Herstel (1940) nr. 5 - Vakbeweging in de oorlog

HERSTEL: ALGEMEEN KATHOLIEK WEEKBLADTONEEL:j\otre JLJameJe e sl soppenPREMIERE BIJ DE V. H. S.De Notre Dame van de sloppen is despottende benaming van een houten kerkje,dat een jonge priester bouwde in debanlieue van Parijs en deze priester is dehoofdpersoon in het gelijknamige toneelstukvan de Franse schrijfster GregoireLeclos. Het toneelspel beleefde in deFranse hoofdstad veel succes, wordt aldaarverfilmd en werd — in goed Nederlandsvertaald — Woensdag in de KoninklijkeSchouwburg te Den Haag voorhet eerst opgevoerd door De VerenigdeHaagse Spelers. Dit spel is de met fantasieversierde verbeelding van een stukwerkelijkheid, een stuk moderne zielzorgrondom Parijs. Het kan den lezer immersbekend zijn, dat Kardinaal Verdier eenaantal jonge priesters opdroeg een warekruistocht te beginnen in de armelijkezone rondom Parijs en op initiatief en metgrote steun van den kardinaal verrezendaar verscheidene kerkgebouwtjes. Zondertegenwerking verloopt deze modernekruistocht zeker niet, de soms nogal revolutionnairebevolking ziet de priestersvaak met lede ogen komen en communistischeelementen trachten op hun maniereen spaak in het wiel te steken. In hetopenbaar en-meer nog in het verborgene,wordt hier tussen goed en kwaad een heroïschestrijd gestreden. Père Lhandes, depriester-schrijver legde deze strijd vast inzijn boek „Le Christ dans la banlieue" enhet is naar dit boek dat Gregoire Lecloshaar toneelspel schreef. Zij stond daarbijvoor een zware taak; in het beperkte bestekvan een toneelspel moest zy allereersteen overtuigende schildering gevenvan de bevolking en haar omgeving. Zijriep daarvoor een aantal typen op hettoneel, waarvan de meesten een illustratieverol spelen, maar waarvan ook enkelenmeer direct deel hebben aan het conflict.Dit ontstaat aanstonds wanneer depriester ten tonele verschijnt.Hij wordt ontvangen met stenen, waarvaneen hem tegen het hoofd treft. Depriester raapt de steen op, deponeert hemvóór zijn tegenstanders op tafel met dewoorden: dit is de eerste steen, waarmeeik : hier een kerk ga bouwen!Maar met zijn slagvaardigheid heeft degeestelijke het pleit nog lang niet gewonnen.De jonge communist Bibi werkthem op alle mogelijke manieren tegen.Een sympathieke figuur onder dit volkjeis de filosoferende bedelaar, vader Didieren het is aan diens sterfbed, dat de overwinningwordt bevochten. Immers, alsDidier de dood nabij is, weten zijn vriendenniet beter te doen dan een priester teroepen. Hij is immers zo'n goede mens enweet zo goed te troosten. En hier beleeftrnen dan het wonder der genade, dat nietzozeer door de prediking met woorden alswel door daden — de zuivere beleving vanChristus' liefdevoorbeeld — het Rijk Godsaan de mensen toekomt. De overwinningvan het goede wordt hierdoor des teovertuigender en Ook het spel wint erdoor aan kracht, nademaal de tendenzmeer ligt in de daad dan in het woord.Juist daarom is dit stuk met zijn groteovertuigende waarde van groot belang.De Haagse Spelers gaven er een zeergoede vertolking aan, niet in het minstdoor het levensechte spel van Jules enGuus Verstraete, waarvan de eerste de rolvan vader Didier prachtig tot levenbracht, terwijl Guus Verstraete in demoeilijke priesterrol uitblonk. De overigerollen kunnen we niet alle noemen; eenuitzondering mag gemaakt worden voorPierre Balledux als de herbergier Juloten Jan van der Linden als Bibi.Het ensemble als geheel toonde voorde zoveelste maal zijn roeping als enigNederlands katholiek georiënteerd beroepstoneelte verstaan. Met hun nieuwestuk zetten zjj een belangrijke stap verderop hun mooie, maar moeilijke' weg. Velerbelangstelling zij hun toegewenst.A. B.NV MATTHEEUSSENSOSSENDRECHTPEEKOFFIEMOSTERDTAFELZURENSTEUNT HOLIAND'S INDUSTRIE[i«»iori«»clie J {jenAls ik lees van de kleine schermutselingenaan het westelijk fronten over het eindeloze, enerverendewachten, of er misschien iets gebeurengaat, dan denk ik aan dien kleinen,Fransen fruitkoopman in eendorpje aan de Bretonse