Arbeid (1942) nr. 10 - Vakbeweging in de oorlog

Goederen.dienstenen „kapitaal'ns bestaan is afhankelijk van eenOgehele reeks goederen en diensten,welke wij nodig hebben om onzedagelijkse behoeften te bevredigen.Onze welvaart wordt bepaald door demate, waarin deze tot onze beschikkingstaan, d.w.z. door de mate waarinwij ons deze door onze arbeid kunnenverschaffen.Het is dus van het grootste belangte weten waaruit deze goederen endiensten bestaan en hoe zij tot standkomen. Wij zien dan in dé eersteplaats, dat in dit opzicht geen werkelijkverschil bestaat tussen stoffelijkeen geestelijke behoeften. Het brood;dat wij nodig hebben om ons lichaamin stand te houden, onze-kleding enonze woning zijn, evenzeer goederenals het boek, dat wij -behoeven vooronze geestelijke ontwikkeling en ontspanning.Het vervoer van de dingen,die wij nodig hebben is evengoed een• dienst, als de muziek, waarnaar wijluisteren.Hoogstens kunnen wij onderscheidmaken tussen de noodzakelijke „eerstelevensbehoeften" en de dingen die onshet leven veraangenamen, het rijkerenbeter maken. Als wij dit proberen,zien wij echter al dadelijk,, dat degrens tussen deze beide moeilijk tetrekken valt. Wat de één luxe noemt,zal de ander als volkomen noodzakelijkbeschouwen.Zien wij achter ons en om ons, danblijkt wel duidelijk, dat om te beginnenelke tijd en elk volk zijn eigenmaatstaven in dit opzicht heeft. Onzeouders, om maar een enkel voorbeeldte geven, stelden heel wat mindereisen tenopzichte van het gebruik vansuiker dan wij. Met de' ontwikkelingnemen de behoeften tóe en verschijntals absoluut onontbeerlijk, watvroeger als weelde werd beschouwd.Het feit, dat de behoeften bij verschillendevolken en in verschillendetijden sterk verschillen, wijst er pp,dat, hoe persoonlijk wij onze behoeftenook mogen ondervinden, déze tochsterk gebonden zijn aan onze omgeving.Zelfs geldt dit voor de verschillendebevolkingsgroepen binnen hetzelfdeland en hetzelfde tijdperk. Wijspreken in dit opzicht van een bepaaldelevensstandaard, een zeker gemiddelde,waarbij wij ons onbewustaanpassen. Stijgen wij wat betreft demogelijkheden tot bevrediging vanonze behoeften daar- boven uit, danvoelen wij ons „rijk" dalen wij daaronder,dan ondervinden wij dat als„armoede", geheel afgescheiden vanf de plaats die dit gemiddelde inneemtten opzichte van het gemiddelde vanandere groepen.Beschouwen wij nu de goederen endiensten nader, dan zien wij, ,dat ookde diensten wederom berusten opgoederen. Elke dienst is een arbeidsprestatie,onverschillig of deze transportbetreft of de dienst van eendoktar of een musicus. En onj. dezearbeidsprestatie te kunnen verrichtenmoet de betreffende eten. zich kleden,wonen, enz.Ons bestaan is dus afhankelijk vande beschikking over de nodige goederenen onze welvaart hangt er van af,of wij deze goederen in ruime matetot onze beschikking hebben. Hoemeer goederen wij tot onze beschikkinghebben, hoe meer wij niet alleenkunnen verbruiken, maar hoe meerwij ook kunnen afstaan aan hen, dieons waardevolle diensten bewijzen.Daar de goederen niet uit de hemelkomen vallen, maar moeten wordenvoortgebracht, hangt onze welvaartdaarvan af, _of wij voldoende goederenkunnen voortbrengen, zo, dat wijeen belangrijk aantal mensen van deproductie van de noodzakelijkelevensbehoeften kunnen vrij stellenom zich te wijden aan wetenschap enkunst, enz.Als wij een kaartje kopen voor eenconcert, stellen wij -daarmede 'goederen(of" diensten) .ter beschikking vanhen, die voor ons muziek makeri.Wij zien dus, dat de diensten tenslotte geheel op goederen berusten enkunnen ons dus verder beperken toteen nadere beschouwing van de laatste.Alle goederen, die wij niet voor gebruikgereed in de natuur aantreffen,zijn het resultaat van arbeid. En zelfsde weinige producten, die de natuurde eerste plaats is er bijftoenemendeontwikkeling steeds minder, dat denatuur ons zonder meer voor gebruikgereed levert, "omdat wij bij toenemendeontwikkeling steeds hogereeisen stellen en ons verder van denatuur verwijderen. Denkt b.v. maareens aan het water. Vroeger scheptemen het uit de sloot of ving men hetop in een regenton. Tegenwoordig iser bijna geen huis meer zonder waterleidingof pompinstallatie, wat betekent,dat wij ook het water nietzonder arbeid van de natuur krijgen.In de tweede plaats leert de mens bijtoenemende ontwikkeling steeds meernatuurkrachten beheersen. Hierbijkunnen zich merkwaardige verschuivingenvaordoen. De x waterkracht1 werd b.v. aanvankelijk veel gebruiktvoor directe aandrijving van allerleiwerktuigen door middel van eenwaterrad. Later heeft deze in verbandmet toenemend gebruik van steenkool— na de uitvinding van de stoommachine-^- aan betekenis verloren,Hoe waterkracht weer in ere is hersteld door voortscfirijding der techniek.(Cliché A.P.