op de uitval - Aanval op schooluitval

Aanval op de uitvalAanpak voortijdig schoolverlatenin de regio Arnhem 2008 – 2010Aanvalop de uitvalAanpak voortijdig schoolverlaten in de regio Arnhem 2008 - 2010pagina1onderwerpAanval op de uitvalONDERWERP DIENSTMaatschappelijke OntwikkelingArnhem juni 2009

pagina2Inhoudpagina3onderwerpAanval op de uitvalVoorwoord 5Wat en wie willen we bereiken? 6onderwerpAanval op de uitvalVijf speerpunten 11Aan de slag! 15Verklarende woordenlijst 36Contactgegevens convenantpartners 36

pagina4Voorwoordpagina5Wanneer je uitvalt op school,onderwerpAanval op de uitvalloop je het risico dat je jetoekomst vergooit.Schooluitval is een groot probleem. Achter elke voortijdig schoolverlater gaat een levensverhaalschuil en dé voortijdig schoolverlater bestaat niet. Daarom is een brede, persoonsgerichteaanpak nodig. We leggen de lat hoog: in de regio, in de stad én in de wijk.onderwerpAanval op de uitvalEind 2006 hebben professionals in onze regio een analyse gemaakt van de oorzaken engevolgen van voortijdig schoolverlaten. Deze conferentie ‘Aanval op de Uitval’ stond aan hetbegin van een intensievere aanpak. Acties zijn in gang gezet. Eind 2007 heeft de gemeente metRijn IJssel en met ROC A12 convenanten gesloten. Het actieplan ‘Aanval op de uitval2008-2010’ is het praktische resultaat daarvan. Wij zijn blij dat de provincie Gelderland en deStadsregio Arnhem Nijmegen financiële ondersteuning geven voor het realiseren van onzedoelstellingen.Het aantal jongeren tussen de 16 en 23 jaar in onze regio, dat zonder startkwalificatie hetonderwijs verlaat, moet fors omlaag. Jongeren die goed zijn opgeleid, hebben betere kansenop een baan en zeker op leuk en uitdagend werk.De acties worden voor een deel binnen de onderwijsinstellingen zélf uitgevoerd en voor eendeel met ketenpartners in wijken en buurten. Sommige projecten zijn erop gericht omjongeren op school goed voor te lichten, te coachen of te begeleiden. Andere projecten richtenzich op de overbelaste jongeren. Jongeren die niet meer op school zitten maar wel stap voorstap gemotiveerd worden om weer mee te gaan doen: door terug naar school te gaan of dooraan het werk te gaan, bijvoorbeeld via een stage of een leerwerktraject.Het actieplan staat niet op zich: het onderwijs heeft ook een eigen gezamenlijk programmamet het Ministerie van OCW, de Lerende Regio Arnhem en omstreken en de ROC’s.Deze brochure geeft een beeld van de ervaringen met verschillende projecten. We willen dezeervaringen met u delen. Elk idee om een jongere te helpen de weg terug te vinden, is er één.Door te leren van ervaringen die in de projecten worden opgedaan, kan de aanpak in dekomende jaren versterkt worden. Aanpak van voortijdig schoolverlaten is geen kwestie vanconvenanten en dikke beleidsdocumenten. Het is vooral een kwestie van aanvallen!Namens de gemeente Arnhem en de convenantpartners Rijn IJssel en ROC A12,Willem HoeffnagelWethouder Onderwijs en Jeugdbeleid gemeente Arnhem

Wat en wie willen we bereiken?pagina6Trendmatige ontwikkeling schooluitval in Arnhem en regiogemeentenpagina7Gemeente ArnhemMet het actieplan ‘Aanval op de Uitval’ willen we voortijdig schoolverlaten terug dringen.Zo veel mogelijk jongeren moeten een startkwalificatie halen. Een startkwalificatie is eenafgeronde opleiding op minimaal mbo-2 niveau of een afgeronde havo / vwo-opleiding.onderwerpAanval op de uitval2005/2006VO: 2.4% | MBO: 13.1% 5.9%2006/2007VO: 2.4% | MBO: 12.2% 5.7%2007/2008VO: 1.6% | MBO: 11.8% 5.1%onderwerpAanval op de uitvalWe richten ons in de aanpak vooral op jongeren in de leeftijd van 16 tot 23 jaar.Gemeente Duiven2005/2006Een voortijdig schoolverlater(vsv-er) is iedere jongere tussen de 12en 23 jaar die zonder startkwalificatiehet onderwijs verlaat.De doelstellingen van het actieplan ‘Aanvalop de Uitval’ zijn:• Reductie van 40% van het aantaljongeren in de (sub)regio Arnhem datgedurende het schooljaar 2010-2011 alsvoortijdig schoolverlater wordt aange -merkt, ten opzichte van het schooljaar2005-2006.• Jaarlijks tenminste 70% van degeregistreerde voortijdig schoolverlatersherplaatsen naar werk en / of opleiding.Over wie gaat het?De aanpak van voortijdig schoolverlatenbegint bij goed onderwijs, goede begeleidingop school, goed faciliteren vanstudenten en deskundige en betrokkendocenten. Hiermee kan voor een grotegroep studenten worden voorkomen dat zijverkeerde keuzes maken, gedemotiveerdraken of de weg kwijt raken op school.Niet iedere voortijdig schoolverlater is eenprobleemgeval. Sommigen maken eenbewuste keuze om de school te verlatenzonder dat er sprake is van een probleemgeschiedenis.Ook zijn er studenten diesowieso een hoog uitvalrisico hebbenomdat zij over te weinig leervermogensbeschikken. Voor hen is het vooral vanbelang dat zij worden geplaatst op eenonderwijsniveau dat aansluit bij hunontwikkelingsniveau. Een ander deel van degroep voortijdig schoolverlaters heeft temaken met een opeenstapeling vanindividuele en omgevingsproblemen. In hetergste geval groeien schooluitvallers uit totmensen die al op jonge leeftijd niet meermeedoen in de maatschappij.Cijfers en trendsIn onderstaande tabel is voor de regioArnhem/Nijmegen het aantal voortijdigschoolverlaters afgezet tegen alle leerlingendie jonger zijn dan 23 van het voortgezetonderwijs en middelbaar beroepsonderwijs.Deze cijfers zijn gebaseerd op de landelijkuniforme meetmethode die door hetMinisterie van OCW sinds enkele jarenwordt gehanteerd. Achterin deze brochureis een verklarende woordenlijst opgenomenmet definities.VO: 1.2% | MBO: 6.9% 2.6%2006/2007VO: 1.3% | MBO: 9.9% 3.5%2007/2008VO: 1.0% | MBO: 7.3% 2.6%Gemeente Lingewaard2005/2006VO: 1.4% | MBO: 6.7% 2.8%2006/2007VO: 1.0% | MBO: 6.6% 2.6%2007/2008VO: 1.0% | MBO: 7.0% 2.7%Gemeente Overbetuwe2005/2006VO: 1.1% | MBO: 8.8% 3.2%2006/2007VO: 1.7% | MBO: 8.9% 3.6%Schooluitval in regio Arnhem / Nijmegen2007/2008VO: 1.0% | MBO: 9.2% 3.3%Schooljaar Aantal deelnemers Aantal vsv’ers vsv-percentageGemeente Renkum2005 – 2006 51.001 2.039 4,0%2005/2006VO: 1.6% | MBO: 10.3% 3.7%2006 – 2007 51.280 2.122 4,1%2006/2007VO: 1.6% | MBO: 9.3% 3.5%2007 – 2008 52.162 1.909 3,7%2007/2008VO: 1.7% | MBO: 9.5% 3.5%Landelijk lag in het schooljaar 2006-2007het gemiddelde percentage voortijdigschoolverlaters op 4,0%. In 2007-2008 is ditpercentage gedaald naar 3,7%.Het percen tage voortijdig schoolverlaters inde regio Arnhem/ Nijmegen is hetzelfde alshet landelijke percentage. Met het actieplan‘Aanval op de uitval’ richten we ons opArnhem en de regiogemeenten.In onderstaand overzicht is de trendmatigeontwikkeling van de schooluitval weergegeven.We zien dat in onze regio deschooluitval licht daalt, maar dat er in dekomende jaren nog een flinke slag gemaaktmoet worden.

Trendmatige ontwikkeling schooluitval in Arnhem en regiogemeentenpagina8pagina9Gemeente Rheden2005/2006VO: 2.0% | MBO: 6.9% 3.5%2006/2007VO: 1.6% | MBO: 8.0% 3.6%2007/2008VO: 1.3% | MBO: 7.4% 3.2%onderwerpAanval op de uitvalonderwerpAanval op de uitvalGemeente Rijnwaarden2005/2006VO: 1.1% | MBO: 8.4% 3.5%2006/2007VO: 2.0% | MBO: 8.5% 4.2%2007/2008VO: 1.2% | MBO: 6.2% 2.8%Gemeente Rozendaal2005/2006VO: 2.8% | MBO: 11.8% 4.0%2006/2007VO: 3.5% | MBO: 7.1% 3.9%2007/2008VO: 1.8% | MBO: 11.8% 3.1%Gemeente Westervoort2005/2006VO: 1.8% | MBO: 9.8% 4.3%2006/2007VO: 1.1% | MBO: 9.2% 3.5%2007/2008VO: 0.6% | MBO: 5.5% 2.1%Gemeente Zevenaar2005/2006VO: 1.0% | MBO: 7.9% 2.9%2006/2007VO: 1.3% | MBO: 9.7% 3.7%2007/2008VO: 1.1% | MBO: 7.0% 2.8%De uitval is het hoogst bij jongeren tussende 17 en 19 jaar. De percentagesschooluitval in de Arnhemse kracht- enpreventiewijken zijn ongeveer twee keer zohoog als gemiddeld in Arnhem. Zowellandelijk als regionaal is hetuitvalpercentage in het middelbaarberoepsonderwijs (mbo) aanzienlijk hogerdan in het voortgezet onderwijs (vo). Inonze regio is het uitvalpercentage in hetvoortgezet onderwijs 1,3% en in het mbo9,7% (schooljaar 2007-2008). Hetmerendeel van de leerlingen van hetvoortgezet onderwijs stroomt dus door naarhet mbo. Een aanzienlijke groep mbostudentenlukt het echter niet eenstartkwalificatie te halen. In onderstaandetabel is voor Rijn IJssel en ROC A12aangegeven hoe groot de schooluitval is bijde groep studenten die woont in de regioArnhem / Nijmegen.Ontwikkeling schooluitval van studenten uit de regio Arnhem / Nijmegen bij Rijn IJssel en ROC A12Studenten VSV’ers % VSV Studenten VSV % VSV2005-2006 2005-2006 2005-2006 2007-2008 2007-2008 2007-2008Rijn IJssel 8724 896 10,3% 9829 907 9,2%ROC A12 6568 521 7,9% 6241 534 8,6%

