12.07.2015 Views

Rondom den Herdenbergh - Atlantis

Rondom den Herdenbergh - Atlantis

Rondom den Herdenbergh - Atlantis

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Colofon<strong>Rondom</strong> <strong>den</strong> Her<strong>den</strong>berghKwartaaltijdschrift van de Historische VerenigingHar<strong>den</strong>berg en OmgevingISSN: 1380-3921Lidmaatschap:€ 15,00 per kalenderjaar.Le<strong>den</strong>administratie en -contributie:Dhr. G. Wolbink, Alb. Risaeusstraat 8c,7772 AV Har<strong>den</strong>berg, 0523-267036,E-mail: gerrit.dina@hetnet.nlBankrelatie:Rabobank: rek.nr. 3849.47.824Druk en vormgeving:Olbo Thuis in Alle Media, Har<strong>den</strong>bergSecretariaat:Verenigingscentrum, bezoek- en informatieadres:Voorstraat 34, 7772 AD Har<strong>den</strong>berg, tel. 0523-265624(openingstij<strong>den</strong>: ma-di-do-vr: 09.00-12.00 uur).Website: www.historiekamer.nlE-mail: historiekamer@solcon.nlAlgemeen Bestuur:Dhr. H.H. Bulthuis (voorzitter),Eikenlaan 15, 7771 DW Har<strong>den</strong>berg, 0523-263608Dhr. F. Hamhuis (secretaris),Esweg 32a, 7771 CR Har<strong>den</strong>berg, 0523-261433Dhr. A.J. Barnard (alg. adjunct),Oosteinde 13, 7772 CA Har<strong>den</strong>berg, 0523-261786Mevr. D. Reefman (penningmeester),Hoornblad 15, 7772 MG Har<strong>den</strong>berg, 0523-266241Mevr. H. Reinders,Alb. Risaeusstraat 16, 7772 AV Har<strong>den</strong>berg, 0523-266515Dhr. H. Hindriks,Parallelweg 18, 7691 AA Bergentheim, 0523-231700Dhr. L. Odink,Zwartedijk 29a, 7775 PA Lutten, 0523-681850Redactiecommissie:Dhr. K. Oosterkamp (eindredacteur),Baalder-Esch 6, 7772 JV Har<strong>den</strong>berg, 0523-263104Mevr. D. Hesselink-Zweers (secretaris),Pinksterbloem 7, 7772 NK Har<strong>den</strong>berg, 0523-272484Mevr. J. Luisman-de Jonge,Adm. Helfrichstraat 43, 7772 BV Har<strong>den</strong>berg, 0523-260620Dhr. A.C.A. Pullen,Kalmoes 11, 7772 MD Har<strong>den</strong>berg, 0523-263901Dhr. A. de Roo,Mercuriuslaan 10, 7771 EH Har<strong>den</strong>berg, 0523-262212Dhr. E. Wolbink,Parkweg 1-105, 7772 XP Har<strong>den</strong>berg, 06-15128514InhoudVan Jaarbeurs tot Her<strong>den</strong>bergherE. WolbinkAls eerste deel van een historische ‘kroegentocht’ door Har<strong>den</strong>bergwordt een bezoek gebracht aan café <strong>den</strong> Her<strong>den</strong>bergher aan hetOosteinde. Vanaf 1918 wordt de geschie<strong>den</strong>is van dit horecapandbeschreven, onder verschillende namen en met verschillende eigenaren/beheerders.’t Huys in HeemseK. OosterkampArcheologische vondsten in BaalderW. Dimmendaal12In de hoop dat het ouderlijk huis door zijn uitvliegende dochterservaren werd als het ’t Huys in Heemse, gaf vader Kampman circa1980 zijn huis aan de Hessenweg 11 deze naam. Het is de veertigsteaflevering in de serie Huizen-van-naam.Een woning voor de burgervaderA.C.A. Pullen21Onze gastauteur beschrijft de ontdekkingen die men vooral in decrisisjaren ’30 deed bij het afgraven van de Baalder es en welkeinvloed die vondsten hebben gehad op het dui<strong>den</strong> van de oudstegeschie<strong>den</strong>is van onze streek.In een volgend nummer- Van Leering, Nijhoving en Hema- Het onderwijs in Har<strong>den</strong>berg, deel II- N.A.D. Kamp Heemse- De Maria Magdalena Bewaarschool314Een uitvoerig gedocumenteerde en geïllustreerde beschrijving vande historie van de voormalige burgemeesterswoning ‘De Peppel’ aande Jan Weitkamplaan. Het geheel gerenoveerde pand moet wellichtverdwijnen…De parabel van olde AlbertJ. Luisman-de Jonge (red.)27Disse keer gien bi-jdrage van de warkgroep dialect, maar een ooggetugeverslagvan een uniek tafereeltie dat zich rond 1900 of-espeuldhef an de oevers van de Vechte tussen Banthem en Rheeze. ‘t Isverteld en op-etekend in 1962 deur professor Jan Waterink.


Van de Jaarbeurs tot <strong>den</strong> Her<strong>den</strong>bergher(een historische kroegentocht door Har<strong>den</strong>berg #1)E. WolbinkPrentbriefkaart vanhet Oosteinde anno1916. Geheel rechts ophet braakliggendterrein verrees in1918 café deJaarbeurs. Origineelbij: J. Hofsteede-Kremer, Har<strong>den</strong>berg.Café de Jaarbeurs (1918-1935)Ruim negentig jaar gele<strong>den</strong> werd een stuk graslandaan het Oosteinde verkocht door Hendrikten Broeke uit Stad Har<strong>den</strong>berg. De nieuweeigenaar van het perceel was Hendrik ZweersJanszoon, alias Henduk van Jan Rond. Hendrikwas in 1888 geboren als achtste kind van koopmanJan Zweers en Truida Klingenberg. VaderZweers was in later jaren raadslid en wethouder.Hendrik groeide op in een gezin van negenkinderen. Hij trouwde eind 1911 in Holten metde acht jaar oudere Maria Johanna Kolling uithet Gelderse Laren. Het echtpaar vestigde zich inStad Har<strong>den</strong>berg, waar een half jaar later huneerste kind geboren werd. Ze noem<strong>den</strong> hem Jan,naar opa Zweers. Het jaar daarop, op 16 mei1913, werd in het Salland’s Volksblad door deBeiersche Bierbrouwerij ‘De Amstel’ in Amsterdambekend gemaakt dat zij de verkoop van haarbieren voor Har<strong>den</strong>berg en omstreken hadgegund aan Hendrik Zweers Janszoon, wonendaan het Oosteinde in Har<strong>den</strong>berg. Dat gold zowelvoor fusten bier als gebotteld bier op flessen.Nog geen maand later verhuisde het gezin Zweersnaar Heemse, waar Hendrik ook nog een mineraalwaterfabriekjebegon. Hij stond in die tijd inde bevolkingsregisters vermeld als bierbottelaar,bierhandelaar en mineraalwaterfabrikant. Blijkbaarwilde hij graag terug naar de stad, wantbegin 1918 kon hij, zoals gezegd, van Ten Broekehet bewuste stuk grasland kopen nabij het oudekerkhof. Op dat perceel liet Hendrik een cafémet woonhuis bouwen. Het minimalistisch bestekis bewaard gebleven in het Gemeentearchief.Daaruit blijkt dat de volgende vertrekken moestenwor<strong>den</strong> gerealiseerd: een gelagkamer van 6,5bij 5,3 meter, een biljartzaal van 5,6 bij 5 meter,een woonkamer van 4,45 bij 3,5 meter, eenkeuken van 4,15 bij 3,5 meter, een bijkeuken van3,25 bij 2,09 meter, een kantoor van 1,9 bij1,85 meter en op de bovenverdieping een slaapkamervan 4,2 bij 4 meter.3


