Vriendennieuws 2013-1 - Vrienden van Blijdorp

Vriendennieuws1/2013 Technisch Amazonica 14 Botanisch Blijdorp 32 Homeruspage 342013:EEN JAARVOLVRIENDEN-ACTIVITEITENEN ACTIES!

we als Vrienden bijgedragen aan de instandhoudingvan een diersoort.Wat er verder in 2013 staat te gebeuren,staat volgens Marc in de sterren geschreven,maar het belooft in ieder geval eenmooi jaar te worden.Tot slot was er nog de gelegenheid tot hetstellen van vragen en zo kon Marc bijvoorbeeldantwoord geven op de vraag hoehet met olifant Douanita in Praag gaat.Marc had de afgelopen week nog contactgehad met collega’s in Praag en kon vertellendat Douanita het heel erg goeddoet in Praag. Ze is goed in de groep geïntegreerden de nieuwe olifantenstal inPraag bevalt ook goed.Erelid IrmaTer gelegenheid van het 50-jarig jubileumis olifant Irma tot erelid van de verenigingbenoemd. Irma is in 1975 door de Vriendenaan de Diergaarde geschonken, vooreen bedrag van 10.000 gulden (ongeveer4.500 euro). Tegenwoordig leeft zij natuurlijkin Taman Indah, waar de Vriendendestijds een bijdrage van 1.000.000 gulden(ongeveer 450.000 euro) aan hebbengeleverd. In Taman Indah kreeg zij dezemiddag geen speldje opgeprikt, maar weleen lekkere taart aangeboden. ‘Abraham‘en ‘Sara‘ mochten de taart, bestaande uitonder andere rijst, maïs, bananen, komkommeren diverse andere soorten fruiten groentes, klaar zetten in het middenvan de stal. Vervolgens werd Irma erbij gelatenen zij ging regelrecht op de taart af.Ze gaf hem een flinke swieper en at detaart daarna helemaal op. Het serviesbleek niet olifanten-proof te zijn; Irmasloopte de plank waar de taart op hadOpening Jubileumjaar - foto: Koos van Leeuwengestaan met één vakkundige bewegingmet haar slurf en voorpoot. Irma werdeven apart gezet, de plank werd weggehaalden daarna werden alle vrouwelijkeolifanten naar het middelste deel gelaten,waar ze zich tegoed konden doen aangroenvoer. Irma had nauwelijks iets vanhaar lekkere taart voor hen over gelaten.Bouwplaats AmazonicaOm half drie mochten de Vrienden eenkijkje nemen op de bouwplaats van Amazonica.Hoewel er eerder gezegd was datde koepel voor de kerst dicht moest zijn,was dat op 13 januari nog niet het geval.Ondertussen werd er doorgewerkt aanandere punten van Amazonica. Aan deandere kant van de wanden, die vanafhet bezoekerspad al te zien waren, kondende Vrienden die middag zien hoe ereen begin was gemaakt aan de verblijvenvoor de anaconda’s en mata mata’s, hoede bassins gestort waren en hoe er eenbegin was gemaakt aan de ‘etalageruit’(de gevel aan de spoorkant). Iedereenmocht rondlopen over de gehele bouwplaatsen dus eventueel alvast ‘een duik’nemen in het bassin van de Victoria Amazonica.Marc Damen stond ook hier weerklaar om vragen te beantwoorden.Na deze ‘sneak preview’ van Amazonicakijken we erg uit naar het eindresultaaten na deze druk bezochte eerste feestelijkedag van dit jaar hopen we nog veleVrienden te mogen verwelkomen bij deandere activiteiten gedurende dit jubileumjaar!Rondleiding Amazonica - foto: Fred van TielVRIENDENWINKELOP INTERNET!Om een leuk cadeautje te kopen bij de Vriendenwinkel hoeft uvoortaan uw huis niet meer uit. Via de webshop op onze websitewww.vriendenvanblijdorp.nluw favoriete knuffel thuis laten bezorgen.De post brengt het pakje gewoon bij u thuis.4 | Vriendennieuws 1 | 2013

V R I E N D E NHet komt niet vaak voor dat ik alzo lang vóór mijn verjaardag hiermee bezig ben…Het begon begin december 2012 al. Ik kreeg een brief van VerenigingVrienden van Blijdorp. 2013 Wordt een feestjaar omdat de verenigingdan 50 jaar bestaat. Op 13 januari zou de aftrap hiervanplaatsvinden en om de openingshandeling te verrichten werdentwee personen gezocht die in 2013 óók 50 jaar zouden worden.Een (a.s.) Sara en een Abraham. ’t Was even slikken, maar ja, ikhoor daar inderdaad ook bij. In die brief werd verzocht een leuke,originele aanvulling te geven aan een openingszin.Ik heb hier even over nagedacht en het leek me leuk hieraan mee tedoen. Niet dat ik graag haantje de voorste wil zijn of graag in deschijnwerpers sta, maar ik vond het een grappig idee. Na wat puzzelen,piekeren, overleggen met anderen, noteren, veranderen, maarvooral nagaan waarom ik mezelf geschikt vond om de openingshandelingte verrichten heb ik het resultaat opgestuurd. Per mail,want het paste niet op het bijgevoegde formulier.Vlak voor de kerst lag er een brief van de vereniging op de mat. Detwee kandidaten waren getrokken en ik was er één van! Ik geloofdem’n ogen niet!Het enige wat ik wist was de datum, plaats en tijdstip van aanvang.Over wat er van me verwacht werd liet men niets los. Dat was ontzettendirritant, want hoe dichterbij de datum kwam, des tenieuwsgieriger ik werd!Maar toen was het dan zover! Eindelijk 13 januari!Met z’n vieren gingen we richting Blijdorp. Bij het EAUditoriumwerd ik verwacht en enthousiast ontvangen. Ik kreeg een badgemet m’n naam en een Sara versiering om op te spelden. En eindelijkkreeg ik te horen wat de bedoeling was, deze ochtend. Dat beloofdewat!Inmiddels was Abraham ook gearriveerd, evenals twee zalen volleden.Om 11.00 uur heette Marcel iedereen welkom, en werd de aftrapgegeven van het feestjaar. Nadat de tekst vertoond werd, die ik ingestuurdhad, werd ik op het podium verwacht. Er werd afgeteld ensamen met Abraham heb ik met een klap op de rode knop de aftrapgegeven van het feestjaar. Vanaf het podium was het een prachtiggezicht om iedereen in de zaal enthousiast te zien, met hun toetersen slingers.Hierna vervolgde Blijdorp directeur Marc Damen de lezing over hetafgelopen jaar en de verwachtingen voor 2013. Ik vond deze lezingzowel informatief als vermakelijk.Na de lezing gingen we Irma in het zonnetje zetten. Olifant Irma isnamelijk benoemd tot erelid van de verenging Vrienden van Blijdorp.Ze is 42 jaar oud en in 1975 geschonken door de verenigingaan Blijdorp. In Taman Indah zou haar een taart worden aangebodendoor de directeur van Blijdorp, de voorzitter van de verenigingen de twee leden van de vereniging, wij dus als Sara en Abraham.Achter de schermen werden we ontvangen door de verzorgers vande olifanten. De taart stond klaar en zag er prachtig uit. Er was behoorlijkwat aandacht aan besteed. Er werden instructies gegevenover het lopen naar en het verblijven in het olifantenverblijf. Ik realiseerdeme toen pas goed dat ik straks, met die taart, dat grote olifantenverblijfin zou lopen!! Spannend!!!Er werd achter de schermen al volop foto’s genomen en er werdenafspraken gemaakt waar en wanneer er bij de olifanten foto’s gemaaktzouden worden.En toen was het zover: met de taart het olifantenverblijf in! Hetwas inderdaad spannend!!Er waren echt heel veel toeschouwers en het was vreemd om allesvan de andere kant te zien. De taart werd op de afgesproken plaatsneergezet en weer werden veel foto’s genomen, met Irma op deachtergrond. Ik vond dit echt super! Het voelde heel speciaal omdaar te staan, iets wat ik waarschijnlijk maar één keer mee zoumaken. Ineens vond ik het leuk dat ik 50 zou worden, anders was ditnooit gebeurd.Nadat wij vertrokken waren uit het verblijf kon Irma niet wachtenom aan de taart te beginnen! Volgens mij smaakte het haar prima.Het lukte haar tevens om de plaat, waar de taart op lag, door tebreken! En geloof me, dat was geen dunnetje!Na nog even nagenieten bij de olifanten zat het erop.Wat vond ik het een leuke ochtend en een bijzondere ervaring!Tevens vond ik het bijzonder om te zien dat zoveel betrokkenen, endan heb ik het over directie, verzorgers, bestuur en medewerkersvan de vereniging, met zoveel passie en aanstekelijk enthousiasmeomgaan met “hun” Blijdorp.Ik wil alle medewerkers van deze ochtend bedanken. En m’n vader,voor zijn “hulp”. En natuurlijk ook de jury die mij als Sara uitgekozenheeft waardoor ik deze ervaring heb mogen meemaken!Sara.5 | Vriendennieuws 1 | 2013

Lijn 13BEZOEK OOK DEFACEBOOKPAGINA!In het huidige digitale tijdperk is iedereenweleens online via sociale media. Sinds9 juli 2012 kan iedereen de Vrienden vanBlijdorp ook ‘liken’ via Facebook. De Facebookpaginawordt gerund door een paarenthousiaste leden. Zij hopen vele ‘leden’te krijgen op de Facebook pagina en misschiennog wel meer dan er nu lid zijn vande Vereniging. Via de Facebookpagina proberenze een zo groot mogelijk bereik tecreëren. De redacteuren willen iedereen zogoed mogelijk up 2 date houden over hetwel een wee van onze vereniging.Uiteraard zullen er geregeld foto’s verschijnenop de Facebookpagina, van de dierenen verblijven, maar ook worden de evenementenaangekondigd, nieuwe ‘Vriendenvan Blijdorp’-items die bijvoorbeeld tekoop zijn in 1 van onze winkels of op dewebshop geïntroduceerd, etc.De redacteuren van de Facebookpaginazijn nieuwsgierig naar uw mening en zullendaarom af en toe een poll houden ofeen vraag stellen. Wie weet wat voormoois hieruit kan ontstaan in de toekomst.Ideeën, foto’s en/of leuke verhalen kunnenuiteraard ook worden gedeeld via de Facebookpagina.Heeft u bijvoorbeeld een leukeherinnering aan één van de lezingen of eenleuk verhaal achter het lidmaatschap vande Vrienden van Blijdorp? Stuur deze gerustin en deel ze met andere vrienden.MICKEYOm ieder kwartaal ons blad samen te stellen houden we regelmatig een redactievergadering.Het was een mooie nazomer dag en deze keer was de bijeenkomst in detuin bij Monique.Nu moet u weten dat Monique van beestjes houdt, hoewel dat voor Vrienden van Blijdorpniet zo bijzonder is. Naast dat je regelmatig een konijn of cavia bij haar aantreft,geeft ze ook regelmatig onderdak aan jonge katjes die tijdelijk voor een stichting wordenopgevangen. Voordat ik van huis ging kreeg ik nog een ernstige waarschuwingmee van mijn vrouw. “Theo, je neemt GEEN katje mee naar huis, hoe schattig dan ook.We hebben al een vogeltje en dat werkt niet.” Ze kent me. Voor de grap voegde ze ernog aan toe dat als het nou een cavia of een klein konijntje is o.k., maar géén katten.Ook deze keer liepen er een stuk of zes pluizenbolletjes rond die wachtten op definitieveopvang. Terwijl ik met één van die katjes in mijn handen sta, vertel ik lachenddat ik hooguit met een konijn thuis kan komen, maar niet met een kat. WaaropMonique vraagt of een muisje goed is.Wat blijkt, hun eigen verwende huiskat had een piepklein muisje in de tuin gevangenen ongedeerd mee naar binnen gebracht. Het muisje zag er een beetje anders uit, duswerd aan de buurman gevraagd of hij wist wat voor soort het was. Volgens hem ietsexotisch, mogelijk ontsnapt, dus dat kun je niet zo terugzetten, want dan zou het doodgaan.Nu ben ik wel in voor een grapje en het was wel heel toevallig dat ik net die waarschuwinghad meegekregen. Dus heb ik de muis meegenomen. Mijn vrouw vond hetschattig en de muis werd Mickey gedoopt. We hadden nog een hamsterkooi maar detralies waren nog te wijd. Dus dan maar in een glazen accubak. Al na een week namde muis zulke hoge sprongen dat ik een deksel moest maken. Mickey werd steedstammer en leuker, maar razend snel. Door nieuwsgierigheid gedreven ben ik gaaninternetten. Voor een veldmuis, een woelmuis of een bosmuis was hij inmiddels tegroot. De kleur kwam het meest overeen met de huismuis. Vooral de lichte buik waseen aanwijzing, ook de lichtbehaarde geringde staart. Ja, dat was het, een huismuis,de mus musculus. De maximale afmeting van 13cm werd na een week of zes wel ietsoverschreden, dus ik verder op onderzoek.De familie muis, muridae, kent 370 leden. Daaronder vallen weer 1500 soorten enondersoorten. De exemplaren die groter worden dan 15cm zonder staart, vallen onderde soort rattus. Dus een reuze muis is eigenlijk een ratje, en een mini ratje is een muis.Maar of Carl Linnaeus hem nu een Mus Musculus, een Rattus Norvegicus of eenRattus Riolus noemt, dat maakt ons niet uit. Misschien moet je niet altijd de maatnemen en gewoon oordelen naar gedrag.Voor ons is Mickey gewoon ons huisdier.Mickey is familie muis, dat weetiedere Disney-fan.Ga dus nu naar onzeFacebookpagina en ‘like’de Vrienden van Blijdorp!www.facebook.com/vriendenvanblijdorp6 | Vriendennieuws 1 | 2013

ALGEMENE LEDENVERGADERING VERENIGINGVRIENDEN VAN BLIJDORP ZATERDAG 27 APRIL 2013Locatie: Eauditorium, Oceanium Diergaarde BlijdorpAanvang: 11.00 uur (zaal open 09.30 uur)U bent van harte welkom op de Algemene Ledenvergadering2013. Vrienden hebben op de aangegeven datum tot aanvangvan de bijeenkomst én op vertoon van hun lidmaatschapskaartvoor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er isniet meer dan één introducé per lid toegestaan. Vergeet niet omde coupon ‘Bewijs van toegang Algemene Ledenvergadering’ meete nemen.A G E N D A1. Opening2. Notulen Algemene Ledenvergadering d.d. 12 mei 2012De notulen zijn verkrijgbaar bij het secretariaat of viaonze website, maar ook ter vergadering aanwezig3. Jaarverslag van de secretarisSchriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws4. Jaarverslag van de reiscoördinatorSchriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws5. Jaarverslag van de penningmeesterFinancieel overzicht 2012 en begroting 2013 elders indit Vriendennieuws6. Verslag promotiewerkzaamhedenSchriftelijk jaarverslag elders in dit Vriendennieuws7. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie8. BestuursverkiezingAftredend volgens rooster zijn Marcel Kreuger en ArieBos. Beiden hebben zich herkiesbaar gesteld9. Vaststellen contributie 201410. Activiteiten 50-jarig jubileum in 201311. Rondvraag12. SluitingVERSLAG PROMOTIETEAM 20122012 was een succesvol jaar voor de webshop. Steeds meer klantenweten onze webshop te vinden. We hebben namelijk leuke artikelenvoor een leuke Vriendenprijs. Vooral de kalender en dekerstkaarten met de prachtige foto`s werden erg gewaardeerd.Over de omzet in de winkels hebben we ook niets te klagen, ondanksdat de Diergaarde minder bezoekers heeft ontvangen dan2011 is onze omzet praktisch gelijk gebleven. Een heel mooi resultaatvoor een jaar dat economisch niet mee zat, we hadden eenkoud voorjaar, een warme Pinksteren en in juni en juli was hetnat en koud.Het 155 jarige jubileum van Blijdorp, waardoor bezoekers tegeneen gereduceerd tarief naar binnen konden, maakte septembertot een topmaand! We hopen deze trend vast te houden doorvooral leuke en voordelige artikelen in te kopen. Met het oog opde opening van Amazonica hebben we alvast verschillendeartikelen met het thema vlinders ingekocht.Het ledenwerfteam heeft buiten de Diergaarde op verschillendemarkten met kraampjes gestaan. Met knuffels en uitdelen vanfolders met het doel Vrienden te werven zijn zij daarin heel succesvolgeweest.We hebben helaas afscheid moeten nemen van enkele vrijwilligersomdat zij gezondheidsproblemen hebben of zijn doorgestroomdnaar betaald werk. We hebben dus weer enkele plekkenvoor enthousiastelingen om ons promotieteam te versterken.Hebt u nog wat vrije uurtjes? Dan bent u van harte welkom!JAARVERSLAG SECRETARIS 2012Wat een eigenaardig jaar was 2012!Aan de ene kant de voorbereidingen voor ons 50-jarig jubileum.Feest dus! Maar aan de andere kant de narigheid rondom allebezuinigingen voor Blijdorp. Het leek soms ‘dansen om een drenkeling’:wij in feeststemming om de leukste en origineelste feestelijkhedente organiseren, Blijdorp vaak in grote zorgen over hoezij de tuin draaiende kunnen houden.Maar even over onze eigen vereniging: we hebben als bestuur envrijwilligers inderdaad alles op alles gezet om van 2013 een feestelijkjaar te maken. Naast de maandelijkse bestuurssamenkomstenwas er bijna dagelijks e-mailverkeer over wéér nieuweideeën en plannen. Ik hou daar wel van, een beetje creatief denken.Een zeer welkome uitdaging dus, naast alle dagelijkse bezigheden!De meeste plannen konden vrij snel naar het land derfabelen worden gestuurd als zijnde ‘onuitvoerbaar’, maar dat isjuist het leuke van dit soort planmakerij.7 | Vriendennieuws 1 | 2013

