download pdf (1,26 MB) - Ziekenhuis Bethesda

REUMA De beste behandelingMeer wapenstegen reumaHeilbadenPas 50 jaar geledenkwamen de eerstebehandelingen tegenreuma die wat uithaalden.Daarvóór wasmen aangewezen opkwakzalverijen enheilbaden.DE ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN REUMATOÏDE ARTRITIS VOLGEN ELKAARPIJLSNEL OP. EEN NIEUWE GENERATIE MEDICIJNEN STAAT VOOR DEUR EN ER IS ZELFSHOOP DAT IN DE TOEKOMST ARTRITIS TE VOORKOMEN IS.ABCDEFGHIJKLMNOTEKST: SONJA CRIELAARD38 Gezondgids februari/maart 2012 Gezondgids februari/maart 2012

De snelheid waarmee nieuwe ontwikkelingenelkaar momenteel opvolgen, past wel bijreumatoïde artritis, een vorm van reuma met eenheel grillig verloop. Een ziekte die ineens kanopvlammen om vervolgens weer tot rust tekomen. En een ziekte ook waarbij bij de behandelingsnelheid geboden is. Hoe eerder je erbij bent,des te beter kan reumatoïde artritis behandeldworden. Reumatologen, zoals Hans Bijlsma vanhet UniversitairMedisch CentrumUtrecht, zien daaromhet liefst dat huisartsenhun patiënten bijverdenking van deaandoening zo snelmogelijk doorsturennaar een specialist.‘We zien ze liever te vroeg dan te laat.’ De huisartsstelt de diagnose aan de hand van het verhaal vande patiënt en een lichamelijk onderzoek en kanbij twijfel ook een bloedtest afnemen. ‘Maar als jedat in de beginfase van de ziekte doet, is de test inminder dan de helft van de gevallen betrouwbaar’,waarschuwt Bijlsma. De kans bestaat daardoordat patiënten naar huis gestuurd worden terwijlde ziekte in hun immuunsysteem voortwoekert.Aan de cocktailReumatoïde artritis is een van de meestvoorkomendevormen van reuma, een verzamelnaamvan meer dan 150 chronische aandoeningen aangewrichten, pezen en botten. Reumatoïde artritisbetekent letterlijk: reumatische gewrichtsontsteking.De precieze oorzaak is niet bekend. Welweten we dat het afweersysteem ontregeld raakten dat daarbij ontstekingseiwitten vrijkomen dietot ontstekingen in de gewrichten leiden. Diezwellen op en dat veroorzaakt pijn en stijfheid. Ookvermoeidheid is een veelvoorkomende klacht.Artritis is niet te genezen. De behandelingricht zich daarom op het afremmen van de ontstekingen het verminderen van pijn. Daarvoor isaltijd een combinatie van medicijnen nodig. In deeerste plaats pijnstillers, zoals paracetamol, ofontstekingsremmende pijnstillers, zoals ibuprofenen naproxen. Om gewrichtsschade te voor komenzijn er de zogeheten reumaremmers. In een vroegstadium van de ziekte zal de reumatoloog eerstvoor de klassieke reumaremmers kiezen, de zogehetendisease-modifying anti rheumatic drugs(DMARD’s). De voorkeur gaat daarbij uit naarmethotrexaat.NIEUWE MEDICIJNENKUNNEN DE ZIEKTE TOTRUST BRENGENWanneer de behandeling met klassieke reumaremmersniet voldoende aanslaat, kan de reumatoloogbesluiten om met een ‘biological’ te starten.Dat is een middel uit een relatief nieuwe groepmedicijnen die de werking van ontstekings eiwittenafremmen. De voorkeur gaat daarbij uit naar eenzogeheten TNF-alfaremmer, zoals infliximab, adalimumaben etanercept. Deze middelen remmenhet eiwit TNF-alfa dat bij veel