OnteigeningenEr is in 1900 al een commissie ingesteld die een schatting moet maken <strong>van</strong> dewaarde <strong>van</strong> de te onteigenen gronden voor het gebied Hardenberg-Coevorden.Deze commissie bestaat uit H. Zwijse te Gramsbergen, H.W. Weitkamp te Hardenbergen H. Wind te Groningen. De „waardering" <strong>van</strong> de gronden vindt in 1901plaats. De bescheiden worden ter eerste visie gedeponeerd. Daar het„algemeen nut" de onteigening <strong>van</strong> gronden vordert, worden er procedures inwerking gezet teneinde onteigeningen mogelijk te maken die resulteren in de„Wet regelende de onteigening ten algemeenen nutte" <strong>van</strong> 24 juni 1901 voor hetgedeelte Mariënberg-Coevorden. De bezwaren <strong>van</strong> eigenaars <strong>van</strong> te onteigenenpercelen hebben bijna alle betrekking op gewenste extra aanleggingen en/ofverplaatsingen <strong>van</strong> overwegen, dammen en parallelwegen teneinde zoveelmogelijk ongerief te voorkomen. Soms ook tracht een eigenaar <strong>van</strong> zijn machtspositiegebruik te maken en er een geldelijk slaatje uit te slaan. De NOLS, beduchtvoor kostbare gerechtelijke procedures, geeft in bijna alles de bezwaarden hunzin. Na de tweede tervisieligging blijkt dat met nagenoeg alle landeigenarenovereenstemming is bereikt.In november 1902 worden 165 voorlopige koopakten voor inwoners <strong>van</strong> degemeenten ambt- en Stad-Hardenberg ter beoordeling aangeboden aan deHoofdingenieur <strong>van</strong> de Waterstaat. De erven I.A. <strong>van</strong> Roijen staan gratis grondaf. In februari <strong>van</strong> het volgend jaar hecht de Minister <strong>van</strong> WHN zijn goedkeuringaan het bepaalde in 63 akten betreffende de onteigening <strong>van</strong> grond inStad-Hardenberg. De Minister merkt twee onbeduidende verschillen op in deakten, vergeleken met de taxatiestaten. Deze betreffen enkele ondertekeningen(„vd Poll"wordt „vd Pol" en „Van Riemsdijk Kreenen" „Van Riemsdijk Krenen").Ook worden ertwee kadastrale nummers gemist. In een bijgevoegd schrijvenmerkt de Hoofdingenieur <strong>van</strong> de Waterstaat op dat tegen goedkeuring <strong>van</strong> de intotaal 165 voorlopige koopakten zijnerzijds geen bezwaar bestaat. UitStad-Hardenberg komen zoals gezegd 63 aanvragers, uit ambt-Hardenberg102.Enkele bijzonderheden betreffende de onteigeningsbedragen: naast een aankoopbedragwordt er soms ook een bedrag uitgekeerd ter compensatie <strong>van</strong> dewaardevermindering <strong>van</strong> overige percelen (een „nevenschadeloosstelling").Welke prijzen worden er nu zoal betaald? Uit vergelijking blijkt dat er geeneenheidsprijzen zijn. Voor hooiland wordt per are de ene keer f 22,10 betaald, eenandere keer f 27,82. De prijzen voor bouwland variëren <strong>van</strong> f 19,50 tot f 25,04 perare. Bouw- en grasland gaat <strong>van</strong> f 13,- tot f 28,60, tuin- en gaardengrond <strong>van</strong> f20,80 tot f 27,95. Voor weiland wordt f 29,14 betaald en voor hakhout f 11,05.Eind 1902 is definitief aangekocht 137 hectare, 36 are en 91 centiare. In februari1903 gaat de Minister eveneens akkoord met de overeengekomen prijzen voorde onteigening <strong>van</strong> gronden in ambt-Hardenberg, vastgelegd in 102 voorlopigekoopakten. Opnieuw constateert de Minister een enkele fout, zoals namen dieniet kloppen (Cornelis of Kornelis Jansen, Plaggenmarsch/Plaggen-mersch,Lamberink/Lammerink).Enkele aankoopbedragen per are: hooiland f 18,20; bouwland <strong>van</strong> f 16,90 tot f26,-; gaardengrond f 31,20 en weiland <strong>van</strong> f 18,33 tot f 23,40. Voor de gemeenteGramsbergen worden 44 voorlopige koopakten opgemaakt.569
Weer enige onteigeningsbedragen: hooiland f 18,20; bouwland f 16,90, f 26,-enf 32,50; gaardengrond f 31,-; weiland f 18,33 en f 23,40; bouw- en grasland f17,73.Drie koopakten zijn reeds op 13 december 1900 gesloten en ingevolge hetbepaalde bij de artikelen 5, 6, 7 en 8 <strong>van</strong> die akten <strong>van</strong> „onwaarde" geworden.Daarop worden de betreffende akten gewijzigd zodat de verjaring ongedaanwordt gemaakt. Ook wordt overeenstemming bereikt met de „gewaarden" <strong>van</strong> hetwaterschap Baaider/Radewijk.De ontwerpen <strong>van</strong> de gebouwenBegin 1903 zendt de NOLS aan de SS ter beoordeling in de voorlopige ontwerpen<strong>van</strong> gebouwen en emplacementen der drie stopplaatsen en vier stations <strong>van</strong> hetbaanvak Mariënberg-Coevorden dat een lengte kent <strong>van</strong> ruim 22 kilometer. Deontwerpen, die <strong>van</strong> een uitvoerige toelichting vergezeld gaan, zijn <strong>van</strong> de hand<strong>van</strong> architect E. Cuypers. Over de plek voor het doen <strong>van</strong> de „kleine boodschap"wordt opgemerkt dat „op elke stopplaats eene waterplaats (is) ontworpen, op eenterp naast de te graven parallelsloot, waardoor het water uit de loospypen derurinoirs kan worden afgevoerd".Wat het station Bergentheim betreft wordt gezegd dat er, zoals we hierbovenreeds zagen, eerst een halte was ontworpen, hetgeen niet in overeenstemmingwas met het afgesprokene bij de deelnemingen in het kapitaal met de gemeenteambt-Hardenberg en de erven Van Roijen die de bouw <strong>van</strong> een station eisen. Daarook de SS die voorwaarde destijds heeft aanvaard moet hieraan nu worden570Station Bergentheim.