ALGEMENE LEDENVERGADERING VERENIGING (VERVOLG)VRIENDEN VAN BLIJDORP ZATERDAG 27 APRIL 2013Marcel werkte met zijn redactieteam aan een reeks heel bijzondere‘Vriendennieuwsen’. Peter plande naast de ‘gewone’ reizeneen onnavolgbare jubileumreis. Arie (onze ‘lopende geheugenbanken archief’) is altijd inzetbaar om allerhande lopende zakenen ideeën te verwezenlijken. Bart heeft zich enorm ingezet om dePR voor 2013 op een goed spoor te zetten en Marianne en haarteam bedachten en organiseerden allerlei leuks voor de winkel(s).En dat alles onder Marcel’s bezielende leiding.En ik? Ach, ik doe m’n werk achter de telefoon en de computer endraag waar nodig ideeën aan (die vaak door anderen verwezenlijktmoeten worden). En zo zijn alle vrijwilligers in een opperbestefeeststemming terwijl Blijdorp bijna ten onder gaat door debezuinigingen. Goede tijden, slechte tijden!Met dit feest zorgen we er misschien wel voor dat er een beetjemeer positieve aandacht gaat naar Blijdorp. Ons cadeau (Amazonica)zal dat zeker gaan doen! Dat moet dé trekpleister voor 2013worden. En de verwachtingen zijn dat er veel publiek op zalafkomen.En nu maar hopen dat onze vereniging in 2013 een beetje gaatgroeien, want dat blijft een beetje achter de laatste tijd: warenwe ooit zover dat we bijna 6.500 leden hadden, inmiddels is datgezakt naar rond de 5.500.Wij gaan er als bestuur, met alle vrijwilligers van de winkels, redactieen anderen, alles aan doen om onze vereniging weer ophet oude peil te krijgen. Want u weet dat Blijdorp erg afhankelijkis geworden van zijn sponsors. En wij kunnen als Vrienden ergveel voor Blijdorp betekenen. Veel leden betekent veel geld voorBlijdorp.We gaan leden werven! U doet toch ook mee?Koos van Leeuwen, secretaris.2012, HET JAAR MET EEN RECORDAANTALDEELNEMERS!Jaarverslag reisteamFinanciële crisis? Niet bij de Vrienden! Vier van de vijf reizenwaren uitverkocht! De laatste reis naar Emmen was weliswaarniet uitverkocht, maar had genoeg deelnemers om eenextra bus te laten rijden. In totaal gingen 437 Vrienden meeop reis. In 2011 waren dat er nog 339.Heel bijzonder in 2012 waren de twee meerdaagse reizen.Met name voor het reisteam. De meeste deelnemers wetenniet dat deze reizen een stuk gecompliceerder waren dannormaal. Zo is bij de Frankrijk Loire-reis het ‘Beauval’ gedeeltevolledig in eigen beheer geregeld terwijl het ‘Bagneux’gedeelte uitbesteed werd. Dat moest natuurlijk met elkaarmatchen! Nog zo iets. Wie verwacht nou dat in Frankrijk opzondagavond de meeste restaurants gesloten zijn en ookvoor een groep niet open gaan? En dan zaterdagavond…Zodruk dat wij bijna nergens welkom waren. Alleen maar à lacarte gasten!2012 is ook het jaar van de wel heel speciale weekendexcursienaar Colchester Zoo in Engeland. De tuin ging, alleen voorde Vrienden, twee uur eerder open! En wat een programma!Ontvangst ’s-morgens vroeg door de directeur, een Engelsontbijtbuffet in de tuin, rondleiding met targettrainingen engiraffen voeren. Alles leek wel mogelijk. Ook organisatorischeen complexe reis met veel onbekende partners. Het resultaatovertrof alle verwachtingen. Verwacht aantal deelnemers45. Meegegaan zijn 71 Vrienden en dat hadden er nogveel meer kunnen zijn. Colchester Zoo heeft uiteindelijk ‘hóó’moeten roepen.Natuurlijk waren er weer twee verre dagtochten. Keulen enGaiaZoo stonden op het programma. De belangstelling wasook hier zo groot dat we enkele Vrienden moesten teleurstellen.Een aangename verrassing was de kwaliteit van de restaurantsdie onze busmaatschappij uitgezocht had. Dat iswel eens minder geweest.KOMT U NAAR DE ALV?BEZOEK DAN OOK DE ZOOTJESMARKT!Allerhande dierentuincuriosa worden verkocht, waarbij dehele opbrengst ten goede komt aan onze lopende projecten.InformatieNeem even contact op met het secretariaat (010-4676637 ofkoosvanleeuwen@vriendenvanblijdorp.nl)Wat 2013 ons gaat brengen is geen geheim meer. De dataen bestemmingen zijn allemaal al bekend en vermeld opde Vriendenkalender. Zeker is dat het reisteam een nieuweuitdaging is aangegaan met de jubileumreis ‘CaliforniaDreaming’. Houdt u Vriendennieuws enwww.vriendenvanblijdorp.nl in de gaten voor de details vande overige reizen dit jaar. Wij hebben er weer heel veel zin in.Dus we zien onze Vrienden graag weer in de bussen en opSchiphol!8 | Vriendennieuws 1 | 2013

V R I E N D E NVERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORPFINANCIEEL OVERZICHTSTAAT VAN BATEN EN LASTEN 2012BATENLASTENContributie 273.287 Vriendennieuws 47.321Giften 44.721 Administratiekosten 10.903Legaten 41.526 Diversen 3.253Rente 21.987 Promotiekosten 667Reizen 49.460 Reizen 44.097Verkopen 196.573 Inkopen 96.026In- en Verkoopkosten 4.464Geschenken: Vietnam 10.000IJsberen 26.350Aziëhuis 100.000Amazonica 800.000Ex Voorzieningen 933.850 Voorzieningen 420.000Voordelig saldo 823TOTAAL 1.561.404 TOTAAL 1.561.404BALANS PER 31 DECEMBER 2012ACTIVAPASSIVALiquide middelen Reeds ontvangen contr 104.599Rekening courant 159.323 Te betalen reken. 2.902Spaarrekeningen 427.721 Te betalen BTW 3.866TOTAAL 587.044 Voorzieningen 488.150Waarde goederen 18.753Te ontv. bedragen 4.375 Vermogen 10.655TOTAAL 610.172 TOTAAL 610.172BEGROTING 2013ONTVANGSTENUITGAVENContributie 275.000 Vriendennieuws 51.000Giften 135.000 Administratiekosten 8.000Rente 15.000 Diversen 5.000Promotiekosten 11.000Verkopen 200.000 Inkopen 80.000In-en verkoopkosten 5.000Geschenken:Diversen 60.000Amazonica 190.000SPECIALEAANBIEDING!Vanwege ons 50-jarigjubileum organiserenwe aansluitend op deALV een gezamenlijkelunch in Amazonica, metaansluitend daarnarondleiding door Blijdorp.Let op: Er is plek voormaximaal 150 personen!U kunt zich voor de combinatielunch-rondleiding inschrijvendoor overmaking van €11,50per persoon naar bankrekening1357803 tnv Vrienden van Blijdorp,Rotterdam ovv ‘lunch ALV,het aantal personen en uwinschrijfnummer’. U kunt danvoorafgaand aan de ALV eenbon voor de lunch en de rondleidingafhalen bij Koos vanLeeuwen op de zootjesmarkt.Let op! Uw betaling moet uiterlijk29 maart binnen zijn.Ex voorzieningen 250.000 Voorzieningen 465.000TOTAAL 875.000 TOTAAL 875.0009 | Vriendennieuws 1 | 2013

BlijdorpNGorilla Tonka - foto: Peter van NordeGetimmer, gezaag en geblazenEr wordt weer druk getimmerd in onzeDiergaarde. Op een aantal plekken zijnaannemers druk doende om nieuwe verblijvenuit de grond te stampen, om bestaandeverblijven zo te renoveren datnieuwe bewoners verwelkomd kunnenworden of worden bestaande verblijvenweer in oude glorie gerestyled. Dat laatstestaat te gebeuren voor de stallen van dezebra’s. Het weververblijf is al een paarmaanden geleden gesloopt. Voor de gevederdebewoners daarvan is een nieuw verblijf(geschonken door een Vriendenfamilie)gerealiseerd. De komende maandenworden aldaar de stallen weer in hetjasje van Van Ravesteyn gehesen. Dus metmooi gewelfde randen en de typischekleuren van weleer. Binnen in de stallenbiedt modern comfort een prettige overnachtingsplekvoor de hoefdieren. Binnenkortkomt er ook weer gezelschap voor deeenzame struisvogel man die we overhebben. Een paar vrouwtjes staan te trappelenom zich bij hem te melden. WelI E U W STekst: Gerda Nijsseneven oppassen, dames, onze zebraman iseen felle en kan lelijk uit de hoek komen.De oude olifanten-, daarna giraffen-, vervolgensmaraboes-, tenslotte onagers- entussendoor een paar kroonkraanvogels,stal is helemaal gestript. Daar komt eenspannend binnenverblijf voor de zwarteneushoorns. De neushoorns zijn al uitgekozen,besproken en goedgekeurd door destamboekhouder (de dierentuin van Chester)van de Diceros bicornus. Wees nietbang, ook de dwergnijlpaarden komenterug. Neushoorns houden erg van wateren veel, veel modder. Die baden komen opde plek waar een hele reeks aan klanteneen tijdelijk onderkomen hadden, laatstelijkde kamelen en daarna de onagers.Deze laatsten zullen uiteindelijk elders geplaatstworden, de match met de kamelenis echt geen optie meer. De verzorgersmoeten mee verhuizen, zij dronken hunkoffie namelijk altijd in de oude stal vanRamon. Die is ondertussen ook niet meer.Nu is het koffiezitje verplaatst naar hetHenri Martinhuis.Taart voor IrmaOndanks dat de kudde olifanten wat onrustigwas, is de truc met de taart eensucces gebleken. Tal van media hebben eraandacht aan besteed en zo kwam ons jubileumonder de aandacht van het grotepubliek. Dat levert hopelijk nog meerVrienden op die verschil willen maken.Irma was niet van plan om te delen, ze atde hele taart achter elkaar met smaak op.Ja, het is niet altijd pais en vree in dekudde. Trong Nhi en Irma hebben af entoe strubbelingen. Zeker nu de jongstevan de twee (geboren in 2003) hoogzwangeris, wil de spanning wel eens oplopen.De verwachting is dat zij na het overlijdenvan Irma op termijn (hopelijk duurt datnog heel lang) de leidende koe van dekudde zal worden. Bangka (dochter vanIrma) is daar het type niet naar. Zij steltzich eerder onderdanig op. Zij is de halfzusvan Trong Nhi. Hun beider vader is Alexander.Faya (dochter van Bangka, geboren in2010) is nog lang niet volwassen genoegvoor de rol van matriarch. De ervaringheeft geleerd dat familieverbanden in eenkudde voor stabiliteit zorgt. Verschillendefamilies in de groep leidt tot problemen.Dat is ook de reden dat Douanita metdochter Tonya naar Praag vertrokken is.Waar zij, aldus de stamboekhouder, onzeMartin van Wees, prima op haar plek isgekomen. Trong Nhi verwacht haar kalf inseptember 2013. Pin niemand vast op diedatum, want heel precies is die niet tevoorspellen. Zoals gebruikelijk zal zij inhet bijzijn van haar familie bevallen metde verzorgers op gepaste (maar o zo gespannen)afstand.Nieuwe trekkersHadden we jaren een hop. Helaas deze isniet meer. De vogel had een nare vormvan kanker onder de leden, de verzorgershebben haar (of hem) in laten slapen. Erkomen nieuwe bewoners. In de quarantainewachten 8 boerenzwaluwen tot zegezond verklaard zijn. Ik ben benieuwdwaar ze hun nesten zullen gaan metselen.Ook in de balken van de houten keet tussende tientallen mussennestjes?Bob komt langsDe kamelendames Bianca en Hirschi kregengezelschap van twee dames uit Praag(door de verzorgers Pien en Denise gedoopt).Hun perk is helemaal vernieuwd.Het bestaat nu uit twee gedeeltes: een zo-10 | Vriendennieuws 1 | 2013

genaamde kraal (betegeld gedeelte inclusiefafdakje en stal) en de weide. Overdagblijven ze in de wei en ’s avonds krijgen zehun voer in de kraal. Meestal blijven zelekker buiten onder het afdakje. De stal isvoor de zieken en bij extreme kou. Dedames zijn gelijktijdig in het vernieuwdeverblijf geplaatst. Zo is de gewenning aanelkaar en aan hun nieuwe onderkomen inredelijke harmonie verlopen. De veteranenmoesten immers ook aan hun nieuweverblijf wennen en gedroegen zich minder‘hanig’. Teveel gekibbel komt slecht uit,want er is een man voor hen op komst. Hijheet Bob. Kameel Bob wordt uitgeleenddoor transportbedrijf Ekipa, gespecialiseerdin dierenvervoer tussen dierentuinen.Na gedane arbeid gaat hij weerterug naar huis. De verzorgers betredenhet perk met z’n tweeën, want de damesgedragen zich nogal opdringerig. Ze zijnhartstikke nieuwsgierig en gaan er zo metbezems of stokken vandoor, willen weleens bijten of aan je haren sabbelen.En als ze tochtig zijn, springen ze op alleswat ze tegenkomen, ook op een verzorgerdus en dat weegt nogal wat op je rug.Tijd voor een Bob.kamelen - foto: Greet van NordeWaterperikelenBij de koningspinguïns staan twee gezelligezwarte dikkerds. Het zijn de jongendie nog geen veren hebben maar wel heelveel pluis’haren’. Het duurt maanden voorde donzige vacht vervangen is door dekenmerkende verenpracht. Tot die tijdstaat of pa of ma (o.a. blauw/wit enblauw/oranje) in de buurt om te voorkomendat ze in het water terecht komen.Dat doen ze uit zichzelf niet, maar ja, jekunt wel eens een duwtje van een jaloersebuurman/vrouw krijgen. Met die donsvachtzou je vol water lopen en zinken.Per dag heeft een jong zo’n 17% van zijnlichaamsgewicht aan voedsel nodig. Daarvankrijgen ze het meeste via de verzorgerstoegestopt en een ander deel via deouders zelf. Twee à drie keer per weekworden ze gewogen om te zien of ze watgroei betreft op schema liggen. Ook deburen, ezelspinguïns, hebben jongen,maar daar verloopt het hele proces watsneller.Bij de mangrove is het helemaal mis. Althans,wat de ramen betreft. De halfrondebak bleek weer gescheurd en moest vervangenworden. Vervolgens werd geconstateerddat de aanhechting van het helebassin, dat wil zeggen het raam, niet meergoed aansloot op de betonnen onderrand.Kortom werk aan de winkel. Het helezwemmende en kruipende volkje moesteruit en achter de schermen verderroeien. Bij experts van de tunnelbouwtechniekis informatie opgevraagd ennieuwe kit in ruime mate besteld. Tevensis besloten om, nu de bak toch leeg stond,het zandpersfilter aan te pakken. Afijn,dat duurt allemaal weer even voor het gepieptis. Bijkomend voordeeltje is dat erdrie levende degenkrabben opgevist zijnuit de bodem. Een verrassing, want almaanden waren ze niet meer zichtbaargeweest en dacht men dat het experimentmislukt was. Het komt natuurlijk allemaalweer goed. Binnenkort zwemmende koeneusroggen weer voor onze …. enblijft het hopelijk heel lang rustig in demangrove.Kent u de kwiekwies (Hoplosternum littorale)?Vast niet. Tegenover het Carïbischcafé, bij de piranha’s, kun je ze vinden. Weleven opletten. Ze zijn klein, zwartig en zittenvoornamelijk op de bodem. Landgenotenmet Surinaamse wortels kennen zevast. Daar komen ze namelijk oorspronkelijkvandaan en staan ze veelvuldig op demenukaart. In Ouwehands Dierenparkwaren ze overtollig dankzij goede verzorging.Lekkere vette melkEind november mocht Zwatra voor heteerst naar buiten. En zij geniet met volleteugen. Ze rent als een dolle in het rond.Het is een ondernemende kleine meid.Ook vanuit huis kunnen we haar binnenen buiten via de webcam (en de pc) livevolgen. Het blijft een koddig gezicht zo’njonge neushoorn. Zij kan dan ook dagelijksop veel ontroerd publiek rekenen.Moeder Namaste verblikt of verbloostniet van al die drukte. Zij is de beheersterust zelve. Zwatra drinkt gulzig van devette en voedzame moedermelk en groeitaldus als kool. Ze mag alvast een beetjeproeven van het hooi en de brokken diehaar moeder toegediend krijgt, maar datis nu nog bijzaak. En verder is het groeien,groeien en nog eens groeien tot eenprachtige volwassen neushoorn.Minder voorspoedig liep het af met giraffeTrudi en haar jong. Waarom weten weniet, maar moeder Trudi wilde haar jongFabian niet laten drinken. Daar kunnen talvan redenen voor zijn. De verzorgers probeerdenop flessenvoeding over te schakelen,maar dat wilde de kleine nietaccepteren. Glucose infusen werden ingezetom de kleine te versterken. Het mochtallemaal niet baten. Het giraffejong heeftmaar een paar dagen geleefd. Vooral jammervoor moeder Trudi. Ondertussen ismen in afwachting van de geboorte vanhet kalf van Anne. Naast Anne zijn overigensnog drie giraffen zwanger!.Bij de gorilla’s smaakt de moedermelk vanTamani goed. Haar pasgeborene is eenmeisje. Blijdorp heeft haar de naam Tonkagegeven. Daarmee is zij vernoemd naarverzorger Ton ten Hove die recentelijk depensioengerechtigde leeftijd bereikte.Zo’n mooi afscheidcadeau wil ik ook wel,collega’s. Tamani is een voorbeeldige moeder.Niet onzeker of snel geïrriteerd, maarzorgzaam en met haar sterke arm draagtzij haar dochter met trots. Tonka kan zichal goed zelf vasthouden aan ma; een goedteken dat ze een sterke zuigeling is. Deverhoudingen in de groep zijn niet helemaaloké. Het lijkt wel of de dames Bokitoeven zat zijn. Is hij buiten dan gaan zijnaar binnen en omgekeerd. Ach, het zalwel weer een fase zijn en spoedig overwaaien.Tenslotte is hij wel een uitstekendevader gebleken en laten devrouwtjes zich toch maar wat graag doorhem dekken.11 | Vriendennieuws 1 | 2013