artritispatiëntenoveractief is. TNFalfaremmerswordenaltijd voorgeschrevenin combinatie meteen traditioneleDMARD, omdat dateffectiever is.Naast TNFalfaremmersis ernog een viertal andere bio logicals en zijn er nogeen paar in ontwikkeling. Deze worden over hetalgemeen alleen voor geschreven bij ernstige vormenvan artritis, waarbij geen van de klassiekereumaremmers of TNF-alfaremmers aanslaat.Goed maar duurBiologicals zijn erg effectief en worden steedsvaker voorgeschreven. De medicijnen remmenhet afweersysteem, waardoor de reumatische ontstekingentot rust komen. Maar er kleven ooknadelen aan. Als het afweersysteem minder actiefis, neemt de kans op infecties toe. Een andernadeel van deze nieuwe medicijnen is dat ze ergduur zijn – zo’n €15.000 per patiënt per jaar.Ondanks de nadelen is Bijlsma enthousiast.Hij ziet biologicals als een van de belangrijksteontwikkelingen op het gebied van reumatoïdeartritis in de afgelopen tien jaar. ‘Het is eenenorme verbetering voor patiënten, zeker voordegenen met een ernstige vorm van artritis.De biologicals zijn in staat gebleken de ziekte ineen vroeg stadium tot rust te brengen.’De neveneffecten hebben er wel voor gezorgddat reumatologen gezamenlijk afspraken hebbengemaakt over hoe om te gaan met deze geneesmiddelen.Vorige zomer verscheen er een richtlijn,waarin staat dat biologicals pas wordeningezet als de behandeling met traditioneleDMARD’s de ziekte onvoldoende onder controlebrengt. Verder wordt de behandeling met dezemiddelen waar mogelijk afgebouwd of gestaakt.Bijlsma: ‘Reuma is een levenslange ziekte. Jemoet er toch niet aan denken dat als je nu 33 bent,je tot aan je 80 e aan de biologicals zit.’ABCDEFGHIJKLMNOHans Bijlsmawerkt als reumatoloog inhet UMC Utrecht. Hij wasvoorzitter van de commissiedie vorig jaar de richtlijnsamenstelde over hetgebruik van bio logicalsbij de behandeling vanreumatoïde artritis.Wie betaalt?De financiering en verstrekkingvan de dureTNF-alfa remmers is sindsdit jaar overgeheveldvan de apotheken naarde ziekenhuizen. Zijmoeten ervoor zorgendat patiënten hunmedicijnen op tijd krijgenen dat de beschikbaarheidervan niet ingevaar komt. De Reumapatiënten bond laatweten dit samen metalle betrokken orga nisatiesen verenigingennauw gezet in de gatente houden. Patiëntendie TNF-alfa remmersslikken, kunnen voorinformatie terecht opwww.monitorgeneesmiddelen.nl.Gezondgids februari/maart 2012 Gezondgids februari/maart 201239

REUMA De beste behandelingZIEKENHUIZEN MET CERTIFICAAT1 Alkmaar Medisch Centrum Alkmaar2 Almelo Ziekenhuisgroep Twente3 Almere Flevoziekenhuis4 Amersfoort Meander Medisch Centrum5 Amsterdam Academisch Medisch CentrumAmsterdam6 Amsterdam Slotervaartziekenhuis7 Amsterdam Vrije Universiteit Amsterdam8 Apeldoorn Gelre Ziekenhuizen9 Arnhem Rijnstate ziekenhuis10 Assen Wilhelmina Ziekenhuis11 Bergen op Zoom Stichting LievensbergZiekenhuis12 Bilthoven Stichting Medisch CentrumBilthoven13 Breda Amphia Ziekenhuis14 Delft Reinier De Graaf Groep15 Den Bosch Jeroen Bosch Ziekenhuis16 Den Haag Haga Ziekenhuis 17 Den Haag Medisch Centrum Haaglanden18 Den Haag Het Bronovo Ziekenhuis19 Den Helder