Arbeid (1942) nr. 10 - Vakbeweging in de oorlog

Iedere Hollander kent het verschijnseluit vroeger jaren, hoe troepen,al of niet gebrilde buitenlanders, volgeproptin een autobus, met iemandvoorin als reiziger in rariteiten, die ingrammofoonplaat-trant verschillendebijzonderheden opdreunde, ons landin één- of twee dagen „deden". Velenvoelden hierdoor hun spotlust, anderenhun gramschap opgewekt, maarbeide groepen deden als de pot, d'ede ketel verwijt dat hi.i zwart ziet.Neem bijvoorbeeld eens de musea. Onsland is er vele rijk, die ieder afzonderlijkgedurende vele dagen de aandachtvragen, wil men enigszins op deristen die ons land bezochten.In tekst err'beeld 's getracht, om alleszoveel mogelijk duidelijk te verklaren,maar de meeste bezoekers bekijkeneen onderdeeltje, dat hun aandachttrekt — „kijk eens. wat doddig" —en worden dan plotseling aangetrokkendoor een artikel in een volgendeafdeling, waardoor zij de zo belangwekkendeen voor een goed inzicht 10noodzakelijke stadia overslaan. Wijstonden bijvoorbeeld bij een spinnewielnaast een juffrouw, die het toestelniet thuis kon brengen. De tekstenlezen deed zij niet, de controleursvragen durfde zij niet. Het ge-van De Bijenkorf; wanneer er rondleidingenkonieij ,ue . geürbaniseerd,waarbij de bezoekers, oijvoorbeeld ingroepen van twintig, steeds' door -lengids van de ene afdeling aan diei^vandevolgende worden overgegeven.' ?alde tentoonstelling in cultureel opzicht,in onderwijzend opzicht betertot haar recht komen, dan wanneermen de mensen maar rond laat slenterenen het al of niet van de interesseen de vrijmoedigheid af laathangen, om het een eri ander tevragen.Het is aardig, om de bevolking vanverschillende delen van ons land,waarvan de volkskunst hier getoondwordt, over de tentoonstelling te ziendwalen. Bewoners van Staphorst enGelderland, Urkers en Friezen, dieallen nog echt in de sfeer leven endie de verschillende uitingen vanvolkskunst nog instinctief in zichvoelen, zijn de dankbaarste bezeekers.Naar onze rondleider ons mededeelde,zijn over het algemeen slechts kleinebedrijven van ons land onder deloupe genomen. In de grotere bedrijvenzijn de op handenarbeid gerichtebewerk'ngswijzen veelal vervangenQOÓI machinale.De verschillende inkopers van DeBijenkorf hebben, met medewerkingvan het departement van Volksvoorlichtingen Kunsten het hele land afgereisden zijn er in geslaagd eenvoor deze tentoonstelling zo passendeverzameling bijeen te brengen. Het isdaarbij opmerkelijk, dat zelfs deze inkopers,die toch wel het één eflander van de bedrijven in hun brancheaf moeten weten, versteld stonden- toen zij bemerkten, hoeveelartikelen er in eigen land vervaardigdworden.Rest ons nog mede te delen, dat detentoonstelling in eigen beheer gemaaktis. De prachtige vergrotingenvan den fotograaf Merjboorrl zijnonder eigen regie opgenomen en deetalage- en reclamekunstenaars vanDe Bijenkorf hebben voor de aankledingzorggedragen.„Ambacht en Sierkunst in Beeld enBedrijf" trekt vele bezoekers — in deeerste week werd een schatting gemaaktvan 30.000 — en dat is niet zoonbegrijpelijk, want, zoals gezegd:deze tentoonstelling verricht baanbrekendwerk op cultureel terreinvoor brede lagen van de bevolking.Mogen zij er iets van geleerd hebben!De afsluiting en tevens één der aardigste hoekjes van de tentoonstelling ibordtgevormd door een ,vrij nagebootst Twents ,.lös hoes". Dit lype geldl als éénder oudste boerenwoningen van ons land Het „iösse hoes" wordt ooJc wel het„halle-huis" genoemd, omdat het in wezen bestaat, uit één grote halle methoog dak, waar mens en dier zonder enige afscheiding leven. In dat deelvan de tentoonstelling klinken leuke Gelderse liedjes, want de. echte Achterhoeker,dien men op de foto ziet. houdt zich naast het vlechten van de uitbraamstruiken en stro vervaardigde „huven" bezig met het stemming brengenonder de bezoekers Vooral de jeugd laat zich niet lang vragen, om een liedje •mee te zingen(Foto: A.P.-Charles Breyer)hoogte komen van wat daar vertoondwordt. Maar hoevelen zijn er niet, dieevenals op de bovengeschetste wijzein een uurtje de hele verzameling vaneen museum bekijken en beweren, datzij daarmede alles van het tentoongesteldeafweten. Het zou te ver voeren,om de oorzaken van dit slechte„uit de. ogen kijken".'op een museumof een tentoonstelling naar voren tebrengen. Een der voornaamste ishoogstwaarschijnlijk, dat de mens inhet algemeen te gemakzuchtig is, omvan datgene, wat nu niet speciaal inzijn belangen-sfeer ligt. op de hoogtete willen komen, als het niet eindeloosvele malen voorgekauwd wordt.Dit viel ons wederom op gedurendeons bezoek aan' de goed verzorgde tento>^stelling „Ambacht en Sierkunstin Beeld en Bedrijf" welke op hetogenblik in het gebouw van De .Bijenkorfte Amsterdam gehouden wordt.Deze tentoonstelling geeft een beeld,van wat er in Nederland op het ge-Bied van vak- en volkskunst vervaardigdwordt. Uiteraard - deze tentoonstellingheeft een commerciëlegrondslag - - is zij onvolledig, maarzoals de zaak hier aangepakt is, kanzij ten behoeve van vele bezoekersbaanbrekend werk verrichten, daar demeesten weinig of niets afweten vande oude, nog levende ambachten,welke in ons land beoefend worden.Wij gebruiken hier juist,het woord„kan", omdat het op deze tentoonstellingweer net zo gaat als met de tou-volg was, dat deze juffrouw maar verderging, omdat iets, wat zij- nietkende, haar geen belangstelling inboezemde.Deze tentoonstelling biedt in haarverschillende afdelingen een afwisselendbeeld. Wij vinden er meubelmakerskunsten smeedwerk uit Brabant.meubelmakerskunst uit Hindelopen,keramiek van Tegeien, Makkumen Workum leveren hun typischaardewerk. De bekende weverij: „DeKnipscheer". waar o. a. het beroemdegobelin van de raadzaal van Hu : zenvervaardigd is, en dat op de tentoonstellingte zien is. laat tot in onderdelenzien, hoe van ruwe onbewerkteschapenwol de prachtigste kledingstukkengemaakt kunnen worden.Pottenbakkers, klompenmakers, oiezenmattenvlechters.meisjes die kantklossenen spinnen en weven — enzoveel anderen, te veel om op ,te noemen— allen werkers uit de verschil-Jende bedrijven, welke op deze tentoonstellingvertegenwoordigd zijn,Jaten de bewerkingswijzen van de doorhen vervaardigde voorwerpen op overduidelijkewijze zien.Bij deze afdelingen valt het op, dat debelangstelling hier zoveel groter isdan bij de „stille" bedrijven. Het gesprokenwoord en dat, wat het oogboeit, spreekt tot de bezoekers. Ditlijkt ons een wenk voor de directieVvangis eenan tijd tot tijd bespreken wij in ons blad, in het kader van de huisvlijt-actie.hoe verschillende mensen van allerlei slag, beroep enleeftijd hun vrije tijd besteden. De adressen van deze knutselaars krijgenwij meest van kennissen en bewonderaars.Zo ontvingen wij enige dagen geleden een mededeling betreffende eenpasteltekenaar in Rotterdam, den heer G. J. Teuling.Op onderstaande foto zien wij een proefje van zijn kunnen. Het schilderijstelt voor een oud stadsgezicht van Rotterdam. Het onderwerp isnaar een klein plaatje uit de krant gemaakt. Deze huisvlijt-beoefenaarhëeH iarenlang alle mogelijke plaatjes van Rotterdamse stadsgezichtenuit de kranten geknipt, met het aardige gevolg, dat hij naar ö/ie plaatjesop het ogenblik nog schilderijen maakt van oude gedeelten in Rotterdam,die al niet meer bestaan. Bij ons bezoek sagen wij — evenals bij démeeste knutselaars, die wij in de loop des tijds bezochten — de kamersvol hangen en staan met de producten van zijn liefhebberij. En evenalsbij die knutselaars konden wij ook hier in werk en uitvoering de grotetekortkomingen in voorlichting en opleiding constateren.De grote Jout is deze, dat de meesten in hun jeugd een bepaalde kantuitgestuwd zijn zonder dat voldoende rekening werd gehouden met hunaanleg en liefhebberij.Wij willen hiermede nu niet zeggen, dat de vrijetijd-besteder t dien wijhier bespreken, als hij maar een goede teken- of schilderopleiding hadgenoten, een groot schilder zou zijn geworden, maar wel is het jammer,dat door onvolkomenheden in de maatschappelijke opvoeding dergelijkesoorten aanleng gedoemd zijn een aanleg in de strikte betekenis van hetwoord te blijven, terwijl daarvan tevens het gevolg is, dat waarlijk grotetalenten niet tot ontplooiing kunnen worden gebracht.Deze krachten behoren onze samenleving ten goede te komen.(Foto: A.P. — Breyer)