pagina10Vijf speerpuntenpagina11Aanpak van schooluitval is complex. Jongeren vallen om verschillende redenen uit én er zijnonderwerpAanval op de uitvalveel verschillende partijen betrokken bij de aanpak. In het plan van aanpak staan vijfspeerpunten.onderwerpAanval op de uitvalSPEERPUNTEN1. Stages en leerbanen2. Kwalificatieplicht en verzuimbestrijding3. Versterken zorgstructuur binnen het mbo4. Registratie van schooluitval5. Verdere ontwikkeling van de ketenaanpak.We richten ons met de eerste drie speerpuntenvooral op het voorkomen vanvoortijdig schoolverlaten. Door preventievemaatregelen te nemen, willen we studentenin het onderwijs houden. De laatste tweespeerpunten zijn erop gericht een sluitendvangnet te maken: goede registratie zodatiedere uitvaller in beeld is en via eenketenaanpak ervoor zorgen dat jongerenbegeleid worden naar zorg, onderwijs ofwerk. Naast deze speerpunten zijn er doorde onderwijsinstellingen onder de noemer‘Schakels in de Keten’ deelprojecten gestartonder de vlag van de Lerende Regio Arnheme.o. (LRA). De LRA is een initiatief van desamenwerkende scholen voor voortgezetonderwijs en middelbaar beroepsonderwijsin de Arnhemse regio.Speerpunt 1: Stages(Beroepspraktijkvorming) en leerbanenEen deel van de schooluitval ontstaat tijdensde periode dat studenten hun beroepspraktijkvorming(BPV of stage) doorlopen ofbeginnen aan een leerbaan. Om uitvaltijdens of vlak voor de BPV-periode tevoorkomen wordt aandacht gegeven aan:• goede voorbereiding op de BPV-periode;• een oriënterende kennismaking met dewerkvelden;• een goede afstemming metleerbedrijven;• een verbeterde begeleiding op schooldoor de loopbaanbegeleider en tijdensde BPV door de BPV-begeleider (docent)Naast aandacht voor begeleiding vanstudenten tijdens de BPV-periode begintgoede begeleiding uiteraard helemaal aande voorkant. Voor veel jongeren is eenverkeerde studiekeuze een reden om eenopleiding af te breken. De ROC’s bestedenhier aandacht aan door docenten te trainenop het houden van een goede intake, hetafnemen van studiekeuzetesten en hetvoortdurend verbeteren van internewerkprocedures. Alle nieuwe studentenkrijgen bijvoorbeeld een intakegesprek eneen plaatsingsonderzoek. Hiermee wordende wederzijdse verwachtingen van destudent én van de school helder.Speerpunt 2: Kwalificatieplicht enverzuimbestrijdingIn onze regio zijn in 2008 drie regionaalwerkende leerplichtconsulenten aangesteldvoor de handhaving van de leer- enkwalifi catieplicht binnen het mbo. Door deinvoering van de kwalificatieplicht hebbende leerplichtconsulenten er een grote groepjongeren bij gekregen die voor de

handhaving van de leerplichtwet onder hunverantwoordelijkheid valt. Om hun taakgoed uit te kunnen voeren, is het van belangeen goede samenwerking op te bouwentussen de leerplicht consulenten en dembo-instellingen. Ook is het nodig om meerdwingende afspraken te maken tussenketenpartners over het oplossen van voorallangdurig ongeoorloofd verzuim.KwalificatieplichtPer 1 augustus 2007 geldt de kwalificatieplicht.Alle leerlingen blijven volledigleerplichtig tot het einde van het schooljaarwaarin ze 16 jaar worden. Na debeëindiging van de volledige leerplicht gaatde kwalificatieplicht gelden voor jongerendie nog geen 18 jaar zijn, nog geenstart kwalificatie hebben behaald en devolledige leerplicht achter de rug hebben.Het is de bedoeling dat ze minstens eenhavo, vwo of mbo-2 diploma halen. Voorsommige jongeren van 16 en 17 jaar dieliever met hun handen dan met hun hoofdwerken, is dat een zware opgave. Maar dekwalificatieplicht hoeft niet te betekenendat ze vijf dagen per week in deschoolbanken zitten. Het is ook mogelijk ommet combinaties van leren en werken aande kwalificatieplicht te voldoen, zoals deberoepsbegeleidende leerweg (BBL) in hetmbo. Voor zeer moeilijk lerende kinderen enmeervoudig gehandicapte kinderen is eenstartkwalificatie niet altijd haalbaar. Daaromworden zij vrijgesteld van de kwalificatieplicht.Ook jongeren in het praktijkonderwijsdie in bezit zijn van eengetuigschrift of schooldiploma zijnvrijgesteld van de kwalificatieplicht.Zij kunnen een programma volgen dat pastbij hun niveau. Bovendien mag deleer plichtambtenaar in individuele gevallenvrijstelling geven aan jongeren die omlichamelijke of psychische redenen geenstartkwalificatie zouden kunnen behalen.Speerpunt 3: versterken zorgstructuurbinnen mboOp de ROC’s zijn veel voorzieningenopgezet om studenten te begeleiden en teondersteunen. Studenten die extrabegeleiding nodig hebben, wordenbijvoorbeeld doorverwezen naar loopbaanadviseursof naar andere specifiekeondersteuning. Deze zorg is vaakvoldoende. Soms is het echter nodig dat eenstudent wordt doorverwezen naar externehulpverlening. Beide ROC’s hebbeninmiddels een Zorg Advies Team (ZAT)opgericht (zie ook pagina 21). Rijn IJsselheeft de interne zorgstructuur goeddoorgelicht. De interne zorgstructuur isbeschreven en er is een verzuimprotocolgemaakt. Vroeg signaleren en vroeginterveniëren, dat is de aanpak. Door middelvan trainingen voor het personeel wil RijnIJssel een kwaliteits slag maken. De internezorgstructuur is ook op ROC A12 deafgelopen jaren flink ontwikkeld.De eerstelijnszorg wordt gevormd door destudieloopbaan begeleider; de tweedelijnszorgwordt uitgevoerd door het Trajectbureau(advies opleidingskeuze), door hetteam Zorg (counseling, maatschappelijkwerk) en Ondersteuning (extra lessenrekenen en taal, dyslexie, faalangst).Binnen dit thema worden vier punten in ditactieplan uitgewerkt:• de realisatie van Zorg Advies Teams(ZAT’s);• de integrale aanpak van problematiek(schulden, psychosociale problematiek,etc.);• versterking van de interne zorgstructuur;• de realisatie van een doorlopendezorglijn, vanuit het voortgezet onderwijsnaar het mbo.Speerpunt 4: registratie van schooluitvalOm voortijdig schoolverlaters weer op hetspoor te zetten, is het noodzakelijk dezejongeren goed in beeld te hebben en tehouden. Voor de leerplichtige jongerengebeurt dit door de leerplichtconsulentenvan de tien gemeenten in de regio Arnhem.Voor de voortijdig schoolverlaters die nietmeer leerplichtig of kwalificatieplichtig zijn,gebeurt dit door Team Voortijdig Schoolverlaten(VSV). Team VSV werkt in opdrachtvan de gemeente Arnhem die verant woordelijkis voor de uitvoering van de wettelijkeRMC-functie (Regionale Meld- enCoördinatiefunctie voortijdigschoolverlaters).Er is in de afgelopen jaren hard gewerkt omeen sluitende registratie te krijgen. Vanbelang is dat scholen hun voortijdigschoolverlaters goed melden. Inmiddelskunnen we zeggen dat we bijna allejongeren die voortijdig schoolverlaterworden, in beeld krijgen. We willen er nuvooral aan werken dat:• er adequate acties worden ondernomennaar de groep jongeren die in eerdereschooljaren voortijdig schoolverlater zijngeworden en nog steeds geen werkhebben of opnieuw met een opleidingzijn begonnen;• de informatie over voortijdig schoolverlatersdie van belang is voor dewerkprocessen, gedeeld kan worden metde belangrijkste ketenpartners.Speerpunt 5: ketenaanpakVoortijdig schoolverlaten doet zich voorin het onderwijs, maar heeft ook haar oorzakenbuiten het onderwijs.Om uitvallers op te sporen en te begeleidenis samenwerking nodig tussen mensen dieervaringen hebben in het veld. Onder denoemer ‘ketenaanpak’ worden jongerendie uitgevallen zijn achtereenvolgensgeregistreerd, begeleid en, waar mogelijk,herplaatst richting onderwijs en / of werk.Team VSV speelt hierin een belangrijkerol. Daarnaast hebben we in onze regiojongerenloketten (een samenwerking vanUWV Werkbedrijf en gemeenten) waarjongeren naar werk of school worden geleidmogelijk met hulp van Team VSV. Voorjongeren die werknemers vaardighedenmoeten aanleren is er Werktraining. Voorindividuele begeleiding van jongeren zijndiverse experimentele projecten opgestart.Doel van deze projecten is om zicht tekrijgen op de problematiek van de jongerenpagina12onderwerpAanval op de uitvalén om de samenwerking tussen instantieste stimuleren. Met uiteindelijk als doel omde jongeren weer op school of aan het werkte krijgen.Schakels in de ketenIn de Lerende Regio Arnhem en omstreken(LRA) werken scholen voor voortgezetIn gesprek met Jos Gipmansprojectleider Aanval op de Uitval bij Rijn IJsselHoe ga je als projectleider te werk?We zijn goed in gesprek met de gemeente. Samen geven we heelpraktisch vorm aan beleid. We weten elkaar te vinden, waardoor hetmakkelijk is om afspraken te maken of om bij te sturen. Toen het beleidrond Aanval op de Uitval hier in huis werd vormgegeven, is dat ineerste instantie van bovenaf gedropt. Maar bouwen doe je juist vanonderaf!Dus ik ben op zoek gegaan naar de collega’s die vanuit de dagelijksepraktijk mij konden vertellen waar ze tegenaan liepen. Voor mijbetekende dat enerzijds de gestelde doelen bewaken en anderzijdsstimuleren en sturen om die doelen ook daadwerkelijk te bereiken.Dat gaat steeds beter. Het eerste doel, namelijk het terugdringen vanvoortijdige schooluitval met 10% dit jaar, hebben we al gehaald.Waar leggen jullie accenten?We leggen de nadruk op vroeg signaleren en vroeg interveniëren.Docenten en mentoren moeten méér zien en het ook éérder zien.Daarbij hebben we extra aandacht voor de intakefase en focussen weop de zorgstructuur ter ondersteuning van de student. Voor decomplexere problemen hebben we in de derde lijn het Zorg AdviesTeam opgezet.Hoe kijk je aan tegen de rol van de overheid en het onderwijs?Doordat de druk van de overheid op de uitvalcijfers wordt opgevoerd,merk je soms dat opleidingen de voordeur van de school strakker dichtwillen doen. Als je het goed wilt doen als school, zou je sommigestudenten eigenlijk niet meer in huis moeten halen.Dat wil ik voorkomen. De overheid vindt dat het onderwijs meer moetdoen om studenten binnenboord te houden en daar ben ik hethelemaal mee eens.Maar dan moeten ze ons wel faciliteren. Ik geloof dat we de tools welhebben om de studenten met hoog uitvalrisico binnenboord tehouden, maar de bekostiging niet altijd. Het is een gezamenlijkprobleem van onderwijs en overheid, dus we moeten ook samenwerken aan een oplossing.onderwijs en middelbaar beroepsonderwijssamen. Ook zij hebben een samenwerkingsovereenkomstgesloten gericht op hetterugdringen van het aantal nieuwevoortijdige schoolverlaters in de jaren2008-2011. In vijf projecten wordt onderandere aandacht besteed aan hetverbeteren van keuzes die vmbo-leerlingenmaken, aan de warme overdracht vangegevens tussen vmbo en mbo vanleerlingen die zorg nodig hebben en wordtde voorlichting en begeleiding vanleerlingen onder de loep genomen.Voor meer informatie ziewww.lerenderegioarnhem.nlpagina13onderwerpAanval op de uitval