Details van de in hetarchief van StadHar<strong>den</strong>berg bewaardgebleven bouwtekening,anno 1918.Prentbriefkaart vanhet café de Jaarbeurs.Kastelein HendrikZweers staat helemaalrechts met naast hemzijn vrouw die zoonJopie op haar armdraagt, ca. 1920.Na ongeveer een half jaar bouwen, in een periodewaarin de Eerste Wereldoorlog nog volop woeddeen materialen in Nederland moeilijk verkrijgbaarwaren, kon het café van de familie Zweersop zaterdag 5 oktober 1918 toch feestelijk geopendwor<strong>den</strong>. De plaatselijke krant meldde datde bekende karakterhumorist Johannes Heundersuit Groningen de opening zou opluisterenen iedereen was welkom om deze horeca-aanwinstte bewonderen. Bij die opening kreeg het café <strong>den</strong>aam de Jaarbeurs. Het jaar daarvoor was inUtrecht de allereerste grote jaarbeurs gehou<strong>den</strong>in de voormalige Fruithal en Korenbeurs op hetVre<strong>den</strong>burg. De tweede jaarbeurs was gehou<strong>den</strong>op 2 maart 1918, kort voordat Hendrik Zweersbesloot een café te laten bouwen. De massaletoestroom van publiek in Utrecht heeft hem erwaarschijnlijk toe bewogen om zijn nieuwe cafédezelfde naam te geven, hopend op een grootpubliek…Al in januari enfebruari 1919, degrote oorlog waseindelijk ten einde,wer<strong>den</strong> er vergaderingengehou<strong>den</strong>van onder anderede gedemobiliseer<strong>den</strong>en niet-gedemobiliseer<strong>den</strong> om te komen tothet oprichten van een afdeling van de Bond vanNederlandse dienstplichtigen. Het jaar daaropkreeg Zweers ‘last’ van het gemeentebestuur.Het wilde hem aanvankelijk geen vergunningverstrekken voor de verkoop van sterke drank inhet klein. Het bestuur was van mening dat hetmaximum in de gemeente al was bereikt en debestaande cafés had<strong>den</strong> daar het eerst recht op.Toch gelukte het Zweers, dankzij het sluiten vaneen ander café, om de vergunning te verkrijgen.Het gezin Zweers werd op 4 april 1922 uitgebreiddoor de geboorte van Johannes Albertus.4Dan verschijnt opeens op 6 juni 1924 een advertentiein het Salland’s Volksblad waarin notarisZwamborn uit Heemse aankondigt dat hij vanplan is om vier dagen later het enkele jareneerder nieuw gebouwd café de Jaarbeurs vanHendrik Zweers in veiling te brengen. De advertentiemeldde dat het ging om een pand dat zeergeschikt was voor hotel en gunstig gelegen aan deVoorstraat in Stad Har<strong>den</strong>berg. In het pandbevond zich een bierbottelarij en een mineraalwaterfabriekmet diverse machines. Blijkbaar isde verkoop niet doorgegaan of was er geenanimo, want Zweers bleef eigenaar van de Jaarbeursen zette er zijn werkzaamhe<strong>den</strong> voort.


hoeveelhe<strong>den</strong> kaas ophalen en naar Har<strong>den</strong>bergbrengen. Die goederen wer<strong>den</strong> opgeslagen in caféTen Cate, op het toneel. Met behulp van de coulissen‘organiseerde’ men het merendeel van degoederen onder het toneel. Zo leverde het defamilie Ten Cate meer op dan de Duitsers…Toch bleek al snel dat het menens was. Dekelders van het café liepen vol en het water bleefmaar stijgen. Op het laatst stond er meer dandertig centimeter water boven de vloer, met allegevolgen van dien. Alle houten vloerdelen enbetimmering moesten vervangen wor<strong>den</strong>, eengrote schadepost.Wateroverlast in hetOosteinde, anno 1946.Café Ten Cate enandere gebouwenle<strong>den</strong> grote schade.Aan de gevel hing hetreclamebord‘Châteauwijn Gebr.Boer’. Origineel:GemeentearchiefHar<strong>den</strong>berg.Al die tijd, sinds 1935, was het café eigendomvan de familie Zwijze. Door vererving kwam hetin 1945 in het bezit van de erfgenamen en hetjaar daarop kwam het door boedelscheiding inhan<strong>den</strong> van Manja Zijlstra en haar echtgenootdrs. Klaas Rienk Postma in De Bilt. Zij verkochtenhet café meteen voor achtduizend gul<strong>den</strong> aanGeert ten Cate. Nog datzelfde jaar overkwamhen een kleine ramp. De rivier de Vecht trad infebruari 1946 buiten haar oevers en het wassendewater zette grote delen van Har<strong>den</strong>berg en omgevingblank. Har<strong>den</strong>bergse straten ston<strong>den</strong> onderwater en kelders stroom<strong>den</strong> vol. De krantenmeld<strong>den</strong>: Groote uitgestrekthe<strong>den</strong> om de stad op-<strong>den</strong>-Har<strong>den</strong>-bergh heen leken als vanouds één waterzee. […]Dinsdagavond steeg het water nog steeds. Het was aanhet Oosteinde om 10 uur nog een drukte van belangom allerlei voorwerpen in huis te halen, dammen op tewerpen enz. Het water stond een voet hoog in sommigehuizen. Anderen spijker<strong>den</strong> planken voor de deur omhet buiten te hou<strong>den</strong>. […] Tij<strong>den</strong>s die noodlottigeavond zat de toneelzaal van Café Ten Cate vol.Het publiek genoot van de toneelvoorstelling entoen iemand van buiten riep dat het water al naarbinnenstroomde, geloofde men het eerst niet.7Het jaar erop, in de zomer van 1947, liet TenCate een grootschalige verbouwing doorvoeren.Het plan voor de verbouw was gemaakt doortekenbureau L. Breukelman uit Har<strong>den</strong>berg.Gerrit Zweers, alias Sukela-Gaigie, was in die tijdéén van de plaatselijke grotere aannemers. Hijbeschikte over voldoende materialen om de bouwte kunnen realiseren. Daarbij werd een grotetapkast (toog) gerealiseerd, wer<strong>den</strong> twee dakkapellengeplaatst en een nieuwe schoorsteengezet. De bovenverdieping werd intern verbouwdtot hotelkamers en daarbij werd ook een badkuipgeplaatst. Moeder Ten Cate-ten Berge was vanafhet begin niet erg gecharmeerd van de naam deJaarbeurs en gaf daarom bij de verbouwingopdracht om ook de fraaie voordeur met glas inlood, waarin de naam was aangebracht, te vervangen.Voortaan was het Hotel Ten Cate en daarmeewerd in de media geadverteerd. Toch bleef hetlange tijd in de volksmond de Jaarbeurs heten.Het bedrijf werd gerund door het echtpaar TenCate. Hun oudste zoon Ties werkte als elektricienbij de familie Otterman en ook Gerard werdin dat vak opgeleid. Het was in die naoorlogseperiode zeker geen vetpot. Dat deed Geert tenCate besluiten om naar Emmen te verhuizenwaar hij een nieuwe zaak begon. Hij was vanmening dat in de Har<strong>den</strong>bergse horeca geendroog brood meer te verdienen viel. De regio zatin het slop. Er was niet of nauwelijks werk endaardoor vertrokken de arbeiders noodgedwongennaar de textielfabrieken in Twente en naar deHoogovens in het westen. Het kwam geregeldvoor dat op de maandagen tientallen touringcarsvanaf de Markt naar andere oor<strong>den</strong> re<strong>den</strong>. Dearbei<strong>den</strong>de klasse was daardoor veel en lang vanhuis, had weinig tijd meer om in de kroeg tekomen en geen geld om aan drank en plezier te


Prentbriefkaart vanhet Oosteinde, anno1964. Links debenzinepomp vangarage Ten Cate enrechts hotel-caférestaurantTen Cate.Hier werd al bijna eenhalve eeuw Amstelbier getapt.Hotel HendriksTen Cate liet een advertentie plaatsen in de kranten daarop reageer<strong>den</strong> de nodige belangstellen<strong>den</strong>,maar het ontbrak die geïnteresseer<strong>den</strong>helaas aan geld. Er was zelfs een serieuze koperbij die van het hotel een bordeel wilde maken.Het pand was toen nog eigendom van vaderGeert ten Cate in Emmen. Gerard en zijn vrouwontvingen slechts een financiële vergoeding voorde inventaris en goodwill. Na een tijdje melddezich de heer Hendriks senior die zelf een horecabedrijfin Balkbrug exploiteerde. Hij zocht voorzijn zoon een soortgelijke uitspanning. Zo gebeurdehet dat Jan Hendriks, voordien wonendin Enschede, vanaf 1 september 1965 de uitbaterwerd van het nieuwe Hotel Hendriks. Het hotelbleef echter eigendom van Geert ten Cate. Hendrikshuurde het pand eerst een tijd en kreeg hetin 1972 op naam.Hotel Hendriks beschikte over drie tweepersoonskamersen vijf eenpersoonskamers. Op elkvan die kleine kamertjes was een wasbakje. Hetwas zeker geen luxe en zou tegenwoordig waarschijnlijkeen hotel met één ster zijn. De familieHendriks bleef tot 1983 de eigenaar en exploitantvan het hotel. Zij had geen opvolging enbesloot daarom het hotel te verkopen.9Den Her<strong>den</strong>bergherIn 1982 waren Jan en Leidy Lenters in deFortuinstraat begonnen met hun café De Kruuke.Zij had<strong>den</strong> het bestaande eethuisje annex snackbargekocht en omgebouwd tot café. Dat liep alsde spreekwoordelijke trein. De gasten hingen ersoms letterlijk en figuurlijk met de benen uit.Jan Lenters wilde echter meer en groter. Als zestienjarigehad hij gewerkt bij garage Ten Cate aanhet Oosteinde. Daar bediende hijde benzinepomp. Vaak keek hijdan dromend naar Hotel Hendriksaan de overzijde van destraat. Nog maar een jaar nadat zeDe Kruuke waren begonnen, liepJan op een zekere dag het hotelbinnen. Hij had gehoord datHotel Hendriks in de ‘stille verkoop’stond en ging eens informeren,zonder dat Leidy er ook maariets van af wist. De beide horecaexploitantenwer<strong>den</strong> het eens overde koopprijs van het pand en overde inventaris ervan zou<strong>den</strong> ze ookwel overeenstemming bereiken.Toen Jan het zijn echtgenotevertelde, dacht Leidy dat haarman last had gekregen van hoogmoedswaanzin.Van een klein knus café naar het veel groterehotel was volgens Jan een uitdaging, maar Leidyvond dat haar man niet goed wies ewor<strong>den</strong> was.Nog dezelfde dag belde de Rabobank en zij lietenLeidy weten dat ze groen licht gaven. Ook debankmedewerker kreeg van Leidy te horen dat zehun verstand dan waarschijnlijk wel verlorenhad<strong>den</strong>. Toch wist Jan zijn vrouw over te halenen vrij snel daarna wer<strong>den</strong> plannen gemaakt.Café De Kruuke werd de werkplek van Jan enLeidy ontfermde zich over het voormalige hotel.Het pand kreeg de door het echtpaar bedachtenaam Den Her<strong>den</strong>bergher, een persoonlijke enhistorische naam voor een café-restaurant waariedere Har<strong>den</strong>berger en toerist zich thuis zoumoeten kunnen voelen. Op 31 oktober 1983,aan het einde van de wijnmaand, werd de eerstefles ontkurkt in Den Her<strong>den</strong>bergher en aanslui-