Nieuwe ruitEric is al lange tijd in de lappenmand. Hijlag er wat lusteloos bij. De dierenarts verondersteldepijn aan de gewrichten eneen longontsteking. Antibiotica moest uitkomstbieden. Een kuur werd afgemaakt.Eric knapte een beetje op en weer af. Ditkeer moesten pijnstillers uitkomst bieden.Die hielpen inderdaad uitstekend. Maarnatuurlijk moest er ook weer afgebouwdworden, zeker nu de hereniging metOlinka plaats zou vinden. Op 27 decemberis hij verdoofd. Er is bloed afgenomen ener zijn röntgenfoto’s genomen van de longenen gewrichten. Mogelijk is er sprakevan een nierbekkenontsteking. De pijnstillerszijn belastend voor de nieren. Antibioticamoet het probleem oplossen. Zoalshet er nu naar uitziet, is hij behoorlijk opgeknapten hopelijk blijft dat zo. De ruit(zie het ongelukje van Vicks) is gerepareerdmet dank aan alle goede gevers(waaronder ook de Vrienden). Het bassinis weer gevuld. Alles is in gereedheid omeen goede paring mogelijk te maken.Dan kruisen wij de vingers voor eennieuwe schattige jonge ijsbeer, of tweeaan het eind van 2013.Gratis vervoerTot slot raad ik iedereen aan snel bij destokstaartjes te gaan kijken. Hun verblijfis verrijkt met een zwembadje. Dat zwembadjeis niet bestemd voor de stokstaartjesmaar voor de nieuwe bewoners, desporenschildpadden. Die houden namelijkerg van badderen en in hun verblijf bij deklipdassen konden ze wel in het waterduiken, maar er niet meer uitklimmen,met gevaar voor eigen leven. Onder hetzwembad is voldoende ruimte geblekenvoor het graven van gangen en holen.Ook al een genoegen voor de stokstaartjes.De stekelvarkens als huisgenotenwaren voor hen niet zo interessant, eerdereen beetje knorrig. Maar de schildpaddenkomen goed van pas. Je kunt namelijk opde schilden klimmen en zo een gratisreisje maken of dichter bij die verleidelijkeplantenbakken komen. Er wordt gretig gebruikvan gemaakt, tot vermaak van iederdie het ziet.Met dank aan de maandelijkse nieuwsbriefvan de vrijwilligers12 | Vriendennieuws 1 | 2013

N I E U W SFoto’s Rob DoolaardBlijdorp-baas Damen kon zijn orendus niet geloven toen hij het aanbodvan ASR eind vorig jaar kreeg,de dag voordat hij in het vliegtuigstapte voor zijn huwelijksreis naarZuid-Afrika. ”Ik dachteerst: waar staat de verborgen camera?Dit had ik in mijn stoutstedromen niet verwacht. Later drongtot me door dat dit een zeer serieusverhaal was, dat op een Rotterdamse,daadkrachtige wijze werdaangepakt.’’ASR EN FEYENOORDHELPEN BLIJDORPDe naam van Diergaarde Blijdorp prijkt tot heteind van het seizoen op het shirt van Feyenoord.Scheidend hoofdsponsor ASR van de voetbalclubsteekt zo de helpende hand uit naar Blijdorp, datdaarmee een flinke financiële opsteker krijgt.“Dit had ik in mijn stoutste dromen niet verwacht,”zegt directeur Marc Damen.Bovendien staat sponsor ASR - 22 jaar verbonden aan de club -ook op alle andere plekken in het stadion zijn plaatsje af aande dierentuin. ”Overal waar we nu reclame-uitingen hebben inde Kuip, bijvoorbeeld op de boarding langs het veld, zul jevanaf nu Blijdorp zien staan. En bij het interview na afloop mettrainer Ronald Koeman, pronkt achter hem Diergaarde Blijdorptussen de sponsornamen,’’ zegt Bob Stehmann, directeur marketingvan verzekeraar ASR. En daar blijft het niet bij. Want reclamebureauJohn Doe heeft een hele `Blijdorp-lijn’ voorFeyenoord ontworpen, met als hoofdfiguurtje olifant Olli. Eenzeer aaibare, kogelronde knuffel die dit voorjaar in de winkelsin de dierentuin te koop zal zijn, plus een zeer stoere, strijdbareafbeelding van het diertje op shirts en sjaals met het campagne-logo.Die Blijenoord-kleding - shirtjes, sweaters, broekjes,sjaals - zal ook vanaf maart te koop zijn in de fanshop.Stehmann: “En de opbrengst gaat eveneens naar Blijdorp.’’Voor de Rotterdamse dierentuin komt het genereuze aanbodvan ASR én Feyenoord als een geschenk uit de hemel. De tuinzit midden in een reorganisatie, zag het bezoekersaantal in2012 teruglopen én moet een miljoenenkorting op de subsidievan de stad zien te overleven. Ook dit jaar kampt Blijdorp meteen gat van één miljoen euro op de begroting.Dat Blijdorp een half jaar `hoofdsponsor’is van Feyenoord heeft temaken met een koerswijziging bijASR. Die wil in de toekomst kort gezegdminder pronken met de naam,en zich meer inzetten voor maatschappelijke doelen. Eennieuwe, doch bescheiden rol achter de schermen past het bedrijfin deze tijd beter, zo luidt de uitleg. Stehmann: “We willenhulp bieden aan initiatieven die een positieve uitstraling hebbenin heel Nederland, maar een duwtje in de rug kunnen gebruiken.En als we onze prachtige plek op het Feyenoord-shirtweggeven, dan moet dat wel zijn aan een organisatie die bijFeyenoord en ons past. We willen niet meer sponsoren, maarsteunen.’’Het werd dus Blijdorp. Want Feyenoord, de diergaarde en ASRbleken veel gemeen te hebben, zo concludeerden Stehmannen Mark Koevermans, commercieel directeur van Feyenoord.“We hebben allemaal Rotterdamse roots, die kracht zit er sowiesoin,’’ klinkt het. ”Daarnaast hebben we alle drie de ambitieom landelijk aan de weg te timmeren, met fans in heelNederland. En bovendien mikken we op families, óók nog eenovereenkomst.’’Koevermans verwacht louter positieve reacties: “Alle Rotterdamsesupporters kennen Blijdorp, en weten ook dat de dierentuinhet nu even moeilijk heeft. De fans zullen de inzet vanzowel Feyenoord als ASR om een ander Rotterdams icoon tehelpen zeker waarderen.’’Extra inkomsten voor Blijdorp dankzij de verkoop van Feyenoord-kledingen Olli’s, een nóg grotere naamsbekendheid inhet land, grootschalige gratis publiciteit, reclame in het stadionen tijdens veelbekeken voetbalprogramma’s op televisie,in binnen- en buitenland - Blijdorp-directeur Marc Damen kanzijn geluk haast niet op. Rest de vraag of hij gaat naar Feyenoord.Het antwoord is een volmondig ja. “Want ik heb nu debeschikking over een enorme business-unit, die voorheen vanASR was. ‘’Overgenomen uit het Algemeen Dagblad/Rotterdams Dagbladvan 26 januari 201313 | Vriendennieuws 1 | 2013

Hoogste punt Amazonica - foto: Koos van LeeuwenEen goede startTot het einde van het jaar verliep hetbouwproject voorspoedig. Het grondwerk,het aanleggen van de fundering, het optrekkenvan de wanden en het in elkaarzetten van die enorme puzzel van dakdelenverliepen zonder al te veel problemen.Er was dan ook gekozen voor een ontwerpbureauen een bouwbedrijf die gespecialiseerdzijn in dergelijkekoepelconstructies.Tekst: Angeline PetersMEEUWEN HOUDEN NIETVAN VLINDERS…..De meeste Vrienden zullen de afgelopen maanden vast wel even hebbenstaan te kijken bij het bouwhek rondom Amazonica. Wat wordt diekoepel toch ongelooflijk groot! De winterlezingen van november en januariwaren een mooie gelegenheid om de Vrienden een kijkje achterde schermen van de bouwplaats te laten nemen. In november werd hethoogste punt bereikt en in januari mochten de Vrienden wederom debouwplaats op om te kijken hoe het werk vordert. En dat doet het!Maar het zou Blijdorp niet zijn als er toch niet een kink in de bouwkabelzit, waardoor er vertraging optreedt. Deze keer niet door slechteplanning bij de aannemers of een te lange vorstperiode. Wat dan welvoor de nodige hoofdbrekens heeft gezorgd? Dat leest u verderop in ditartikel!Maar waar in andere koepelconstructies,zoals in GaiaZook en Zürich, dichte platenzijn gebruikt om de koepel te bekleden,wilde Blijdorp andere oplossingen. Immers,het wordt dan wel een vlinderbiotoop,maar ook de planten en dan metname de bromeliacollectie stellen bijzondereeisen. Om die reden heeft Blijdorpbesloten speciale foliekussens te gebruikenom de koepel te bekleden, zodat zoveelmogelijk licht, warmte en UV-stralingdoorgelaten worden.Dat was nog niet eerder voor zo’n grotehouten constructie gedaan. En dan is hettoch handig dat Blijdorp niet zo ver vanhet Westland af ligt. In de kassenbouwwordt namelijk ook veel gewerkt met dergelijkefolies. Blijdorp heeft dus een kassenbouwerin de arm genomen, diegespecialiseerd is in folies en de uitdagingwel aan wilde gaan om een methode teontwikkelen om de foliekussens in dedriehoekige houten frames te bevestigen.Deze kussens bestaan uit twee lagen foliedie in het frame geklemd worden, waarnaer lucht tussen de folielagen geblazenwordt, zodat er een kussen ontstaat. Datklinkt eenvoudig, maar het dak bestaat uitruim 120 van die driehoekige frames engeen enkele driehoek heeft dezelfde vorm.Uiteraard moeten de folielagen luchtdichtbevestigd worden, zodat er lucht tussengeblazen kan worden. Bovendien moethet geheel ook nog eens waterdicht zijnen met name in de hoekpunten, waar vijffoliekussens bij elkaar komen, heeft datvoor hoofdbrekens gezorgd.Trial and errorTerwijl het constructiebedrijf bezig wasde koepel op te bouwen, was het kassenbouwbedrijfdruk bezig met het uitproberenen testen van de foliekussens opproefopstellingen. Tegen de tijd dat hethoogste punt bereikt werd, was meneruit. Er kon dus nog voor de kerst begonnenworden met het plaatsen van de foliekussens.Daarbij is het niet vreemd datde eerste kussens niet zo snel gemonteerdwaren, want zoiets was nog niet eerder opeen dergelijke manier gedaan. Maar nawat oefening kon één team vijf tot zesframes per dag afwerken.En toen kwam de kerst. Van tevorenwaren de al geplaatste kussen opgepompt.Kon men mooi kijken hoe die kussenszich zouden houden. En wat bleek, nade kerst waren bijna alle geplaatste kussenshelemaal leeg. Hoe dat nou kon,geen idee…... Was de manier van bevestigentoch niet goed geweest? Waren denaden niet goed luchtdicht gemaakt? Wiezou het zeggen. Totdat één van de bouwvakkerseen meeuw bovenop één van dekussens zag zitten die gezellig met zijnsnavel dwars door de folie aan het prikkenwas!!! Ja, daar kan natuurlijk geen enkelefolie tegen. Het had dus geen zin nieuwekussens te plaatsen zolang het probleemvan de meeuwen niet was opgelost…..MeeuwproofNavraag bij andere gebruikers van dergelijkekussens bood geen oplossing. Of hetnu ging om het Eden-project in Engelandof de Masoala-hal in de dierentuin van Zürich.Geen van hen had dergelijke problemenmet pikkende vogels gehad. Zijn duszelfs de meeuwen in Blijdorp bijzonder…..Maar ja, er moest natuurlijk wel een oplossingkomen. Uiteindelijk heeft Blijdorpervoor gekozen over het grootste gedeeltevan de koepel een net te spannen, metmazen waar een mus wel doorheen komt,maar een meeuw niet. In januari is men14 | Vriendennieuws 1 | 2013