pagina14Aan de slag!pagina15In dit hoofdstuk beschrijven we per speerpunt de verschillende projecten die deel uitmaken vanonderwerpAanval op de uitvalhet actieplan. Het actieplan is dynamisch: voortdurend wordt gekeken naar ontwikkelingen inde praktijk en wordt aansluiting gezocht bij goede nieuwe initiatieven.onderwerpAanval op de uitvalSpeerpunt 1: Stages en leerbanenBPV-coachingVoorkomen van voortijdig school verlaten doorextra begeleiding van jongeren voor en tijdens destageperiodeDe BPV-periode (stage) kan een struikelblok zijn voorjongeren. Extra begeleiding in de voorbereiding entijdens de BPV kan uitval voorkomen. In het projectBPV-coaching worden jaarlijks ongeveer honderdstudenten op mbo 1 en 2 niveau begeleid doorafgestudeerde studenten Creatieve Therapie. Het projectwordt in nauwe samenwerking met het ROC begeleiddoor Bureau Aluin, een onderdeel van de HogeschoolArnhem Nijmegen (HAN).De coaches stimuleren de mbo-studenten om deBPV-periode met succes te volbrengen. De docent vanhet ROC concentreert zich op de inhoud en de mentorenop de persoonlijke begeleiding, motivatie en deberoepshouding.Looptijd: 2008 - 2010Betrokken organisaties: Bureau Aluin, ROC’s, gemeenteArnhem’Wij stappen echt in hun wereld’Marloes Campfens is afgestudeerd als dramatherapeut (CreatieveTherapie) in 2007. Dit is het tweede jaar dat ze aan het BPVcoachingsprojectmeewerkt en dit jaar begeleidt Marloes achtstudenten. Onder hen Yasemin, een eerstejaars studenteDetailhandel bij ROC A12.Yasemin: ‘Ik loop stage in een sieradenwinkeltje. Het is fijn om eencoach te hebben, want ik kan altijd met van alles bij haar terecht.Zo begreep ik bijvoorbeeld het boek met stageopdrachten niet goed,dat geef ik dan aan bij Marloes. Zij helpt me om zelf uit te zoeken watprecies de bedoeling is. Soms hebben we iedere week contact, somsminder vaak, net hoe het uitkomt en nodig is. Uiteindelijk moet ik dezaken zelfstandig oppakken.’Marloes: ‘Als coach pas ik me aan de situatie en behoeften van destudenten aan. Door mijn flexibiliteit kan ik altijd afspreken als destudenten daar behoefte aan hebben, op een locatie die hen het besteuitkomt en we bespreken de dingen die zij willen bespreken. Het ismaatwerk, wij stappen echt in hun wereld. Onze rol is het vroegtijdigsignaleren van eventuele knelpunten tijdens de BPV-periode waardooruitval kan worden voorkomen. Het is dus belangrijk om goed door tevragen hoe het echt gaat. Ook moeten we zelf regelmatig contactopnemen met de student, ook al geeft deze aan dat alles helemaalgoed gaat. Eventuele moeilijkheden komen dan vanzelf boven tafel.Uitgangspunt voor het gesprek is altijd de stage, maar alles kanbesproken worden, ook problemen op school of privézaken.Uiteindelijk leid ik het wel altijd terug naar de stage: Wat kun je doenom hier tijdens je stage goed mee om te gaan?’

Yasemin: ‘Ik voel me niet altijd op mijn gemak bij de mensen op mijnstageplek. Dat zou ik toch niet zo snel met mijn stagebegeleider vanschool bespreken, want die gaat je uiteindelijk beoordelen. MetMarloes praat ik daar wel over en zij geeft me tips hoe ik daar betermee om kan gaan. In de praktijk merk ik dat het dan beter gaat.’Marloes: ’Wij beoordelen niet. Hierdoor voelt het veiliger voor destudenten om te praten. Door een luisterend oor te bieden en echtmet ze mee te denken en hen te steunen ontstaat er al snel eenband. Ook het geven van complimenten en stilstaan bijsuccesmomenten is belangrijk. Het leeftijdsverschil is niet groot, nogniet zo lang geleden was ik zelf student. Hierdoor kunnen studentenmet ons in hun eigen taal communiceren. Dat is wat het project zolaagdrempelig maakt. Het grootste compliment voor mij als coach isals een student me uit zichzelf opbelt, om even te kletsen, om iets tevragen of om een succes te delen.’Margriet Sluiterprojectleider Aanval op de Uitval ROC A12‘Tijdens de periode van beroepspraktijkvorming (BPV) zijn er driebelangrijke spelers: de student, het leerbedrijf en de school. ROCA12 vindt het belangrijk om duidelijk te hebben wat deverwachtingen zijn van studenten ten aanzien van hun opleidingen de BPV-periode. Maar ook om duidelijk te hebben wat deleerbedrijven van studenten verwachten en wat zij kunnen bieden.Daarnaast moet de begeleiden de docent van de school kadersbieden waarbinnen de opleiding en de BPV plaatsvinden. De driespelers hebben verschillende verwachtingen en criteria om aan tevoldoen. Hierover is overleg met verschillende partijen en spannenwij ons als school in om ons voortdurend te verbeteren. Speerpuntis de begeleiding van studenten, zowel op school als tijdens deBeroepspraktijkvorming.De BPV is de eerste ervaring met de praktijk, een kritisch momentpagina16onderwerpAanval op de uitvalSlagingskansen allochtone studentenStimuleren van succesvolle afronding van de opleidingdoor allochtone studentenDe uitval onder allochtone studenten is relatief hoog. Op de ROC’szijn samen met welzijns organisatie Rijnstad projecten gestart om deslagingskansen van allochtone studenten te verhogen. Rijnstad ende ROC’s constateren dat er een toenemende tweedeling is op descholen tussen autochtone en allochtone studenten. Er is bijallochtone jongeren relatief vaak sprake van een gevoel vandiscriminatie en van niet gekend worden. De ROC’s zien een gemisaan basale en vooral ook kansbepalende vaardigheden onder dedoelgroep. Allochtone ouders en studenten lijken ook minder goedgeïnformeerd te zijn over opleidings mogelijkheden. Het blijkt lastigte zijn om een juiste en passende schoolkeuze te maken. Daardoorsluit later het beroep onvoldoende aan bij de verwachtingen. Omdeze proble matiek aan te pakken is bewust wording nodig, zowel bijde studenten als bij de ouders en scholen.Sinds november 2007 werken ROC A12 enRijnstad samen. Alex Smits (Rijnstad) en MartinJansen (ROC A12) richten zich op verbeteringvan de dialoog tussen autochtone enallochtone studenten.Martin: ‘Vijfendertig procent van onze studenten is van allochtoneafkomst. Er is sprake van enige tweedeling tussen autochtone enallochtone studenten maar in de praktijk zijn er binnen de schoolnauwelijks incidenten waarbij afkomst een rol speelt. In eersteinstantie was het wat lastig om autochtone studenten te interesseren.Zij ervaren de problemen zelf niet zo en zijn daardoor wat mindergeneigd om deel te nemen aan bijvoorbeeld een Studentenplatform.pagina17onderwerpAanval op de uitvalwaarop regelmatig uitval van studenten wordt geconstateerd.Daar waar we kunnen verbeteren in de begeleidingssfeer, waarvoorheen mogelijk wel eens te weinig begeleiding werd gegeven,wordt nu extra ingezet. Onze stelling is: als we nu tekortschieten inde begeleiding lopen we het risico dat de student straks afhaakt.Professionaliseren van het hele BPV-proces en van destudieloopbaan begeleiding vormen twee belangrijke pijlers omuitval te voorkomen. Investeren in je student is nodig. Door echtnaast hem of haar te gaan staan en regelmatig mee te kijken kun jeop tijd ingrijpen en bijsturen waar dat nodig is.’De projecten hebben drie doelgroepen: ouders / verzorgers,studenten en docenten. Wanneer jongeren zich aanmelden vooreen opleiding volgt een intakegesprek waar vervolgens eenopleidingsadvies uit voortkomt. Op basis van de intake en informatiedie van de vooropleiding wordt ontvangen, wordt de kans op uitvalbepaald. De ouders van de studenten ontvangen een brief enworden daarna thuis bezocht. Dit huisbezoek is volledig gericht ophet informeren en begeleiden van de ouders. De informatie uit dehuisbezoeken wordt gebruikt voor bijvoorbeeld het inrichten vanouderavonden. Studenten worden geholpen bij het maken van dejuiste opleidingskeuze door hen goed te informeren, hunverwachtingen helder te krijgen en daarop aan te sluiten met hetonderwijs.Na wat extra investering in de werving hebben we nu een diversegroep van zo’n 13 tot 16 vaste deelnemers, die enorm gemotiveerdzijn om mee te denken. We merken, dat het belangrijk is om onzeactiviteiten zoveel mogelijk binnen schooltijd te laten vallen, om depraktische reden dat studenten naast school druk zijn met veel anderedingen. Wil je iedereen bereiken, dan kan dat het beste via dereguliere lesuren.’Alex: ‘De komende periode gaan we ons richten op ouders en hoe wehen meer de school in kunnen halen. We willen meer huisbezoekendoen, investeren in de binding van ouders aan de school. Hoe meer jede ouders betrekt, des te effectiever zal je aanval op de uitval zijn.Daarnaast willen we de studenten uit het platform initiatieven die inhet platform ontwikkeld zijn in school uit laten dragen, bijvoorbeelddoor het organiseren van een debat of een rol spelen in lessen waarLooptijd: 2008 tot juni 2009 (vanaf 2009 structureel bij ROC A12)Betrokken organisaties:ROC’s, Rijnstad, gemeente Arnhemdiversiteit aan de orde is.’Martin: ‘Bij de start van het project hebben we geïnvesteerd in depromotie ervan. In alle teams hebben wij onszelf en het projectKees Schlosser(Rijnstad) werkt bij Rijn IJssel aan het project ‘Slagingskansenallochtone studenten’voorgesteld, zodat bij alle docenten bekend is wat we precies willenbereiken. We zetten ook in op de vergroting van de expertise van dedocenten rond het thema diversiteit.Het heeft tijd nodig in zo’n grote organisatie om iedereen te bereiken.Maar je moet die investering doen, want de hele organisatie heeft een‘Studenten die kiezen voor mbo zijn doeners. Ze willen praktisch entaak bij het verminderen van het aantal uitvallers. Gelukkig wordenconcreet bezig zijn. Hun ouders zijn vaak ook doeners.we inmiddels steeds vaker benaderd door docenten met vragen overOp ouderavonden laten de jongeren daarom hun ouders zien welkedit onderwerp.’vaardigheden ze hebben opgedaan. Daarna bezoeken ze samen eeninformatiemarkt over onderwerpen als financiën en schulden,werken, verzuim etc. Door ouders direct bij het onderwijs tebetrekken, leren zij al in een vroeg stadium de loopbaanbegeleiderkennen. Deze begeleider is de spin in het web voor de student.’

