Rondom bestand van 1989 6 1 - Atlantis

OnderduikerHet gekke was dat ik me zo thuis voelde op die boerderij na ruim twee jaar werkenop het land en lid geweest te zijn van de familie, dat ik me eigenlijk geen onderduikermeer voelde. Met weinig besef voor mijn eigen positie voelde ik memisschien wel een beetje superieur tegenover de andere onderduikers die dehele dag binnen moesten zitten, in de nette kamer achter de keuken. Achterafsnap ik nog niet dat het zo goed is afgelopen. Er woonden best NSB-ers in debuurt, en de aanloop op de boerderij was enorm: commiezen, postbodes, debakker, bezoekers van Weerts en weet ik wie allemaal; zeer zeker ook Duitsers,die de weg vroegen, en mensen uit het Westen, op zoek naar eten. Alles speeldezich af in de keuken rond het fornuis en de kachel die met zelf gegraven turf werdgestookt.TurfDat turf graven zal ik ook nooit vergeten; de zwaarste lichamelijke arbeid die ik ooitgekend heb. Met de meesterknecht ging ik in de vroege zomer voor dag en dauwnaar een turfafgraafgebied tussen Kloosterhaar en Sibculo. We bleven de heledag in het veld, van een 8-urige werkdag, laat staan van een 5-daagse werkweek,had nog nooit iemand gehoord. Hendrik stak de turf met een speciale schop en ik,George, moest ze op een platte kruiwagen leggen en verkruien naar een plaatswaar de kletsnatte klompen turf te drogen werden gelegd. In het najaar waren zedroog en moest ik ze ophalen met paard en wagen. Ze werden dan weer netjesgestapeld onder een afdakje of onder een zeil bij de boerderij. Vrouw Weertsmoest er dan de winter mee door zien te komen. Maar ondertussen zaten dieonderduikers, mannen en vrouwen, joden en geallieerde piloten, in die ene kamerachter de keuken, waar dat fornuis stond en die kachel, met Weerts en zijnbezoekers er omheen; Weerts luidkeels de prachtigste verhalen vertellend en zode aandacht van zijn bezoek afleidend van die deur naar de kamer.In ganzenmarsIn die laatste oorlogswinter wilde Weerts zijn onderduikers 's nachts niet op deboerderij houden en moesten we in het aarde„duuster", te voet uiteraard, naar deschuilplaats op Barghoesspul. Omdat ik op het land werkte en dus de loop van desloten en de plaats van het „stekkeidroad" kende, had ik de leiding, althansfungeerde ik als gids. We liepen allemaal achter elkaar in ganzenmars, zonderlicht, en we mochten en konden ook geen geluid maken. Rechts was de weg enlinks de Duitse grens. Het land was vers geploegd en maar nauwelijks begaanbaar,soms goot het van de regen, soms lag er sneeuw of was het bitter koud, en afen toe viel er iemand in de sloot. Na een half uur strompelen kwamen we daneindelijk te bestemder plaatse. Het was echt een hol. De zolder, de wanden en debodem waren van zand. Op de grond lag wat stro en we hadden paardedekens omwarm te blijven. Er was een carbidlamp voor licht, maar eerst moest de uit/inganglichtdicht worden afgesloten. We kropen dicht bij elkaar om warm te blijven envoelden ons van God en iedereen verlaten. Als de lamp uitging, kon de uitgangzo'n beetje worden geopend en dat was ook wel nodig, omdat je er andersmisschien zou stikken. 's Nachts werd je wel eens wakker en hoorde dan altijdvoetstappen en gefluister. Ik ging dan voorzichtig kijken, transpirerend van angst,maar er was nooit wat te zien. De wind zuchtte door de struiken en misschien liep553