dus opnieuw begonnen met het monterenvan de folie-kussens. Tegelijkertijd trektmen het net over de kussens heen. In deloop van februari moet dit afgerond zijnen heeft Amazonica een dichte koepel. Eenmaand later dan gepland, dat wel… Maardoor de hoogwerkers, die van binnenuitgebruikt worden om de foliekussens temonteren, zo slim mogelijk neer te zettenzijn de bouwvakkers in staat om ook albinnen te beginnen met het optrekkenvan de muren voor de dierenverblijven.Ook de aanleg van de grote betonnen bakkenvoor de Victoria Regia-lelie en schildpaddenen vissen werd al gestart terwijlmen nog bezig was met het dak.En dan verderIn de loop van februari monteren de kassenbouwersde laatste foliekussens in hetdak en gaan de hoogwerkers weg. Dan kanhet echte binnenwerk beginnen. Allereerstworden de paden aangelegd. Het uiteindelijkegrondniveau komt bijna een meterhoger te liggen dan het bouwniveau. Depaden komen dus ook een stuk hoger teliggen dan de ondergrond en worden steviggefundeerd. Op die manier blijven depaden begaanbaar voor zwaardere machines,zoals hoogwerkers, zodat in de toekomstbijvoorbeeld reparaties aan het dakkunnen worden uitgevoerd.Het deel tussen de paden wordt opgevuldmet een dikke drainagelaag van grovermateriaal. In en onder deze laag wordentevens alle kabels en leidingen aangelegddie onder andere nodig zijn voor de beregeningvan alle beplanting. Er wordt gebruikgemaakt van staande sproeiers die,als ze niet in gebruik zijn, in de grond zakken.Want ook hier moet men helaas rekeninghouden met vandalisme. Dit is ookhet moment dat de grotere beplanting gepootwordt.Techniek staat voor nietsIn Amazonica zal de temperatuur schommelentussen de 25 en 28 graden. Hetgrootste gedeelte van het jaar zal er dusverwarmd moeten worden. Een deel vande warmte moet van de zon komen. Geschatwordt dat wel 86% van de zonnewarmtewordt doorgelaten door de folie.Bij het verversen van de lucht wordenwarmtewisselaars gebruikt, zodat er geenwarmte verloren hoeft te gaan. Tevensgaat men gebruik maken van een soortomgekeerd koelkast-systeem. Bij een koelkastwordt warmte aan de binnenzijdeonttrokken en afgegeven naar buiten. InAmazonica moet het systeem warmte vanbuiten onttrekken en binnen afgeven.Deze systemen zullen natuurlijk met namein de winter van belang zijn. Maar hoe zitdat in de zomer? Iedereen die in de zomerwel eens in de Krokodillenrivier gelopenheeft, beseft dat er zelfs in onze kwakkelzomersperioden zullen zijn dat de temperatuurbinnen flink oploopt. Zou dat ook inAmazonica zo zijn? Navraag in Zürichleerde dat het daar met de zomersewarmte wel meeviel en dat men daar zeldende ventilatiekleppen in het dak openhoefde te zetten. Dat was een flinke geruststelling,want men wilde voor Amazonicaliever geen kleppen op de koepelomdat die windgevoelig zijn, en waaienkan het op die plek.Het koelen gebeurt nu onder andere doormiddel van mechanische ventilatie waarbijwarme, oude lucht naar buiten wordt gepompten koele, verse lucht naar binnenwordt gehaald. Deze koele lucht wordt viade grote kunstboom in het midden vanAmazonica de ruimte ingeblazen. Enomdat koude lucht zwaarder is danwarme lucht, zakt de koude lucht vanzelfnaar beneden. Daarnaast kan men ook variërenmet het tijdstip van sproeien.Sproeien heeft immers ook een verkoelendeffect. Nu is het niet de bedoeling tesproeien als het publiek rondloopt, maardoor vroeg in de ochtend te sproeien,houdt men de koelte nog even vast. Hetblijft even spannend of dit voldoende is,maar voor “nood” komen er toch ook ventilatieroosters,maar dan in de wand dieaan het spoor grenst, daar waar het nietzo windgevoelig is.Tegen de tijd dat u dit leest, zal Amazonicadus al een heel eind op weg zijn. De padenzijn aangelegd, de beplanting wordt gepoot,alle waterpartijen gevuld. Het zaldan ook niet lang meer duren voordat deeerste vlinders worden losgelaten en deVrienden Amazonica in volle glorie kunnenbewonderen.Met dank aan: René Reusen(Diergaarde Blijdorp)Bovenop de drainagelaag komt een anderesubstraatlaag, waarin de lage beplantingwordt gezet. Voordat de Botanische afdelinghier mee aan de slag kan, moeten alletechnische installaties natuurlijk wel werken.Immers, zodra er planten staan, moetende temperatuur en luchtvochtigheid inorde zijn. Waarschijnlijk zal het wel evenduren voordat alles ingeregeld is. Wantook hier geldt, dat er geen kant en klaarsysteem voor handen is.Hooliganmeeuwen - foto: via Diergaarde Blijdorp15 | Vriendennieuws 1 | 2013

In het vorige nummer van Vriendennieuwsvroegen wij u naar uw herinneringenaan (50 jaar) Vrienden vanBlijdorp. De jury, bestaande uit JokeSwaep, weduwe van de oprichter vande Vrienden, Ben Swaep, BlijdorpdirecteurMarc Damen, AD-journalisten Blijdorp-watcher Marcel Potters ende voorzitter van de Vrienden en eindredacteurvan Vriendennieuws, MarcelKreuger heeft meerdere inzendingenbeoordeeld. Helaas hield niet elke inzenderzich aan de opdracht.Wij zoeken naar herinneringen aan deVrienden, niet aan Blijdorp in het algemeen.De jury was unaniem in haar oordeel.De winnaar is Nicole Suijker.Zij heeft zich het best aan de opdrachtgehouden (herinnering aan de Vrienden)èn heeft een leuk verhaaltje geschreven.Nicole mag gratis mee met een eendaagseVriendenreis in 2013. De andereinzenders worden hartelijk bedanktvoor hun bijdragen. Heeft u nog eenleuke Vrienden-herinnering? Stuur ofmail het naar ons secretariaat.Wie weet wint u de volgende keer!VRIENDENHERINNERINGENTekst: Nicole SuijkerVrienden van Blijdorp zorgenvoor vrienden voor het levenAls studente in Rotterdam lag de keuzevoor vrijwilligerswerk in Blijdorp erg voorde hand. Zo kwam ik terecht bij de winkelvan de Vrienden van Blijdorp. Ik kon immerséén bij één optellen zoals in de advertentiewerd gevraagd. Als 18-jarige waser wel een beetje een leeftijdskloof met demeeste andere vrijwilligers, maar dat hebik nooit als vervelend ervaren. Integendeel.Toch waren er wel een paar anderejong-volwassenen, waaronder MarcDamen. Toen al bezig met het plannen vaneen carrière in het dierentuinwezen.Super dat hij zijn droom heeft kunnenwaarmaken en nog wel in de dierentuinwaar hij al jong vrijwilliger was.Na een tijdje werd ik door Greet en Henkvoorgesteld aan Sandra Hoogeduin. Zijhad ook wel interesse om vrijwilligerswerkte doen. Na een paar keer samen te zijn ingedeeldben ik een half jaartje in DisneylandParijs gaan werken. Sandra schreefmij regelmatig. Toen ik weer terug was zijnwe onze diensten dan ook zo aan gaanvragen dat we samen konden staan. Staanin Blijdorp werd ons uitje om elkaar tezien. Ideaal om de afstand te overbruggen.Ik woonde inmiddels weer in Papendrechten zij in Rijswijk. Vele diensten hebben wesnoepend, lachend en kletsend doorgebracht.We hadden zelfs het vermoedendat Henk het wel gezellig vond en graageven kwam kijken als wij stonden.De Vrienden van Blijdorp hebben ons bijelkaar gebracht en daar ben ik ze, nu ruimtwintig jaar later, zeer dankbaar voor.Hartsvriendinnen vind je immers nietzomaar!197419741 januari27 aprilContributie: 10 gulden. Voor het Algemene ledenvergadering:eerst worden acceptgiro’s Meer dan 1600 leden. Mw. Bergergebruikt voor het innen van de vervangt mw. Spaargaren in hetcontributiebestuur.30 augustusGeschenk: tweegorilla’s ‘Sam-Sam’en ‘Salomé’21 septemberVriendenreis naarArtis16 | Vriendennieuws 1 | 2013

VOLTOOID VERLEDEN TIJDTekst: Monique van Leeuwen1987 Olifantenstal Ramon(fl.200.000,- /€ 90.000,-)In 1975 kocht Blijdorp (dankzijeen bijdrage van de Vrienden) dejonge olifantenkoe Irma van deZoo in Kopenhagen. Zij kon hetbulletje Ramon gezelschap houdendie in 1971 uit Hannover wasgekomen. De beide olifantenkleuterszorgden in de jaren ‘70 voorveel leven op het olifantenperk.Beide groeiden echter op tot volwassendieren. In 1984 kwam hundochter Bernhardine ter wereld.Een unicum, want Bernhardinewas de eerste olifant ter werelddie in een dierentuin geborenwerd met ouders die allebei ookin een dierentuin ter wereldkwamen.Ramon begon echter, zoals het een olifantenbulbetaamt, meer kuren te vertonen.Hij werd steeds onbetrouwbaarder voor deverzorgers. Het werd duidelijk dat Ramoneen eigen stal nodig had, zodat hij gescheidenvan de kudde kon leven en de verzorgersniet telkens bij hem in de stal hoefdente gaan. Het bouwen van eendergelijke stevige stal is niet goedkoop.Blijdorp klopte daarom in 1984 aan bij deVrienden. Dat resulteerde in de actie ‘Eenton voor Ramon’. De 100.000 gulden konsnel worden toegezegd.197512 aprilAlgemene Ledenvergadering: Meer dan 1900leden. Het bestuur wordt uitgebreid met de herenBos en Jansen. Start InterZoo-club. LezingDr. Lensink: ‘De betekenis van dierentuinen voorhet in stand houden van bedreigde diersoorten’3 september70 belangstellendenvoor de Inter-Zoo-club vanFrans Ramack197520 september 24 september 26 novemberVriendenreisnaarBurgers ZooGeschenk: Olifant‘Irma’, geboren24-9-1970 inGeschenk:drie EllipswaterbokkenKopenhagen Zoo17 | Vriendennieuws 1 | 2013

Gaandeweg bleek echter dat een echtgoede verbouwing circa 400.000 guldenzou gaan kosten. Daarmee kon ook detoegangsdeur naar het buitenperk wordenvergroot. Ook werd een afneembarelichtkoepel aangebracht. Hierdoor konniet alleen daglicht in de nieuwe staldoordringen, maar kon ook eenvoudig eentakel naar binnen gelaten worden omRamon -bij een zoveelste tandoperatie- opzijn goede zijde te keren. Verder kon zijnoude stal worden omgebouwd tot logeerkamervoor de damesolifanten die devader van Bernhardine kwamen bezoekenin de hoop zwanger huiswaarts te keren.Dus kwam er een actie ‘Nog eenton voor Ramon’. De rest van dekosten nam Blijdorp voor haarrekening, daarbij geholpen dooreen actie onder de bezoekers.In juli 1986 kon Ramon zijnnieuwe stal betrekken. De aanpassingaan zijn nieuwe verblijfverliep echter niet voorspoedig.Al na een paar dagen maakte hijkorte metten met het uitgekiendeelektrische mechanismewaarmee de deuren werden bediend.Uiteindelijk kon de stalpas na de ALV van 1987 definitiefworden geopend.In 1994 verhuisden de olifantennaar Taman Indah. Ramon kreegeen ruime stal en een veel groterbuitenperk. Zijn voormaligestal veranderde in een voedselkeukenvoor de zebrapost. Voorde verzorgers was het wel evenvreemd. In de stal, die ze voorheenhadden staan schoonspuitenmet hogedrukspuiten,stonden ze voer klaar te makenvoor de hoefdieren zoals zebra’s,bongo’s en okapi’s. Daglicht viel naar binnendoor de lichtkoepel in het dak en eenraam aan de zijkant. De geur van de olifantenwas redelijk snel verdwenen. Welzaten er op de betonnen vloer resten vanurinesteen, die niet te verwijderen waren.De goot, waardoor de urine en water vande schoonmaak werd afgevoerd, was ideaalom de voerbakken te laten uitlekken.Nadat zij waren schoongemaakt, stondenze uit te druipen boven de goot en warenze snel droog. Het voer voor de giraffen,die de plek van de vrouwtjesolifantenhadden ingenomen, werd toen nogklaargemaakt in de gorillakeuken.Later werd de keuken gebruikt door deverzorgers van de giraffen. Zij maakten erhet voer klaar voor hun dieren, maar haddener ook hun kleedruimte en dronken erhun kopje thee. Pas kortgeleden zijn zeverhuisd naar een keuken in het nieuwegiraffengebouw. De oude stal van Ramonen de voormalige stallen van de giraffenzullen verbouwd worden tot stallen voorde zwarte neushoorns.Ook na zijn dood in 1998 is Ramon metRotterdam verbonden gebleven. Zijn skeletstaat in het Natuurhistorisch MuseumRotterdam.Met dank aan Dennis Blomjous(Diergaarde Blijdorp)197619761 mei13 aprilAlgemene Ledenvergadering:Meer dan 2000 leden.Lezing door N.F. Halbertsma,directeur WNFBlijdorp-dag15 meiVriendenreis naarZoo Duisburg30 juniGeschenk: Siberischetijger, twee Addaxentwee ZwartePaardantilopen8 septemberVriendenreisnaar OuwehandsDierenpark18 | Vriendennieuws 1 | 2013

VAN JUBILEUM NAAR JUBILEUM, NAARHERDENKING,EN WEER NAAR JUBILEUMTekst: Machiel van WolferenHet worden de komende twee,drie jaren evenementele jarenvoor onze dierentuin. Niet alleenvanwege alle ontwikkelingenrondom de verdwijnende subsidies,reorganisatie en economischecrisis, maar toch ook omdatwe tegelijkertijd wel hier en daarwat te vieren en te herdenkenhebben.Dat begon al meteen begin januari 2013met het 50 jarig jubileum van de Vriendenvan Blijdorp – de sponsorclub die methaar inzet en gulheid van de leden al zovele prachtige verblijven en projecten inBlijdorp heeft helpen realiseren. Maar datis niet het enige jubileum in 2013 – in ditjaar gaat eigenlijk ook de 75 jarige verjaardagsvieringvan de dierentuin inBlijdorp van start. 26 Oktober 1938 werdde StichtingRotterdamseDiergaarde opgericht, en op 23 december1938 – 75 jaar geleden – kwam de gemeenteraadvan Rotterdam met het bestuuren de leden van de oudeRotterdamse Diergaarde en met de StichtingBevordering van Volkskracht overeenom een geheel nieuwe dierentuin in Blijdorpte gaan bouwen, zodat het terreinvan de oude Diergaarde ontwikkeld konworden tot stationsplein, een doorbraakvan Hofplein naar West (die Weena gingheten) en wat men nog meer van planwas.Dit was een radicale breuk met een roemrijkverleden; niet alleen verdween deoude dierentuin met al haar tradities enprachtige gebouwen, Sociëteit en park,maar ook verdween de oude Diergaardein organisatie en opzet. Wat een ledenverenigingvoor de rijkere Rotterdammers197719777 mei1 januariContributiefl 12,5025 maartGeschenk: Arapaima’sen aquariumvan het geschenkaan burgemeesterThomassen23 aprilAlgemene ledenvergadering:Arie Bos presenteert grafiekenmbt de financiën. Lezing doorProf. Dr. A. Gijzen, Antwerpen:‘Toeristische fotosafari inOost-Afrika’.Vriendenreisnaar Zoo Köln17 septemberVriendenreis naarPlanckendael28 septemberGeschenk: tweebantengs, tweeanoa’s en tweebabiroessa’s19 | Vriendennieuws 1 | 2013

was geweest, een echte heren- en damesclub,waar men uitging om te flaneren, elkaarontmoette, vergaderde, at enpartijtjes had, daarvoor in de plaats zounu een Stichting komen die tot doel hadeen dierentuin voor álle Rotterdammerste ontwikkelen. De elite maakte ookplaats voor het volk, het liberale voor hetsociaal democratische. En dit kwam medetot uiting in de (financiële) steun die menvan Stichting Volkskracht mocht gaan ontvangen.Al op 7 januari 1938 had de AlgemeeneLedenvergadering van deVereeniging Rotterdamsche Diergaardehier op voordracht van het bestuur toebesloten.Dit alles werd in 1938, na jarenlange discussieen gesteggel, plannenmakerij enontwerpen, besloten, nu 75 jaar geleden.Maar er was nog meer. Ook besloot menwelke architect de nieuwe Dierentuin zougaan ontwerpen en bouwen. Er waren aleerder plannen en tekeningen gemaaktdoor de beroemde architecten Brinkmanen Van der Vlugt, maar in oktober 1937werd er al een eerste ontwerp aan Syboldvan Ravesteyn gevraagd. In november1938 wordt hij verkozen om het definitieveplan te gaan maken. U kunt vanhem, en vooral van onze oude monumentaledierentuin, vinden wat u wilt. De éénvindt het oerlelijk, de ander vindt hetprachtig. De één vindt de tuin een hinderpaalwaar zo snel als mogelijk een bomonder gelegd moet worden, de andervindt het een monument dat gekoesterden behouden moet worden. Maar wathet ook is – het is wel onze dierentuin, enhet is ook onze realiteit – en die gaat nu75 jaar worden. En het is een rijksmonumentdat we niet mogen afbreken, dusreden genoeg om er eens uitgebreidermee aan de slag te gaan.In de komende twee jaar, 2013 – 2015, ishet 75 jaar geleden dat van Ravensteyn denieuwe dierentuin tekende, bedacht,ontwierp en uitvoerde. Er dient wel bijvermeld te worden, dat veel van de basisideeënhem werden aangedragen; bijvoorbeeldhet idee van een hoofdingang aande Bentincklaan, een centraal gelegen Troparium(nu Rivièrahal) en grote weidenvoor kuddedieren. Maar de uitvoering ende vormgeving zijn geheel de zijne. Deontwikkeling van dit bouwproces wordtde komende twee jaar een doorlopendegebeurtenis die we tot in 2015 kunnenbijhouden, herdenken en vieren. Te beginnenmet de eerste paal in de nieuwe dierentuinop 10 mei 1939 (2014). Evengoeddat we kunnen herdenken dat het op 31december 2014 om 17.00 uur precies ook75 jaar geleden is dat de oude Diergaardevan Rotterdam definitief de poorten sloot.Het was toen dus december 1939 en in de1 januariContributiefl 15,-197819788 aprilActie ‘Aap uit het nauw’:de Vrienden schenken 1%van de bouwkosten teweten fl 10.000,-15 aprilAlgemene Ledenvergadering:Meer dan 2200 leden. Voorzitter,dhr. Scheygrond, treedt af.Dhr. Jansen is verhuisd. BenSwaep wordt weer voorzitter.29 aprilVriendenreisnaar ZooMünster2 septemberVriendenreisnaar de HogeVeluwe18 oktoberGeschenk:tweegiraffen1 novemberGeschenk:grootaquarium20 | Vriendennieuws 1 | 2013