Speerpunt 2: Kwalificatieplicht enpagina18pagina19verzuimbestrijdingExtra inzet van drie regionaleleerplichtconsulenten mboHandhaven kwalificatieplicht en begeleiden van jongerenVoorlichting over de kwalificatieplichtonderwerpAanval op de uitvalIn gesprek met Frederieke Schillingregionale leerplichtconsulent mboonderwerpAanval op de uitvalén scholenDe leerplicht krijgt een steeds belangrijkere rol. Met de invoeringvan de kwalificatieplicht mogen jongeren de school voor de leeftijdvan 18 jaar niet meer verlaten zonder startkwalificatie. In onze regiozijn in 2008 drie regionaal werkende leerplichtconsulenten mboaangesteld. Zij werken voor leerplichtige en kwalificatieplichtigestudenten van het mbo.Leerplichtige jongeren die ongeoorloofd verzuimen, worden doorde leerplichtconsulenten opgezocht. Ook worden er gesprekkengevoerd met ouders en contactpersonen binnen de school.Daarnaast werken de drie leerplichtconsulenten samen met andereorganisaties en instellingen om ongeoorloofd verzuim en voortijdigschooluitval te verminderen, zoals jeugdzorg, hulpverlening,arbeidsmarkt en justitie.Voorlichting en communicatie met studenten zijn van groot belangom te bereiken dat jongeren zich ook echt bewust worden van hetbelang om hun opleiding af te maken. Ook wordt op die manierduidelijk welke beelden studenten zelf hebben over bepaalde zaken.Een goed voorbeeld was de aanpak van de jaarlijkse ‘Dag van deLeerplicht’ die in maart 2009 in de regio Arnhem in het teken stondvan de kwalificatieplicht.Na een intensieve gezamenlijke voorbereiding van Leerplichtzaken ende scholen werden twee interactieve bijeenkomsten georganiseerdop ROC A12 en Rijn IJssel. Op ludieke wijze presenteerden jongerenvan New Arts College met rap, film en zang de doelstellingen.Vervolgens was het de beurt aan de jongeren zelf. Aan de hand vanstellingen discussieerden zij in twee groepen over eigenverantwoordelijkheden, over de rol van ouders, over ongeoorloofdverzuim, over binden en boeien op school en over schulden. HetWist je waaraan je begon?Ik werkte tot voor kort bij het Aanvraagteam en het Jongerenteam vande gemeente Arnhem (Dienst Inwonerszaken) en had dus al ruimeervaring met het begeleiden van jongeren naar de arbeidsmarkt.Sinds oktober 2008 werk ik als regionale leerplichtconsulent mbo.Wij zijn met drie medewerkers begonnen. Wat anders is dan bij dereguliere leerplichtconsulenten, is dat wij alleen maar jongeren van 16en 17 aangemeld krijgen die ingeschreven staan op een mboinstelling.Een tweede verschil is dat wij voor de RMC regio Arnhem(net als Team VSV) werken, wat betekent dat wij zowel voor degemeente Arnhem als de negen omliggende gemeenten werken.De leerplichtconsulenten uit de gehele regio zijn dan ook onzecollega’s. Hierdoor rijden we heel wat af in de regio!ook betekenen dat een officiële waarschuwing gegeven wordt, eenmelding gedaan wordt aan bureau Halt of dat er een proces-verbaalopgemaakt wordt.Looptijd: structureelBetrokken organisaties: leerplicht van de gemeenten in de regioArnhem, ROC’s, AOC’s en Team VSVwaren twee leerzame sessies voor studenten, de scholen zelf en voorde leerplichtconsulenten van de gemeente.Het is een nieuwe discipline en dat vraagt het een en ander van onsmaar óók van de scholen. Onze werkwijze en werkprocessen gevenwe gaandeweg vorm. Daarom investeren we op dit moment, naasthet intensieve contact met de scholen, ook in onderlinge afstemming.Mijn twee collega’s en ik zorgen voor een snelle reactie als iemand bijleerlingzaken wordt aangemeld en geven een terugkoppeling aan deaanmelder nadat we een gesprek met de student hebben gehad.We kiezen er als team voor om eenduidig naar buiten te treden enDaarnaast denken we met de ROC’s mee over de ontwikkeling vanstemmen daarom ook onderling regelmatig af over standpunten eninterne procedures, zoals verzuimprotocollen, de verbetering vanhandelswijzen.verzuimregistraties en de bewustwording bij de leraren, mentoren enandere medewerkers op het ROC over de veranderde leerplichtwet.Hoe ga je te werk?Ik heb een aantal onderdelen van Rijn IJssel en ROC Nijmegen onderEn, werkt het al?mijn hoede en werk nauw samen met deze mbo’s om het verzuimDe scholen leren ons nu goed kennen. We krijgen regelmatig terugterug te dringen. Met mijn collega’s hebben wij een verdelingdat het prettig is dat er iemand van buitenaf meekijkt en feedbackgemaakt. In de samenwerking hebben we allemaal een rol.geeft. Dit wordt soms eerder als coaching ervaren dan als controle.Wij investeren op dit moment vooral in een positieve samenwerkingVoor ons is dat al de eerste winst! Ook blijkt dat de scholen het fijnmet de scholen.vinden dat er snel actie wordt ondernomen vanuit leerplicht wanneerer een leerling wordt aangemeld, ze voelen zich gesteund.De trajectbegeleiders of daarvoor aangewezen medewerkers van deOnze aanpak wordt door de leraren en de andere betrokkenen goedscholen melden al behoorlijk wat studenten van 16 en 17 aan dieontvangen en we blijven dus voorlopig investeren.teveel verzuimen. Over het algemeen gebeurt er na een melding hetvolgende: Ik stel een onderzoek in en nodig de jongere dan uit vooreen gesprek. Tijdens het gesprek bekijk ik wat er aan de hand is en watde oorzaak is van het verzuim. Daarna zoek ik naar een oplossing dieer toe leidt dat de leerling weer geregeld naar school gaat. Deze kanliggen in doorverwijzing naar hulpverlenende instanties, maar kan

Nieuwe werkprocessen uitvoeringkwalificatieplichtImplementatie van nieuwe werkwijze rondomkwalificatieplicht en zorg in de ROC’sOm de kwalificatieplicht goed uit te voeren wordt op de ROC’sgewerkt aan:• een verzuimprotocol• een goede aanwezigheidsregistratie• het inventariseren van uitvalrisico’s (bijvoorbeeld bij specifiekegroepen)• korte lijnen met de leerplichtambtenaren• intensieve samenwerking en informatie-uitwisseling met TeamVoortijdig Schoolverlaten (Team VSV)• voorlichting aan studenten over de leerplichtwet• investeren in binding met de schoolLooptijd: structureelBetrokken organisaties: ROC’s, Zorg Advies Team,leerplichtambtenaren, Team VSVDoorbraakteamActiegericht aan de slag met thuiszittendeprobleemjongerenAl meerdere jaren blijkt dat er een substantiële groep leerplichtigeleerlingen en studenten is die om uiteenlopende redenen langer dantwee maanden thuis zit. Het Doorbraakteam Thuiszitters wil dezeimpasse doorbreken. Er is bij deze jongeren vrijwel altijd sprake vanmeervoudige problematiek. Ze zijn moeilijk bereikbaar, mijdenonderwijs, hebben gebrek aan perspectief en koppelen ernstigrisicogedrag aan problemen in de directe leefomgeving. Concreteacties moeten perspectief bieden en voorkomen dat hun situatieverder escaleert. Het Doorbraakteam richt zich op leerplichtigejongeren uit het voortgezet onderwijs en middelbaarberoepsonderwijs waarbij voorgaande onderwijs-zorg trajecten nietvoldoende effect hadden en er geen sprake (meer) is van effectieveinzet van het Zorg Advies Team (ZAT).Looptijd: Tot 1 januari 2009 onder ‘Aanval op de Uitval’. Vanaf 2009is dit project ondergebracht bij de Lerende Regio Arnhem e.o. (LRA).Betrokken organisaties: Het Doorbraakteam Thuiszitters is eenverantwoordelijkheid van de onderwijsbesturen van de LerendeRegio Arnhem e.o. en de tien gemeenten van de RMC-regioArnhem. Vaste deelnemers van het doorbraakteam zijn de managerOnderwijsloket Voortgezet Onderwijs, de schakelfunctionarisonderwijs van Bureau Jeugdzorg, de jeugdofficier van justitie en hethoofd Leerlingzaken Arnhem. Het Doorbraakteam Thuiszitters heefteen ambtelijk secretariaat bij het Onderwijsloket VoortgezetOnderwijs.pagina20onderwerpAanval op de uitvalSpeerpunt 3: Versterken zorgstructuur mboRealisatie Zorg Advies Teams (ZAT) op de ROC’sOplossen van gesignaleerde problemen van studentendoor effectieve en efficiënte begeleiding in samenwerkingmet organisaties voor hulp-, zorg- en dienstverleningHet Ministerie van OCW heeft ROC’s de opdracht gegeven om, innavolging van het voortgezet onderwijs, Zorg Advies Teams (ZAT)op te zetten. Een ZAT is een multidisciplinair team waarin de eigenzorgstructuur van het ROC en de externe zorgstructuur (vanpartners) samenkomen. De multidisciplinaire samenstelling ismeteen ook de kracht: vanuit verschillende invalshoeken wordt eenconcrete casus besproken. Externe partners kunnen informatieinbrengen die binnen school vaak niet bekend is. Doel is om eenstudent op school te houden en uitval te voorkomen.Rijn IJssel heeft sinds oktober 2007 een ZAT. De externe partnersdaarin zijn De Gelderse Roos (GGZ), HGM (GGD), Iriszorg(verslavingszorg), Bureau Jeugdzorg, Team VSV (RMC), PactumRijnside (integrale jeugdhulpverlening) en Bureau Leerlingzaken(leer- en kwalificatieplicht). Op 23 januari 2009 is het ZATgeformaliseerd met de ondertekening van een convenant. Naaraanleiding van de oprichting van het ZAT is Rijn IJssel intensief metde interne zorgstructuur aan de slag gegaan.Op ROC A12 had men tot en met 2008 alleen op de hoofdlocatie inEde een ZAT. Momenteel wordt op ROC A12 locatie Velp een ZATopgericht met dezelfde partners als Rijn IJssel.Looptijd: structureelBetrokken organisaties: ROC’s, Team VSV, Bureau Jeugdzorg,Hulpverlening Gelderland Midden, De Gelderse Roos, Leerplicht,Pactum/Rijnside en Iris Zorg.Jos Gipmansprojectleider Aanval op de Uitval Rijn IJssel‘Studenten met complexe problemen kunnen sinds anderhalf jaar bijhet Zorg Advies Team terecht. Ik ben trots op de manier waarop ditZAT tot stand is gekomen en nu opereert. In no-time hadden we eenteam op poten, mét een netwerk eromheen. Ik vind het belangrijk omde hele procesgang mee te maken: welke cases bespreken we, waarlopen we tegenaan, doet iedereen wat hij moet doen, hoe pakken wehet met elkaar op? Op het moment dat je externe mensen in huishaalt, krijg je veel vragen over je interne zorgstructuur. Deze signalenhebben geleid tot verbeterpunten voor onze interne processen waarwe acties op hebben uitgezet. En het begint z’n vruchten af tewerpen….’JOUW SCHULD = JOUW SCHULD:doe er wat mee! (www.helemaalblut.nl)Vergroten bewustwording van schuldenproblematiekonder studentenMet het project ‘Jouw schuld = Jouw schuld’ willen we bereiken dathet aantal studenten met problematische schulden op de ROC’sdaalt en dat zij in een eerder stadium advies en hulp krijgen. Daaromworden studenten geïnformeerd over omgaan met geld engewaarschuwd voor het ontstaan van schulden. De drempel omhulp te zoeken moet ook omlaag en dat begint ermee dat op descholen problemen bij studenten vroegtijdig worden gesignaleerd.Er wordt nauw samengewerkt met de Informatie Beheer Groep (IBG)om de jongeren goed te adviseren en om knelpunten doorIBG-schulden te verminderen. Ook worden de jongeren dieschulden hebben, bij het Budget Advies Centrum (BAC) aangemeldvoor schuldhulpverlening.Samen met een aantal studenten is een website ontwikkeld:www.helemaalblut.nl. Ook is er geïnvesteerd in ander voorlichtingsmateriaalzoals posters, folders en stickers en is er lesmateriaalbeschikbaar.pagina21onderwerpAanval op de uitvalLooptijd: tot september 2009 (Rijn IJssel) en tot eind 2009 (ROCA12), structureel BACBetrokken organisaties: Budget Advies Centrum, Rijn IJssel,ROC A12