tend werd ‘Open Huis’ gehou<strong>den</strong>. Indertijdwaren er nog zes andere cafés in Har<strong>den</strong>berg: DeKruuke in de Fortuinstraat, Potgiesser aan deMarkt, Marktzicht aan de Markt, Stroeve (voorheenAkkerman) aan de Stationsstraat, Brinkman aan de Stationsstraat en De Pub in de Voorstraat.Café DenHer<strong>den</strong>bergher wasvan meet af aan eensucces onder leidingvan Jan Lenters(achter de bar) enLeidy Lenters-Fuhler.Dinsdag 13 mei 1986 was het zover. Na een verbouwingvan bijna een half jaar werd het caférestaurantDen Her<strong>den</strong>bergher onder veel belangstellingheropend. De openingshandelingwerd verricht door de heer Johannes Albertus(Jopie) Zweers, de toen 64-jarige zoon van deeerste eigenaar van het uit 1918 daterendehorecaperceel aan het Oosteinde. Het echtpaarJan en Leidy Lenters was er met de verbouw ingeslaagd om het traditionele uiterlijk van devroegere Jaarbeurs weer te laten herleven. Ookintern was er veel veranderd. Het café- en hetrestaurantgedeelte waren daarbij duidelijk geschei<strong>den</strong>gebleven. Het restaurant had een eigeningang gekregen en een gezellige aperitiefhoekmet een sfeervolle open haard. Ook de keukenhad een totale verandering ondergaan. In hetcafégedeelte was vooral de nadruk gelegd op degezelligheid. Ook was er weer een biljart geplaatst.Het ging al snel crescendo met Den Her<strong>den</strong>bergher,re<strong>den</strong> waarom het café in de Fortuinstraat in1985 van de hand werd gedaan. Ook besloot hetechtpaar Lenters om de zaak grootschalig te latenverbouwen. Aan de hand van de oorspronkelijkebouwtekeningen werd de veranda teruggebracht.De buitenmuur werd teruggezet op de oude pleken aannemer Welleweerd uit Rheeze zorgde ervoordat het café weer de uitstraling van vroegerkreeg. De bovenverdieping werd verbouwd totwoonverblijf. De hotelkamers waren daarmeepassé. Het terugbrengen van de veranda en hetdaarmee creëren van een terras werd in die tijdafgera<strong>den</strong> door de horecabond. Het onvoldoendeaantal zonuren in Nederland maakte een terrasfinancieel niet haalbaar, volgens de bond.Een ‘terrasjescultuur’ bestond in Har<strong>den</strong>bergniet echt. Toch wer<strong>den</strong> de plannen uitgevoerd.Het terras kon zelfs op de wat minder warmedagen gebruikt wor<strong>den</strong>, omdat het verwarmdkon wor<strong>den</strong>. Dat de horecabond er naast zat,werd snel duidelijk. Nog altijd zijn terras enveranda geliefd, zeker sinds de invoering van hetrookverbod...Jan en Leidy Lenterstij<strong>den</strong>s de officiëleopening van DenHer<strong>den</strong>bergher op 13mei 1986. Origineelbij: J. Lenters,Har<strong>den</strong>berg.10Het café-restaurant aan het Oosteinde had veelstamgasten, maar Jan en Leidy de<strong>den</strong> ook aannaschoolse opvang. De jeugd vond er na schooltijdeen plek om bordspellen te spelen. Het veelvuldigbulderend gelach van de jongeren is hetechtpaar altijd bijgebleven. Vrijdagsmiddags kwamenze uit school om in Den Her<strong>den</strong>bergher hetweekend in te lui<strong>den</strong>. Leidy zorgde er wel voordat ze niet te lang bleven hangen. Zij stuurde zehoogstpersoonlijk naar huis om huiswerk temaken, omdat ze er zelf spijt van had dat ze haarschool niet had afgemaakt... Het was de taak vande plaatselijke politie om te controleren of devastgestelde sluitingstij<strong>den</strong> van de horeca welwer<strong>den</strong> nageleefd. De politie bracht zodoenderegelmatig een nachtelijk bezoek aan het café en


‘prikte’ er nog snel een gehaktballetje mee.Zo kon<strong>den</strong> de dienders het nuttige met het aangenameverenigen. Het stadscafé was en bleefpopulair. Het echtpaar Lenters mocht regelmatigoud-judoka Anton Geesink verwelkomen, maarook andere bekende Nederlanders als Youp van’t Hek, Kees van Kooten, Boudewijn Büch, JackSpijkerman, Yvonne Kroonenberg en TheGol<strong>den</strong> Earring von<strong>den</strong> er een ‘thuis’.Café Den Her<strong>den</strong>bergher,gezien vanafde ingang naar hetIsrael Emanuelplein.De nu zo karakteristiekeverandadateert uit 1985/1986.Foto: A.C.A. Pullen,Har<strong>den</strong>berg.Her<strong>den</strong>bergher een van de grootste en drukstecafés van Har<strong>den</strong>berg.Met dank aan:- Gerard en Ziena ten Cate, Hessenweg 37, Har<strong>den</strong>berg- Jan en Leidy Lenters, Lin<strong>den</strong>laan 22, Har<strong>den</strong>bergHet echtpaar Lenters heeft van 1983 tot 1999 descepter over het café-restaurant gezwaaid. Daarnaverhuur<strong>den</strong> ze het aan een van hunvoormalige medewerkers. Nog datzelfdejaar begonnen Jan en Leidytaveerne De Pierewaaier aan deVecht. Twee jaren later verkochtenze Den Her<strong>den</strong>bergher aan de huurderen enkele jaren daarna werdhet pand eigendom van de PodiumGroep. In een zomernacht in 2002werd een deel van het restaurant inde as gelegd. Het vuur werd bestre<strong>den</strong>en er de<strong>den</strong> zich geen persoonlijkeongelukken voor. De brand waswaarschijnlijk ontstaan in de keukenvan het restaurant. Nog altijd is DenMooi zomerweer zorgtvoor volle terrasjes...11