est van de wereld was toen de 2e wereldoorlogal uitgebroken. Omdat dit ook gevolgenhad voor Nederland had men eind1939 al besloten om voorlopig nog maargeen aquarium in de nieuwe dierentuin tebouwen. Maar men bleef vol goedemoed: zomer 1940 zou de nieuwe dierentuinin Blijdorp openen en 31 december1940 zou de gemeente Rotterdam danover de grond van de oude Diergaardekunnen beschikken voor ontwikkeling.Maar alles liep zoals we weten heel anders,en 2015 wordt dan ook een heeldruk jaar. In Rotterdam, heel Nederland enWest Europa zal dan herdacht worden datop 10 mei 1940 – 75 jaar eerder – de 2eWereldoorlog in het Westen losbarstte.Iedereen weet wat dit voor Rotterdambetekende – het einde van de stad zoalshaar bewoners die kenden. Maar hetbetekende ook het einde van de RotterdamseDiergaarde zoals die door iederebewoner van de stad was gekend. Met alsdieptepunt de herdenking op 14 mei vanhet bombardement en de daarop volgendebrand. Stad, centrum en diergaardewerden hierbij verwoest, evenals vele levensvan haar bewoners en de onschuldvan vele mensen die het hebben meegemaakt.Maar vlak op deze herdenking is er danook weer een jubileum. Want op 13 juli1940, twee maanden na het bombardement,de brand en de vernietiging, als eenPhoenix uit de as herrezen, werd denieuwe dierentuin in Blijdorp – versneld –geopend. Niet alles was al klaar, en ermoesten ook nog regelmatig dingen wordenaangepast omdat de hele structuurvan de stad sinds het bombardement wasveranderd. En dus ook de behoefte. VanRavesteyn, de directie en het bestuurwaren nog voortdurend bezig om dingente bouwen, aan te passen en te veranderen;soms doordat er zaken niet bleken tekloppen, met ontsnappende dieren tot gevolg.Soms ook omdat er vraag naar bleek.Maar op 8 december 1940 (8 december2015) werd de gehele tuin geopend voorhet publiek, en werd dus ook de Rivièrahalgeopend.Al dit vieren en herdenken kan natuurlijkook opgevat worden als een uitdaging;om de komende twee jaren de dierentuin,en vooral haar architectuur en restauratieDe 75 jarige jubileumdata op een rijtje:onder de aandacht van het grote publiekte brengen. Blijdorp is (gelukkig) al volopbezig om stukken van de oude tuin te restaureren.Wat dacht u van kleine publicatiesover de architectuur en de bomen- enplantenpracht van onze tuin? En somsdroom ik er over om in 2015, op hetnieuwe Stationsplein, een soort dioramate zien staan waarbij het publiek kan zienhoe het plein nu is, maar ook hoe het bijvoorbeeld100 jaar geleden was. Dan staje dus midden in de oude Diergaarde, enkun je zien wat er op 14 mei 1940 allemaalverdween – dan precies 75 jaar geleden.Mocht u nog meer over dit alles willenlezen, dan verwijs ik u naar het jubileumboekuit 2007 – “Iets grootsch & buitengewoons– 150 jaar RotterdamseDiergaarde.”7 Januari 1938 – Besluit tot opheffing oude Diergaarde en aanleg nieuwe Dierentuinin Blijdorp door Bestuur en Algemeene Ledenvergadering.26 Oktober 1938 – Oprichting Stichting Rotterdamse Diergaarde.November 1938 – Definitieve bouwopdracht aan Van Ravesteyn.23 December 1938 – Instemmingsbesluit Gemeenteraad Rotterdam.10 Mei 1939 – Slaan eerste paal nieuwe Dierentuin.31 December 1939 - 17.00 uur – Definitieve sluiting oude Diergaarde.14 Mei 1940 – Bombardement en vernietiging stad en oude Diergaarde.13 Juli 1940 – Opening (deels) Dierentuin in Blijdorp.8 December 1940 – Algehele opening en opening Rivièrahal.197919791 juli28 aprilAlgemene Ledenvergadering:OprichtingPropagandacommissen.Diverse ‘kijkjes’achter de schermenmet specialisten5 meiVriendenreisnaar het Noorderdierenparkin Emmen26 meiStart activitieten propagandacommisie:Stand ophondendag, Schouwburgplein(met hondenweer).Meer stands volgenEerste nummerVriendennieuwsverschijnt31 augustusEr wordt hard gewerktaan de nieuwebinnenverblijvenvoor de gorilla’s22 septemberVriendenreisnaarAntwerpen Zoo21 | Vriendennieuws 1 | 2013

VRIENDEN VOOR HET LEVENTekst: Theo van de VeldeJoke Swaep“Weet je wat grappig is? Ik benniet eens zo lang lid. Maar ik bennatuurlijk via mijn man Ben alvanaf de oprichting van Vriendenvan Blijdorp erbij betrokken.” Inmiddelsben ik in de ruime lichteflat in Ommoord binnengevraagd.Mevrouw Swaep zet thee en ikkijk even in de boekenkast. Grofwegdrie groepen vallen op: deoorlog, historisch Rotterdam endieren en planten.“Ik weet nog dat op een avond Ben eensoort herendinertje had. In die tijd haddenjournalisten veel meer onderling contact,want je had niet de communicatiemiddelenvan vandaag. Het was een diner metBertus Bruins van Het Vrije Volk, HenkWaalwijk van Het Christelijk Dagblad enBen Swaep van het Algemeen Dagblad.Dat dinertje was een dankje van de Dierentuinvoor free publicity. Toen hij thuiskwamvertelde hij dat ze besloten haddenom een vereniging ter ondersteuning vanDiergaarde Blijdorp op te richten. Ik dachtnog: Ze hebben een glaasje wijn op, wieheeft daar nu interesse in? Zal wel weereen beetje een hobbyclubje worden. Nou…dat viel mee. In mei hadden ze al bijna 200leden. Na een jaar gaven ze het eerste dier,de elandantilope ‘Vriendin’, cadeau. Methet geven van dieren is geloof ik gestoptnadat twee giraffen, die de Vrienden haddenbetaald, naar een andere dierentuinmoesten.”Hoe heeft u Ben ontmoet?“Ik woonde in Blijdorp en moest met bus32 naar mijn werk. Je zag dan op vaste tijdendezelfde mensen in de bus. Ben zat regelmatigin dezelfde bus, hij was meopgevallen. De kans om naast hem te zittenkwam vanzelf. Hij vertelde dat hij bijde krant werkte en ja, hij vroeg me meenaar de bioscoop. De rest ging vanzelf. Hetwas een leuke tijd, want we kwamenoveral. Nieuwe films en voorstellingen,openingen etc. Ben was een regelaar, hijkende iedereen. Van die relaties maakten1980198029 februariOverdracht gorilla-binnenverblijvendoor deheer Sijthoff n.a.v. deactie ‘Aap uit het nauw’26 aprilAlgemeneLedenvergadering3 meiVriendenreis naarZoo Krefeld5 meiStand op Bevrijdingsdagmarktop deCoolsingel10 meiStand op beurs‘Houden vandieren’ in Ahoy27 septemberVriendenreisnaar Artis3 oktoberStand op‘Femina 33’in Ahoy22 | Vriendennieuws 1 | 2013

anderen weer graag gebruik.”Ter illustratie komen er mappen met foto’stevoorschijn: van Ben met onder andereDiergaarde-directeuren Bloemers en Siewertszvan Reesema in de periode van deoprichting van de Vrienden. Tevens passerentientallen oude bekenden de revue,zoals leden van de Koninklijke familie, burgemeestersenz. Een voordeel was dat Benaltijd wel een fotograaf bij zich had.Wat was uw verbondenheid metBlijdorp?“Nou, eigenlijk was ik niet eens lid van de‘Vrienden’. Ik was er gewoon vaak bij. Ikmoest ook ons gezin draaiende houden.Ben was naast mij ook met de krant getrouwd.Was er ergens een brand, ramp ofrel, dan was hij weg. Stukken moesten geschrevenworden, naar de krant gebracht.Dat ging niet zoals nu, vaak avond- ennachtwerk. Daarnaast was er altijd weleen opening of uitvoering waar ik ook bijkon zijn. Dat was een leuke tijd. Voor de‘Vrienden’ heb ik nog ‘bouwsteentjes’ verkochtbij Termeulen en op de Femina(huishoudbeurs in Ahoy in de 60’er en70’er jaren). Hiermee hebben de ‘Vrienden’het Henry Martinhuis, destijds voor nachtdieren,bekostigd. Die stands op de Feminawaren ook weer via relaties vanBen.”Wat vind u het mooist van Blijdorp?“Eigenlijk vind ik de oude tuin het mooist.Ik mis wat sfeer in de nieuwe tuin.” Mijnogen dwalen door haar moderne lichtehuis; het is niet het interieur van iemanddie alsmaar aan het oude blijft vasthouden…Mevrouw Swaep vertelt verder: “Ikdenk dat het nog even duurt voordat debeplanting volgroeid is. Dat heeft in deoude tuin ook tijd gekost. Ik kom er nietalleen voor de dieren. De Diergaarde iseen park dat er botanisch mag zijn. Hetnieuwe gedeelte heeft dat nog niet zo. Jewilt dieren in een zoveel mogelijk natuurlijkeomgeving zien en het duurt natuurlijkeven voordat je dat bereikt hebt.”Ik leg haar nog even in de mond dat de architectuurvan Sybolt van Ravesteyn daarnatuurlijk een belangrijke rol in speelt,wat mevrouw Swaep gelukkig bevestigt.Met de opening van Amazonica in 2013zal zij wat betreft de flora haar hart kunnenophalen.Voor de toekomst?De Diergaarde stond er in 1963 niet zogoed voor. Dat was mede de aanleidingvoor de oprichting van de Vrienden. Veelbelangrijke mensen uit de Rotterdamsegemeenschap hebben de dierentuin gesteund.In de jaren 80 was het weer moeilijkwat aanleiding gaf voor hetMasterplan. En nu heeft de tuin het weerniet gemakkelijk.“Ik denk dat het niet alleen om geld gaat.Er zullen altijd wel mensen zijn die opstaanom de helpende hand te bieden.Daarom is in deze tijd vooral de morelesteun heel belangrijk.”Ben Swaep was een bijzondere man dieveel voor de vereniging heeft betekend. In1980 stopte hij met zijn werk voor de verenigingen november 2010 overleed hij op85-jarige leeftijd. En Joke Swaep (nu 79jaar)? Zij stond achter hem, gaf hemruimte, hield het gezin draaiende endeelde hun liefde voor (historisch) Rotterdam,dieren en natuur en natuurlijk DiergaardeBlijdorp. Nadat ik beloofd heb dekopij naar haar e-mail te sturen, nam ikhartelijk afscheid.198119812 mei1 januariContributiefl 20,-4 februariPropagandacommissiegaat zelft-shirts enlinnen tassenbedrukken10 aprilStand opbeurs ‘Houdenvandieren’in Ahoy25 aprilAlgemene Ledenvergadering:Meer dan2300 leden. Mw.Smael treedt af. ArieBos wordt secretaris-penningmeesterVriendenreisnaar ZooDuisburg19 septemberVriendenreisnaar Burgers’Dierenpark2 oktoberStand op‘Femina 34’in Ahoy6 novemberStand in deBijenkorf1 decemberWe makenvoor heteerst eigenkerstnieuwjaarskaarten23 | Vriendennieuws 1 | 2013

VAN GÉÉN VN TOT WÉL VNNee, dit artikel gaat uiteraard niet over de Verenigde Naties, maar overuw en mijn Vriendennieuws, ofwel VN. Het zal u inmiddels niet ontgaanzijn dat de Vrienden dit jaar 50 jaar bestaan. Toen we gevraagdwerden om een artikel te schrijven over VN, wisten we niet zeker of deVN, of een voorganger daarvan, óók 50 jaar zou bestaan. Dat bleek niethet geval, ons clubblad bestaat pas sinds juli 1979!! Dat was voor onseen openbaring en we zullen u in dit artikel meenemen door de geschiedenisvan (bijna) 34 jaar Vriendennieuws!Tekst: Alex Schouten en Angeline PetersDe allerallereerste VriendennieuwsDe Vereniging Vrienden van Blijdorp is in1963 opgericht en destijds bestond er noggeen behoefte aan een eigen blad. DiergaardeBlijdorp gaf op dat moment zelfeen maandblaadje uit: het nog steedsveelbesproken ‘Blijdorp Geluiden’. Hierinkonden de Vrienden hun mededelingenkwijt: verslagen van de Algemene Ledenvergadering,convocaties voor excursies,later ook lezingen en aankondigingen vannieuwe acties. Daarnaast was het ledenaantalin het begin nog klein (minder dan1000 leden), zodat dit veel goedkoper wasdan een eigen blad uit te geven. Toen hetledental ging stijgen, kwam er meer behoefteom hen van informatie te voorzien.Daarom besloot het bestuur begin 1979dat de Vereniging een eigen blad moestkrijgen!Het eerste nummer verscheen in juli 1979,als bijlage bij ‘Blijdorp Geluiden’. Lex Noordermeer,oud-bestuurslid, stond aan dewieg van deze uitgave. Het eerste nummerbegint als volgt: “EEN EIGEN BLAD! Zoalsreeds op de laatstgehouden ledenvergaderingdoor de thans nieuwe afdeling Propagandawerd aangekondigd, hebben wijeen eigen mededelingenblad. Dit hebbenwij als voorlopige naam gegeven ‘VRIEN-DENNIEUWS’. Het is eigenlijk niet meerdan een werktitel. Voor uw suggesties tenaanzien van een naam houden wij ons vanharte aanbevolen”. Ach, de rest is geschiedenis,want het lijfblad heet nog steedsVriendennieuws…De bedoeling was omhet blad 3x per jaar uit te brengen. De frequentievan het blad is sinds het begin inderdaadal die tijd 3 à 4 keer per jaargeweest.Uiterlijk: van ‘stencil’ naar glossy!Het eerste nummer bestond uit één dubbelgevouwenA4-tje, telde dus vier bladzijdenen was op de typemachine gemaakt.198219822 maartLezing ‘Moderne dierkundein een modernedierentuin’ doorDr. Bert de Boer, speciaalvoor de Vrienden2 aprilStand op ‘Houdenvan Dieren’in Ahoy30 aprilStand op Koninginnedagmarktop de Coolsingel1 meiAlgemeneLedenvergadering8 meiVriendenreisnaar ZooWuppertal13 meiOpening Henri-Martinhuis doorPrins Bernhard19 meiDiergaarde125 jaar-feest24 | Vriendennieuws 1 | 2013