pagina22Campagneteam Jouw schuld = jouw schuldKim van den Berg, Dewi Bos en Emma Schaufeli werken mee aan deStudiemaatjesproject Samen op StapHet ontwikkelen van een begeleidingsmethode voorjongeren met een psychiatrische problematiek doorjongeren (het maatje).pagina23campagne Jouw schuld = Jouw schuld.onderwerpAanval op de uitvalZe vinden het goed dat studenten zelf betrokken zijn bij decampagne. Het is voor hen gemakkelijk om aan te geven of ietsstudenten aanspreekt of niet. En als ze het zelf niet zeker weten,leggen ze het gewoon even voor aan medestudenten.Op schuldenproblematiek rust volgens de dames nog altijd eentaboe. Er wordt nog te weinig over gepraat op school. Daaromgeloven ze ook in de campagne. De campagne moet het taboedoorbreken. En dat het snel kan werken ondervonden ze al tijdens hetophangen van posters en het maken van een film voor de website.Een medestudent wilde er méér van weten. Hij bleek uiteindelijk zelfIn het project Samen op Stap wordt de aandacht gericht opstudenten met psychische problemen. Aan studenten metpsychiatrische problematiek wordt een ‘maatje’ gekoppeld.De student die hulp vraagt, heeft een gediagnosticeerdepsychiatrische problematiek. Het kan bijvoorbeeld gaan omschizofrenie, persoonlijkheidsstoornissen of borderlineproblematiek.Om mee te kunnen doen aan het project moet de student zichhebben aangemeld bij een beroepsopleiding van Rijn IJssel. Alsmaatje treedt, op vrijwillige basis, een ouderejaars student op dieregelmatig contact heeft met de student.onderwerpAanval op de uitvalschulden te hebben. De campagneteamdames hebben hem gelijkdoorverwezen naar het BAC. En zo willen ze nog veel meer collegastudentenbereiken. ‘Als het aantal jongeren dat zich meldt bij hetBAC flink toeneemt, zijn wij tevreden!’, aldus de dames.Door het project wordt een bewustwordingsproces op ganggebracht. Psychiatrische en/of psychosociale problemenmanifesteren zich namelijk vaak voor het eerst in dejongvolwassenen leeftijd. Het project is gericht op het welbevindenin een (beroeps)opleiding en het verhogen van de kans opgekwalificeerde uitstroom.Looptijd: 2008 - 2009Betrokken organisaties: De Gelderse Roos, Humanitas afdelingArnhem en het ROC Rijn IJsselDoorlopende zorglijnRealisatie van een doorlopende zorglijn tussen het vmboen het ROCClaire Witjespreventiemedewerker van het BAC‘De opzet van de campagne is dat deze gerealiseerd wordt vóór endoor studenten, dus dan is het een logische stap om ook bij deontwikkeling en het opzetten van de campagne studenten tebetrekken. Voor ons gevoel is het aantal jongeren met schulden deafgelopen periode gestegen. De campagne draagt bij aanbewustwording. Verder zien we dat de samenwerking met anderepartijen, en met name de Stadsbank, enorm verbeterd is. Voorheenwerden aanvragen van jongeren afgewezen en dan was het klaar.Nu worden ze aan ons doorgegeven en pakken wij het op.’De ROC’s werken aan de aansluiting van hun zorgstructuur op dezorgstructuur van het voortgezet onderwijs. Ambassadeurs van ROCA12 gaan hiervoor bijvoorbeeld zélf actief informatie inwinnen bijorganisaties in het voortgezet onderwijs over studenten die hunopleiding vervolgen binnen ROC A12. Op deze manier ontstaat ereen beter beeld van de nieuwe studenten en kunnen dossiers vanzorgstudenten warm worden overgedragen. Een ander voorbeeld isde samenwerking in een ZAT binnen ROC A12 in samenwerking methet Arentheem. Uiteindelijk wil men tot een doorlopende lijn komenvan aanmelding vanaf het vmbo, intake, warme overdracht,begeleiding tijdens de schoolloopbaan etc. Hiervoor is het ooknodig dat alle rollen helder zijn (van de intaker, de studieloopbaanbegeleider,de trajectbegeleider, de zorg en ondersteuning enhet ZAT). Zie ook www.lerenderegioarnhem.nl.Looptijd: structureelBetrokken organisaties: ROC’s

pagina25pagina24Speerpunt 4: Registratie van schooluitvalSpeerpunt 5: KetenaanpakRegistratie en begeleiding van voortijdigschoolverlatersOptimalisering registratie en meldingDe gemeente Arnhem heeft als RMC-contactgemeente de wettelijketaak om voortijdig schoolverlaters te registreren en te begeleiden.RMC staat voor Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie voortijdigschoolverlaters. Arnhem heeft in de afgelopen jaren de registratiemogelijkhedensterk verbeterd door de invoering van een webbasedsysteem. Team VSV is de belangrijkste gebruiker van ditsysteem maar ook alle leerplichtambtenaren in de regio kunnen hetsysteem raadplegen. Het systeem wordt ook gebruikt door deregionale leerplichtconsulenten mbo. Door het nieuwe systeemworden voortijdig schoolverlaters tot hun 23ste in beeld gehouden.Het is van groot belang dat scholen hun voortijdig schoolverlaterstijdig en volledig bij Team VSV melden. Sinds enige tijd ontvangt hetRMC ook periodieke overzichten van voortijdig schoolverlaters vande Informatie Beheer Groep. Aan de hand van deze overzichtenwordt nagegaan welke voortijdig schoolverlaters niet door descholen zijn gemeld, zodat er ook richting deze jongeren actie kanworden ondernomen. De scholen kunnen vervolgens hun meldingenalsnog op orde brengen. Vooral voor de groep voortijdigschoolverlaters die ouder dan 18 jaar zijn, is het van belang dat TeamVSV en de Jongerenloketten hun acties op elkaar afstemmen.Een verbinding tussen hun systemen is hiervoor een randvoorwaarde.In de komende periode wordt hier aan gewerkt.Ook de ROC’s werken aan voortdurende verbetering van hunregistratie. De scholen werken bijvoorbeeld aan een duidelijkeuitschrijfprocedure waarbij geen student de deur uitgaat voor eenleidinggevende dit heeft geaccordeerd. Om ervoor te zorgen datalle voortijdig schoolverlaters bij Team VSV worden gemeld, wordende overzichten van de IB-Groep besproken met de personen diebinnen de opleidingen verantwoordelijk zijn voor de meldingen.Ton van den HovenRMC-coördinator subregio Arnhem‘Om iets voor een voortijdig schoolverlater te kunnen betekenen,moet je hem/haar eerst in beeld hebben en houden. Daarom is hetzo belangrijk dat een school elke voortijdig schoolverlater directmeldt. Dit belang wordt steeds meer onderkend. Daarnaast is hetnodig dat organisaties hun informatie over de aanpak van jongerendelen met andere partijen. Nog te vaak weten we niet van elkaar watwe aan het doen zijn. Informatie-uitwisseling kan nog sterk verbeterdworden. Lang hebben we gedacht dat bijvoorbeeld de schooluitvalbij de overstap van vmbo naar mbo heel groot zou zijn. Sinds we inonze regio alle jongeren bij de overstap van het vmbo naar mbovolgen, weten we dat de groep uitvallers beperkt is. Omdat we nuelke jongere die bij deze overstap uitvalt in beeld hebben, kunnen weze persoonlijk benaderen.Nu we ook de periodieke overzichten van de Informatie BeheerGroep krijgen, hebben we de registratie zo goed als sluitend.Registratie blijft echter een randvoorwaarde. Het komt er vooral opaan dat we onze energie steken in gerichte ondersteuning van dejongeren die zijn uitgevallen.’onderwerpAanval op de uitvalRegistratie, begeleiding en herplaatsingdoor Team VSV70% van alle uitgevallen jongeren herplaatsenIn onze regio willen we 70% van de jongeren die uitgevallen zijnherplaatsen. De begeleiding van de niet leerplichtige en kwalificatieplichtigevoortijdig schoolverlaters wordt uitgevoerd door TeamVSV. Dit gebeurt in opdracht van de gemeente Arnhem als RMCcontactgemeente.Voor de leer- en kwalificatieplichtige jongerenligt de verantwoordelijkheid bij de leerplichtafdelingen van de 10gemeenten van de regio Arnhem. Op verzoek van leerplicht kanTeam VSV ook ingeschakeld worden bij 16- en 17-jarigen diedreigen uit te vallen.Team VSV heeft dus een spilfunctie in het realiseren van deherplaatsingsdoelstelling. Het team bestaat uit loopbaanadviseurs,orthopedagogen en psychologen. Zij begeleiden jongeren bijschool- en beroepskeuze, voeren coachingsgesprekken en kunnenonderzoek doen naar capaciteiten, interesse en persoonlijkheid.Ook leggen ze huisbezoeken af. Scholen zijn wettelijk verplicht hunvoortijdig schoolverlaters te melden bij het RMC. In de regioArnhem geldt de afspraak dat het middelbaar beroepsonderwijsrechtstreeks meldt bij Team VSV. Het team werkt nauw samen metleerplichtzaken, de Jeugdreclassering, Bureau Jeugdzorg, de Raadvoor de Kinderbescherming, de Gelderse Roos (Ggz), Rijnside en hetmaatschappelijk werk.Looptijd: structureelBetrokken organisaties: gemeente Arnhem, regiogemeenten,ROC’s, VO-scholen, jeugdhulpverlening en UWV Werkbedrijf.‘Ik wilde in een band’Team VSV ondersteunt Macedonische PetrovWaar liep je tegenaan?Petrov: ’Ik zat al in de vierde klas van het vmbo. Maar toen liep ikweg van huis. Ik had problemen met mijn moeder. Het diploma hebik niet gehaald en daar heb ik nu best wel veel spijt van. Maar toenniet, ik wilde in een band. Ik was helemaal fan van Slipknot. Ik hadook lang haar en speelde toen net zo gitaar als de gitarist vanSlipknot.’Succes gehad met de band?Petrov: ’Nee, dat is niet gelukt, haha. Maar ik ging daarna wel naarde Pasvorm. Dat heb ik ook afgemaakt. Ik zat daar eerst op dedrukkerij maar ik bleek allergisch voor de inkt te zijn. Mijn armenwaren helemaal rood en kapot. Toen ben ik transport en logistiekgaan doen. Ik heb nu een diploma niveau 1. Dat is alleen nog geenstartkwalificatie, dat weet ik nu. En daarom kreeg ik een telefoontjevan Linda van Team VSV. Ik vertelde haar dat ik een opleidingbeveiliging wilde gaan doen bij het ROC Rijn IJssel. Later bleek dat ikdaar niet werd aangenomen. Daar kwam Linda achter en toen beldeze me weer.’En wat heeft Team VSV toen ondernomen?Linda: ‘We vonden dat hij wel wat hulp kon gebruiken. Inmiddelshebben we Petrov aangemeld bij ROC Nijmegen. Daar krijgt hij nueen intakegesprek. Ik hoop dat het lukt maar om er zeker van te zijndat hij een geschikte opleiding vindt, ga ik met hem naar eenalternatief kijken. Anders zit hij veel te lang thuis.’Zit je op dit moment thuis?Petrov: ‘Ik probeer steeds werk te zoeken, maar dat lukt niet. Ik ganu weer naar het uitzendbureau. Ik krijg nu geld van mijn moederen van mijn broer. Die werkt als lasser. Ik woon ook bij mijn broer.En ik verveel me niet hoor. Ik voetbal veel en ik doe aan fitness.’Linda: ‘Maar je moeder kan de koelkast niet blijven vullen.’Petrov: ‘Ja, ja, maar ik ben altijd van eerst plan A afmaken en dan pasplan B. Plan A is de beveiliging in. Ik vind het moeilijk om eenonderwerpAanval op de uitvalLooptijd: structureelBetrokken organisaties: ROC’s, RMC/Team VSV, gemeenten regioArnhem, IB-groepPetrov is 21 jaar en komt uit Macedonië. Toen hij 11 jaar was, is hij inNederland komen wonen. Na twee jaar in de InternationaleSchakelklas, volgde hij de basis beroepsgerichte leerweg van hetvmbo . Dat ging in eerste instantie goed. Later liep hij tegenalternatief te bedenken.’Wat gaat er nu gebeuren?Linda: ’Ik ga Petrov helpen met het vinden van alternatieven.problemen aan. Op dit moment ondersteunt Linda van Donselaar vanWe gaan een aantal beroepskeuzetesten doen en naar een paarTeam VSV Petrov bij het maken van een studiekeuze.andere opleidingen kijken. Hij is 21 en moet nu echt aan de slag.’

