciaal onderwijs en samenwerkingtussen basisscholen onderling.Maar tochHet onderzoek heeft geen spectaculaire,maar toch wel waardevolle gegevensopgeleverd voor de streefrichtingvan Jenaplanscholen. In deze werkt hetbewustwordend door middel van eenbetekenisvolle spiegel die ons wordtvoorgehouden. Toch wel wat kanttekeningen:1. De noodzaak van een bredere kijkwijzerhebben we al voldoende benadrukt.2. De reductie van de gegevens tot eengroepsverslag van vijf scholen maaktsamenvattende gegevens zo algemeen,dat het concrete beeld van een schoolverloren gaat. Wetenschappelijkereductie en analyse van “een schat aangegevens” is voor het doel van de promovendusvoldoende. Voor de praktijkzou nadere concretisering betere beeldenhebben opgeleverd om je eigenonderwijs aan te spiegelen, bijvoorbeeldhet gebruik van middelen en evaluatie-instrumenten.Een aanvullenddeel zou veel vragen opgelost hebbenen waardevol zijn voor de streefrichtingvan zorgverbreding in Jenaplanscholen.3. Aansluitend bij het vorige punt is eriets te zeggen over het aantal scholenen de onderzoeksstrategie. De onderzoekeris op iedere school drie à vierdagen geweest. Naast het bestuderenvan schriftelijk materiaal vonden teamgesprekken,participerende observaties,nagesprekken op deze dagen plaats. Endat bij een totaal van 17 scholen. Hadeen vermindering van het aantal scholenmet meer tijd voor onderzoek iniedere school, niet een hoger rendementopgeleverd voor het uiteindelijkedoel van het onderzoek en voor depraktijk?4. Bij het lezen van het samenvattendverslag heb je voortdurend het gevoeldat de aandacht van het teamstandpuntzich meer richtte op de oudere groepkinderen dan op de jongste groep. Eensterke programgerichtheid is toch nietde praktijk in de onderbouwgroepen?Of hebben teams het beeld dat zorgverbredingprimair gaat over de bovenbouw?Deze verbreding had ook plaats kunnenvinden naar de spreiding in Jenaplanscholen.Het voornaamste criterium datbij Jenaplanscholen is gehanteerd,betreft het lid zijn van de NJPV. Bij de“gewone” scholen is gezocht naardiverse vormgevingen van basisonderwijs.Ook bij Jenaplanscholen had eenbreder beeld kunnen ontstaan van dediversiteit aan realiseringen van hetconcept. Het had de gegevens rijkergemaakt. Maar dat had een andere procedurevoor schoolkeuze vereist.32MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993