Van het woord computer had destijds nogniemand gehoord… VN is bijna 10 jaar opde typemachine gemaakt en in de loop dertijd werd het blad steeds dikker. In 1988bestond de Vereniging Vrienden van Blijdorp25 jaar. Dit was voor het bestuurreden om een speciaal jubileumnummeruit te brengen. In het jubileumnummerstond uiteraard een uitgebreid voorwoordvan de voorzitter Ben Swaep en werd devereniging jaar voor jaar belicht. Dit is totop heden het enige jaar dat er vijf nummersuitkwamen.In 1989, direct na het jubileumnummer,kwam de grootste verandering: het werdeen echt blad, dat werd gedrukt bij eendrukker (Multimail) en het was 36 pagina’sdik. Bovendien stond er vanaf dat moment(bijna) elke keer een foto van een dier opde omslag. Te beginnen met gorilla Salomémet haar zoon Salem. In 1995 onderginghet blad een facelift en vanaf die datumprijkte er zelfs een kleurenfoto op de voorkant.De enige Homo sapiens die ooit eenplek op de voorkant kregen waren de toenmaligedirecteur van de Diergaarde (TonDorresteijn) en Tom Slijkoort, vice-voorzittervan de Vrienden, die beiden in een kilteen toast uitbrachten tijdens de openingvan Bass Rock in 2000.Het was in die tijd niet zo veel werkom het blad vol te krijgen, want 8pagina’s bestond uit advertenties….Kent u ze nog? De advertenties vanKraanverhuur De Gier B.V., Cito Autobedrijf,Echte bakker Theo v.d.Ham, Multimail en vele, vele anderen.De meeste artikelen werdendoor de hoofdredacteur geschreven,met af en toe een gastredacteur.Vanaf medio 1996 werd het blad 12pagina’s dikker en werden iederkwartaal 48 pagina’s gevuld! MarcDamen (u kent hem vast wel…), destijdsde hoofdredacteur, moet toengedacht hebben: verhip, dan moetik wel erg veel gaan schrijven, wantenkele nummers later bestond deredactie plotseling uit zes mensen,waaronder wijzelf en Marcel Kreuger(ook hem kent u wel….).Marcel houdt wel van uitdagingen en in2001 lag er opeens een full-color blad van52 (!) pagina’s voor uw neus met één vande mooiste voorkanten die ik ken: de korenwolven!Ja, ook toen kon Rob Doolaard,de huisfotograaf van de Diergaarde, al heelmooie plaatjes schieten. De full-colorVriendendennieuws smaakte blijkbaarnaar meer, want vanaf 2003 is Vriendennieuwsop A4-formaat! Foto’s komen danveel beter tot hun recht en je kunt veelmeer met de opmaak doen. Na een rekensombleek dat de advertenties minderopbrachten aan inkomsten dan dat hetdrukken van de extra pagina’s Vriendennieuwskostten. Ze zijn uit het blad22 meiStand op de‘Binnenstadsdag’op deCoolsingel18 septemberVriendenreis naarZoo Planckendael1 oktoberStand op ‘Femina35’ in Ahoy4 novemberOpening tentoonstelling100 jaar naDarwin13 novemberStand op Beurs ‘Eigenhandig’8 decemberStand in de hal vanhet RotterdamsNieuwsblad25 | Vriendennieuws 1 | 2013

verdwenen. Er ligt dus al 10 jaar lang iederkwartaal een prachtig, full-color clubbladop de deurmat, waarvan de kopij door devrijwillige redactie wordt aangeleverd, afen toe ondersteund door een gastschrijver!!Mmmm, dus ook maar een schouderklopjevoor onszelf…InhoudVerrassenderwijs is de inhoud niet zo veelveranderd in de afgelopen 34 jaar. Ook in1979 ging VN al over de Algemene Leden-Vergadering, reizen, geschenken, nieuwsuit de Diergaarde en dergelijke. En die onderwerpenstaan er (gelukkig) nog steedsin. De leden die al wat langer meelopenkennen vast nog wel een paar van de ouderubrieken, zoals:- Dierentuinen in de Wereld. In circa 20artikelen neemt Lex Noordermeer eindjaren ’80 en begin jaren ’90 de lezermee naar een (deel van een) land omdaar alle dierentuinen uitgebreid te beschrijven,zoals de hoogtepunten vande tuin, de oppervlakte, het aantal diersoorten,de aantallen bezoekers enzovoorts.- ‘Een stukje nostalgie’. In 1991 starttede heer K. van Zwieten, oud-redacteurvan ‘Blijdorp Geluiden’, de rubriek ‘eenstukje nostalgie’, waarin hij de Vriendenin gedachten meeneemt naar vervlogenmomenten en verdwenen plekjes uitDiergaarde Blijdorp.1983198323 aprilAlgemeneLedenvergadering7 meiVriendenreisnaar Zoo Köln1 juliEen eigen kioskin Blijdorp!17 septemberVriendenreis naarde Beekse Bergen7 oktoberStand op ‘Femina36’ in Ahoy1984 - 1993(Vriendennieuwsuitgave 2013-2)26 | Vriendennieuws 1 | 2013

Redactievergadering 2013 (v.l.n.r. Angeline, Gerda, Karin, Theo, Trix, Alex, Monique en Marcel) - foto: Koos van Leeuwen- ‘Dier in het vizier’. In 1993 werd delaatste ‘Dier in ‘t vizier’ gepubliceerd,waarmee Hennie Hagen de Vriendenmaar liefst 22 afleveringen heeft geïnformeerdover leeuwen, olifanten, kwallen,orang oetans, otters, enzovoorts.Ook na de eeuwwisseling kent het bladeen zogenaamde ‘horizontale programmering’,waarbij in elk nummer een aantalvaste rubrieken terugkomen, die gekoppeldzijn aan één of meer redacteuren.Voorbeelden zijn de rubrieken ‘BotanischBlijdorp’ door Monique van Leeuwen,‘Nieuws uit Blijdorp’ door Gerda Nijssen ende column ‘Lijn 13’ door Theo van de Velde.De rubrieken ‘Vogelwijzer’ en ‘Koud Bloed’(over koudbloedige dieren) hebben ook jarenlangin VN gestaan, maar zijn verdwenenomdat de vaste schrijvers geenonderdeel meer uitmaken van de redactie.De laatste jaren wordt de horizontale programmeringniet meer strikt gevolgd, wattot een gevarieerder blad heeft geleid.Redactie(team)Elk (club)blad heeft een hoofdredacteur.Immers, iemand moet uiteindelijk beslissenwat er in VN terecht komt en zorgendat de kwaliteit van de artikelen hoog isen blijft. Op dit moment is de voorzittervan de Vrienden van Blijdorp, Marcel Kreuger,tevens hoofdredacteur. Het leuke isdat er sinds de start van Vriendennieuwsslechts vier hoofdredacteuren zijn geweest:Lex Noordermeer (15 jaar), Daanvan Herwijnen (1 jaar), Marc Damen (3Bronnen: www.vriendenvanblijdorp.nljaar) en Marcel Kreuger (15 jaar). Metslechts vier hoofdredacteuren in 34 jaarVN is het blijkbaar een leuk en interessantbaantje…Sinds het eind van de jaren ’90 bestaat deredactie van Vriendennieuws uit zes totacht Vrienden. Deze schrijven allemaal 1 of2 artikelen en zo wordt Vriendennieuwsgevuld. We vergaderen één of twee keerper nummer over de inhoud van het blad.Hoewel…. vergaderen….. We proberen vaakhet noodzakelijke met het aangename tecombineren en overleggen dan met eenheerlijke, zelfgemaakte lunch bij iemandthuis. Of we vermaken ons ’s avonds metzoutjes, kaasjes en een glaasje wijn.Hard werken hoor in de redactie!We gaan als redactie ook eenmaal per jaarvoor de gezelligheid naar een dierentuintoe. Vaak is dat een Nederlandse dierentuin,maar we zijn tweemaal de oostgrensovergestoken: naar vogelpark Walsrode ennaar beide dierentuinen in Berlijn. Erg gezelligeweekenden waren dat! Je kunt meteen redactie immers alleen maar een leukblad in elkaar zetten als je een leuk redactie-teamhebt, dat onder leiding staat vaneen goede hoofdredacteur!Wij vinden het leuk om een bijdrage te leverenaan Vriendennieuws en we hopendat u het leuk vindt om te lezen! Oh ja,voordat u gekke dingen gaat denken: delunch en de uitjes betalen we natuurlijkuit eigen zak!U ook?Ik benvriend!Nelleke NoordervlietSchrijfsterVriendenmaken hetverschil!Steun Diergaarde Blijdorpwww.vriendenvanblijdorp.nl27 | Vriendennieuws 1 | 2013

DE VRIENDEN IN NOORD-AMERIKAIn het vorige Vriendennieuws werd u rondgeleid langs de verblijvenin het Aziëgedeelte van de Diergaarde die geschonken zijn door deVrienden. In dit nummer wil ik u meenemen naar Noord-Amerikaen de geschenken die de Vrienden hebben gedaan voor dit werelddeelin Blijdorp.Tekst: Trix VermeulenZeeotters: opening augustus 1995Eind maart 1995 arriveert de kleine zeeotterChuluugi in Blijdorp. Het Vriendennieuwsvan dat jaar besteedt hiernatuurlijk aandacht aan: “Twee verzorgerszijn naar Alaska gevlogen om alvast allekneepjes van de zeeotterverzorging teleren én om terug te keren met een zeeotter.Dat bleek nog niet zo eenvoudigomdat de reis voor de jonge en zeer gevoeligezeeotter waarschijnlijk te lang zouduren. Uiteindelijk is het toch gelukt omeen vliegtuig rechtstreeks naar Frankfurtte laten vliegen. Het voormalige giraffenhuiswerd in allerijl verbouwd tot noodonderkomenvoor de zeeotter, compleet metwaterbed! Inmiddels leek Chuluugi (‘danstmet de zeemeeuwen’) zich aardig aan deomstandigheden in Diergaarde Blijdorp tehebben aangepast.”Blijdorp had een zeeotterverblijf geplandin het Oceanium, maar dit bestond enkelnog op papier. Het zou ook nog een aantaljaren duren voordat dit gereed was. MaarChuluugi was er al. Dankzij een gift van deVrienden kon begonnen worden met hetombouwen van een van de buitenverblijvenvan de gorilla’s. Deze forse investeringzorgde niet alleen voor een plek voor Chuluugi.Het zorgde er ook voor dat Blijdorpervaring kon opdoen met de verzorgingvan zeeotters en kon experimenteren metde filterinstallaties die nodig zijn om hetverblijf schoon te houden.Verder had Chuluugi de beschikking overzestig m3 water, dat elk uur zeker tweekeer gefilterd werd.In 1997 kreeg Chuluugi gezelschap vanEyak. Beide dieren verbleven nog een paarjaar in het ‘Vriendenverblijf’ om in 2001 teverhuizen naar het definitieve verblijf inhet Oceanium. Na het overlijden van Eyakverhuisde Chuluugi naar Antwerpen. Dezusjes Micas en Maré hebben nog een tijdin het Oceanium gewoond, maar vertrokkeneind 2010 naar Lissabon. Chuluugi iseind maart 2010 in Blijdorp overledentoen hij op bezoek was. Helaas is het nietgelukt om via kunstmatige inseminatie detwee vrouwtjes te bevruchten. Blijdorp isalweer even zonder zeeotters. De wensblijft dat de zeeotters opnieuw in Blijdorpte zien zullen zijn.Bizons en manenwolven: openingapril 2002In het tweede Vriendennieuws van 2002werd de opening van de nieuwe verblijvenvoor de bizons en manenwolven aangekondigd.De opening was op 27 april 2002na de Algemene Ledenvergadering. Zo’n200 Vrienden waren aanwezig bij dezeopening met Indiaanse tint. Zo was er eenindiaanse markt, waar niet alleen allerleisnuisterijen te koop waren, maar waar ookinformatie gegeven werd over het levenvan de indianen. Ook voor kinderen was ervoldoende vermaak. Ze konden zich latenschminken als indiaan en er werden spannendeverhalen verteld in een indianententbij het bizonverblijf.Het bizonverblijf had een oppervlakte van6.100 m2 en was daarmee veel groter danhet vorige. Dat moet de prairiehondjes ookniet ontgaan zijn. Zo heb ik eens een prairiehondjeuit het eigen verblijf naar de bizonweidezien sprinten. En waarom ookniet, ruimte genoeg!Als bezoeker heb je haast het idee bij debizons in het verblijf te staan. De scheidingwordt gevormd door een zogenaamdtransparant hek, dat nauwelijks zichtbaaris, en een soort wildrooster. De bizons zijngoed te zien voor de bezoekers.Op 26 augustus 1995 was het zover. Ruim250 Vrienden waren aanwezig bij de openingvan het verblijf. Voor die tijd een record!Het verblijf was van alle gemakkenvoorzien. Er was een plek om een zandbadte nemen. In het water lag ook een stukland dat dezelfde temperatuur aannam alshet water. Hier kon Chuluugi verkoelingvinden en toch op het land liggen. Nogkoeler was het in het nachtverblijf datcontinu op twaalf graden werd gehouden.Opening bizonverblijf - foto: Koos van Leeuwen28 | Vriendennieuws 1 | 2013

Zeeotters: opening augustus 1995Bizons en manenwolven: opening april 2002IJsberen: opening juli 2008Steller zeearenden: opening april 2009Wasberen: opening juni 2011Een reisje terug in de tijd is niet alleenleuk, het is ook leerzaam. In het Vriendennieuwsvan 2002 staat het volgende: “Hetnieuwe verblijf krijgt een oppervlakte van6100 m2 en is daarmee veel groter danhet huidige. Het lijkt hiermee groot genoegom het vertrappen van het grastegen te gaan.” Op de website van de Diergaardestaat nu: “Van de grasmat die er bijde opening was, is niets meer over. Hetgras heeft het zwaar te verduren van eenconstant rondstampende kudde bizons. Erwordt overlegd wat hieraan gedaan kanworden.” Een verblijf kan in de loop der tijddus ook weer aangepast worden. Eenander punt bij de bizons is het kunnen slijtenvan de hoeven. De grond van de bizonweideis gemengd met dolomiet. Dezehardere grond zou er voor moeten zorgendat de hoeven vanzelf voldoende slijten.Inmiddels is gebleken dat de hoeven vande bizons niet voldoende kunnen afslijtenen alsnog moeten worden bekapt door dedierenarts. Er wordt daarom aan gedachtom een gedeelte van het perk te verhardenmet klinkers om het afslijten van dehoeven te bevorderen.Over de manenwolven is minder te vertellen.In het wild leven ze solitair en er isweinig onderzoek naar ze gedaan. Ook inOpeningshandeling ijsberenverblijf - foto: Koos van Leeuwende Diergaarde zie je de manenwolvenvaker niet dan wel. Dat veranderde in2009 toen het stel drie pups kreeg. Gelukkigwaren deze volop spelend in het verblijfte zien, waardoor het verblijf een vande populairste attracties van Blijdorpwerd.IJsberen: opening juli 2008‘Kom over de brug, de ijsberen moetenterug!’ Met deze leus van de Vrienden probeerdede Vereniging zoveel mogelijk in tezamelen om ijsberen terug te krijgen inBlijdorp. Het resultaat was de enorme giftvan 1,2 miljoen euro aan de Diergaarde tergelegenheid van haar 150-jarig bestaan.De grootse opening vond plaats op 2 juli.Groots door de activiteiten rond de openingen de enorme hoeveelheid aanwezigeVrienden, wel duizend!Admudsen & Admudsen, de tweeling dieals 153ste de Noordpool bereikte, tilden degasten over de rode loper. Een kunstenaartoverde een enorm blok ijs om in een ijsbeer.Geen gemakkelijke opgave, zeker nietop een warme dag als 2 juli 2008.29 | Vriendennieuws 1 | 2013

Op een mooie zaterdagmiddag in april2009 werd het nieuwe verblijf van dearenden geopend. Er waren weer veel belangstellendeVrienden op de opening afgekomen.De opening was iets rustigerdan normaal. De dieren waren nog maarnet verhuisd en daarom nog wat nerveus.De opening was vooral erg stil: geenspeech en wapperende handen in plaatsvan een luid applaus.Opening ijsberenverblijf - foto: Lidy NeelemanHet verblijf bestaat uit twee delen: éénvoor een vrouwtje en één voor een mannetje.Alleen tijdens de paartijd worden dedieren bij elkaar gelaten, de rest van hetjaar zitten ze apart. Het vrouwtje heeft debeschikking over een speciaal kraamhol inhet binnenverblijf. Beide verblijven hebbeneen ruim waterbassin. Het water hiervoorkomt uit het Oceanium. Dit zoute waterwordt eerst gebruikt voor de aquaria vande levende koralen en koraalvissen, dierendie de hoogste eisen stellen aan de kwaliteitvan het water. Het ‘vuile’ water uitdeze aquaria wordt gefilterd en gebruiktin de aquaria voor dieren die wat minderselectief zijn zoals de zeeleeuwen en deijsberen.Wat genieten we van de ijsberen sinds zeterugzijn in de Diergaarde. Het hoogtepuntblijft de geboorte van Vicks op 6 december2010. De geboorte van Vicks wasvoor iedereen te zien dankzij de webcamin het kraamhol van moeder Olinka. Honderdduizendenbezoekers volgden de eersteweken van Vicks via internet. Na driemaanden ging de kleine voor het eerstnaar buiten en stal direct de show, natuurlijk!Maar kleine beren worden groot! Bekijkeens het youtube filmpje met de titel ‘IJsbeerVicks speelt en breekt ruit in DiergaardeBlijdorp’. De titel beschrijft precieswat er gebeurt. Het mag duidelijk zijn datVicks niet expres de ruit heeft stukgemaakt.De Vrienden helpen de ijsberen opnieuw.De vereniging helpt Blijdorp bij dekosten voor een opknapbeurt van het ijsberenverblijf.Al het water moet uit hetverblijf gepompt zijn om de ruit te kunnenrepareren. Blijdorp maakt van deze gelegenheidgebruik om het verblijf een groteonderhoudsbeurt te geven.Steller zeearenden:opening april 2009Sinds 2006 heeft de Diergaarde twee Stellerzeearenden. Tot de verhuizing naar hethuidige verblijf zaten ze in de vliegkooi inhet Aziatisch moeras. De vogels zijn enormgroot met een geweldige haaksnavel enindrukwekkende klauwen bovendien. Hetzijn zogezegd zeker geen dieren om zonderhandschoenen vast te pakken. Mét eigenlijkook niet. Een steller zeearend vang jedoor zijn klauwen klem te zetten met eenbezem en dan een net over hem heen tegooien. Vervolgens moet de vogel in eentransportkist om hem te kunnen verhuizen.Het nieuwe verblijf is een stuk opener danhet verblijf in het Aziatische moeras. Hetverblijf is ingericht met een aantal boomstronken,die als uitkijkposten dienen. DeSteller-zeearenden hebben het ruimsteuitzicht in de Diergaarde. Er is geen binnenverblijf,alleen een kleine separatieruimtewaar de vogels ingaan als deverzorgers de volière willen schoonmaken.Een afdakje is voldoende voor deze vogelsdie in de natuur ook aan alle weersomstandighedenblootgesteld worden.Met de zoekterm ‘steller zeearend ontsnapt’vindt u een paar indrukwekkendefilmpjes op internet. In februari 2012 ontsnaptehet vrouwtje van het stel zeearendendoor een gat in de nok van het verblijf.Het gat was ontstaan door de vorst enwerd snel gerepareerd. De arend is gezienop de Abraham van Stolkweg en zat ooknog even op een politieauto. De beeldenzijn geweldig, alsof je dan pas ziet hoegroot zo’n vogel is! Gelukkig werd dearend gevangen en is het stel weer te bewonderenbinnen de ‘muren’ van het verblijf.Opening Stellers - foto: Joost Hubeek30 | Vriendennieuws 1 | 2013