In gesprek met Romy de Rijkmanager Team VSVpagina26Participatiecoaches: meedoen doe je zelf!Begeleiden van mensen (met of zonder uitkering) naarparticipatie en werk via empowermentWerktraining Pactum RijnsideBegeleiden van jongeren gericht op aanlerenwerknemersvaardighedenpagina27Hoe is de samenwerking met al die partijen?Sinds de start van Team VSV in 2002 is de samenwerking tussen de betrokken partijenenorm verbeterd. We delen bestanden met de gemeenten en het CWI, wisselen informatieuit en onze medewerkers zitten op de vestigingen van het CWI.Waarom is investeren in voortijdig schoolverlaters zo belangrijk?Met 80% van de jongeren in onze regio gaat het eigenlijk heel goed. Met twintig procentniet en dat is nog steeds te veel. Iedere euro die je investeert in voortijdig schoolverlaten,verdien je drie keer terug. Als jongeren aanspraak gaan maken op jeugdzorg of uitkeringendan is dat veel duurder. We kunnen het ons als gemeenschap niet veroorloven om zoveeljongeren zonder startkwalificatie op de arbeidsmarkt te laten komen, want we hebbensimpelweg het werk dat daarbij past niet meer voor ze. Het kost de gemeenschap veel geldals je jongeren niet tijdig binnenboord houdt.Hoe komen jullie met jongeren in contact?Wij willen de jongeren vinden, maar tegelijkertijd moeten zij ons ook kunnen vinden.Daarom heeft Team VSV ook een Hyves-pagina en hebben we met jongeren eenonderwerpAanval op de uitvalIn samenwerking met UWV Werkbedrijf zet de gemeente Arnhemsinds 2008 in de krachtwijken twaalf participatiecoaches in. Onderhet motto ‘meedoen doe je zelf’ gaan de coaches op pad ommensen met of zonder een uitkering, jong en oud, te ondersteunen.Het gaat om empowerment: mensen stellen zelf hun persoonlijkontwikkelplan op en de coach werkt als een dienstenmakelaar ophet terrein van participatie en werk. Waar nodig schakelt de coachorganisaties in zoals woningcorporaties, welzijnsorganisaties,onderwijsinstellingen, de GGZ en de politie.Vijf coaches richten zich specifiek op jongeren in de wijken.Het experiment loopt in elk geval door tot eind 2009.Looptijd: 1 december 2007 tot 31 december 2009Betrokken organisaties: Gemeente Arnhem, UWV Werkbedrijf,Ministerie van SZW, Divosa en de VNGPactum (uitvoeringsorganisatie van de Jeugdzorg) heeft in opdrachtvan de gemeente Arnhem het instrument ‘Werktraining’ontwikkeld. Werktraining is een traject voor jongeren, vooraljongeren met een WWB-uitkering (Wet Werk en Bijstand), diekampen met meervoudige problematiek. Pactum biedt dezejongeren een traject van maximaal negen maanden gericht op hetopdoen van werknemersvaardigheden. Daarbij worden ook opeenvoudig niveau andere vaardigheden geoefend zoalshoutbewerking, metaalbewerking of druktechniek. Op de locatievan werktraining vinden ook activiteiten plaats van De Pasvorm (RijnIJssel). Jongeren worden hierdoor verleid om alsnog of opnieuw aaneen kwalificerende opleiding te beginnen. Voor de persoonlijkeomstandigheden, zoals een slechte relatie met de omgeving,drugsgebruik, dakloosheid, schulden en psychische problemen,wordt de ambulante hulp van Rijnside ingezet. Bovendien wordt,waar nodig ook na deelname, op de opleiding of werkplek nazorggegeven vanuit Rijnside.onderwerpAanval op de uitvalwervingskaart met contactgegevens ontwikkeld die hén aanspreekt.En waar praten jullie over?Bij ons gaat het in eerste instantie over school, het hoeft dan niet direct over de jongerenJamilia AhboukparticipatiecoachLooptijd: structureelBetrokken organisaties: Pactum Rijnside, gemeente Arnhem,ROC’szelf te gaan. Daardoor komen wij vaak makkelijker met jongeren in gesprek, het is wat‘Via Pactum kwam een jongen van 19 jaar bij mij. Op school had hijlaagdrempeliger en minder zwaar. Als je eenmaal het vertrouwen hebt gewonnen, komt ereen akkefietje met een docente en hij mocht niet meer terugvanzelf wel boven water wat er verder nog speelt.komen. Hij liep stage bij een schilderbedrijf na deelname aan eenactiveringsproject. Omdat hij een tatoeage in zijn nek heeft, vondJongeren kijken meestal niet 10 jaar vooruit, maar zijn bezig met nu. Dus als ze vandaag eende schilder dat hij onvoldoende representatief was. Hierdoor kwambaantje aangeboden krijgen, dan denken ze aan het geld dat het ze nu oplevert. Op je 17eer een einde aan de stage. Vervolgens had hij geen inkomsten enkan dat heel veel lijken. Ze realiseren zich niet dat er na hun 23e niet veel meer aan datbesloot hij om nergens meer aan te kloppen en zijn criminelesalaris verandert en dat er dan genoeg zeventienjarigen te vinden zijn die hun werkactiviteiten weer op te pakken. Hij zei: ‘Ik moet toch ergens vangoedkoper kunnen doen. Jongeren komen alleen maar bij je terug als je echt wat voor zeleven’. Ik ben toen met Stichting Vitesse Betrokken, Pactum en dekunt betekenen, niet als je niets te bieden hebt. De wereld van een jongere is overigens ergjongen om tafel gaan zitten en er zijn afspraken gemaakt.dynamisch. Wij proberen daarbij aan te sluiten door wachtlijsten te voorkomen. Deze weekAfgesproken is dat Vitesse Betrokken ervoor zorgt dat hij naaraangemeld is volgende week gebeld en uiterlijk de week erna het eerste gesprek. Zodraschool kan gaan en een betaalde stageplek krijgt. Pactum zorgtiemand door ons begeleid wordt, houden we de lijnen kort; ze krijgen de rechtstreekseervoor dat hij in januari een kamer heeft via de W-deal, een projectnummers van onze medewerkers en kunnen ook altijd bij ons binnenlopen.van woningcorporatie Vivare. En ik zorg ervoor dat hij aanvullendemiddelen heeft om van te leven én zijn schulden af te lossen.’Wat levert al dat werk op?Het vraagt veel creativiteit en geduld om met deze jongeren te werken. We leveren zoveelmogelijk maatwerk en blijven proberen tot het lukt. Je moet daarbij ook niet te snel willen.We merken dat we eigenlijk altijd wel iets in beweging zetten bij de jongeren. Soms moet jeiemand alleen even de tijd geven om het in zijn eigen tempo te doen. Zo zijn we laatstteruggebeld door een jongen die we vorig jaar ons kaartje hadden gegeven. Toen wilde hijniet, maar hij had het kennelijk wel al die tijd bewaard. Geweldig toch?Meer informatie is te vinden op www.teamvsv.nl

Jongerenloket Arnhem en De LiemersBemiddeling naar werk of school van jongerenpagina28De W-dealJongeren vooruitgang laten boeken in werken en leren inpagina29ruil voor een kamerDe regio Arnhem kent twee jongerenloketten: één in Arnhem en éénin De Liemers. De jongerenloketten leiden jongeren terug naarschool of helpen hen aan een baan. Ze hebben ook een doorverwijsfunctievoor het aanvragen van een uitkering. De meestejongeren die zich melden zijn 18 jaar of ouder en het grootstegedeelte van de jongeren is ergens in hun schoolcarrière gestrand.In het loket werken medewerkers van het UWV Werkbedrijf en degemeente nauw samen en heeft elke jongere een vaste contactpersoon.De eerste optie die met de jongeren wordt besproken, is deterugkeer naar school of naar een combinatie van leren en werken.Mocht in de eerste maand na melding blijken dat de jongere veelproblemen heeft, dan wordt meteen de uitkering ingezet en eenaangepast traject uitgezet.Looptijd: structureelBetrokken organisaties: UWV Werkbedrijf, Gemeente Arnhem,ROC’s, Team VSV, Stichting MEEJan Hofmanager van UWV Werkbedrijf‘Ik ben verantwoordelijk voor het Jongerenloket waarin UWVWerkbedrijf en gemeente Arnhem samenwerken. Jongeren,onderwijsinstellingen en werkgevers moeten elkaar weten teonderwerpAanval op de uitvalSommige jongeren in onze regio hebben een instabielewoonsituatie, verblijven ‘overal en nergens’, gaan niet meer naarschool of zijn werkloos. Voor een uitzicht op een betere toekomst eneen eigen thuisbasis hebben zij hulp nodig. In het project de‘W-deal’ wordt aandacht besteed aan deze jongeren. De W-dealbiedt vijftien jongeren gedurende twee jaar een kans om hunambities waar te maken. Vooruitgang boeken in werken en leren inruil voor een kamer. Wie zich niet aan de afspraken houdt, raakt zijnkamer kwijt. Maar wie slaagt, krijgt een zelfstandige huurwoningaangeboden. Dat is de W-deal!Jongeren die deelnemen aan de W-deal krijgen begeleiding bijwonen, werken en weten. De begeleiders werken samen en delenhun ervaringen. Bij de start maakt de jongere – samen met dewoonbegeleider - een eigen werkplan. Daarin stelt de jongeredoelen waarin hij of zij zichzelf wil verbeteren. Enkele veelvoorkomende doelen bij werken zijn: op tijd komen, samenwerkenen een diploma halen. Op het gebied van wonen leren de jongerenzelfstandig te leven, goed voor zichzelf te zorgen en zelf hunfinanciën te regelen. Bij het onderdeel weten gaat het erom dat dejongeren verantwoording nemen voor hun eigen daden, lerenomgaan met veranderingen en kunnen ingrijpen als het mis dreigtte gaan.onderwerpAanval op de uitvalvinden. Wij zijn de logische partij om hen bij elkaar te brengen.Om dit goed te kunnen doen, is het belangrijk dat wij weten wat erspeelt bij werkgevers in de markt en waar dus de kansen voor dejongeren liggen. Wij kennen de arbeidsmarkt en willen eraanLooptijd: augustus 2007 – augustus 2009 (pilotperiode)Betrokken organisaties: Vivare, Rijn IJssel (De Pasvorm), PactumJeugdzorg, Gemeente Arnhem en kringloopbedrijf 2Switch.bijdragen dat het onderwijs goed aansluit op de praktijk. Op ditmoment adviseren we jongeren bij het maken van een passendeopleidingskeuze, maar in de toekomst willen we ook de link met hetonderwijs verbeteren.’Trudy Rupertjongerencoach bij het Jongerenloket‘Voor veel jongeren zijn wij de eerste ingang. In de meeste gevallengaat er veel meer mis dan alleen werk. Als iemand bij ons niet aan hetjuiste adres is, proberen we door te verwijzen naar de juiste plek.Daarvoor moet je goed de weg kennen en weten welke stappen jemoet doorlopen om dingen te regelen. Een goed netwerk is daarbijontzettend belangrijk. We hebben een hele goede samenwerkingmet bijvoorbeeld Team VSV. Iedere week is één van hun loopbaanbegeleidersop onze vestigingen te vinden, waar we jongeren naarkunnen doorverwijzen. Hetzelfde geldt voor iemand van StichtingMEE, voor jongeren met een beperking. Ook met de gemeentehebben we korte lijnen.’