Gemini Ziekenhuis20 Deventer Deventer Ziekenhuis21 Doetinchem Slingeland Ziekenhuis22 Dordrecht Albert Schweitzer Ziekenhuis23 Drachten Nij Smellinghe Ziekenhuis24 Ede Ziekenhuis Gelderse Vallei25 Enschede Medisch Spectrum Twente26 Geldrop St. Anna Ziekenhuis27 Gorinchem Beatrix Ziekenhuis28 Groningen Martini Ziekenhuis29 Groningen Universitair Medisch CentrumGroningen30 Haarlem Kennemer Gasthuis31 Harderwijk Ziekenhuis St Jansdal32 Heerlen Atrium Medisch Centrum Parkstad33 Helmond Elkerliek Ziekenhuis34 Hengelo Ziekenhuisgroep Twente 35 Hilversum Tergooiziekenhuizen36 Hoofddorp Spaarne Ziekenhuis37 Hoogeveen Bethesda Ziekenhuis38 Leeuwarden Medisch Centrum Leeuwarden39 Leiden Leids Universitair Medisch Centrum40 Maastricht Academisch Ziekenhuis Maastricht41 Meppel Diaconessenhuis Meppel42 Nieuwegein Sint Antonius Ziekenhuis43 Nijmegen Universitair Medisch CentrumSt Radboud44 Oss Ziekenhuis Bernhoven45 Roermond Laurentius Ziekenhuis46 Roosendaal Franciscus Ziekenhuis47 Rotterdam Erasmus MC48 Rotterdam Maasstadziekenhuis49 Rotterdam Sint Franciscus Gasthuis50 Schiedam Vlietland Ziekenhuis51 Sittard-Geleen Orbis Medisch Centrum52 Sneek Antonius ZiekenhuisDe cijfersIn Nederland hebbencirca 160.000 mensenreumatoïde artritis.Bijna tweederde vande patiënten is vrouw.Bij 1 op de 20 volwassenNederlandersis ooit een vorm vanontstekingsreumavastgesteld.Bijna tweederde vande patiënten is jongerdan 65 jaar.Hoewel enkele kleine onderzoeken het afbouwenen staken van TNF-remmers ondersteunen,ontbreekt een harde wetenschappelijke onderbouwing.Daarom gaat er binnenkort een grootlandelijk onderzoek van start dat moet uitzoekenof de TNF-alfaremmers, als de ziekte een halfjaar lang rustig is gebleven, afgebouwd kunnenworden terwijl de behandeling met DMARD’sgewoon doorgaat. De resultaten hiervan wordenover twee jaar verwacht.In de toekomst is ook de lancering van eennieuwe klasse van medicijnen te verwachten.Deze zogeheten signaaltransductieremmers gaanartritis op een andere wijze te lijf dan de biologicalsen hebben als bijkomstig voordeel dat zevia de mond worden toegediend in plaats vanvia een infuus. Er is volgens Bijlsma nu één medicijndat zich in de laatste fase van onderzoekbevindt. ‘Ik denk dat we dit middel, als alles goedgaat, over een jaar of drie op de markt kunnenverwachten.’Ook bij het stellen van de diagnose zijn delaatste jaren flinke stappen gemaakt. Onderzoekerszijn voortdurend op zoek naar zogehetenbiomarkers in het bloed die reuma kunnen voorspellen.Er was al het eiwit anti-CCP dat via dehuidige bloedtest opgespoord kan worden.Recentelijk ontdekten Leidse wetenschappers eenvariant van dit eiwit, dat ze anti-CarP noemden,dat nog meer gedetailleerde informatie over hetimmuun systeem geeft. Dit eiwit voorspelt mogelijkeen ernstiger verloop van artritis. Een mooieontdekking, vindt Bijlsma, al zal het nog welenige tijd duren voordat hij er in de praktijk meezal werken. ‘Het zijn allemaal kleine bouwsteentjesdie eraan bijdragen dat we artritis eerderkunnen opsporen. Het zou toch mooi zijn alswe in de toekomst al jaren van tevoren kunnenvoorspellen