in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

toch al flauwekul...- Nee, da’s niet eerlijk.......Roel kreeg een tweede kans. De dagdaarop liet hij hem al weer aan me zien.Volgens mij had hij hem thuis verstopt.Bij Sharon thuis was de hele familieaan het zoeken geweest toen ze de karbonkelkwijt was. Hij lag in de tuin.Sommige karbonkels zijn voorgoed verdwenen( - Maar ze zijn er nog wel.....ergens!). Er zijn karbonkels verhuisd. Ende grote karbonkel heeft opverschillende nachtkastjes gelegen.Dit jaar gaat het laatste deel van de ‘karbonkelgroep’van school.Op hun afscheidsfeest zullen we het vastover dit verhaal gaan hebben.Ik wou dat ik mijn karbonkel terug had.RECENSIESJeugdliteratuur en leesonderwijs in de basisschoolLezen voor je plezierNa de boeken van Annerieke Freeman,die hier eerder zijn besproken (sept.1986 en januari 1992), verschenen“Lees meer fruit” van Will van Peer en“Lezen voor je plezier” van H. Blokover verwante thema’s.In het boekje van Blok wordt verslaggedaan van een voorstudie op hetgebied van jeugdliteratuur op de basisschool.In 1990 en 1991 is in de groepen7 en 8 in een dertigtal basisscholenin Amsterdam en omgeving de positievan jeugdliteratuur in beeld gebracht.De aanleiding voor het onderzoek vormenaanwijzingen uit het onderzoeknaar het taalonderwijs bij het projectPPON. Slechts op de helft van de basisscholenwordt regelmatig aandachtbesteed aan jeugdliteratuur. De oorzaakzou gevonden moeten worden in overaccentueringvan de zakelijk-communicatieveaspecten in het taalonderwijs,maar ook in verandering van het vrijetijdsgedragvan kinderen.Met behulp van vragenlijsten voor leerkrachtenen voor leerlingen is getrachteen indruk te krijgen van de onderwijspraktijkop het gebied van jeugdliteratuur.De auteur trekt uit het onderzoek eenaantal conclusies:- bij veel leerlingen kan wordengesproken van een positieve leeshouding(vergelijkingsmateriaal ontbreektoverigens)- bij meisjes is die houding positiever- bij vrije-tijdsbesteding scoort lezenhoog- lezen blijkt een overwegend individuelebezigheid te zijn, lezende kinderenkrijgen weinig steun, suggesties,tips; ze praten weinig met anderenover wat ze hebben gelezen.Blok eindigt het verslag met suggestiesvoor vervolg-onderzoek. Een deeldaarvan zou als onderdeel van het volgendePPON-taalonderzoek kunnenworden opgenomen. Bij het vorige, in1990, is literatuuronderwijs volgenshem ten onrechte buiten beschouwinggebleven. Onderzocht zou ook moetenworden of er samenhang bestaat tussende leeshouding van kinderen en dedidactiek in een groep of school. Meerdan indicaties dat die relatie er ook iszijn er op dit moment nog niet. Voortszou een onderzoek naar voorlees-praktijken,waarbij interactieve en weinigof niet interactieve didactieken wordenvergeleken, de moeite waard zijn. Hetvooronderzoek maakt duidelijk dat ergrote verschillen bestaan in leeshoudingbij allochtone kinderen. Naderonderzoek zou de oorzaken daarvanboven tafel kunnen krijgen.Het aardige van het verslag van dezevoorstudie is dat de vragenformulierenals bijlage zijn opgenomen. Zonder datmen daaraan vergaande conclusies kanverbinden is het mogelijk de lijsten inde eigen school te gebruiken. Met datmateriaal wordt een beter beeld verkregendan bijvoorbeeld met de leesattitude-schalendie het CITO op de marktheeft gebracht.Waarom wel zo leren lezen en niet zo?Will van Peer doet in “Eet meer fruit”,waarvan de titel is ontleend aan eengedichtje van Annie M.G. Schmidt, verslagvan onderzoek op diverse deelgebiedenvan leesonderwijs, waaronderhet leren vertellen door kinderen, deplaats van literatuur in het gezin, deeffecten van Sesamstraat, literatuur opcd en cassette, televisie en lezen enhardop lezen, het laatste in een hoofd-stuk over “lessen tegen de literatuur”.Ik heb het boek met bijzonder veel pleziergelezen, omdat ik er zoveel in herkende,maar ook omdat het een belangrijkebijdrage levert aan argumentatiesvoor de ene leespraktijk en tegen deandere. Het boekje geeft een frisse kijkop wat er in scholen plaatsvindt enwaarbij logica zo vaak lijkt te ontbreken.Ik beperk me nu tot de inhoud vanenkele hoofdstukken.Wat is literatuur?Ad BoesDe auteur besteedt allereerst aandachtaan de vraag wat literatuur is. Hij hanteerteen breed begrip hiervan en beoordeeltprentenboek, poëzie-album,jeugdboek, mop, anekdote, tekenfilmen Bert en Ernie (Sesamstraat) op literairekenmerken. Zo hebben prentenboekeneen pre-literair karakter, terwijltekenfilms sterke overeenkomsten vertononmet literaire teksten. Het hoofdstukverlost de lezer zo nodig vankrampachtigheid: men herinnere zichdiscussies of “Kees de jongen” vanTheo Thijssen tot literatuur gerekendkan worden....In een hoofdstuk over lezen in het gezinwordt onder meer duidelijk gemaaktdat er belangrijke verschillen zijn tussende diverse manieren waarop in hetgezin wordt (voor-)gelezen. Van Peeronderscheidt, inhakend op een doorVan Lierop verricht onderzoek, eenformele- en functionele visie op literatuur.In het eerste gezin wordt er gelezenomdat dat “moet”, in het tweedestaat het antwoord op de vraag watgelezen zou kunnen worden veel meercentraal.Boeiend is het hoofdstuk over de ontwikkelingvan het vertellen van verhalendoor kinderen en de rol die volwas-24MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993