’t Huys in Heemse(huizen van naam 40)K. OosterkampAan de Hessenweg, nummer 11, staat een woonboerderij uit het begin van de twintigste eeuw.De ingemetselde gevelsteen vermeldt de naam: ’t Huys in Heemse en kan daarmee via de oudespelling met een knipoog verwijzen naar de oude havezate in Heemse die ook met die naam opoude kaarten werd vermeld.’t Huys in Heemse aande Hessenweg.Aan weerszij<strong>den</strong> van de voordeur staat op tweebakstenen ingekrast te lezen: G h K 8/5 1900.Gerrit Kampman, getrouwd met Grietjen Broekroelofs,had de boerderij in 1900 laten bouwenvoor zijn zoon Hendrik. Deze was geboren op4 juni 1874. Hendrik Kampman trouwde in 1900op 31 augustus met de twee jaar oudere BerendinaLenters, dochter van Egbert Lenters enGeertje Odink.Op de boerderij oefende Hendrik Kampman eengemengd bedrijf uit: zijn koeien kon<strong>den</strong> grazenop de weilan<strong>den</strong> achter het bedrijf, waar nuVogelbuurt en Marslan<strong>den</strong> de oude situatieonherkenbaar maken. Daarnaast bestond delevende have uit een paard, varkens en kippen.Zijn akkers lagen op de Heemser es en wer<strong>den</strong>gebruikt voor de teelt van rogge en aardappelen.Van de zeven kinderen overle<strong>den</strong> er drie kortetijd na de geboorte. De jongste zoon Gerrit,geboren 24 april 1913, was tij<strong>den</strong>s de eersteoorlogsdagen in 1940bij Rhenen en raaktedaar betrokken bij deslag rond de Grebbeberg,waar de Nederlandseeenhe<strong>den</strong> eenkansloze strijd voer<strong>den</strong>tegen een vijandelijkeovermacht. Gerrit overleefde‘Grebbeberg’ enkeerde nog in de meimaandvan 1940 terugin Heemse, waar hijmet niemand zijn erva-12Familie Kampman,v.l.n.r. Geertje, Grietje,Egbert en Gerrit enzittend op devoorgrond vaderHendrik en moederBerendina.


ingen kon delen. Hij praatte er ook liever nietmeer over en verwerkte ‘de dingen’ in zichzelf.De her<strong>den</strong>king van de oorlog betekende voorGerrit na de oorlog een jaarlijks terugkerendereis naar de ‘Grebbe’ en het erekerkhof, om zozijn verbon<strong>den</strong>heid uit te drukken met de kamera<strong>den</strong>die niet terugkeer<strong>den</strong> naar huis.Gerrit trouwde op 20 juni 1941 met AdrianaJeannette (Jeanne) Krijger, geboren op 31 mei1912 in Zeist. Zij was onderwijzeres en had eentijdelijke betrekking gehad in Heemse en zo had<strong>den</strong>ze elkaar leren kennen.Na de oorlog kreeg Gerrit een functie bij deCCD, later de AID, als controleur. Het boerenbedrijfzou wor<strong>den</strong> beëindigd: de omgeving werdin snel tempo met woningen volgebouwd en deboerderij werd woning. Alleen kleinvee kon ernog wor<strong>den</strong> gehou<strong>den</strong>, meer uit liefhebberij.Van het huis bewoonde de familie Kampmanalleen de rechterhelft, de ruimte links konwor<strong>den</strong> verhuurd. In 1964 begon Gerrit Kampmanin het linker gedeelte een cafetaria. Dit deelvan de Hessenweg was voor Heemse vanoudseen centrum met het gemeentehuis van AmbtHar<strong>den</strong>berg, een tramstation en café Kampman(buurman). Acht jaar lang is er een cafetariageweest en in 1972 werd Gerrit marktmeesterin Har<strong>den</strong>berg.Gerrit en Jeanne kregen tussen 1943 en 1952 zeskinderen, allen dochters. Het betekende eenhuis vol levendigheid en gezelligheid, ondanksde schaarste in de jaren ’50. Ook nadat zij waren‘uitgevlogen’, kwamen zij regelmatig en graagweer even terug naar Heemse, naar het ouderlijkhuis. Gerrit en Jeanne wil<strong>den</strong> ook graag dat hundochters het als een thuiskomen zou<strong>den</strong> ervarenen om dat te onderstrepen noem<strong>den</strong> zij hunhuis: ’t Huys in Heemse, met een knipoog naarde oude havezate, en dat ook gelezen konwor<strong>den</strong> als thuis in Heemse.Gerrit Kampman overleed op 31 maart 1988,zijn vrouw Jeanne enkele jaren later op 17 juli1993. De oudste dochter, ook Jeannet gehetenen in 1968 getrouwd met Cornelis Ros, heeftSoldaat GerritKampman.Advertentie in DeToren 5 februari 1992.Gevelsteen met naam,circa 1980 geplaatst.13korte tijd met haar man de ouderlijke woningbewoond in 1991, mede om dichter in de buurtte zijn van haar zorgbehoevende moeder. Nadathaar al spoedig duidelijk werd dat deze terugkeereen stap terug betekende, werd het huis verkocht.De nieuwe bewoners wer<strong>den</strong> Albert Weitkampen zijn vrouw Erna Harsevoort. Nadat zij hethuis had<strong>den</strong> verbouwd en gerenoveerd, eenproces dat trouwens nog jaren zou doorgaan,trouw<strong>den</strong> zij op 7 februari 1992. Hun vrien<strong>den</strong>groephad bij wijze van grap op 5 februari eenadvertentie in De Toren geplaatst dat op diedatum op Hessenweg 11 de nieuwe cafetaria vanAlbert en Erna zou wor<strong>den</strong> geopend, daarmeerefererend aan de periode dat Gerrit Kampmaner werkelijk een cafetaria had. Om de ‘opening’feestelijk te vieren had<strong>den</strong> zij het huis met vlaggetjes,linten en ballonnen uitbundig versierd.Het werd echter niet weer een cafetaria,maar een voor moderne bewoningingerichte woonboerderij.Aan de linkerkant kon<strong>den</strong> dekamers nog steeds wor<strong>den</strong> verhuurd,terwijl er rondom voldoenderuimte was voor een grote sierenmoestuin met schuurtjes en eenonderkomen voor een fraaie toomkippen. Bij stukjes en beetjes werdhet huis aangepakt en vernieuwd,waarbij zoveel mogelijk verschillendeauthentieke elementen wer<strong>den</strong> gespaar<strong>den</strong> geïntegreerd in het nieuwe geheel: deurenbleken fraaie paneeldeuren te zijn en ook debalkenzoldering werd weer zichtbaar. Zo ontstondvoor de familieWeitkamp, met vijf zonen,opnieuw eenwarm en gezellig thuisin Heemse.Met dank aan:- de families Ros enWeitkamp.


Een woning voor de burgervader- geschie<strong>den</strong>is van de ambtswoning Huize De Peppel -A.C.A. PullenMinister Ter Horst van Binnenlandse Zaken zei eerder dit jaar het een goed idee te vin<strong>den</strong>als gemeenten weer een ambtswoning in gebruik zou<strong>den</strong> nemen voor hun burgemeester.Veel burgemeesters ondervin<strong>den</strong> grote moeite bij een verhuizing naar een andere gemeente enTer Horst wees erop dat daardoor 37 burgemeesters met dubbele woonlasten zaten. Was hetbestaan van dergelijke dienstwoningen vroeger een vanzelfsprekendheid, in de loop der tijd raaktedit uit de mode. Tegenwoordig hebben nog maar 35 gemeenten een dienstwoning voor hunburgemeester. De overige zijn allemaal te gelde gemaakt. Dat scheelde vaak hoge onderhoudskosten.Ook veel burgemeesters wil<strong>den</strong> van de ambtswoning af omdat ze geen vermogen kon<strong>den</strong>opbouwen met een eigen woning. Een burgemeesterswoning kent dus wel degelijk nadelen.Toch heeft dit fenomeen waardevolle en kenmerkende bouwwerken voortgebracht. Huize DePeppel aan de Jan Weitkamplaan in Har<strong>den</strong>berg is zo’n bouwwerk.Gezinsfoto van defamilie Schuite uit1921. V.l.n.r.:burgemeester Schuite,zijn kinderen AlbertJohan Willem,Willemina CorneliaJohanna, Jan WillemPiet en zijn (eerste)vrouw GeorgenettaAntonia RudolphinaBoerrigter.De eerste plannenDe eerste besprekingen overeen ambtswoning in de gemeenteStad Har<strong>den</strong>berg von<strong>den</strong>plaats in 1920. Jacobus WillemCornelis Bloem was destijdsburgemeester. Zijn voorganger,Willem baron van Ittersum, hadmaar liefst veertig jaren lang ditambt uitgeoefend en was al dietijd blijven wonen in HuizeWelgelegen te Heemse. Dezevilla was eigendom van zijnfamilie, de Heemser adel, enwas gelegen in de buurgemeenteAmbt Har<strong>den</strong>berg. Door de geringe afstandtussen Har<strong>den</strong>berg en Heemse had dit nooit totproblemen geleid. Burgemeester Bloem hadechter niet de beschikking over een dergelijklandhuis in of nabij Har<strong>den</strong>berg. Het aanbod van‘representatieve’ woningen was hier bovendienniet groot en dus woonde Bloem met zijn gezinniet binnen de gemeentegrenzen. Dit was ergonpraktisch, vandaar dat Bloem in juni 1920de wens uitte om over te gaan tot de bouw vaneen ambtswoning voor de burgemeester. De wethoudersstem<strong>den</strong> in met dit plan en er werdcontact opgenomen met de provinciale overheid.14Men liet er geen gras over groeien: nog dezelfdemaand volgde een raadsbesluit om over te gaantot de bouw van een burgemeesterswoning. Deraad achtte de bestaande situatie van uitwooningvan de burgemeester en zijn gezin ongewenst enwas van mening dat er geen andere woningenbinnen de gemeente geschikt waren om alsambtswoning te fungeren. De firma Hakkert inDedemsvaart werd gevraagd een ontwerp te makenen op 27 juli werd er al een bouwplan aan deraad getoond. De bouw van de woning zou27.000 gul<strong>den</strong> gaan kosten, terwijl de aankoopvan de benodigde grond geraamd werd op 3000gul<strong>den</strong>. Bloem had voorheen in riante villa’s gewoon<strong>den</strong> hiermee was in de planvorming rekeninggehou<strong>den</strong>. Groot was echter de teleurstellingtoen bleek dat er regels beston<strong>den</strong> voor debouw van een ambtswoning in relatie tot de huurprijsvoor de burgemeester. De burgemeesterdiende een percentage van zijn salaris af te dragenals huur voor zijn ambtswoning. Hoe duurderhet huis, hoe hoger dat bedrag. In het najaarschreven burgemeester en wethouders aan deGedeputeerde Staten van Overijssel (GS) dat zegeen mogelijkheid zagen eene zelfs aan niet meerdan beschei<strong>den</strong> eischen voldoende woning voor deburgemeester te laten bouwen binnen de door deprovincie gestelde grenzen. Het besluit tot debouw van een ambtswoning werd ingetrokken.