-archief)tot onze beschikking stelt, die geenverandering behoqven te ondergaanvóór wij ze kunnen gebruiken, vereisentoch meestal nog een zekerearbeid om ze ons te verschaffen. Wild-moet worden gejaagd, wilde vruchtenmoeten worden geplukt en naar deplaats van verbruik worden vervoerd.In de rrfeeste gevallen echter levertde natuur de grondstof, die ook verdernog vele bewerkingen moet ondergaan.De arbeid is dus inderdaad de onontbeerlijkegrondslag van alles was wijnodig hebben en wij uiten geen legeschone frase, als wij zeggen dat dearbeid de bron is van alle welvaart.Natuur en arbeid vormen samen degrondslag van ons bestaan. De eersteis onmisbaar als leverancier van degrondstoffen en — naarmate de techniekvoortschrijdt — van de natuurkrachten.Naarmate de techniekhoger is ontwikkeld, komen wij..-. anders tegenover de natuur te staan.Wij kunnen ons echter nooit van haaFlos maken.Onze verhouding tot de natuur ontwikkeltzich in twee richtingen. Inom daarna wederom sterk op de voorgrondte treden als aandrijving vanelectrische centralen.Ook worden wij door toenemendekennis op verschillende punten mindervan de natuur afhankelijk. Hetwordt b.v. mogelijk bepaalde natuurstoffente vervangen door kunstmatigeproducten.'Maar ook daarvoor'moet de natuur uiteindelijk de grondstofleveren. Onze afhankelijkheidvan de natuur blijft dus in totaal bestaan,maar binnen ruimere grenzen.Deze afhankelijkheid van de natuurmaakt, dat elk volk binnen zijn landsgrenzenslechts beschikt over bepaaldemogelijkheden. De natuur isniet overal gelijk. De bodem levertslechts bepaalde grondstoffen en hetklimaat laat slechts bepaalde culturestoe. enz.^Deze ongelijke verdeling van denatuurlijke rijkdommen maakt onderlirgeuitwisseling van productennoodzakelijk.Kier raken wij meteen het probleemvan het streven naar beheersing vande grondstoffengebieden en verkeerswegen.Van oudsher hebben de meestontwikkelde volken er naar gestreefdzich'de zekerheid te verschaffen overde noodzakelijke grondstoffen onderalle omstandigheden te Kunnen beschikken,zonder daarvoor van anderenafhankelijk te zijn. Van oudsherheeft ook de neiging bestaan anderendaarvan uit te sluiten om de eigenmachtspositie te versterken, hetzij omin vredestijd de mogelijkheid te hebbengrote- monopoliewinsten te kunnenmaken, hetzij om ingeval vanoorlog zelf sterk te staan en extramachtsmiddelen in handen te hebben.Op deze vraagstukken, die uit denoodzakelijkheid, van internationaleuitwisseling van goederen voortvloeien,komen wij later nog terug.Wij zagen, dat het de arbeid is, diede grondstoffen die de natuur onslevejt, zodanig omvormt, dat zij geschiktworden om onze behoeften tebevredigen. De arbeidskracht maaktdus de voornaamste rijkdom uit vaneen volk, want het is de arbeidskracht,die de natuurlijke mogelijkhedenomzet in werkelijke welvaart. .Toch is daarmede het vraagstuk nietuitgeput. Zodra de mens zich verheftboven de „primitiefste staat en dusniet meer „van de -hand in de tand"leeft, beschikt hij ook over de resultatenvan vroeger verrichte arbeid inde vorm van gebouwen, transportmiddelen,hulpmiddelen bij de voortbrenging,reeds voor verdere bewer-- king gereed liggende grondstoffen(tezamen de productiemiddelen) ehvoorraden gebruiksgoederen.Op een bepaalde trap van ontwikkelingis het bestaan zonder deze resultatenvan vroeger verrichte arbeideenvoudig ondenkbaar.Het zijn juist de productiemiddelen,die in het kapitalistisch tijdperk,waarin zij in tot dusverre ongekendeomvang zijn toegenomen, oorzaak zijn.geworden van een volkomen afharike-,lijke positie van de arbeid. Naarmatede arbeid zonder omvangrijke enkostbare hulpmiddelen practisch onmogelijken in elk geval in verhoudingtot de .rest volkomen onproductiefwerd, yerkregen zij, die de beschikkingover de productiemiddelen"hadden, een overwicht over de arbeidskracht,die zij hierdoor aan hun persoonlijkebelangen dienstbaar kondenmaken. De productiemiddelen werden"„kapitaal", d.w.z. middelen tot hetverschaffen van één inkomen aanhun bezitters, die daarbij het algemeenbelang ten bate van de persoonlijkewinst op de achtergrond stelden..De arbeid- scheen een tijd lang nietmeer de werkelijke bron van alle welvaart,maar slechts middel tot verrijkingvan de kapitaalbezitters.Het socialisme heeft steeds aan dezewantoestand een einde willen maken-.In de practijk wil dit zeggen, dat hetevenwicht in de waardering van dearbeid en de daarbij noodzakelijke""hulpmiddelen zal moeten worden hersteld.Uitgaande van de erkenning van dearbeid als de werkelijke grondslag vanons bestaan, zal de waarde van iederen diens recht op beloning, moetenworden afgemeten naar de dienst, diehij in het raam van het gemeenschappelijk-belang verricht, hetzij alsleider, heteij als uitvoerder bij devoortbrenging..Geschiedt dit inderdaad en is opklimmentot een leidende functie nietmeer' gebonden aan bezit, maar uitsluitendafhankelijk van. persoonlijkegeschiktheid, dan' zal blijken, dat hetbezit van de productiemiddelen alszodanig een factor is van bijkomsti?belang, waarvan de betekenis voorden "enkeling sterk aan belang inboet.