Interview met Gijs Hoen - Stadsherstel Amsterdam

interview metgijs hoenGijs Hoen werkt als bouwkundig projectleider bij de afdeling Planontwikkeling enRestauratie. Hij maakt deel uit van de projectgroep Maatschappelijk VerantwoordOndernemen (MVO). “Stadsherstel is daar serieus mee bezig. We maken bijvoorbeeldzoveel mogelijk gebruik van duurzame, milieusparende materialen en energiebesparendeinstallaties. Een onderneming als de onze heeft met een bijkomende, complicerendefactor te maken. Het historische karakter van onze monumentale panden moetin elk geval bewaard blijven.”Thomas Schlijper“Restauratiesvragen somsom een schaapmet vijf poten.”Monumenten tochtenbijna altijdHerengracht 249 is een goed voorbeeld van dewijze waarop Stadsherstel MVO in de praktijkbrengt. “Energiebesparing in onze pandenvormt een uitdaging, want in monumententocht het bijna altijd meer dan in nieuwe gebouwen.Om de kap te isoleren kozen we niet voorisolatieplaten maar voor schapenwollen dekens.We onderzochten de plaatsing van energiezuinigeinstallaties. Een warmte-terugwin-unit bijvoorbeeldblaast niet alleen gebruikte lucht uiteen woning, maar verwarmt de binnenkomendebuitenlucht met die gebruikte lucht. En metbehulp van grachtenwater kan een pand wordenverwarmd. Het zijn maar enkele voorbeeldenvan ons onderzoek die we soms wel, soms nietkonden toepassen. Herengracht 249 vervulde indat opzicht een pilotfunctie.”Lange trajecten“Soms zit een restauratieproject vol obstakels”,vertelt Gijs, “maar bij Noorderdwarsstraat 7verliep niets volgens plan.” Hij kreeg te makenmet een lastige onderhuurder en een plotselingverdwenen monumentale status. Een niette restaureren stalen garagedeur, die niet inhet straatbeeld paste, mocht pas na een nieuwvergunningtraject worden vervangen voor eenbeter passend exemplaar. “Uiteindelijk zijn hetdrie heerlijke woningen geworden. Het achterhuisdat van onder tot boven bij het bedrijf opde benedenverdieping hoorde, is horizontaalgekoppeld aan de woonlagen in het voorhuis.Trappetjes overbruggen het niveauverschil. Veelmooie, authentieke details konden we sparen,daardoor is de oorspronkelijke sfeer nog goedte proeven. Je merkt dat het een historisch pandis maar wel één met het comfort van de 21steeeuw.”ZorgenkindjesDe verbouwingen aan Beulingstraat 15 en 17liepen fors uit door veel onaangename verrassingen.“Nadat de dekvloeren waren verwijderd,zagen we dat de oorspronkelijke vloer verdroogden vermolmd was en de balkkoppen op diverseplaatsen verrot. Ook de bovenzijde van de balkenbleek geheel vergruisd. Je kon het pulver erzo met de hand uitscheppen.” Bovendien vergdede vreemd gebouwde fundering een andere,kostbaardere aanpak. Maar met veel extra inspanningenis het uiteindelijk allemaal goedgekomen. Gelukkig valt er ook een leuke vondstte melden. “We ontdekten her en der door depanden een groot aantal mooie plavuizen op devloer. Die konden we weer gebruiken voor dekeukenvloer op de tweede verdieping van nummer15.”Uiteenlopende opvattingenregelgevingOok Haarlem hoort tot het werkterrein vanStadsherstel Amsterdam. Stadsherstel begondaar in 2010 met de restauratie van Groot Heiligland26. Het herbergt twee woningen – één in31 | Interview met Gijs Hoen

het voorhuis en één in het achterhuis – en eenbedrijfsruimte. “Het is opvallend hoe de opvattingenvan monumentenzorg in Amsterdam enHaarlem verschillen. Zo wilden we de tuin bij dewoning op de eerste verdieping trekken met behulpvan een losstaande trap. De deuren warener al.” Wat het Amsterdamse Bureau Monumenten& Archeologie zou goedkeuren, weigerdezijn Haarlemse zusterorganisatie. “Maar diegeeft, in tegenstelling tot Amsterdam, weer toestemmingde balkconstructie zo te wijzigen dater meer hoogte beschikbaar kwam.” Op archeologischgebied was Haarlem heel streng. “Bij derestauratie kwam een fraaie waterput tevoorschijndie we wilden uitlichten. Er moest voorde nieuwe vloer 30 cm grond worden afgraven.”Groot Heiligland staat op archeologisch gebied,misschien zitten er waardevolle vondsten in degrond. Hoewel bureauonderzoek uitwees dat erslechts een geringe kans bestond, wilde de gemeenteHaarlem de graafwerkzaamheden onderarcheologisch toezicht plaats laten vinden. Eenextra kostenpost. “Je moet elke keer weer rekeninghouden met de specifieke interpretatie vanregels. Het vraagt veel tijd en creativiteit om diegoed uit te voeren.”Weer een rotte kies minderkwam. “We dachten in maart te kunnen beginnen,maar het werd september. En tijdens dewerkzaamheden bleek in de dragende zandlaageen enorme kuil te zitten. Er moesten extra heipalenworden geplaatst.”Vijzelgracht 45Soms restaureert Stadsherstel ook panden zondermonumentale status. Aan het eind van de20ste eeuw werd het pand aan de Vijzelgracht45 van de gemeente overgenomen om het directvan een nieuwe fundering te voorzien. “De gemeentekon daarop voort met de aanleg van hetmetrostation voor de deur. Volgens plan werd derest van het pand tien jaar later opgeknapt. Hetzal nog wel even duren voordat de metro voorde deur stopt.”AankoopIn 2010 redde Stadsherstel Raamsteeg 6 van deslopershamer. “We zijn hard bezig een restauratieplante maken voor dit complex, dat bestaatuit een voor- en achterhuis. Er zitten mooie 17eeeuwsedetails in het monument, die de moeitewaard zijn om te behouden.”Oudezijds Voorburgwal 67, recht tegenover deOude Kerk, had een lastig funderingsherstel.“Het bleek gedeeltelijk ‘op staal’ gefundeerd, derechterbouwmuur had helemaal geen fundering”,vertelt Gijs. De bovenste twee verdiepingenwerden één woning. Maar pas na grondigereiniging van de zolderverdieping die jarenlangeen colonne duiven huisvestte. “Met een gigantischeberg duivenpoep als gevolg. Ik moest elkekeer na één minuut weer naar beneden om opadem te komen.” De gemeente is al jaren bezigdit aanvankelijk verpauperde gebied met postcode1012 aan te pakken. “Ook in de alleroudstekern van de stad blijken nog steeds slechte pandente staan. Er valt voor ons nog veel werk teverrichten.”Thomas SchlijperDe restauratie vanhet pand Herengracht249 is voltooid. Dezerestauratie is een goedvoorbeeld van de wijzewaarop StadsherstelMVO in de praktijkbrengt. Met name aanenergiebezuinigingwerd veel aandachtbesteed.Bloemgracht 166Een stroperig traject voor wat betreft de vergunningsverlening,in combinatie met een zwangerschapsverlofvan een buurvrouw, zorgdevoor flink oponthoud bij het funderingsherstelvan dit pand. De gemeente had aangegevensnel toestemming te verlenen als de buren metde funderingsverbetering zouden instemmen.Dat deden ze, op voorwaarde dat er tijdens hetzwangerschapsverlof niet werd gewerkt. Helaasduurde het maanden voor de toestemming er32 | Interview met Gijs Hoen33 | Interview met Gijs Hoen