Opening wasberenverblijf - foto: Koos van LeeuwenWasberen: 25 juni 2011In het tweede Vriendennieuws van 2012werd u voor de keuze gesteld: wasberen ofwevers? De Vrienden werden uitgenodigdte stemmen op een van de twee projecten.Een paar maanden later kon u de uitslagvan de stemming lezen: “Met overweldigendemeerderheid heeft u gekozen voorde wasberen. Liefst 80 procent van de uitgebrachtestemmen was voor deze kleineboefjes.”Op zaterdag 25 juni 2011 namen de wasberenhun nieuwe verblijf in gebruik. Hetdoor de vereniging Vrienden van Blijdorpgeschonken verblijf vormt een onderdeelvan het noordpoolgebied ‘Arctica’ in dedierentuin.De elf wasberen kwamen via Stichting AAPin de diergaarde terecht. Het gaat vooreen deel om afgedankte huisdieren. Degroep bestaat uit zeven mannetjes en vijfvrouwtjes. De mannetjes zijn gesteriliseerd;het is niet de bedoeling dat de dierenzich gaan voortplanten. Wel kunnen zein Blijdorp een plezierig leven hebben.De wasberen hebben hun intrek genomenin een oude goudzoekershut nabij een nagebouwdemijningang in een Noord-Amerikaanseomgeving. De wasberen zijnsteeds weer een lust voor het oog. Zoals zeheerlijk ontspannen een beetje rondwandelen,zoals sommige hun lievelingsplekop het dak van de oude hut vinden. Tijdenseen van mijn bezoeken in Blijdorp werdeen wasbeer uitgedaagd door een kauw.De wasbeer lag te dutten op het dak, dekauw liep op de wasbeer af en pikte hem.De wasbeer werd wakker, keek even op,zag de kauw, maar besloot weer verder tedutten. De kauw kwam weer naar hemtoe, pikte hem, de rust van de wasbeer opnieuwverstorend. Dit herhaalde zich eenaantal keer. Wie er won? De kauw! De wasbeertaaide af. Hij klauterde naar beneden,klom een eindje verderop weer omhoognaar een richel onder het afdakje. Daarkon hij rustig verder slapen, zonder bemoeienissenvan een verveelde vogel.Dus misschien was hij toch de winnaar!Bronnen: Archief Vriendennieuws, archief Blijdorp Blad, website BlijdorpV R I E N D E Nwww.vriendenvanblijdorp.nlU kunt deze bonbesteden bij deVriendenwinkel inDiergaarde Blijdorp.Cadeaubon€ 5,- (vijf euro)Ontvang een cadeaubonvan 5 euro voor deVriendenwinkel inBlijdorp als u zorgt vooreen nieuw lid vanonze vereniging.Bedankt voor uw hulpBlijdorp nogmooier te maken!!uitgegeven aanhandtekeningGeldig tot 1 jaarna uitgifte.Niet inwisselbaarvoor geld.inschrijfnummernaamplaatsdatum31 | Vriendennieuws 1 | 2013

B O T A N I S C H B L I J D O R PHOE OVERLEEF IK TAMAN INDAH?De Vrienden van Blijdorp vieren feest...ze bestaan 50 jaar. Naast allefeesttoeters en bellen willen wij (de planten in Taman Indah) wel eenkritisch nootje kraken met de Vrienden. Zij hebben immers fors bijgedragenaan onze woning. Niet zomaar een stal voor de olifanten enneushoorns, maar een compleet biotoop. De Vrienden hebben maarliefst 1.000.000 guldens (die had je nog, in die tijd) bijgedragen. In 1994werd het gebouw feestelijk geopend. Voor ons is er sinds die tijd eenstrijd losgebarsten: de strijd om te overleven.Tekst: Monique van Leeuwen-Maatals wandelstok. Er is een voordeel aan hetleven in Taman Indah. Onze conditie is zóslecht, dat ongedierte, zoals luizen, niet opons wil leven. Maar er is wel een ander gevaar:als je in de bak dicht bij de olifantenstaat, loop je kans om door hen bij de neusgenomen te worden en verdwijn je tussenhun machtige kiezen. Bij de botanische afdelingspreken ze over Taman Indah als‘Het Eindstation’....Nu even serieusHet is waar; een plantenleven in TamanIndah ‘gaat niet over rozen’. Toch ziet heter van binnen nog aardig groen uit. Maarde oorspronkelijk plannen om TamanIndah een Aziatische jungle te laten lijken,hebben de nodige aanpassingen gekregenin de afgelopen jaren. De beplanting issteeds eenzijdiger geworden omdat velesoorten in het gebouw niet overleven. Devolgende ‘plagen’ belagen hen:- te weinig licht- lage luchtvochtigheid- veel stof- veel ammoniak in de lucht- opgegeten worden door de olifanten- vertrapt worden door het publiek- ziekte als gevolg van slechte conditie- planten staan in bakken in plaats van inde ‘volle grond’Botanische overlevers in Taman Indah - foto: Koos van LeeuwenLoop op een zonnige dag maar eens TamanIndah binnen. Het is er altijd vrij donker. Tedonker voor ons, planten hebben nu eenmaallicht nodig om te groeien.De lucht is er erg droog. En bovendien isdie vergeven van de ammoniak, uit deurine van de olifanten en neushoorns.Bent u wel eens een half uur in het gebouwgeweest? Dan kunt u dagen laternog de olifanten ruiken...de jas van dezeredacteur heeft een week buiten gehangen!Grote blazers moeten de lucht wegzuigenen nieuwe lucht erin blazen. Maardie lucht is wel hartstikke droog, niet lekkervoor onze sappige, groene blaadjes.Om nog maar te zwijgen over het stof. Deolifanten stuiven met hooi en de neushoornslopen te woelen door hun turfmolm.Dat schijnen ze nodig te hebbenvoor hun zere voeten. Maar wij zijn ermooi klaar mee! Onze familieleden aan dekant van de neushoorns zijn helemaal bedektonder een laag stof. Niks groeneblaadjes; donkerbruin zul je bedoelen!Onze verzorger Jaap zegt dat wij het gebouwingaan als planten en eruit komenPlanten hebben licht nodig voor de fotosynthese,het omzetten van water en koolstofdioxidein suikers en zuurstof. Desuikers zijn voedsel voor de plant, de zuurstofgeven zij af. Via de huidmondjesademt de plant kooldioxide in en ademthij zuurstof uit. Het feit dat wij mensen enook de dieren op onze planeet aarde kunnenoverleven danken we aan het feit datde planten voor zuurstof zorgen.De plant haalt water uit de grond. Om hetwater en de kooldioxide om te zetten insuiker en zuurstof, heeft de plant zonlichtnodig. En juist dat zonlicht is schaars inTaman Indah. Er zijn enkele plekken waarhet zonlicht wel komt, en daar doen deplanten het dan ook meteen een heel stukbeter. Doordat er zoveel stof is in TamanIndah, raken de huidmondjes verstopt enkunnen de bladeren niet goed ademen.De meeste planten gedijen bij een hogeluchtvochtigheid. De bladeren drogen uitbij te droge lucht en door de hoge concentratieammoniak in de lucht, verbranden erzelfs bladeren. Daardoor kan de plant niet32 | Vriendennieuws 1 | 2013

goed voor zichzelf zorgen en voldoendevoeding aanmaken om te groeien. Dat resulteertin nogal sprietige, armetierigeexemplaren. Hun conditie is erg slecht. Bijhet snoeien van de planten valt op, dathun twijgen niet buigzaam zijn zoals hethoort, maar bij het minste of geringste afbreken.Ook hebben veel planten kankergezwellen,ze zijn niet gezond.Doordat de planten in betonnen bakkenstaan, is de groeiruimte voor hun wortelsbeperkt. Veel planten staan dan ook nietecht stevig verankerd maar meer met ‘wiebelbenen’in de grond.Als u met uw gezicht richting het olifantenverblijfstaat, ziet u bij het meestrechtse verblijf een grote namaakboomboven de afscheidingsmuur liggen. Diewas er nog niet toen het gebouw werd geopend.Het is het gevolg van een logeerpartijdoor een vrouwtjesolifant uitAntwerpen enkele jaren geleden. Deze‘grande dame’ had zo’n lange slurf, dat zegemakkelijk bij de plantenbak kon komenen in korte tijd alles wat daarin stond metwortel en tak had verslonden...Als er eenolifantje is geboren of een neushoorntje,zoals onlangs Zwatra, worden er heel watkindertjes over de hekjes gezet en trappenze de planten die daar staan kapot. Metdeze uitleg snapt u het geklaag van deplanten bij de aanvang van dit artikelwaarschijnlijk beter.naar het dak en heeft daar lekker veellicht. De ranken kunnen wel tien meter perjaar groeien. De dikke, grote bladeren zijnblijkbaar bestand tegen de ammoniak endoordat hij zo hoog groeit, heeft hij minderlast van stof dat de huidmondjes afdekt.Dan is er ook de Rafflesia, eenparasiet die in het wild vaak de Tetrastigmaals gastheer heeft. In Taman Indahstaat deze plant er sinds 1994 steeds bijzondergoed bij en in bloei! Niet verwonderlijk:het is een namaakbloem. Dat ismaar goed ook want de Rafflesia verspreidteen aasgeur en schijnt vreselijk testinken. Nu doet de Rafflesia in Blijdorpdat ook wel eens, maar dan komt het doordater een dode muis in ligt....Stoffe jongens in Taman Indah - foto: Koos van LeeuwenNieuwe aanwasIn de loop van de tijd is er wel het een enander verbeterd. De eerste jaren hing ereen gaasdoek tegen het dak van het gebouwom dat dak te verdoezelen. Maardat is al snel verwijderd omdat er dan helemaalgeen licht op de grond kwam. In detijd dat maar liefst 13 olifanten een thuishadden in Blijdorp, was het helemaal ondoenlijkom de lucht nog enigszins gezondte houden voor de planten. Nu de kuddeaanmerkelijk kleiner is, gaat ook dat beter.Waren de bladeren van een orchidee inhet verleden na drie weken verbrand, nuhouden ze het zes tot acht weken uit inhet gebouw.Genoeg geklaagdHet groen houden van Taman Indah is eengrote uitdaging. En toch ziet het er behoorlijkgroen uit. Gelukkig zijn er eenaantal soorten die het redelijk doen, ondanksalle problemen. De vissenstaartpalmenzijn inmiddels tot metershoge reuzenuitgegroeid en ze bloeien zelfs en dragenvruchten. Ze komen van oorsprong uit deonderste laag van het Zuidoost-Aziatischeregenwoud. Dat verklaart waarschijnlijkwaarom ze het ondanks het slechte lichttoch zo goed doen. Ook een aantal ficussenblijft dapper het hoofd boven waterhouden, al hebben ze iele stammetjes enkleine blaadjes. Indrukwekkend is de Tetrastigma,familie van de druif. Boven debak met vissen, tussen de tapirs en neushoorns,zit de stam van deze klimmer. Inmiddelsis die stam zo dik als eenolifantenpoot. De plant klimt helemaalIn de plantenbak boven bij het uitkijkpunthebben de planten het beste licht. Daarstaan Hibiscus, Crinum en zelfs orchideeën(Cymbidium). Dankzij het zonlicht dat dezebak beschijnt kunnen deze kwetsbaresoorten met zachte bladeren toch overlevenin Taman Indah. Crinum is een geslachtvan bolgewassen, verwant aan deAmaryllis. Oorspronkelijk komt zij voor inalle warme gebieden van de wereld. Uit deforse bollen komen lange bladeren, die welruim een meter lang kunnen worden. Zevormen stevige bloemstengels met daarinwel 20 lelieachtige bloemen.Ook bovenin Taman Indah staat een boommet een haast toepasselijke naam: Terminaliacatappa. Deze boom is opgekweektin Blijdorp vanuit zaad van het Indonesischeeiland Komodo. In de overige plantenbakkenin Taman Indah staan plantenmet dikkere bladeren en soorten die goedbestand zijn tegen schaduw.Met dank aan: Jaap van Houwelingen, Melitta van Bracht en Juul van Dam (botanischeafdeling Diergaarde Blijdorp)En de botanisten doen er alles aan om deplanten zo goed mogelijk te begeleiden.Regelmatig moeten planten die in TamanIndah het loodje hebben gelegd vervangenworden.Inmiddels is de Reesemakas, de voormaligevlinderkas, gesloten voor het publiek.De kas zelf is haast volledig onttakeld.Maar er gaan geen planten verloren. Zorgvuldigzijn ze uitgegraven en stuk voorstuk opgepot. Voor de planten zelf staathen een spannende verhuizing te wachten:soorten die oorspronkelijk afkomstigzijn uit Azië verhuizen naar Taman Indah.Hopelijk gaan ze het daar nog lang volhouden.Anderen gaan naar Amazonica en zulleneen leven krijgen met volle grond, veelzonlicht en voldoende luchtvochtigheid.Ongetwijfeld zullen ze daar goed gaangroeien en tot volle wasdom komen. Vandeze planten gaan we dit jaar meer horen,als ze hun definitieve plek hebben gekregenin de nieuwe vlinderdome.33 | Vriendennieuws 1 | 2013

Tekst: Karin van LeeuwenNATUURBEHOUDSPROJECT TER BE-SCHERMING VAN DE HOMERUSPAGENaast de bijdrage aan Amazonica, zullen de Vrienden dit jaar ook weereen bijdrage geven aan een natuurbehoudsproject. Dit keer is gekozenvoor een project dat mooi aansluit bij ons jubileumgeschenk Amazonica,namelijk een project ter bescherming van Homeruspages opJamaica.Michael Schwartz, Directeur Windsor ResearchCentre in Homerus HabitatHierdoor zullen er dus geen Homeruspageste zien zijn in Amazonica. Daar zullenechter wel andere pagesoorten, afkomstiguit Zuid-Amerika, te bewonderen zijn.Grote zwaluwstaart DrumillyPages zijn grote en kleurrijke vlinders envormen een familie binnen de dagvlinders.In het Engels heten ze swallowtails (zwaluwstaarten),vernoemd naar de uitlopersaan hun achterste vleugels, die er uit zienals staarten. De meeste pagesoorten hebbendeze uitlopers.De Homeruspage (Pterourus homerus) iséén van de meer dan 550 soorten pagesdie op dit moment bekend zijn. Ze zijnzwart met gele vlekken op zowel de voorsteals achterste vleugels. Een rijtje donkerblauwe,ronde vlekken bevinden zicheveneens op de achterste vleugels, dieovergaan in de soort staartvorm. Met zijnspanwijdte van ongeveer 15 centimeter ishet de grootste vlindersoort van beideAmerika’s. De Homeruspage is een bedreigdediersoort en lijkt de laatste nog levendegrote pagesoort van Jamaica te zijn.Tekeningen uit de 18e eeuw tonen namelijkook andere grote pagesoorten engeven zo het idee dat er meerdere soortenhebben bestaan.Homeruspages leven in kalksteengebergtenmet scherpe rotspieken en valleien.In deze valleien groeit een soort vegetatie,de Hernandiaceae, die daar kan groeiendankzij de kalksteenformaties en diedaarom alleen daar voorkomt. Deze plantenzijn de enige waardplanten (plantenwaarop ze hun eitjes afzetten en waar derupsen van eten) van de Homeruspages.Het bosrijke leefgebied van de Homeruspagesheeft een zeer hoge luchtvochtigheidsgraad.In deze vochtige omgevingkunnen maar weinig parasieten overleven.Homeruspages hebben hierdoor geengoede natuurlijke afweer ontwikkeld,omdat ze deze in hun oorspronkelijke leefgebiedniet nodig hebben. Als er getrachtwordt om Homeruspages buiten hun natuurlijkeleefgebied te kweken, hebben zeniet genoeg weerstand tegen parasieten.De Homeruspage is een endemische diersoortvan Jamaica, waar ze tegenwoordignog maar op twee plaatsen voorkomen: in‘Blue and John Crow Mountains NationalPark’ en in ‘Cockpit Country’. In het eerstgenoemde gebied gaat het erg slecht metde Homeruspage. In Cockpit Country isactie nodig om de Homeruspage te beschermen.De bossen van Cockpit Countryomvatten een gebied van ongeveer 27.000hectare, bestaande uit twee delen. Dit zijnde laatste grote, intacte bosgebieden vanJamaica. De tropische regenwouden op Jamaicahebben de laatste tientallen jarensterk te lijden onder het oprukken van demensen.De grootste bedreiging voor Cockpit Countryis de mijnbouw voor bauxiet. Dezegrondstof van aluminium bevindt zichveelvuldig in de bodem van Jamaica. Degemakkelijk toegankelijke gebieden ombauxiet te winnen raken inmiddels uitgeput.Hierdoor is het mogelijk dat er wordtuitgeweken naar de valleien van CockpitCountry, waar zich ook bauxiet in debodem bevindt. Om hier bij te komen, zullende bossen gekapt moeten worden. Ditis een onherstelbaar proces, de bossen enhun bewoners zullen niet terug kunnenkeren. Opvallend is dat 95% van de Jamaicaansebevolking tegen de mijnbouw is.Het levert te weinig voordelen op en zezouden de gebieden liever behouden,zodat ze er via toerisme juist nog langeraan zouden kunnen verdienen.34 | Vriendennieuws 1 | 2013

