in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

More documents

Recommendations

Info

toch al flauwekul...- Nee, da’s niet eerlijk.......Roel kreeg een tweede kans. De dagdaarop liet hij hem al weer aan me zien.Volgens mij had hij hem thuis verstopt.Bij Sharon thuis was de hele familieaan het zoeken geweest toen ze de karbonkelkwijt was. Hij lag in de tuin.Sommige karbonkels zijn voorgoed verdwenen( - Maar ze zijn er nog wel.....ergens!). Er zijn karbonkels verhuisd. Ende grote karbonkel heeft opverschillende nachtkastjes gelegen.Dit jaar gaat het laatste deel van de ‘karbonkelgroep’van school.Op hun afscheidsfeest zullen we het vastover dit verhaal gaan hebben.Ik wou dat ik mijn karbonkel terug had.RECENSIESJeugdliteratuur en leesonderwijs in de basisschoolLezen voor je plezierNa de boeken van Annerieke Freeman,die hier eerder zijn besproken (sept.1986 en januari 1992), verschenen“Lees meer fruit” van Will van Peer en“Lezen voor je plezier” van H. Blokover verwante thema’s.In het boekje van Blok wordt verslaggedaan van een voorstudie op hetgebied van jeugdliteratuur op de basisschool.In 1990 en 1991 is in de groepen7 en 8 in een dertigtal basisscholenin Amsterdam en omgeving de positievan jeugdliteratuur in beeld gebracht.De aanleiding voor het onderzoek vormenaanwijzingen uit het onderzoeknaar het taalonderwijs bij het projectPPON. Slechts op de helft van de basisscholenwordt regelmatig aandachtbesteed aan jeugdliteratuur. De oorzaakzou gevonden moeten worden in overaccentueringvan de zakelijk-communicatieveaspecten in het taalonderwijs,maar ook in verandering van het vrijetijdsgedragvan kinderen.Met behulp van vragenlijsten voor leerkrachtenen voor leerlingen is getrachteen indruk te krijgen van de onderwijspraktijkop het gebied van jeugdliteratuur.De auteur trekt uit het onderzoek eenaantal conclusies:- bij veel leerlingen kan wordengesproken van een positieve leeshouding(vergelijkingsmateriaal ontbreektoverigens)- bij meisjes is die houding positiever- bij vrije-tijdsbesteding scoort lezenhoog- lezen blijkt een overwegend individuelebezigheid te zijn, lezende kinderenkrijgen weinig steun, suggesties,tips; ze praten weinig met anderenover wat ze hebben gelezen.Blok eindigt het verslag met suggestiesvoor vervolg-onderzoek. Een deeldaarvan zou als onderdeel van het volgendePPON-taalonderzoek kunnenworden opgenomen. Bij het vorige, in1990, is literatuuronderwijs volgenshem ten onrechte buiten beschouwinggebleven. Onderzocht zou ook moetenworden of er samenhang bestaat tussende leeshouding van kinderen en dedidactiek in een groep of school. Meerdan indicaties dat die relatie er ook iszijn er op dit moment nog niet. Voortszou een onderzoek naar voorlees-praktijken,waarbij interactieve en weinigof niet interactieve didactieken wordenvergeleken, de moeite waard zijn. Hetvooronderzoek maakt duidelijk dat ergrote verschillen bestaan in leeshoudingbij allochtone kinderen. Naderonderzoek zou de oorzaken daarvanboven tafel kunnen krijgen.Het aardige van het verslag van dezevoorstudie is dat de vragenformulierenals bijlage zijn opgenomen. Zonder datmen daaraan vergaande conclusies kanverbinden is het mogelijk de lijsten inde eigen school te gebruiken. Met datmateriaal wordt een beter beeld verkregendan bijvoorbeeld met de leesattitude-schalendie het CITO op de marktheeft gebracht.Waarom wel zo leren lezen en niet zo?Will van Peer doet in “Eet meer fruit”,waarvan de titel is ontleend aan eengedichtje van Annie M.G. Schmidt, verslagvan onderzoek op diverse deelgebiedenvan leesonderwijs, waaronderhet leren vertellen door kinderen, deplaats van literatuur in het gezin, deeffecten van Sesamstraat, literatuur