Een tijdelijke voorzieningIn 1922 overleed burgemeester Bloem en werdBauke Schuite als zijn opvolger benoemd. Schuitewas tot dan toe gemeentesecretaris van AmbtHar<strong>den</strong>berg geweest. Enkele maan<strong>den</strong> na zijninstallatie overleed zijn vrouw GeorgenettaAntonia Rudolphina Boerrigter. Ze liet haar manen hun vier jonge kinderen achter. Weer bleek ergrote behoefte te bestaan aan een burgemeesterswoningen al snel von<strong>den</strong> er voorbereidingenplaats om gron<strong>den</strong> hiervoor te verwerven. Op6 december 1923 besloot de gemeenteraad om inbeginsel akkoord te gaan met de bouw van eenambtswoning voor burgemeester Schuite. Tweedagen later schreven burgemeester en wethouderseen brief aan GS met het verzoek om zelf dehuurprijs van de woning te mogen bepalen.Men was zelfs bereid om dit verzoek te komentoelichten in een vergadering van GS. Zo makkelijkging dat echter niet. GS bracht weer deberekening, gebaseerd op een verhouding tussende bouwkosten en het jaarsalaris van de burgemeester,onder de aandacht. Bovendien moesthier zelfs koninklijke goedkeuring voor aangevraagdwor<strong>den</strong>. Weer leek er niets van te komen,totdat het huis van Herman Wilhelm Weitkampaan de Gramsbergerweg te koop werd aangebo<strong>den</strong>.Bij dit huis hoor<strong>den</strong> een tuin en een terreinvan ruim acht are groot.Het huis zou men vooralsnogin gebruik kunnennemen als ambtswoning,terwijl op hetnaastgelegen terrein tezijner tijd een nieuweambtswoning gebouwdkon wor<strong>den</strong>. In januari1925 besloot de gemeenteraadom het huis aan tekopen en deze woningna de verwerving te bestemmentot ambtswoningvoor de burgemeester. De aankoop volgde,de gemeente liet de woning opknappen en burgemeesterSchuite verhuisde met zijn gezin naarzijn ‘nieuwe’ ambtswoning.De realisatieZijn verblijf in deze woning was inderdaadvan korte duur, maar niet omdat er naast ditpand een nieuwe burgemeesterswoning verrees.Integendeel, op 6 september 1926 besloot degemeenteraad de ambtswoning aan de Gramsbergerwegmet het bijbehorende terrein al weerte verkopen en een ander perceel aan te kopenvoor de bouw van een burgemeesterswoning.Waarom men van gedachten veranderd was, blijftgissen. Burgemeester Schuite had in die tijdtrouwplannen met zijn nieuwe partner, WilleminaCatharina Kroes uit Zwolle. Wellicht dat zijeen andere locatie prefereerde…Het verworven terrein betrof een perceel hooilandop de Roeterskamp, aan de Kanaalweg inHar<strong>den</strong>berg (de huidige Jan Weitkamplaan).Het was ruim veertig are groot en was voor 170015De Peppel rond 1930.Het pand is nognagenoeg nieuw enwordt aangeduid als‘villa’.De Peppel kort na deoplevering in 1927:de aannemers en hunpersoneel poseren bijde achtergevel.


De installatie van mr.J.A.M. van Oorschottot waarnemendburgemeester van degemeente Har<strong>den</strong>bergin 1945.gul<strong>den</strong> aangekocht vanhet molenaarsechtpaarJan Waaijman enZwaantje Pot en hun(schoon)zus HerminaAleida Pot. Ook GSwas verbaasd over ditbesluit en vroeg daaromnaar de re<strong>den</strong> ervan.Aangegeven werddat de burgemeester,die weduwnaar was, in de loop van het jaar in hethuwelijk zou tre<strong>den</strong>. Omdat de bestaande ambtswoningniet voldoende woonruimte bood vooreen gezin met kinderen, was besloten een flinke,doch niet te dure ambtswoning te stichten.De bouwkosten wer<strong>den</strong> geschat op 9000 gul<strong>den</strong>.Op het aangekochte terrein wilde men behalvede ambtswoning nog een woning laten bouwendie verkocht zou wor<strong>den</strong>, zodat de uiteindelijkekosten van aankoop en bouw geraamd wer<strong>den</strong> op10.000 gul<strong>den</strong>. GS keurde het plan in oktober1926 goed en de bestaande ambtswoning werdverkocht aan Albertus Westerhof uit Baalder,die de woning kon aanvaar<strong>den</strong> zodra <strong>den</strong>ieuwe burgemeesterswoning gereed zou zijn.Het Salland’s Volksblad meldde hierover:Har<strong>den</strong>berg. In de maandagavond gehou<strong>den</strong>spoedeischende raadsvergadering werd besloten totaankoop van grond van de fam. Pot-Waaijman,teneinde aldaar een ambtswoning te bouwen, voorf. 1700,- Verder is het dagelijks bestuur gemachtigdom de thans door <strong>den</strong> burgemeester bewoondewoning te verhuren of te verkoopen. Naar we metzekerheid vernemen is deze woning gekocht door<strong>den</strong> heer A. Westerhof, voorheen hoofd der openbarelagere school te Baalder, voor f. 7500,-Nog datzelfde jaar ontwierp gemeenteopzichteren bouwkundige Jan Breukelman een fraai ogendeburgemeesterswoning. Aan de aannemersHerman Lenters en Jacobus Johannes van <strong>den</strong>Berg, bei<strong>den</strong> inwoners van Har<strong>den</strong>berg, werd debouw gegund voor het bedrag van 6.955 gul<strong>den</strong>.De Har<strong>den</strong>bergers Jan Hindrik Langius enAlbert Lenters stel<strong>den</strong> zich hiertoe tot borgen.Na goedkeuring kon het werk beginnen. Schilder16Jan Hendrik Hemstede verrichtte het glas- enverfwerk. De eerste oplevering diende plaats tevin<strong>den</strong> op 1 juni 1927. Op 25 juli berichttenburgemeester en wethouders aan GS dat detotale kosten van de realisatie van de ambtswoning11.000 gul<strong>den</strong> bedroegen. Kort daarnazal de familie Schuite hun nieuwe onderkomenin gebruik genomen hebben, ook al was nietmeteen alles tot in de puntjes verzorgd. In deraadsvergadering van 26 augustus werd opgemerktdat er nog steeds stenen ston<strong>den</strong> bij deambtswoning, waarvan het wenselijk was dat dezewer<strong>den</strong> verwijderd. Het pand kreeg de naam ‘DePeppel’. Dat betekent ‘populier’. Deze naam werdontleend aan de hoogopgaande populieren rondhet woonperceel.Lang kon de familie Schuite niet genieten vanhun nieuwe woning. Op 21 februari 1931 stierfburgemeester Schuite. Hij was slechts 43 jaargewor<strong>den</strong>. Nu bleek één van de nadelen van hetfenomeen ‘ambtswoning’: het gezin Schuitemoest plaatsmaken voor de nieuwe burgemeester.Twee maan<strong>den</strong> later verhuisde de weduwemet haar kinderen naar Apeldoorn, zodat <strong>den</strong>ieuwbenoemde burgemeester De Peppel konbetrekken. Dit was Christaan Frederik Bramer.Hij werd op 13 april geïnstalleerd als burgemeestervan Stad Har<strong>den</strong>berg. Daarvoor was hijwethouder in Hellendoorn. Hij betrok het pandmet zijn vrouw Janke Tamminga en twee van hundochters. Het jaar erop werd besloten De Peppelaan te sluiten op het waterleidingnetwerk. Dit ophet eerste gezicht weinig omvattende besluit,kreeg nog een staartje. Naderhand was de raadvan mening dat de leiding ‘te luxueus’ was aangelegd.Bij het vaststellen van de jaarrekeningbleek dat onder de aanlegkosten ook de realisatievan een badkamer en het aanbrengen van vijfmarmeren wastafels waren geschaard…Ambtswoning afBij koninklijk besluit van 24 februari 1937 werdBramer herbenoemd tot burgemeester, maar hijkon zijn tweede ambtstermijn niet afmaken. Bijschrijven van de Reichskommissar für die besetztenniederländischen Gebiete van 25 november