Landschap Cockpit CountryWindsor Research Centre in Cockpit CountryDe bedoeling is om van Cockpit Countryeen reservaat te maken. De grenzen vandit gebied zijn echter nogal onduidelijk enhet zou zomaar eens zo kunnen zijn dat despecifieke gebieden waar de Homeruspagevoorkomt, buiten het beschermdegebied komen te vallen.In 2004 startte het natuurbeschermingsfondsvan de Nederlandse Vereniging vanDierentuinen met een bijdrage aan hetWindsor Research Centre (WRC) op Jamaica,om te helpen met de beschermingvan de Homeruspage. Ook de internationaleorganisatie van vlinderleveranciers envlinderhouders, de International Associationof Butterfly Exhibitors & Suppliers(IABES), startte met een actie voor deHomeruspage. Deze projecten werden in2007 samengevoegd tot het ‘HomerusSwallowtail & Cockpit Country ConservationProject’ (HSCCCP-Jamaica). Wereldwijdhelpen er inmiddels veertienvlindertuinen mee aan het inzamelen vangeld voor dit project.Het belangrijkste doel van het project isom het gehele Cockpit Country tot beschermdgebied te maken, inclusief hetdeel waar de Homeruspage voorkomt,zodat het gehele gebied vrij blijft vanbauxietmijnbouw. Er vinden hiervoor campagnesplaats onder de lokale bevolkingom hen ervan bewust te maken, er wordtgelobbyd bij de regering en er is onderzoeknodig om meer te weten te komen over deverspreiding van de Homeruspages.Niet alleen de Homeruspages zullen baathebben bij de bescherming van CockpitCountry, maar ook vele andere flora enfauna. Zo leven er in dit gebied minimaal95 van de 120 Jamaicaanse vlindersoorten,meer dan zestig plantensoorten komen alleenin dit gebied voor en tevens leven erbijvoorbeeld Jamaicaanse hutia’s (een anderesoort dan de Cubaanse hutia’s die inhet Oceanium te zien zijn) en diverse endemischevogelsoorten.Diergaarde Blijdorp zal, dankzij een giftvan de Vrienden, tweemaal een bijdragevan €10.000 kunnen geven aan dit internationaleproject ten behoud van deHomeruspage.U ook?John BuijsmanActeurIk benvriend!Vriendenmaken hetverschil!Steun Diergaarde Blijdorpwww.vriendenvanblijdorp.nl35 | Vriendennieuws 1 | 2013

Amazonica educatief huisje bij boomPREVIEWAMAZONICA36 | Vriendennieuws 1 | 2013Vlinderhut interieur

Frame in hutje vlinderpaneelAmazonehut interieurPlattegrond Amazonica

V R I E N D E NVOORJAARSEXCURSIEPinguïns aan de Wupper! De klassieker: Zoo Wuppertal!Op zaterdag 20 april 2013 organiseert de Vereniging Vrienden vanBlijdorp de voorjaarsexcursie naar de dierentuin van Wuppertal inDuitsland.De Vrienden van Zoo Wuppertal hebbenaugustus 2012 Blijdorp bezocht en wij zijnvan harte uitgenodigd om een tegenbezoekte brengen aan de mooie dierentuinvan Wuppertal in het Duitse Ruhrgebied.Het is het alweer zes jaar geleden dat wijdeze tuin bezocht hebben. De hoogste tijdvoor een hernieuwde kennismaking.Zoo WuppertalZoo Wuppertal is vrij ongeschonden uit deoorlog gekomen. Een zeldzaamheid vooreen Duitse tuin in het Ruhrgebied. Moderniseringenvonden dan ook maar mondjesmaatplaats. Bij ons laatste bezoek was hetnieuwe verblijf van de zwartvoetpinguïnswel af, maar het uitbreidingsgebied voorde leeuwen en tijgers nog net niet.Inmiddels hebben nog meer pinguïnsoortennieuwe verblijven gekregen.Op dit moment is de tuin een mix vanzestiger/zeventigerjaren bouwstijlen methedendaagse state of the art zoo architectuur.Zoo Wuppertal is een mooi wandelparkvan 24 ha. met leuke doorkijkjes en prachtigepanorama’s. De keerzijde hiervan isdat er behoorlijke hoogteverschillen zijn.Het nieuwe gedeelte ligt op het hoogstepunt van de tuin.Voor de Vrienden en Vriendinnen die ietsminder goed uit de voeten kunnen: ZooWuppertal is klimmen en niet geschiktvoor rolstoelgebruikers! Minder valideVrienden kunnen wel gebruik maken vaneen rondrit van 1 ½ uur per Zoo Mobil. Ditis echter nog onder voorbehoud. Bent uminder mobiel en wilt u hier gebruik vanmaken, neem dan later nog contact opmet reisteam.Niet te missen in Zoo Wuppertal:-- Pinguïns! Het in 2005 door Rasbachontworpen verblijf voor de koloniezwartvoetpinguïns. Gevolgd door hetin 2008 geopende verblijf (100 m2 landen 220 m3 water) voor de konings- enezelspinguïns. Heel bijzonder aan ditverblijf is de vijftien meter lange glastunnelonder het wateroppervlak.- Het uitbreidingsgebied voor de leeuwenen de tijgers. Ruimte in een nieuwedimensie, 4 ha voor slechts twee diersoorten.- Het mensapencomplex. Een combinatievan de betere Duitse betonbouw voorde binnenverblijven, omsloten doornieuwe, eveneens door Rasbach architectenontworpen, groene buitenverblijven.- De Freiflughalle voor tropischevogels achter het oude vogelhuis.- Het olifantenhuis met een levendigekudde Afrikaanse olifanten.- Het in oktober 2011 geheel vernieuwdeokapiverblijf.Website: http://www.zoo-wuppertal.de/Dit is een verre dagtocht die wordt uitgevoerdmet twee bussen. Zoals bij alle verredagtochten is ook deze reis bijna geheelinclusief. Wij maken op de heenweg eenstop bij de AC in Zevenaar voor koffie/theemet vlaai. Op de terugweg staat in restaurantDarthuizen in Leersum een driegangendiner met één consumptie naar wensvoor ons klaar. Vegetarisch is ook mogelijk.Wel graag van tevoren opgeven.De volgende punten zijn van belangMaximaal aantal deelnemers is 112 –118(afhankelijk van de bussamenstelling).Op de heenreis zal een koffiestop gehoudenworden (inclusief). Op de terugweg iser een gezamenlijk diner (inclusief).Vergeet niet uw paspoort of ID-kaart meete nemen.Vertrek 8.00 uur vanaf het metrostationCapelsebrug op de grens van Rotterdam enCapelle a/d IJssel. Tot nu toe kan hier gratisgeparkeerd worden. Graag om 7.45 uuraanwezig zijn.Aankomsttijd in Wuppertal ca. 12.15 uur.Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca.22.00 uur.Kosten voor leden bedragen € 55,-. Nietleden betalen € 57,50. Een eventuele reisverzekering/annuleringsverzekeringdientu zelf af te sluiten.In de reissom zijn inbegrepen:- De busreis Rotterdam – Wuppertal v.v.- Toegang tot de dierentuin- Een (korte) rondleiding- Koffie/thee met vlaai op de heenweg- Een driegangendiner op de terugweginclusief één drankje- Fooi voor de chauffeursAanmelden voor deze reisHet verschuldigde bedrag dient u over temaken naar girorekening 20.71.059 t.n.v.Vereniging Vrienden van Blijdorp teHonselersdijk onder vermelding van‘Wuppertal’ + uw (o6) telefoonnummer.De overschrijvingen dienen uiterlijk 1 april2013 te zijn ontvangen. Uw overschrijvingis uw bewijs van deelname. U ontvangtgeen verdere bescheiden of mededelingen,tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zosnel mogelijk bericht en het volledige bedragwordt teruggestort.Het is niet mogelijk het betaalde bedrag terestitueren voor afmeldingen die na 1 april2013 worden ontvangen. Eventuele restitutiesvinden plaats onder inhouding van€ 2,50 administratiekosten.38 | Vriendennieuws 1 | 2013

M U T A T I E SVIERDE KWARTAAL 2012In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van deDiergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd.Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter deschermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het eenmannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer)betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer).Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.Geboren Geboren4 okt/0.1.0 grote koedoe, 12 okt/0.0.1 Komodovaraan,18 okt en 20 okt/0.0.2 kroeskoppelikaan,28 okt/0.0.1 Komodovaraan,1 nov/1.0.0 Thomson gazelle, 2 nov/1.0.0witgezichtmangabey, 3 nov/0.1.0 Indischeneushoorn, 6 nov/0.1.0 gorilla, 7 nov/0.0.1gilamonster, 12 nov/0.1.0 bizon, 27nov/0.1.0 Kirk’s dikdik, 4 dec/1.0.0 Mhorrgazelle, 17 dec/0.1.0 Mhorr gazelle.Gestorven Gestorven4 okt/1.0.0 hop, 8 okt/0.1.0 konijnuiltje, 15okt/0.1.0 grote renkoekoek, 4 nov/1.0.0geelvleugelara, 15 nov/1.0.0 kuifhert, 13dec/0.1.0 Californische zeeleeuw, 22dec/0.1.0 zandwallaby, 25 dec/0.0.1 zandwallaby,29 dec/1.0.0 zandwallaby, 30dec/0.0.1 hamerkop, 31 dec/2.0.0 moeraswallaby.Gearriveerd Gearriveerd24 okt/1.0.0 poedoe (uit Wuppertal), 25okt/3.4.0 Von der deckens tok, 21nov/1.0.0 zandwallaby, 9 dec/1.2.0 Indischenimmerzat (uit Lesna), 9 dec/1.1.0Bisschopsooievaar (uit Cottbus), 12dec/3.3.0 bonte muskaatduif (uit Arnhem),dec/1.0.0 kameel.V R I E N D E NVerzonden1 okt/0.1.0 Pipa (naar Thoiry), 1 okt/0.0.3McCords slangenhalsschildpad (naarThoiry), 1 okt/1.0.0 Nieuw-Guinese tweeklauwschildpad(naar Frankfurt), 1okt/1.0.0 Indische neushoorn (naar Touroparc),1okt/5.0.0 Visaya wrattenzwijn(naar Touroparc), 10 okt/1.0.7 zeekoet(naar Kopenhagen), 10 okt/1.1.0 Vuurkruinbaardvogel(naar Kopenhagen), 15okt/0.0.4 stralenschildpad (naar London),16 okt/1.0.0 okapi (naar Chester), 18okt/1.0.0 Californische zeeleeuw (naarOpole), 22 okt/1.0.0 ijsbeer (naar Orsa), 24okt/1.1.0 reuzentoekan (naar Wuppertal),24 okt/0.0.8 boerenzwaluw (naar Wuppertal),24 okt/1.1.0 purperen suikervogel(naar Frankfurt), 24 okt/1.1.0 purperen suikervogel(naar Wuppertal), 30 okt/0.0.4stralenschildpad (naar La Fleche), 6nov/0.1.0 roestkat (naar Zamosc), 8nov/1.0.0 bongo (naar Bristol), 12nov/0.1.0 Françoislangoer (naar Sidney),19 nov/0.1.0 Kirk’s dikdik (naar Arnhem), ),19 nov/1.0.0 Kirk’s dikdik (naar Montpellier),1 dec/1.0.0 kuifhert (naar Berlijn), 8dec/4.4.0 Visaya wrattenzwijn (naar Edinburg),12 dec/1.1.0 Visaya wrattenzwijn(naar Port Lympne), 17 dec/0.1.0 okapi(naar Beauval).Chileense poedoe - foto: Aart PijlMccordsschildpad - foto: Joost HubeekOkapi’s - foto: Koos NetALLE JAARGANGEN VAN VRIENDENNIEUWS ZIJN TERAADPLEGEN VIA WWW.VRIENDENVANBLIJDORP.NLBent u ook wel eens benieuwd naar de inhoud van Vriendennieuws in de 80-er jaren? Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van deVereniging in 2013 heeft David Verhagen alle edities van Vriendennieuws gescand. U kunt alle Vriendennieuwsen vanaf nummer 1 uit1979 via onze website raadplegen.39 | Vriendennieuws 1 | 2013

c o l o f o na g e n d aDenkt u na over een (periodieke)schenking aan onze vereniging?Kijk dan opwww.vriendenvanblijdorp.nlen klik op ‘giften en schenkingen’.Onze huisnotaris kan u helpen!Zondag 10 maart 2013: 11.00-12.30 uur.Winterlezing René Reusen over ‘Amazonica en de techniek van een vlinderdome’.Zaterdag 20 april 2013Voorjaarsexcursie naar Zoo Wuppertal (zie blz. 38).Zaterdag 27 april 2013: 11.00-12.00 uur.Algemene Ledenvergadering 2013 (zie blz. 7 t/m 9).Dinsdag 21 mei t/m woensdag 5 juni.Jubileumreis ‘California dreaming’.Zaterdag 20 juli 2013Zomerexcursie naar NaturZoo Rheine.Zaterdag 30 augustus en zondag 1 september 2013:Weekendexcursie naar Zoo Heidelberg en Zoo Stuttgart.Zaterdag 21 september 2013Vriendendag.Zaterdag 5 oktober 2013Najaarsexcursie naar Burgers’ Zoo.De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebbenop de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van debijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar.Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaartenkopen.NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot vaneen kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of tekijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosa-kraam.a d r e s B l i j d o r pDiergaarde Blijdorp, Blijdorplaan 8, RotterdamBezoekersinformatie: 010 - 443 14 95Postadres: Postbus 532, 3000 AM RotterdamOpeningstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend!Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur35e jaargang, nummer 1, oplage: 6500Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6a, 3039 ZT RotterdamVriendennieuws is een uitgave van de VerenigingVrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Hetin zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”.De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 41,-,waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaanVriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzenvoor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendienworden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverseactiviteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden,zoals excursies en lezingen.Secretariaat:Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a,3039 ZT Rotterdam - Telefoon 010-4676637Email: info@vriendenvanblijdorp.nlING Bank nr: 13 57 803IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03BIC nummer: INGBNL2AReizen:Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT HonselersdijkTelefoon: 06-48808538Email: peterbiesta@vriendenvanblijdorp.nlPromotieteam:Marianne Nichting, Email: promotie@vriendenvanblijdorp.nlRedactie-adres Vriendennieuws:Marcel Kreuger, hoofdredacteurGoudsesingel 235d, 3031 EL RotterdamEmail: marcelkreuger@vriendenvanblijdorp.nlRedactie-medewerkers:Monique van Leeuwen-Maat, Karin van Leeuwen,Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen,Theo van de Velde, Trix VermeulenVriendennieuws ontvangt regelmatig foto’s vanRob Doolaard, Joost Hubeek, Koos Net, Koos van Leeuwen,Aart Pijl, Greet en Peter van Norde en Fred van TielVormgeving en druk: Argus, RotterdamVrienden van Blijdorp op Internet:Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nlSamenstelling Verenigingsbestuur:VoorzitterMarcel KreugerSecretarisKoos van LeeuwenTweede secretaris Sylvia Visser-NoordijkPenningmeester /Vice-voorzitter Arie BosLedenPeter Biesta - ReizenMarianne Nichting - PromotieteamBart Noordegraaf - Ext. comm. / PRISSN: 1568-3400TWITTER@BLIJDORPVRIENDArtikelen geschreven door derden vertegenwoordigende mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie.De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te kortenof te weigeren.Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van defotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteitenzonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezondenfoto’s opgenomen in het fotoarchief van de VerenigingVrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.