kust. Allevreemdelingen, die er logeerden, voorhet grootste deel Engelsen, kwamenbij hem hun inkopen doen. Hij bediendevlot en opgewekt, zijn oudstedochtertje van een jaar of twaalfhielp mee; het was altijd druk in hetwinkeltje en je kon aan hem zien, dathij een voortreffelijk seizoen had.'Maar in de derde week van Augustuskwam er, ondanks onze afgelegenheiden zonder dat iemand precieszou kunnen zeggen waarom, een zekerespanning onder de gasten; mannenin badmantels, op weg te gaanzwemmen in. de diep blauwe zee,bleven midden op het strand staan entekenden grillige lijnen in het nattezand, die Danzig en de corridor enhet Duitse rijk moesten voorstellen..Toen er een man, luid schreeuwend,met> een onschuldig modetijdschrift„Marie Claire" liep te venten rendeiedereen op hem af, omdat menmeende, dat er een extra editie vande courant was verschenen, en op demiddag van de 22ste was er bepaaldeen oploop van Engelsen onder dearcade, bij de winkel, waar 's avondsde Engelse ochtendcouranten te koopwaren. Om kwart over zes werd ereindelijk 'n dik pak in de bakken geslingerd.We wierpen er één blik in:„Non agressiepact tussen Rusland enDuitsland". En meteen liepen we wegen sloegen een stille zijweg in. „Ditis ernstig". „Zullen we morgen naarhuis gaan?"Die zqele zomeravond slenterdenwe voor het laatst door het dorp. Erwas maar één radio in een soort kroegen daar hadden alle gasten zjch verzameld.De madame maakte de eersteoorlogswinst; tafeltje aan tafeltjewas bezet. De Engelse nieuwsberichtenschalden door de zaal, soms over-„£n óttydt mede in onze ri(Strofe uit ons Strijdlied)NADERE INSTRUCTIES VOOR DE PLAATSELIJKE STAFKomt naar de plaatselijke inftiatief-bij eenkomsten!Met de plaatselijke staf bedoelen we de 'plaatselijke propaganda-commissie die nuoveral op korte termijn moet worden geformeerd.Die belast is met de leiding en de uitvoeringvan het plan.Een stel frisse, energie v ke krachten, dievan aanpakken weten.Aan de plaatselijke Werkliedenverenigingenen Volksbonden is deze week opnieuween circulaire verzonden met hetverzoek thans op korte termijn een bijeenkomstte beleggen, waartoe wordenuitgenodigd:a. alle bestuurders van de plaatselijkewerkliedenvereniging of volksbond;b. alle bestuurders van de plaatselijkevakafdelingen (ook die van de hoofdarbeiders!);c. de propagandisten van vak- enstandsorganisatie, de Credo Pugno-mannen,leden van propaganda- en actieclubs;d. de bodes, administrateurs etc. alsmedede agenten etc. van de plaatselijkeinstellingen;e. voorts alle leden, in staat en bereidom aan deze actie mee te doen.Deze allen sporen wij langs dezeweg nog eens met aandrang aan: zet uwschouders daar nu ook onder!In die initiatief-vergadering moet dan deplaatselijke staf worden gevormd — hetapparaat, dat met de leiding van deacctie plaatselijk is belast en moetenvoorts uit de aanwezigen degenenworden gerecruteerd die aan deuitvoering van het plan zelf actief willenen kunnen deelnemen. Leiding en uitvoeringderhalve vragen de meest geschiktekrachten ter plaatse.Om nu de besprekingen in die vergaderingte vergemakkelijken werd tegelijkertijdeen aantal instructies bijgevoegd,voor ieder lid van het uitvoerend comitééén. Daarin staat meer gedetailleerd aangegevenhoe en met welke middelen erplaatselijk systematisch, met overleg engezamenlijk moet worden aangepakt engewerkt.Er blijkt uit, dat van de zijde van deCentrale Propaganda-Dienst alle medewerkinggeboden wordt in de vorm van hetschikbaar stellen van sprekers en in derm van veel en goed propagandamateriaal.Van dit laatste noemen we:het affiche (in twee formaten);een manifest;motto's en spreuken;een muurbiljet met pakkende tekst;een tweetal folders voor de niet-georganiseerden;idem voor de verkeerd-georganiseerden;idem voor de vrouwen en meisjes;model-convocaties;een geheel omgewerkte handleidingvoor het huisbezoek;een gezinsbrochure en ten slotteeen extra-uitgave van Herstel.Met dèt materiaal moet er dunkt ons,goed gewerkt kunnen worden. Een bestelcaartwerd gemakshalve bijgevoegd,waarop men de