in dit nummer: de weeksluiting - Nederlandse Jenaplanvereniging

Kees BothSchoolwerkplan 2.3g/4.1/4.2.7ONTDEKKEND-ONDERZOEKENDKOKEN EN ETENover koken in het leerplan van eenJenaplanschoolIn nogal wat schoolkranten van Jenaplanscholen is een kookrubriek voorkinderen te vinden. In veel andere scholen maakt het koken deel uit van hetaanbod aan keuze-cursussen. In hoeverre is het koken een onderdeel van dekern-activiteiten van een Jenaplanschool, in de trant van “koken moet”?In dit artikel wordt gesteld dat koken een zeer belangrijke activiteit is in eenJenaplan-basisschool, omdat het een bijdrage levert aan een groot aantaldoelstellingen, met name van wereldoriëntatie.ErvaringenToen ik zo’n vijftien jaar geleden metJenaplan verwante scholen in de USAbezocht viel het op hoe vaak de (vijf- totzevenjarige) kinderen in situaties die lijkenop onze blokperiode de mogelijkheidhadden om koken te kiezen. Daartoegingen ze naar een ruimte waarenkele fornuizen bij elkaar stonden enwaar tevens eenvoudige recepten te vindenwaren. Onder leiding van een ouderof hulp-leerkracht werden daar dankoekjes of broodjes gebakken of werdsoep gekookt. Aan het eind van de morgenwerden de resultaten in de slotkringbinnengebracht en meestal gezamenlijkverorberd (en geëvalueerd!). De groepsleid(st)ersrangschikten deze aktiviteitonder de belangrijke ervaringen die kinderenop school kunnen opdoen: ietszelfstandig voortbrengen (produceren),dat bovendien bijdraagt aan de klas alsgemeenschap.Een andere ervaring met koken deed ikop in de bovenbouw van een Jenaplanschoolin ons land. In het kader van eenjaarlijks (rond Pasen) terugkerend project,waarbij de vogels in een naburigparkje vooral op hun zang geïnventariseerden gekarteerd werden vond ookeen excursie plaats naar een gebied ietsverder weg, ‘s morgens heel vroeg.Er werden vrijwilligers gevraagd (metname vijfdejaars kinderen, die het projectvoor de tweede keer meemaakten)om voor de kinderen die op excursiegingen het ontbijt te verzorgen, wanneerze terug zouden komen. Er werd overlegdover de inhoud van het ontbijt, overde kosten (de kinderen moesten zelfinkopen doen, binnen een bepaaldbedrag) en over alle overige werkzaamheden.Verder moesten ze alles zelforganiseren en wel zó dat, als de vroegevogelaars terug zouden komen de tafelsgezellig gedekt zouden staan, met sneetjesbrood en een broodje,beleg, een gekookt ei enthee voor iedereen. Datalles vraagt veel van dekinderen, ga maar na: deinkopen - goed en niet teduur; het berekenen vanhoeveelheden, bijvoorbeeldvan de benodigdethee en het aantal broden; het inschattenvan de tijd die je nodig hebt om niet tevroeg en niet te laat alles klaar te hebben,etc.Het werd een prachtig ontbijt, geleiddoor de voorbereiders en ik heb vooralgenoten van de zelfbewuste wijze waaropdeze kinderen handelden, het plezierdat ze uitstraalden: dat hebben we tochmaar mooi gefikst!Binnen het project “Natuuronderwijsvoor de Basisschool” werd in sommigeontwikkelscholen ook veel aandachtgegeven aan koken en ik heb zelf veelmet kleuters gedaan op dit terrein. Datheeft mijn aandacht voor de potentiesvan het koken vergroot en in de literatuurvond ik deze intuïtie bevestigd.Zo weet ik er nog wel een paar!Koken is heel belangrijk, o ja? Waaromdan wel? De school, ook de basisschoolmoet al zoveel. Jenaplanscholen vindenal jaren dat een school meer is dan hetgeven en volgen van lessen in rekenen,lezen, taal, schrijven en verder in dekennisgebieden en de terreinen van dekunstzinnige vorming. In de Wet op hetBasisonderwijs is voor alle scholen vastgelegddat er aandacht moet zijn voorheel het kind en voor het leven in eenmulticulturele samenleving. Dat vraagtom een brede vorming en dit is voortsweer vastgelegd in het wetsartikel waarinwordt aangegeven welke inhoudelijketerreinen (“waar mogelijk in samenhang”)in een basisschool aan de ordemoeten komen. Een goede zaak, mits erook goed nagedacht wordt over genoemdesamenhang. Want anders wordt hetgewoonweg teveel en te oppervlakkigen er komt steeds meer bij, zoals de verschillende“educaties”. Er moet zoveelen je moet van goeden huize komen alsje beweert dat koken in het kernprogrammavan een Jenaplanschool thuishoort.Op z’n minst moet je dan latenzien waar het koken (te omschrijven alshet bereiden van smakelijke spijzendoor middel van koken, bakken, bradenen tevens door het combineren van rauweproducten, bijvoorbeeld in salades)een plek heeft in wat toch al “moet”.Verder kun je aangeven aan welke doelenkoken en de activiteiten daaromheeneen bijdrage kunnen leveren.Integrale doelenEr zijn doelstellingen die met recht “integraledoelen” voor basisonderwijs volgensJenaplan genoemd kunnen worden.Ze hebben betrekking op de inhouden(en niet voor één bepaald vak of vormingsgebied)en ook op schoolorganisatieen -klimaat.Voor ons zijn er in dit verband een aantalbelangrijk, deze worden hieronder kort(en beslist niet uitputtend) besproken.Koken levert een bijdrage aan:-sociale vorming: samenwerken, ietsklaarmaken dat bijdraagt aan de groepssfeer,iets maken dat anderen gebruiken20MENSEN-KINDEREN/JANUARI 1993