Kalmthoutse Heide/Grenspark De zoom in Kalmthout - Natuurpunt

Kalmthoutse HeideFoto’s: Luc Crols en Staf De RooverDe Kalmthoutse Heide is naast Het Zwin het bekendste natuurgebied van Vlaanderen.Samen met de heide, bossen en vennen op Nederlands grondgebied vormt het éénnatuurlijk geheel: Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide. Dit gebied omvat denatuurreservaten van Vlaamse en Nederlandse overheden, grote particulierelandgoederen en versnipperde kleine bossen. Natuur, landschap en cultuur gaan hierhand in hand!GrensparkOngeveer een eeuw geleden startten de eerste acties omde Kalmthoutse Heide te beschermen. Begin de jaren 40werd het natuurgebied als landschap gerangschikt. In 1968werd een groot deel van de Kalmthoutse Heide definitiefnatuurreservaat en startte het gericht natuurbeheer.Naast het Vlaams natuurreservaat (ruim 1000 ha), datbeheerd wordt door het Agentschap voor Natuur en Bosvan de Vlaamse overheid, kon Natuurpunt het Stappersvenaankopen en kon het Agentschap de Mont Noir aan het Vlaams natuurreservaat toevoegen.Door de grote aaneengesloten oppervlakte aan bossen, heide, stuifduinen en vennen vormthet Grenspark het geschikte leefgebied voor honderden soorten dieren en planten. DeKalmthoutse Heide is het kerngebied voor de gladde slang in Vlaanderen en de meestwestelijke groeiplaats van de jeneverbes.Vennen en stuivend zandNergens kan je zoveel dieren vinden als in en rondde vennen. Ongeveer tweederde van alle inVlaanderen voorkomende libellen zijn ooit in hetGrenspark aangetroffen. De vennen huisvesten ookbijzondere amfibieën zoals heikikker en poelkikker.Het losse, stuivende zand is voor de meeste dierenniet het meest geschikte milieu. Nochtans zijn erheel wat insecten aangepast aan het leven in deduinen. Het meest opvallend zijn de zandloopkevers. Dit zijn snelle rovers die op anderekevers en spinnen jagen. Ze kunnen hard rennen en vliegen af en toe even op. Meestalmaak je er zo kennis mee: een diertje dat altijd wegvliegt, net voor je het goed hebt kunnenbekijken. Ook de grote pantserspin is een opvallende verschijning op de duinheide.Natuurpunt hoopt met het juiste beheer de nu al indrukwekkende biodiversiteit in hetGrenspark nog te verbeteren.

BegrazingsbeheerAlle biotopen in het Grenspark danken hun ontstaan aanhun gebruik door de mens. Door turfwinning ontstondengrote vennen zoals het Stappersven en de Putse Moer. Ookheide werd door de mens gecreëerd. Schaapskuddesgraasden de heide kort in het voorjaar en brachten herfst enwinter door in de stal. Met de mest werden kleinschaligeakkers of hooiweiden bemest. Al meer dan dertig jaarworden opnieuw heideschapen en later ook rundereningezet bij het beheer van het Vlaams natuurreservaat De Kalmthoutse Heide. Tot voor kortgraasden de dieren in een vaste omheining. Vanaf 2011 wordt er begraasd door een kuddemet een herder en getrainde honden. Ook aan Nederlandse zijde van het Grenspark wordenregelmatig herders met schaapskuddes ingezet.StappersvenNaast het Stappersven bestaat het natuurgebied uit de Nolse Duinen, De Nol en deBoterbergen. Stappersven heeft weinig van doen met het werkwoord “stappen” maar zouverwijzen naar de familie Stappers. De naam De Nol verwijst naar de duin die er vlakbij ligt:de Zwarte Duin of Nolse Duinen. De Nol is waarschijnlijk samen met de Maatjes één van devroegst bewoonde gebieden van onze streek. Op beide plaatsen werden voorwerpen uit demiddensteentijd opgegraven.Het toponiem Boterbergen duidt op een voormalig groot duinencomplex. Bergen staat voorheuvels of duinen, terwijl boter wellicht iets te maken heeft met de kleur van het zand of vande begroeiing. Hele duinen zijn bedekt met haarmos dat, als het kapsels draagt, aan boterdoet denken. De volgende jaren vindt in het Stappersven een groot natuurherstelprojectplaats, waarbij ook nieuwe wandelpaden worden ingericht.WandelplezierWil jij de Kalmhoutse Heide ontdekken? Verken een van de wandelingen:7,5 km, Wandelpad Duin (rood) (= aanbevolen wandeling), start aan De Vroente,Putsesteenweg 129 in Kalmthout4 km, Wandelpad Bosbes (paars), start aan het kruispunt Huybergsebaan/Nolsebaanin EssenCombinatie met andere wandelingen in het Grenspark mogelijk.Natuurgebieden in de buurtHet Rood: Dit bosgebied ligt op de overgang van de Kempen naar de polders. Denaam is afkomstig van de roestbruine kleur van de bodem.Kooldries: In de Kooldries zit de klei ondiep en zijn de lagen dun en grillig. Dit uitzich in onregelmatige vormen en ondiepe vijvers.Bospolder-Ekers Moeras: Vroeger was de Bospolder, zoals het omringendelandschap, poldergebied. Bij de havenuitbreiding zo’n dertig jaar geleden werd hetgebied opgespoten. Daarna veroverde de natuur langzaam opnieuw het vernieldegebied.

Kalmthoutse Heide – PraktischAlgemene informatieGemeente: KalmthoutGrootte: zeer groot gebied (+ 80 ha)ToegankelijkheidHet Wandelpad Duin loopt over zandpaden, het is soms moeizaam wandelen.Beginpunt en parkingNEC De Vroente, Putsesteenweg 129, 2920 Kalmthout, met ruime parking enhoreca.Kruispunt Huybergsebaan/Nolsebaan.RolstoelgebruikersDe Vroente is rolstoelvriendelijk ingericht met voorbehouden parkings en aangepasttoilet. Je kan er gratis wombats (terreinrolstoelen) ontlenen, reserveren kan viaToeristische Dienst Kalmthout op 03-666 61 01, toerisme@kalmthout.be. De WandelingDuin kan je niet met een wombat volgen.HondenHonden zijn deels niet toegelaten op het wandelpad Duin.KinderwagensZelfs voor kinderwagens met grote wielen is het wandelpad Duin niet evident.Openbaar vervoerNMBS-station Heide op 1,5 km van De VroenteFiets: De Vroente ligt tussen knooppunt 81 en 25 van fietskaart 2 AntwerpseKempen.Meer info NEC De Vroente, Putsesteenweg 129, 2920 Kalmthout Igor Vandamme, 03-666 06 80, 0473-23 19 60Steun Natuurpunt met een giftVermeld projectnummer 7795, Stappersven bij elke gift voor dit natuurgebied oprekeningnummer 293-0212075-88 (IBAN = BE56 2930 2120 7588, BIC = GEBABEBB).Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd.