Sedatie en/of analgesie (PSA) bij kinderen - Nederlandse ...

of gedragsmatige ondersteuning meerwaarde.A1 Uman 2006B Jay 1995, Zeltzer 1982D McCarthy 199651015202530De gegevens over de toepassing van niet-farmacologische technieken en/ofomstandigheden rondom kinderoncologische pijnlijke procedures zijn beperkt. Gebruik vangegeneraliseerde gegevens over deze technieken bij pijnlijke ingrepen bij kinderen isdaarom nodig en voor de overige gegevens wordt verwezen naar het desbetreffendehoofdstuk 6 in subdeel I van deze richtlijn.12.1.5. Zijn er culturele verschillen in de begeleiding en beleving van pijnlijkeingrepen?In de literatuur zijn geen verschillen beschreven voor de ondersteuning bijkinderoncologische ingrepen op basis van de achtergronden uit cultuur van de patiënt.12.1.6. Wat is het belang van lange termijn effecten na recidiverende pijnlijkeingrepen?In een retrospectieve interviewstudie werd de ernst van de pijnervaring door overlevendenvan kinderkanker (n=55) en hun ouders bestudeerd (Ljungman 1999) Zij ervoeren pijn alserger dan misselijkheid, met name de pijn door de ingrepen was voor 2/3 van hen erger dande pijn door de ziekte zelf. Deze overlevenden en hun ouders zouden achteraf gezien meerinformatie over pijnmanagement en preventie van pijn gehad willen hebben. Jongerekinderen en kinderen die korter werden behandeld ervoeren ingrepen achteraf als relatiefhet meest belastend. Cohort studies onder overlevenden van kinderkanker laten eenverhoogde kans op posttraumatische stress zien. Bij 78 jong volwassen overlevenden (18-40 jaar) bleek 20% een posttraumatische stress disorder te hebben, waarbij een evidenterelatie aantoonbaar was met de intensievere behandeling. (Hobbie 2000). Een vergelijkendecohort studie door middel van vragenlijsten bij 5736 overlevenden van leukemie en lymfoomen 2565 siblings toonde significant meer symptomen van somatische stress en depressie bijde ex-patiënten. Dit bleek met name gerelateerd te zijnmet intensievere en langere therapiebij leukemie. Hoewel de vraag naar de bijdrage van pijn in de studie niet specifiek werdonderzocht is bekend dat deze therapie gepaard gaat met veel frequentere pijnlijkeingrepen. (Zebrack 2002).ConclusieNiveau 3Er zijn aanwijzingen dat pijnervaringen tijdens een kinderoncologischebehandeling medebepalend kunnen zijn voor de ervaring van langdurigepsychologische effecten van de behandeling, waaronder post-traumatischestress.B Zebrack 2002C Ljungman 1999, Hobbie 2000Conceptrichtlijn Sedatie en/of analgesie (PSA)224 bij kinderen op locaties buiten de OK, 2009