opcd en cassette, televisie en lezen enhardop lezen, het laatste in een hoofd-stuk over “lessen tegen de literatuur”.Ik heb het boek met bijzonder veel pleziergelezen, omdat ik er zoveel in herkende,maar ook omdat het een belangrijkebijdrage levert aan argumentatiesvoor de ene leespraktijk en tegen deandere. Het boekje geeft een frisse kijkop wat er in scholen plaatsvindt enwaarbij logica zo vaak lijkt te ontbreken.Ik beperk me nu tot de inhoud vanenkele hoofdstukken.Wat is literatuur?Ad BoesDe auteur besteedt allereerst aandachtaan de vraag wat literatuur is. Hij hanteerteen breed begrip hiervan en beoordeeltprentenboek, poëzie-album,jeugdboek, mop, anekdote, tekenfilmen Bert en Ernie (Sesamstraat) op literairekenmerken. Zo hebben prentenboekeneen pre-literair karakter, terwijltekenfilms sterke overeenkomsten vertononmet literaire teksten. Het hoofdstukverlost de lezer zo nodig vankrampachtigheid: men herinnere zichdiscussies of “Kees de jongen” vanTheo Thijssen tot literatuur gerekendkan worden....In een hoofdstuk over lezen in het gezinwordt onder meer duidelijk gemaaktdat er belangrijke verschillen zijn tussende diverse manieren waarop in hetgezin wordt (voor-)gelezen. Van Peeronderscheidt, inhakend op een doorVan Lierop verricht onderzoek, eenformele- en functionele visie op literatuur.In het eerste gezin wordt er gelezenomdat dat “moet”, in het tweedestaat het antwoord op de vraag watgelezen zou kunnen worden veel meercentraal.Boeiend is het hoofdstuk over de ontwikkelingvan het vertellen van verhalendoor kinderen en de rol die volwas-24MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993
senen daarbij kunnen spelen. Een verhaalvertellen is een interactieve activiteitbij uitstek. Het verslag van hetonderzoek bevat de analyse van protocollen,met behulp waarvan duidelijkwordt welke processen vertellersondergaan.Het hoofdstuk over Sesamstraat eindigtmet de conclusie dat beeld en geluidieder eigen specifieke mogelijkhedenhebben voor het overdragen van informatie.Belangrijk acht Van Peer datkon worden vastgesteld dat kinderenvan vijf jaar bij het navertellen van eenverhaal in staat zijn onderscheid temaken tussen teksten en de contextwaarin die zijn ingebed. Zo’n literairebenadering is al aanwezig voordat kinderensystematisch met leesonderwijsbeginnen. Wat daarbij precies de rolvan een programma als Sesamstraat isof zou kunnen zijn is nog niet duidelijk.Lessen tegen literatuurHet hoofdstuk “Lessen tegen de literatuur”is het meest prikkelend, omdathet alledaagse onderwijspraktijken aande kaak stelt.De auteur somt op in welke situatiesmensen met hardop lezen wordengeconfronteerd en vergelijkt dit vervolgensmet de functie van het hardoplezen in de leesdidactiek. Hij maaktduidelijk hoe hardop lezen het begripernstig kan verstoren. Zijn betoogwordt geïllustreerd met een voorbeelduit “De gelukkige klas” van Theo Thijssen(Amsterdam 1982):Vanmorgenleest-ie het zinnetje: - Het kwam er opaan, den vijand vóór te zijn. Met nogeen extra-nadruk op ‘zijn’.Ik laat hem stoppen. Denk natuurlijk:daar snapt-ie toch klaarblijkelijk nietsvan.Ik vraag: -Wat moesten ze nu?- De vijand vóór zijn, zegt Fok, d’r eerderzijn dan hij.- Was dat erg nodig? vraag ik.- Nou natuurlijk, zegt Fok glimlachend.- Zo, hoe weet je dat?- Het staat er.- Wat staat er?- Dat het er op án-kwam.- Precies zeg ik heel voldaan.