dat iemand een grote kans heeft omartritis te krijgen en kunnen voorkomen dat deziekte daadwerkelijk uitbreekt.’De beste ziekenhuizenEen certificaat van de Commissie kwaliteitsvisitatievan de Nederlandse Vereniging voorReumatologie is een goede aanwijzing dat dereumazorgkwaliteit van een ziekenhuis goed oporde is. In de tabel staat of ziekenhuizen in 2010wel of niet over zo’n certificaat beschikten. Drievan de ziekenhuizen zonder certificaat verzorgende behandeling van hun patiënten met reumatoïdeartritis in samenwerking met een wel gecertificeerdeinstelling. Dit zijn het Sint Lucas AndreasZiekenhuis, het Ikazia Ziekenhuis en hetRuwaard van Putten Ziekenhuis. Bij het GroeneHart Ziekenhuis en het Westfries Gasthuis staatde certificering gepland. Het Van Weel-BethesdaZiekenhuis komt niet voor kwaliteitsvisitatie inaanmerking, omdat de reumatoloog minder dan18 uur per week aanwezig is.ABCDEFGHIJKLMNO40 Gezondgids februari/maart 2012 Gezondgids februari/maart 2012

53 Stadskanaal Refaja Ziekenhuis54 Terneuzen Zorgsaam Zeeuws-Vlaanderen55 Tiel Ziekenhuis Rivierenland Tiel56 Tilburg Sint Elisabeth Ziekenhuis57 Tilburg TweeSteden ziekenhuis58 Ubbergen Sint Maartenskliniek59 Utrecht Diakonessenhuis Utrecht60 Utrecht Universitair Medisch Centrum Utrecht61 Veldhoven Maxima Medisch Centrum19 Den Helder62 Venlo VieCuri Medisch Centrum63 Vlissingen Admiraal De Ruyter ZiekenhuisWalcheren64 Weert St. Jans Gasthuis65 Winschoten Ommelander Ziekenhuis Groep77 Hoorn166 Winterswijk Streekziekenhuis KoninginAlkmaarBeatrix67 Woerden Maartenskliniek Woerden71 Beverwijk68 Zoetermeer ’t Lange Land ZiekenhuisAmsterdamHaarlem 3069 Zwolle Isala Klinieken5 6 3 AlmereVlissingen 6354 TerneuzenDen Haag16 1718Delft 1472 Dirksland39 LeidenRotterdamSchiedam 50 47 48Spijkenisse 80Bergen op Zoom 11ZIEKENHUIZEN ZONDER CERTIFICAAT70 Amsterdam Sint Lucas Andreas Ziekenhuis71 Beverwijk Rode Kruis Ziekenhuis72 Dirksland Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis73 Emmen Scheper Ziekenhuis74 Gouda Groene Hart Ziekenhuis75 Hardenberg Röpcke-Zweers Ziekenhuis76 Heereveen Ziekenhuis de Tjongerschans77 Hoorn Westfries Gasthuis78 Lelystad MC|Groep79 Rotterdam Ikazia ZiekenhuisHoofddorp 36Woerden68 Zoetermeer 6749 7974 Gouda22 Dordrecht46 Roosendaal7 70Hilversum 3513 Breda27 Gorinchem78 Lelystad4 Amersfoort12 Bilthoven59 60 Utrecht42 NieuwegeinTilburg56 57Tiel 5544 Oss15 Den BoschVeldhoven 6152 Sneek31 Harderwijk24 EdeNijmegen 4333 Helmond26 GeldropWeert 64Sittard-Geleen 51Maastricht 4038 Leeuwarden23 Drachten76 HeereveenMeppel 4169 Zwolle8 Apeldoorn9 Arnhem58 Ubbergen62 Venlo45 Roermond32 Heerlen20 DeventerGroningen28 2910 Assen37 Hoogeveen75 HardenbergWinschoten 652 Almelo53Stadskanaal73 Emmen34 Hengelo25 Enschede21 Doetinchem 66 WinterswijkABCDEFGHIJKLMNOZoek uw ziekenhuisOverzicht van Nederlandseziekenhuizen met (groen)en zonder (rood) een certificaatvan de Com missiekwaliteitsvisitatie van deNederlandse Ver enigingvoor Reumato logie.meer informatieconsumentenbond.nl/80 Spijkenisse Ruwaard van Putten Ziekenhuis reumaGezondgids februari/maart 2012 Gezondgids februari/maart 201241