1940 werd Bramer met onmiddellijke ingangontslag verleend en werd mr. J.A.M. vanOorschot benoemd tot burgemeester van <strong>den</strong>ieuwe gemeente Har<strong>den</strong>berg, een fusie van degemeenten Ambt en Stad Har<strong>den</strong>berg. JohannesAlbertus Mathijs van Oorschot was een zoon vande Har<strong>den</strong>bergse deurwaarder Gerrit vanOorschot. Hij was getrouwd met Ypina EvertineJonkers en zij had<strong>den</strong> één dochter met de naamBerendine Louise Geesje Jantine. Huize DePeppel werd ook van de nieuwe gemeente deambtswoning voor de burgemeester en dus zouVan Oorschot er zijn intrek moeten nemen.Hij stelde hieraan echter flinke voorwaar<strong>den</strong>.Zo wilde hij dat de woning eerst verbouwd zouwor<strong>den</strong> en dat het perceel voorzien werd van eengarage. Hiervoor was goedkeuring van GS nodigen dus schreven burgemeester en wethouderseen ‘brandbrief’, waarin ze De Peppel eenzodanig architectonisch hopeloos geval noemendat er geen sprake van kan zijn dat de woningkan wor<strong>den</strong> betrokken. Vervolgens wer<strong>den</strong> allenadelen van de woning opgesomd: een ongunstigeligging, nauwelijks zonlicht binnen, kil envochtig, bene<strong>den</strong> is geen enkele gelegenheid omvanuit de kamers naar buiten te komen, dekeuken is een onding, terwijl een serre ten eenenmale ontbreekt. Op de etage zijn vier kamertjes,echter zodanig gebouwd, dat op geen dezer eenbehoorlijk ledikant geplaatst kan wor<strong>den</strong>. Voorkasten is geen ruimte. Men schreef zelfs dat deechtgenote van de vorige bewoner een onherstelbarereumatiek in de woning had opgelopen.De Peppel in hetvoorjaar van 2009:de noordwestelijkegevel.De ambtswoning inde jaren vijftig.17GS ging akkoord met een verbouwing,zij het met een beperktbudget: 1000 gul<strong>den</strong> voor herstellingenen 1500 voor nieuwbouwactiviteiten.Gemeentearchitect ArendKnobbe stelde het bestek op enmaakte een bouwtekening. Dit werdde eerste grote renovatie van DePeppel. Het pand werd aan deachterzijde voorzien van een serreen inwendig von<strong>den</strong> er diverse wijzigingenplaats, evenals aan de raamkozijnen.Na een openbare aanbestedingwerd het werk gegund aande Har<strong>den</strong>bergse aannemer Gerrit Zweers Hzn.Tij<strong>den</strong>s de werkzaamhe<strong>den</strong> bleek dat in de woningeen nieuwe elektrische lichtinstallatieaangebrachtmoest wor<strong>den</strong> en ook wer<strong>den</strong> diversewaterleidingen vervangen. Dit dreef de kostenop tot ver boven de begroting. Daar kwam bij dathet inmiddels winter gewor<strong>den</strong> was. En hoe! Dewinter van 1941/1942 was één van de strengstevan de twintigste eeuw. Van Oorschot had hierflink last van in zijn ambtswoning. Hij schreef:De woning is zodanig gebouwd dat het ondoenlijkis er een twee<strong>den</strong> winter in door te brengen. Het isnl. in deze winter voorgekomen, dat de sneeuw inde kamers, zowel boven als bene<strong>den</strong>, lag. Het huisis waarschijnlijk tengevolge van een verkeerdebouwmethode door en door vochtig, tochtig enkoud en met gewone kachels niet te verwarmen.


De burgemeester was van mening dat de woningalleen bewoonbaar kon wor<strong>den</strong> gemaakt wanneerer een centrale verwarming in werd aangebracht.Dit zou echter meer dan een verdrievoudigingvan de begrote uitgaven betekenen, terwijl volgenshem ook nog eens de indeling van het huiseen grondige wijziging moest ondergaan. VanOorschot besefte dat deze kosten moeilijk tenlaste van de gemeente kon<strong>den</strong> wor<strong>den</strong> gebrachten besloot daarom, overwegende dat deze woningvoor de gemeente een voortdurende belasting is1177 gul<strong>den</strong> aan de gemeente ter vergoedingvan de aangebrachte verbeteringen. De provinciaalcommissaris keurde het goed en nadat op20 augustus van rijkswege medewerking werdverleend, werd de onderhandse transactie uitgevoer<strong>den</strong> verwisselde De Peppel van eigenaar.Korte tijd later, in november 1942 werd VanOorschot op non-actief gesteld en diende hij zichte onthou<strong>den</strong> van iedere ambtsuitoefening. Dedienende burgemeesters wer<strong>den</strong> zoveel mogelijkvervangen door handlangers van de Duitse bezetters.Bij schrijven van 30 maart 1943 van de rijkscommissariswerd Van Oorschot daarom metonmiddellijke ingang uit het burgemeestersambtontheven. De Peppel was geen ambtswoningmeer en Van Oorschot was burgemeester af.De Jan Weitkamplaan,zoals deze er in dejaren dertig uitzag.Links De Peppel.geweest en steeds een duur paard op stal zal blijkente zijn, De Peppel aan te kopen. Hij dacht ditin zijn eentje te kunnen doen, doordat hij alsburgemeester inmiddels vanwege de Duitse bezettingde bevoegdhe<strong>den</strong> van de gemeenteraaddiende uit te oefenen. Op 27 juni 1942 beslootburgemeester J.A.M. van Oorschot om dewoning, plaatselijk gemerkt wijk B, no. 165 mettuin, staande en liggende aan <strong>den</strong> Hoogenweg teHar<strong>den</strong>berg, groot 0.22.30 H.A. te verkopen aande heer mr. J.A.M. van Oorschot voor het bedragvan 6.750 gul<strong>den</strong>. Nadat de commissaris van deprovincie hem vroeg of ook de wethouders hunbenodigde volle instemming aan dit besluitgegeven had<strong>den</strong>, zien we een week later eennieuw besluit genomen wor<strong>den</strong>. De inhoud daarvanis hetzelfde, alleen het bedrag was verhoogd.De twee wethouders von<strong>den</strong> het bedrag te laag enwil<strong>den</strong> de woning verkopen voor 8000 gul<strong>den</strong>.Van Oorschot stemde hiermee in, alhoewel hijhet bedrag wel wat te hoog achtte. Naast ditaankoopbedrag betaalde hij ook nog eens18EerherstelToch kwam in het lot van bei<strong>den</strong> een keer. Directna de bevrijding werd Van Oorschot benoemdtot waarnemend burgemeester en per 1 maart1947 weer tot burgemeester van de gemeenteHar<strong>den</strong>berg. Alles leek weer als vanouds. Tochbleef er iets in de lucht hangen, namelijk detransactie van De Peppel. De gemeenteraad wasvan mening dat, overwegende dat weliswaar dezeverkoop heeft plaatsgevon<strong>den</strong> volgens het in 1942gel<strong>den</strong>de recht, toch niet met de gang van zaken indeze accoord kan wor<strong>den</strong> gegaan omdat hetgevoelen van de gemeenteraad daarover niet konwor<strong>den</strong> ingewonnen en omdat wanneer dit laatstehad kunnen plaats vin<strong>den</strong>, met aan zekerheidgrenzende waarschijnlijkheid gezegd mag wor<strong>den</strong>,dat het perceel niet was verkocht. Gezocht werdnaar een diplomatieke oplossing. Van Oorschotkocht een ander herenhuis aan: Huize Nijenstedein Heemse. Frappant detail is dat dit pand eveneenshad gefungeerd als burgemeesterswoning,zij het van de gemeente Ambt Har<strong>den</strong>berg.In februari 1948 schreef hij de gemeenteraad dathij binnenkort met zijn gezin Huize Nijenstedezou gaan bewonen en dat wanneer de gemeenteraadDe Peppel terug zou willen kopen, hij daartoeonder een aantal voorwaar<strong>den</strong> bereid was.Eén daarvan was dat chirurg Ferry Drijber, aanwie hij De Peppel inmiddels verhuurde, in de