- Nou, begin dan nog ‘es.Ik had werkelijk weer ‘es hoop, dat hetzinnetje nu beter zou gaan. Maar Foklas weer als ‘n volslagen idioot: Hetkwam er op aan, de vijanden voor tezijn (p.32).Het geloof dat de leesvaardigheid vaneen kind zal toenemen door hardop telezen is, zo merkt Van Peer op, “echterniet in overeenstemming met de volgendefeiten:1. Kinderen (én volwassenen) met eenpovere techniek in het hardop lezen,kunnen desondanks wat zij hardoplezen adequaat begrijpen2. Het is heel goed mogelijk dat eenkind (of volwassene) een tekst opuitstekende wijze hardop leest en erdesondanks weinig of niets vanbegrijpt”.Leesplezier onmogelijk makenIn traditioneel leesonderwijs, of dat nuklassikaal of in groepen plaatsvindtdoet er niet toe, wordt leesplezier systematisch onmogelijk gemaakt, omdatgezamenlijke beleving er ontbreekt, ergeen genoegen worden verschaft enaan vormkenmerken geen aandachtwordt besteed. Het leestempo wordtbepaald door wie hardop leest, “hetvocale apparaat kan de snelheid vanonze hersenprocessen niet bijhouden.(..) Er wordt op een willekeurigmoment in het verhaal begonnen, opeen willekeurig moment gestopt. (..)Wat hier gebeurt is systematischedestructie van literatuur en literairevorming”.StudiemateriaalHet is zinvol om van beide boeken kenniste nemen. Het boek van Van Peerleent zich uitstekend voor een studiebijeenkomstover het leesonderwijs:elk teamlid leest een of meer hoofdstukken,doet daarvan verslag en geeftleiding aan de bespreking ervan in hetlicht van de eigen leesfilosofie en praktijk.Enkele hoofdstukken, zoals dieover lezen thuis en leren vertellen,lenen zich voor een bewerking in eenouderkrant. Lezen is een van de belangrijkedeelgebieden in het onderwijswaar huis en school elkaar beslist moetenondersteunen.BESPROKEN WERDEN- Will van Peer “Lees meer fruit”, Bohn/Stafleu/VanLoghum, Houten/Zaventem 1992 (prijsƒ42,7), ISBN 90-3680-191-5- H. Blok, “Lezen voor je plezier, hoe staat hetdaarmee bij leerlingen op de basisschool?”,Rapport nr. 286, SCO, Grote Bickersstraat 72,1013 KS Amsterdam, 1992 (prijs ƒ10.-), ISBN90-6813-118-4.Vandaag kook ik met kinderen uit mijn kookboek.Felix MeijerDe redactie van Mensen-kinderen ontvangt regelmatig schoolkranten. Hetis opvallend dat bijna iedere krant een kookrubriek heeft, sommige zelfs speciaalgericht op kinderen. Om de redacties wat te helpen bespreken we hierdrie net verschenen kookboeken.Koken met kinderen.Charlotte Borggreve en Josien Eissens,medewerkers van het Kinderkookkaféin Amsterdam, waar kinderen van zestot en met twaalf jaar in groepjes vanzes terecht kunnen om een diner of lunchte bereiden, schreven ‘Koken metkinderen’. Ze richten zich daarbij ophet koken in het buurthuis of thuis meteen groepje kinderen en zelfs op schoolmet een hele klas.Bij alle recepten wordt er van uitgegaandat er één volwassene meewerkt.Naast de recepten wordt er aangegevenwelke taken er zijn en in welke volgordedeze uitgevoerd moeten worden.Hoewel de beschrijvingen voor kinderenduidelijk zijn, is de hulp van eenvolwassene noodzakelijk. Daardoor ishet mogelijk om dit boek al vanaf zesjaar te gebruiken, onder begeleidingvan een volwassene.MENSEN-KINDEREN/JANUARI 199325
Page 1: jaargang 8nummer 4maart 1993IN DIT
Page 4 and 5: Rinus Korteweg/Henk Overeem Schoolw
Page 6 and 7: Tom de Boer Schoolwerkplan 4.2.7WIS
Page 8 and 9: van het denken weer de plaats die h
Page 10 and 11: Peter van Heereveld Schoolwerkplan
Page 12 and 13: de kleuters geen bezwaar was. Het v
Page 14 and 15: Laatstgenoemde roept om hulp, maarJ
Page 17 and 18: Schoolwerkplan 4.1./4.2.16Ron Benja
Page 19 and 20: het verhaal zelf. Daarmee maakt Gil
Page 22 and 23: goed voorbeeld van een productiepro
Page 26 and 27: Er zijn ongeveer vijftig receptenop
Page 28 and 29: de goede dingen in het hier en nu.
Page 30 and 31: Tjitse Bouwmeester Schoolwerkplan 3
Page 32 and 33: Een vergelijkbare constatering doet
Page 34 and 35: Kees BothSUUS FREUDENTHAL,de graal

in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?