Samantha Dinsbachmanager PactumBianca Huttenprojectleider Aanpakcentrale bij woningcorporatie Vivarepagina30pagina31‘Bijzonder aan dit project is dat de Aanpakcentrale van Vivare de‘Als woningcorporatie zagen we in wijken en buurten dat jongerenaanjager is geweest. Zij hebben alle partijen bij elkaar gebracht.Het mooie hierbij is dat je de leefwerelden van jongeren aan elkaarverbindt binnen de samenwerking. Belangrijk is dat de jongeregemotiveerd is om op meerdere fronten zelf aan de slag te gaan metzijn leven. Mensen die denken dat het heel makkelijk is en binnen ditsteeds vaker problemen hebben. Je kunt denken dat je dat op kuntlossen met huisvesting, maar dat is vaak niet voldoende. We vindendat we als leverancier van huisvesting een rol hebben in dit soortsituaties. Daarom hebben we de samenwerking gezocht metbelangrijke partners in de stad. Wat ik zo krachtig vind aan dit projectonderwerpAanval op de uitvalonderwerpAanval op de uitvalproject alles voor je geregeld wordt, komen niet zomaar door deis dat je zoekt naar iets waar jongeren gemotiveerd door raken. Ik vindselectie. Juist omdat het zo pittig is, zorgen we dat er gedurende hethet niet reëel om van jongeren te verwachten dat ze aan de slag gaanhele traject begeleiding is.’met werk en scholing als de basis, een rustig en gegarandeerd thuis,niet geregeld is. Als ik de concrete resultaten zie die de deelnemersbehalen, dan ben ik echt trots. Zo hebben we een jongen die heelgraag iets in de binnenvaart wilde doen. Inmiddels vaart hij week opweek af tussen Rotterdam en Nijmegen. Dat is toch geweldig!’Scoren door Scholing: Vitesse als motor achterpersoonlijke groeiActivering en coaching van uitgevallen jongeren naaronderwijs en / of werkSinds 2007 bestaat in Arnhem het project Scoren door Scholing.Aan dit project doen jongeren uit de gehele regio Arnhem mee.Het project is bedoeld om jongeren tussen de 17 en 23 jaar eensteuntje in de rug te geven en ze te coachen naar onderwijs, naareen passende baan of een combinatie van deze twee. In 2008 zijn72 jongeren uit de regio Arnhem begeleid. Het idee is dat hetbeeldmerk en de faciliteiten van Vitesse een aanzuigende werkinghebben op de moeilijk te motiveren doelgroep.De deelnemers binden zich voor tien cursusweken aan het projectwaarbij de eerste vijf weken plaatsvinden in het Supportershomevan Vitesse. Hier wordt door deskundige docenten en coachesintensief gewerkt aan de juiste werk- en gedragshouding. In detweede periode van vijf weken lopen de deelnemers stage bij eenvoor hen passend bedrijf. Hierbij wordt onder andere een beroepgedaan op de Business Club Vitesse-Gelredome.De regionale deelnemers worden gekoppeld aan een selectiespelervan Vitesse. Deze selectiespelers onderhouden zo veel mogelijkcontact met de deelnemers. Waar mogelijk stimuleren enmotiveren zij de deelnemers om het project tot een goed einde tebrengen. De deelnemers kunnen gedurende de projectperiode dethuis wedstrijden van Vitesse bezoeken om op hun beurt de spelerste ondersteunen.Looptijd: 2009 - 2010Betrokken organisaties: Vitesse Betrokken, Pactum Rijnside,Gemeente Arnhem, Rijn IJssel en Team VSVRon van Bedafprojectleider / docent in het Scoren door Scholing project‘Je hebt enthousiasme en positiviteit nodig om jongeren mee tekrijgen. Daarbij helpt het dat we met hen in een niet-schoolseomgeving aan de slag gaan. De persoonlijke aandacht en begeleidingdie we binnen het project bieden, maken echt het verschil.We hebben intensief contact en houden contact met de deelnemersnadat het traject is afgerond. Aandacht loont, de jongeren bloeiendaar echt van op. Verder is het belangrijk dat je altijd zegt waar het opstaat. Niet er omheen draaien of de boodschap verpakken.Dat waarderen jongeren, die taal spreken ze zelf ook. We proberenjongeren ervan bewust te maken dat ze altijd een keuze hebben.De meesten realiseren zich bijvoorbeeld helemaal niet dat ze zichmoeten presenteren aan andere mensen. We maken de jongerebewust hoe zij zelf patronen kunnen doorbreken en wat er daarbijvoor hen allemaal te winnen valt.’Hanneke Ulrichparticipatiecoach‘Via via kwam ik in contact met een jongen. Het lukte niet om werk tevinden en op zijn oude school wilden ze hem ook niet terughebben.Ik heb hem doorverwezen naar het project Scoren door Scholing vanVitesse. Hij heeft een gesprek gevoerd en het leek hem wel wat.Na een week hoorde hij dat hij is toegelaten en het eerste wat hij zegtis: ‘dit keer ga ik het echt afmaken!...’

pagina32Jongeren Toezicht Team Arnhem (JTTA)Empowerment van jongeren door hen in te zetten alstoezichthouderpagina33onderwerpAanval op de uitvalTijdens voetbalwedstrijden en evenementen in het Gelredome is er,zo blijkt uit politiegegevens, regelmatig sprake van overlast. Auto’sworden beschadigd en opengebroken. Nadat eerder bij ZwembadDe Grote Koppel goede ervaringen zijn opgedaan met het inzettenvan jongeren die toezicht houden, is daarom op experimentbasiseen Jongeren Toezicht Team Arnhem (JTTA) opgezet. Met dit projectworden jongeren op een positieve manier begeleid en aan het werkgezet. Het team bestaat uit jongeren die mogelijk overlastveroorzaken én uit jongeren die een voorbeeldfunctie hebben inhun eigen wijk. Die mix maakt het project krachtig. Het houden vantoezicht spreekt jongeren erg aan. Het sluit aan bij hun spanningsbehoefte.De deelname aan het JTTA moet leiden tot‘empowerment’ en positieve identiteitsvorming. Het toezichtteambestaat uit 25 jongeren in de leeftijdscategorie van 16 tot 23 jaar. Dejongeren zijn geselecteerd door Rijnstad. In samenwerking metPolitie Gelderland Midden en ESA (beveiligingsbedrijf) hebben zijeen training gekregen. De jongeren worden begeleid door eenjongerenwerker van Rijnstad. Tijdens hun inzet bij voetbalwedstrijdenen/of evenementen worden zij ook begeleid door eenpolitieagent.onderwerpAanval op de uitvalLooptijd: januari – juni 2009Betrokken organisaties: Rijnstad, Vitesse Betrokken, PolitieGelderland MiddenMohammed Zahtijongerenwerker bij Rijnstad en projectleider van het JTTA‘In dit project werken jongeren die het gewoon heel goed doensamen met jongeren die problemen hebben. Dat is een bewustekeuze. We willen juist niet dat het team een stempel krijgt van eenprobleemjongeren-project. De jongeren kennen elkaars achtergrondniet en hebben hierdoor ook geen oordeel over elkaar. Wel hebben zeallemaal dezelfde taak en dat zorgt voor een band. De teams wordeniedere keer anders samengesteld en op verschillende plekken ingezet.Zo doet iedereen brede ervaring op. De jongeren die meedoen in ditproject kennen veel andere jongeren in hun wijk. Raddraaiers zijnhierdoor vaak niet langer anoniem. Dankzij het netwerk van dejongeren gaat er een preventieve werking van uit. Al enkele weken nade start van het project zagen we resultaten. De inzet vanbeveiligingsbedrijven was bij sommige activiteiten al overbodiggeworden. We hebben geconstateerd dat het aantal incidentendankzij het team behoorlijk is gedaald. De politie levert cijfers aan overde afgelopen maanden en van voor de start van het project, zodat deresultaten zichtbaar worden.’