woning mocht blijven wonen totdat er een burgemeesterzou komen die het pand als ambtswoningin gebruik zou nemen. Dat zou, als hetaan Van Oorschot zelf lag, in ieder geval nog tienjaren duren, aangezien hij de gemeente tot zijn65ste jaar als burgemeester hoopte te dienen.Oftewel, hijzelf zou geen intrek meer nemenin De Peppel. In de raadsvergadering van27 februari werd dit aanbod tij<strong>den</strong>s een beslotenzitting - zonder Van Oorschot - besproken.Het Salland’s Volksblad schreef hierover datvoorzitter wethouder Valkman opmerkte dat deraad blij zou zijn dat deze penibele kwestie toteen oplossing zou komen. Met algemene stemmenbesloot de raad vervolgens De Peppel weerals ambtswoning voor de gemeente terug tekopen. Daarna volg<strong>den</strong> felicitaties aan burgemeesterVan Oorschot, die inmiddels ook weerter vergadering was gekomen. De gemeente kochtDe Peppel aan voor 12.900 gul<strong>den</strong>. Dat was deprijs waarvoor Van Oorschothet pand had aangekocht,vermeerderd metde verbouwingskosten.Volgens het raadsbesluitwas deze prijs ver onderde actuele marktwaarde.Men prees daarom dehouding van Van Oorschothierin. Zo kon hetgebeuren dat een paarmaan<strong>den</strong> later een akteverle<strong>den</strong> werd waarin beschrevenwerd dat burgemeesterJ.A.M. van Oorschothet pand De Peppelaankocht van de heerJ.A.M. Van Oorschot.Nogmaals deburgemeesterswoningin de jaren vijftig.De Peppel in hetvoorjaar van 2009:de noordoostelijkegevel.19De Peppel was weer gemeente-eigendom, maarwas nog niet weer een burgemeesterswoning.Van Oorschot bleef, zoals hij hoopte, burgemeestervan Har<strong>den</strong>berg tot aan zijn pensionering in1958. Acht jaren daarvoor was hij voor bewezendapperheid of verdienste tij<strong>den</strong>s de TweedeWereldoorlog onderschei<strong>den</strong> met een medaillevan de ‘Reconnaissance Française’. ChirurgDrijber wachtte de pensionering van VanOorschot echter niet af. Hij verliet De Peppelin de zomer van 1952. De gemeente slaagde ervervolgens niet in om een andere huurder voorhet pand te vin<strong>den</strong> en besloot daarom, na eenjaar van leegstand, de woning in twee gedeeltenop te delen en te verhuren. De bene<strong>den</strong>verdiepingwerd verhuurd aan onderwijzer Klaas Oosterhofen de bovenverdieping aan onderwijzerKornelis Klaas van der Meer, terwijl de garagenog eens afzonderlijk werd verhuurd. In 1957werd Oosterhof als huurder opgevolgd dooronderwijzer Jan Teule. Hij bewoonde het pandslechts kort, want het jaar erop werd JacobusHendrik de Goede burgemeester van Har<strong>den</strong>berg.Hij zou De Peppel als ambtswoning toegewezenkrijgen. De Goede was op 30 augustus1908 te Arnhem geboren en was gehuwd metCornelia Mom. Voordat zij hun intrek kon<strong>den</strong>nemen in De Peppel, moest deze eerst grondigwor<strong>den</strong> hersteld. Het hele huis werd opgeknapt


Een deel van deoriginelebouwtekening(blauwdruk) uit 1926.en gemoderniseerd. De kosten hiervan bedroegen14.000 gul<strong>den</strong>. De gemeente wilde in eersteinstantie De Peppel als een reguliere gemeentewoningonderhands verhuren aan De Goede.Dat bleek echter in strijd te zijn met de gemeentewet.De Peppel kon alleen als huurwoning aande nieuwe burgemeester wor<strong>den</strong> toegewezen,wanneer het pand eerst officieel aangewezenwerd als burgemeesterswoning, dit in verbandmet juridische en financiële consequenties. Op1 augustus 1958 volgde eindelijk eerherstel voorDe Peppel: de gemeenteraad besloot het huisweer aan te wijzen als ambtswoning voor deburgemeester. Burgemeester De Goede bewoondeDe Peppel slechts zes jaar. In 1964 werd hijburgemeester van Hoogeveen. Zijn opvolger, JanSlot, bewoonde het huis nog korter. Hij vertrokin 1968 naar de gemeente Ede.Het einde?20Tij<strong>den</strong>s de ambtsperio<strong>den</strong> van deze burgemeestersviel een belangrijk besluit voor De Peppel.Burgemeester De Goede wilde graag dat dewoning voorzien werd van een nog altijd ontbrekendecentrale verwarming. Als reactie hieropbesloot de gemeenteraad in 1963 de bouw vaneen nieuwe ambtswoning te gaan onderzoeken.Nadat er een rapport was opgesteld, werd in 1965besloten om de bouw van een nieuwe ambtswoningte gaan voorberei<strong>den</strong>. De aanleg vancentrale verwarming in De Peppel zou bijzonderduur wor<strong>den</strong> en bovendien bleef dan de ‘ongeriefelijkeindeling’ van de woning bestaan, evenalsde matige isolatie en de hoge mate van vochtigheid.Centrale verwarming zou slechts eenbeschei<strong>den</strong> resultaat opleveren. Het huis zou erbewerkelijk door blijven. Dat gold ook tenaanzien van het huishoudelijke werk en datterwijl de echtgenote van de burgemeester in eengroeiende en zich ontwikkelende gemeente alsHar<strong>den</strong>berg op representatief gebied bepaaldefuncties heeft te vervullen, welke functies beslagleggen op een gedeelte van haar tijd, die zij aan dehuishouding moet onttrekken. In de raadsvergaderingvan maart 1966 werd de knoop doorgehakt.Besloten werd tot de bouw van een nieuweambtswoning voor de burgemeester. Drie jarenlater was dit huis aan de Willebrandt van Ol<strong>den</strong>burgstraatbijna gereed en stond de gemeentevoor de vraag wat ze zou doen met De Peppel.Overwegende dat de nieuwe ambtswoning bijnavoltooid was, besloot men in maart 1969 huizeDe Peppel openbaar te verkopen. De hoogstebieder bleek de heer Hendrikus Olthof uitBruchterveld. De koop van de voormalige ambtswoningwerd aan hem gegund voor 45.500gul<strong>den</strong>. Vrij spoedig nadat de familie Olthof dewoning betrokken had, werd de Jan Weitkamplaanverbreed en kwam De Peppel aanmerkelijkdichter bij de weg te liggen. De familie Olthofhad het pand enkele decennia in eigendom,totdat het eind 2006 verkocht werd aan dehuidige bewoners, de familie Ten Berge. Zijhebben het pand opgeknapt en zoveel mogelijkin oude stijl gerestaureerd. Dankzij dezerenovatie - nu met goede isolatie - kan de woningweer jaren mee. Toch loopt het voortbestaan vanDe Peppel gevaar. Er staan grootschalige ontwikkelingenop stapel voor de omgeving van deJan Weitkamplaan. Wellicht dat daarbinnen(alsnog) een plek kan wor<strong>den</strong> gegund aan DePeppel en daarmee aan een stukje geschie<strong>den</strong>isvan onze burgervaders.Bronnen:- Gemeentearchief Har<strong>den</strong>berg- Salland’s VolksbladMet dank aan:- Dhr. M.A. ten Berge- Mw. W. Lenters-Tromp