gewenste aantallen derverschillende hier genoemde propagandamiddelenmaar voor het invullen heeft.Wij hopen straks — als de CentralePropaganda Dienst aan het verzenden toes — in al onze afdelingen spoedig te kunnenmerken, dat er „iets gaande" is. Zoalshet ook op de instructie staat: men — hetpubliek — moet eerst gaan bemerken dater inderdaad wat aan de hand is. De roepvan het R. K. Werkliedenverbond moet gehoorden overal verstaan worden. Vooralde ongeorganiseerden zullen plaatselijk —door een intensieve actie naar buiten —op de katholieke arbeidersbewegingattent gemaakt moeten worden!Deze actie moet de geestdrift overallosslaan, moet de activiteit overal opvoeren,moet — als ze eenmaal van stapelloopt — in het voorjaar haar hoogtepuntvinden in duizenden nieuwe leden!Daar moet nog weer eens 'n ouderwetsegeest overal baanbreken, het vuur vanecht idealisme en bezieling moet wordenaangeblazen. Alle dorheid en lusteloosheidzullen we gaan omzetten in geestdriften actie. En de ene propagandistzal den andere meetrekken, de ene afdelingde andere, de ene plaats zal deandere aansteken, kortom, deze actie zalen moet alom in den lande iets te weegbrengen, zij moét in één woord: slagen.Ondanks de tijdsomstandigheden, ondankswelke strubbelingen ook, want nog eens:de geestelijke en stoffelijke belangen,de belangrijke problemen voor denaaste toekomst,zij eisen verdubbeling van activiteit,concentratie van al onze krachten enmiddelen.De actie kan slagen, moet slagen en zaldus slagen!Daarom:ALLE KRACHTEN INGESPANNEN!MOEDELOOSHEID UITGEBANNEN!BOUWEN WE IN HET ZWARE TD!AAN EEN NIEUWE MAATSCHAPPIJ!L. B.Nu de boter duur is kunt (Jdeze vervangen door heerlijkelZwanenberg's leverpastei.Rijk aan vitaminen, sterkende!lever en vetten, daardoor zoUuitermate voedzaam.ZWANENBERGmaakt wat smaaktstemd door het gejuich van de kinderen,die vóór het huis spelletjesdeden. We voelden allemaal, dat di'een „historisch" ogenblik was en dathet misschien jaren zou duren, voordatallerlei nationaliteiten in een zonnigFrans badplaatsje weer vacantiezouden kunnen houden. Een weemoedtrok door ons hart: om de juichendekinderen, die, wie weet hoeveel ellende en ontberingen te wachten stopden; om ons verre vaderland, waarwe ons meer dan ooit aan verknochtvoelden; en ook om het gastvrije gebied,dat we gingen verlaten en datwe misschien verarmd en verscheurdterug zouden zien.Voor het laatst bezochten we ookonzen kleinen fruitkoopman omkaakjes en bananen te kopen. De volgendedag, door een land in vollemobilisatiedrukte reizend, zouden wezeker wel niet veel te eten kunnenkrijgen ... We vonden hem bleek, metgrote gespannen ogen in zijn verlaten,winkeltje. Die nieuwe berichten warenniet mooi, zei hij somber. Maar hoezat dat nu eigenlijk met Polen enDuitsland en Rusland? Waar lagendie landen precies? De gemiddelde.Fransman is niet ver in de aardrijkskunde.Mijn man tekende op de toonbank,zoals de Engelse baders op hetstrand getekend hadden. Het kereltjevolgde met aandacht. Hij had een uitstekendseizoen gehad. Hij was liefstzijn leven lang bij zijn vrouw en zijnkinders in zijn handeltje gebleven.Polen en Danzig, de corridor en Ruslandlieten hem volkomen onverschillig.Maar hij werd opgeroepen, en deDuitse winkelier, de Duitse werkmanwerd opgeroepen; en de Engelse jongens.En de Polen. „Es wird marschiert".De meesten weten nauwelijkswaarheen of tegen wien. Vaderland.Gehoorzaamheid, discipline ... tDe vertwijfeling zou ons bij de keelgrijpen, om het verstoren van zoveelpersoonlijk klein geluk, als we niet dezekerheid hadden, dat er Eén bestaatDie eiken Fransen poilu, eiken Tommy,eiken armen Duitsen soldaat,eiken heldhaftigen Fin en onwetendenRus kent en liefheeft en Die zelfs elk 1haar op hun hoofd heeft geteld.ANNIE SALOMONS.ZOO HOORTHETWELLEVENDHEID ALS UITINGVAN INNERLIJKE BESCHAVINGEN LIEFDE TOT DEN EVENMENSDOOR TOOS POSTVoorwoord van Mag.Dr. S. Stokman, O.F.M.ING. F 0.70IN KEURIG BANDJE F 1.10Verkrijgbaar in den boekhandel enbij de uitgeetsterU R B l ET ORBI, UTRECHTGIRO 315927