Radicalisering en polarisatie van jongerenVersterken van de weerbaarheid van jongeren(empowerment)In het project ‘radicalisering en polarisatie van jongeren’ wordtaandacht besteed aan radicaliseringprocessen bij jongeren.Problematische identiteitsvorming bij jongeren kan een bedreigingzijn voor ontwikkeling en maatschappelijk kansen. We zoeken, opbasis van een eerste analyse van de stand van zaken in Arnhem, naaraanknopingspunten om met deze problematiek om te gaan.Scholing en werk zijn daarbij belangrijk. De dialoog wordtaangegaan met jongeren en met instanties (maatschappelijkeorganisaties, moskeebesturen, scholen etc.). De adviseurs vanDifferent Advies die het project uitvoeren hebben een breed netwerkvan jongeren in de regio. Door middel van gesprekken met jongerenen met instanties (Pactum, Politie, onderwijs etc.) is eerst tot eenprobleemverkenning gekomen. In de komende periode wordenconcrete activiteiten ontwikkeld in samenwerking met o.a. scholen,moskeebesturen, en maatschappelijke organisaties.Het kabinet ziet polarisatie en radicalisering als een breedmaatschappelijk probleem en wil dit voorkomen, belemmeren enindammen. Polarisatie en radicalisering kunnen de socialesamenhang en de onderlinge solidariteit in de samenlevingbedreigen. Individuen en groepen zoeken de confrontatie metelkaar, keren zich af van de samenleving en raken mogelijkgeïsoleerd. Er is dan dus sprake van een ernstige maatschappelijkeuitval. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelatiesheeft Nuansa, het Kennis- en adviescentrum Polarisatie enRadicalisering opgezet (www.nuansa.nl). Nuansa verstrektinformatie over alle typen radicalisering en polarisatie, zoalsextreemrechts, islamitisch radicalisme en dierenrechtenextremisme.Looptijd: januari 2009 – juni 2010Betrokken organisaties: Different Advies, Pactum en gemeenteArnhemPolarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen inde samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepenFelipe Numanadviseur Different Advies‘Op de vraag hoe iemand radicaliseert en welke factoren daaraan tengrondslag liggen is geen eenduidig antwoord te geven. Bij elkindividu ligt de oorzaak net weer anders. Motieven zijn diffuus en er isgeen constante in te ontdekken. Vaak gaat het om gevoelens vandiscriminatie, frustratie en wantrouwen tegenover de buitenwereld.Het is zaak om met deze jongeren het gesprek aan te gaan. Dat doenwij niet alleen met de jongeren zélf maar ook met verschillendeinstanties. Onderwijs en werk zijn belangrijk om de jongeren op hetjuiste spoor te houden.’Wijkactieplannen Arnhemse kracht- enpreventiewijkenReductie van hoge uitval in kracht- en preventiewijkenIn de Arnhemse kracht- en preventiewijken is sprake van een relatiefgroot aantal voortijdig schoolverlaters. In de wijkactieplannen voorMalburgen, Presikhaaf, Klarendal en het Arnhemse Broek zijn concretedoelstellingen opgenomen om het aantal voortijdig schoolverlaters teverminderen met 25% tussen het schooljaar 2005 – 2006 en hetschooljaar 2011-2012.Voor de Arnhemse kracht- en preventiewijken is deze ambitie vertaaldnaar de volgende concrete doelstellingen:• Een reductie van 25% van het aantal nieuwe voortijdigschoolverlaters in Klarendal van 7,0% in het schooljaar 2005 – 2006naar 5,3% in het schooljaar 2011–2012.• Een reductie van 25% van het aantal nieuwe voortijdigschoolverlaters in Presikhaaf van 7,9% in het schooljaar2005 – 2006 naar 5,9% in het schooljaar 2011–2012.• Een reductie van 25% van het aantal nieuwe voortijdigschoolverlaters in Het Arnhemse Broek van 7,8% in het schooljaar2005 – 2006 naar 5,9% in het schooljaar 2011–2012.• Een reductie van 25% van het aantal nieuwe voortijdigschoolverlaters in Malburgen/Immerloo van 8,6% in het schooljaar2005 – 2006 naar 6,5% in het schooljaar 2011–2012.pagina34onderwerpAanval op de uitvalIn gesprek met Jan Janswijkprogrammamanager kracht- en preventiewijken gemeenteArnhemWordt er veel voor jongeren gedaan in de wijken?Jazeker. Vaak gaat het om projecten en initiatieven die in één wijkgestart zijn en vervolgens breed uitgerold worden. Aan de ene kantcreëren we een vangnet voor jongeren, om te zorgen dat ze een plekhebben om naartoe te gaan en om ze in contact te brengen met dejuiste instanties bij problemen. Aan de andere kant zijn we heel veelpreventief bezig. Scoren door scholing is een mooi voorbeeld van eengeslaagd initiatief in de wijk. Gestart in het Arnhemse Broek, nu voormeer wijken, en inmiddels heeft dit project landelijke aandacht onderde noemer Scoren in de wijk.Op welke leeftijd moet je beginnen?Op het basisonderwijs zetten we vroegschoolse educatie in.Bijvoorbeeld aan taal- en ontwikkelingsachterstanden wordtaandacht gegeven, en ook aan sociale vaardigheden en het aanlerenvan veilig gedrag. Studenten krijgen hierbij vaardigheden geleerd dieuitval op een later tijdstip moet voorkomen. Verder bieden weverlengde schooldag-programma’s, waarbij we studenten inaanraking laten komen met onderwerpen die ze misschien van huisuit niet meekrijgen, zoals natuur en milieu, cultuur en sport. Oudersen leerkrachten worden hier zoveel mogelijk bij betrokken, zodat heteen brede basis heeft. Maar de preventie begint zelfs al eerder. Opverzoek van een aantal peuterspeelzalen hebben we eenontwikkelingspsycholoog ingezet op crèches. Die kijkt naar afwijkendgedrag en brengt daarmee potentiële uitvallers in beeld. Hoe eerderje erbij bent des te beter!Is de samenwerking in de wijk goed?Er wordt echt al veel gedaan voor jongeren in de wijken. Eenaandachtspunt is en blijft de geconcentreerde inzet. Met instanties,maar ook intern binnen de gemeente, blijft betere afstemming nodig.Vanuit de wijkaanpak dragen we hieraan bij door totaalprogramma’ste maken; we betrekken alle betrokken onderdelen van de gemeenteen beleggen per thema een bijeenkomst om af te stemmen wat erIn gesprek met David Gerritsenstraathoekwerker Pactum RijnsidePactum Rijnside is actief in wijken, buurten en straten. David Gerritsenis één van de straathoekwerkers. Hij komt veel jongeren die op schoolzijn uitgevallen tegen en gaat met ze in gesprek.Waar kom je jongeren tegen?Als straathoekwerker ga ik actief op zoek naar (hang)jongeren in dewijk die voor overlast zorgen of waar klachten over komen. Hoe je opzo’n groep afstapt, dat moet je in de vingers hebben. Op intuïtie weetik hoe ik iemand het beste kan benaderen: soms is dat een grap, ofdoe ik of ik politie ben om ze te laten schrikken. De truc is om eenopening te creëren, zodat je bij ze binnenkomt en daarna echtcontact kunt maken. Bewoners ervaren jongeren vaak als bedreigend,zeker in groepen. Maar ze hebben net zo goed rechten in hun wijk.Eventuele overlast is nooit het echte probleem, maar een symptoomvan een onderliggend probleem. En dát probeer ik boven tafel tekrijgen, zodat ik iemand weer op weg kan helpen.Wat is er mooi aan je werk?Van huis uit heb ik meegekregen dat je iets over moet hebben vooranderen. Daarom voel ik me als een vis in het water in dit werk. Metsommige jongeren heb ik al jaren contact. Het is ontzettendwaardevol als je iemand kunt helpen om zijn leven weer op orde tekrijgen. Dat mijn spreekkamer het park is of een bankje in de wijk ofeen snackbar, maakt het alleen maar leuker.Hoe kom je aan je tips?Mijn netwerk is ongelofelijk belangrijk. Winkeliers, eigenaren vansnackbars en coffeeshops, portiers, de gebiedsagent, allemaal zorgenze voor belangrijke achtergrondinformatie. In een groep speel ikhierover altijd open kaart: dit is wat ik gehoord heb, vertel. En datdoen ze dan ook, want ze weten wel dat voor mij niet veel geheimblijft. Vertrouwen speelt daarbij een grote rol, ze weten dat ik wat zevertellen nooit tegen ze zal gebruiken. Waar nodig haal ik ook anderehulpverleners de wijk in. Maar de samenwerking kan nog veel beter.We moeten niet incidenteel contact hebben, maar structureel met depagina35onderwerpAanval op de uitvalen toename van de segregatie langs etnische en religieuze lijnen.Radicalisering is de bereidheid om diep ingrijpende veranderingen inde samenleving (eventueel op ondemocratische wijze) na te streven,te ondersteunen of anderen daartoe aan te zetten. Ingrijpendeveranderingen zijn ontwikkelingen die een gevaar kunnen opleverenvoor de democratische rechtsorde (doel), vaak met ondemocratischemethoden (middel), die afbreuk doen aan het functioneren van deIn de wijkactieplannen staat dat afspraken tussen de gemeenteArnhem en de ROC’s concreet worden toegepast op de wijken.Dit betekent dat:• wordt ingezet op begeleidingsprojecten tijdens de stage of deleerbaan en een betere voorbereiding op de stages• elke voortijdig schoolverlater in beeld wordt gebracht en gezorgdvoor (her)plaatsing naar school, werk of zorg.nog verbeterd kan worden en wat we nog tekort komen.Wat moet er nog beter?Voor de toekomst is het belangrijk dat ouders nog meer betrokkenworden én dat jongeren direct aangesproken worden op hun gedrag.Tot nu toe vinden mensen het vaak nog eng om jongeren teconfronteren met het effect van hun gedrag. Het vangnet is goedingericht, je kunt jongeren ook wat bieden, wat het makkelijker maaktjuiste partijen om tafel zitten en afstemmen wat we samen gaan doen.Als je maandelijks bespreekt wat er speelt, acties afspreekt en belegtbij de juiste expert en de resultaten terugkoppelt, dan kunnen we eengrote slag slaan. Het is belangrijk om te investeren in alles wat er al is.Wat mij betreft heeft de wijkmanager een belangrijke rol in hetorganiseren van die samenwerking.democratische rechtsorde (effect).Looptijd: 2008-2012Betrokken organisaties: gemeente Arnhem met diverse organisatiesin de wijkenom ze te confronteren en gedrag bespreekbaar te maken.

Verklarende woordenlijstAls we gezamenlijk het probleem voortijdig schoolverlaten willenoplossen is het belangrijk dat we dezelfde taal spreken. Daarom is eenverklarende woordenlijst opgenomen en een uitleg van de gebruikteafkortingen. Deze begrippen worden ook gehanteerd door hetMinisterie van OCW (http://www.voortijdigschoolverlaten.nl)BPV: beroepspraktijkvorming (stage)Doorgaande leerlijn: onderwijs dat van de peuterspeelzaal tot aan hetbetreden van de arbeidsmarkt één samenhangend geheel vormt.IBG: Informatie Beheer GroepContactgegevens convenantpartnersGemeente ArnhemDennis JanssenProjectleider Aanval op de UitvalT (026) 377 5803dennis.janssen@arnhem.nlROC A12Margriet SluiterProjectleider Aanval op de UitvalROC A12 Locatie VelpT (026) 3633874mse@roc.a12.nlpagina36onderwerpAanval op de uitvalJongerenloket: samenwerkingsconstructie waarin verschillende lokale(gemeentelijke) instanties vanuit één loket advies en begeleidingbieden aan werkloze en uitgevallen jongeren.Lerende regio Arnhem e.o. (LRA): een initiatief van samenwerkendescholen voor voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs inde Arnhemse regio.Rijn IJsselJos GipmansProjectleider Aanval op de UitvalPostbus 5162,6802 ED ArnhemT (026) 352 04 40j.gipmans@rijnijssel.nlLissabondoelstelling: Europese doelstelling om schooluitval terug tedringen. In Nederland vertaald naar het streven om het aantal nieuweschooluitvallers van 71.000 in 2002 terug te brengen tot 35.000 in2010.Maatschappelijke uitval: door het ontbreken van een leeromgevingen/of werkomgeving het risico lopen buiten de samenleving te komente staan. Dat kan in cultureel opzicht (integratieproblemen), moreelopzicht (criminaliteit, radicalisering), sociaal opzicht (vereenzaming,uitsluiting) etc.Opstapper: een jongere onder de 23 jaar die vanuit een bewuste énweloverwogen afweging kiest voor werk boven onderwijs.RMC: Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voortijdig schoolverlatenTeam VSVRomy de RijkManagerPostbus 51626802 ED ArnhemT (026) 3520 453 / 454info@teamvsv.nlUWV Werkbedrijf / JongerenloketJan HofAdjunct VestigingsmanagerUWV WERKbedrijf Arnhem Noord / Werkplein Arnhem NoordPostbus 9056, 6800 GW ArnhemT (026) 7517080jan.hof@uwv.nlSchooluitvaller (ook wel uitvaller): een jongere onder de 23 jaar diemet een onzorgvuldige, irrationele (of geen) afweging zonderstartkwalificatie uit het onderwijs stapt.Startkwalificatie: je hebt een startkwalificatie met het behalen vaneen havo- of vwo-diploma en met het behalen van een diploma opniveau 2 van het mbo.Voortijdig schoolverlater: iedere jongere tussen de 12 en 23 jaar diezonder startkwalificatie het onderwijs verlaat.