Archeologische vondsten in BaalderH.W.DimmendaalDe Baalder Esch: vaatwerk gevon<strong>den</strong>Begin augustus 1937 werd mij vanwege de Nederlandsche Heide Mij. bericht gezon<strong>den</strong>, datdoor arbeiders, in werkverschaffing aangesteld door het gemeentebestuur van Stad Har<strong>den</strong>bergin een roggeland-esch, de Baalder Esch onder de gemeente Ambt Har<strong>den</strong>berg, eenige oudestukken vaatwerk gevon<strong>den</strong> waren, met verzoek om advies hoe in dezen te handelen.Niet licht zal ik de blijde sensatie vergeten, toen mij voor het eerst enkele dier stukken aardewerkin de kamer van <strong>den</strong> Burgemeester van Stad-Har<strong>den</strong>berg door dezen getoond wer<strong>den</strong>. Wel warendeze vijf potten min of meer geschon<strong>den</strong> en sommigen lagen wel in scherven, maar alle blekenvan dat zeldzame en soms zoo fraaie aardewerk-type te zijn, dat alleen eigen is aan onzeHunnebed-cultuur. In mijn jarenlange omzwervingen op dit gebied was ik tot dusverre nogslechts één of twee keer één enkele scherf van dit maaksel in onze provincie tegengekomen… endaar ston<strong>den</strong> nu in het vrij donkere burgemeester-kamertje vier, vijf pracht bekers stralend voor mij.1937: Trechterbekers uit 3000 voorChr.Een verzameling vanbekers, scherven eneen bijltje, opgegravenuit de Baalder es.Deze bijzondere woor<strong>den</strong> schreef mr. G.J. terKuile senior, voorzitter van de Vereeniging totBeoefening van Overijsselsch Regt en Geschie<strong>den</strong>isen deskundige autoriteit op dit gebied, aanhet begin van zijn verslag over de vondsten in deBaalder es in 1937. Wat ging hieraan vooraf?In augustus 1937 fietste gepensioneerd onderwijzerK. Jongsma, vermoedelijk zo snel mogelijk,naar de Baalder es. Het gerucht ging dat daar eenurn en een stenen bijl waren gevon<strong>den</strong> bij dezandafgraving. Voor het ophogen van de Marschvoerde men vanuit Baalder, met kipkarretjes,zand aan. Meester Jongsma, die altijd zeer geïnteresseerdwas in de plaatselijke geschie<strong>den</strong>is, wassnel ter plekke en zag dat men hier met eenbijzondere vondst van doen had. Hij schakeldede burgemeester in, evenals mr. Ter Kuile. In hetvervolg stond meester Jongsma er elke dag bij alser weer verder gegraven werd. Ter Kuile schreef in1938 over hem: Zoo heeft deze onvermoeide speurderelken dag ter plaatse toezicht uitgeoefend,heeft gezorgd, dat zoo weinig mogelijk zoekraakte of stuk ging, heeft namens de Vereeniging(tot Beoefening van Overijsselsch Regt en Geschie<strong>den</strong>is)de werkers een behoorlijke belooning telkensuitgereikt en heeft de moeizame expediëering bezorgd.21Er kwamen veel voorwerpen aan de dag: in totaaleen 35-tal kommen, bekers, schaaltjes, potjes enzelfs twee flesjes van aardewerk, zogenaamde


kraagflesjes. Verder veel vuursteen, bewerkt enonbewerkt, waaronder zes bijlen.Mr. Ter Kuile kwam al gauw kijken bij de Baalderes. Hij schreef in zijn verslag over de vondsten:De Baalder Esch, gelegen in de oude BaalderMarke, ongeveer een kwartier gaans ten Oostenvan het stedeke Har<strong>den</strong>berg in een langzameglooiing zich plus minus twee meter verheffendboven de omliggende gron<strong>den</strong>, vertoonde tij<strong>den</strong>sde afgraving na een eeuwenlange bebouwing eengeweldige humuslaag, teellaag, van ruim 1 meterdik. Tot op onze dagen had<strong>den</strong> oude beddingenvan de Vecht daar in grillige bochten en over wijdebreedten hun water langs gestuwd, de omgevinguitgehold, het esch-terrein afgerond en er eenbrede veilige waterbescherming omheen gelegd.Na 1901 werd de Vecht op die plaats geheelverlegd, genormaliseerd, en nu werd die hooge eschin maan<strong>den</strong>-langen arbeid verticaals-gewijzeafgegraven en werd het diepliggende witte, onvruchtbarezand, welzand, in kipkarretjes weggere<strong>den</strong>tot opvulling van verlaten Vechtarmen. Enjuist in die diepe, witte zandlagen, dus ongeveer1.85 M onder het maaiveld, maar op zéér ongelijkediepte telkens, wer<strong>den</strong> deze vondstentoevalligerwijze blootgelegd.Naast achtien aardewerkscherven uit de ijzertijd(800 - 12 voor Chr.) bleek het dat men hier vandoen had met aardewerken potten, schalen,Niet alle kommenwaren versierd. Dezevondst werd lange tijdbewaard in hetProvinciaal OverijsselsMuseum in Zwolle,tegenwoordig in hetProvinciaal ArcheologischDepot inDeventer.Deze fraaie ‘amfoor’,vroeg-Havelter stijl,werd ook gevon<strong>den</strong>in de Baalder es.wer<strong>den</strong> niet gevon<strong>den</strong>. In de Trechterbekerperiodewerd echter ook begraven in zogenaamdevlakgraven zonder een stenen grafkamer. Als bijgavekreeg de dode vaak eten en drinken meevoor de reis naar het hiernamaals. Het gevon<strong>den</strong>aardewerk wijst op deze manier van begraven.Daar het een ruwe, verticale afgraving betrof engeen voorzichtige, wetenschappelijke opgraving,wer<strong>den</strong> er verder geen sporen van bewoningaangetroffen. Algemeen is uit Drenthe bekenddat de Hunebedbouwers aldaar op de hoogstezandgron<strong>den</strong>, die toen nog vruchtbaar en nietverzuurd waren, woon<strong>den</strong>. Daar maakten zijdoor ringen en kappen van het oerbos openplekken om te boeren. Ze had<strong>den</strong> enige kleineakkers en wat vee, dat ze in de bossen lietenlopen, zodat daarin kleine halfopen plekkenontston<strong>den</strong>. Misschien was de hoogte langs deVecht, waarop later de Baalder es werd aangelegd,ook zo’n woonplek.flesjes en bekers uit de Trechterbekerperiode,3400 - 2900 voor Christus, ook wel de Hunebedtijdgenoemd. Grote of kleine keien, die afkomstigzou<strong>den</strong> kunnen zijn van een hunebed,22Twee jaar eerder, in 1935, waren ook al pottenen urnen gevon<strong>den</strong> in Baalder bij de afgravingvan een aangrenzende es iets oostelijk van devindplaats in 1937. Omdat de arbeiders er geenbeloning voor kregen werd het vaatwerk achteloosweggegooid en in stukken gesmeten. Slechtséén enkele gave gladwandige pot met veertienstempelindrukken bleef behou<strong>den</strong>. Het was eenkogelpot. Zo’n pot is bolvormig en heeft geen


pootjes. Kogelpotten wer<strong>den</strong> vanaf 800 na Chr.tot in de volle middeleeuwen in iedere huishoudinggebruikt om in te koken. Zou<strong>den</strong> er in detijd van Karel de Grote dan ook al mensen zijngeweest op de plaats van de latere es van Baalder?1978: Vondsten uit 800 na Chr.Op 4 april 1978 kwam er duidelijkheid. MachinistH.J. Doldersum vond op de grote es enigescherven bij het graven van een wegcunet in deaan te leggen woonwijk Baalder De aannemermeldde de vondst bij de gemeente Har<strong>den</strong>berg,die de Rijksdienst voor het OudheidkundigBodemonderzoek inschakelde. Er volgde eennoodopgraving. Een boeiende aangelegenheid.In het algemeen gaat zo’n opgraving als volgt:Eerst wordt door een graafmachine met grotehappen de bovenste, donkere teeltlaag weggehaald.Dichter bij de ‘gevoelige laag’ wordt onderleiding van een archeoloog of een andere deskundige,met een scherpe schop en een schoffelvoorzichtig dunne plakjes aarde verwijderd totop de harde ondergrond, die nooit vergraven is.Heb je geluk met zo’n opgraving dan zie je grijsachtigevlekken in het gele zand. Ooit is daar eengat gegraven. Heb je heel veel geluk dan vormendie vlekken een patroon. En dat geluk had menbij deze noodopgraving. De vlekken bleken ooitgaten geweest te zijn waarin men de dragendepalen van het dak van een huis had geplaatst.Door de eeuwen heen waren in de zure grond derestanten van de palen geheel verdwenen en inde gaten was zand en humus gerommeld. Uitdeze grijze verkleuringen viel een huisplattegrondaf te lezen.De lengte van dit huis bedroeg 24 meter en debreedte varieerde van 5 tot 7 meter. Helaas hadde machinist de noordwestelijke hoek iets te diepuitgegraven toen hij met het uitgraven van de wegbezig was. Daardoor waren op die plaats niet ofnauwelijks paalsporen aanwezig. Volgens provinciaalarcheoloog dr. A.D. Verlinde had dit huisgeen dragende binnenpalen. De wandpalen dierechtop in de grond ston<strong>den</strong> moeten het overhangendedak hebben gestut. Verlinde dacht tedoen te hebben met een boerenplaats uit deKarolingische tijd, dus omstreeks 800 na Chr.,vooral ook door vondsten rond deze huisplaats.De constructie van een Karolingische boerderijwas meestal van vrij licht houtwerk. Het dak waswaarschijnlijk gedekt met riet, stro of plaggen.Tussen de wandpalen was vlechtwerk aangebracht,bestreken met leem. Men liet het dakoversteken, omdat opgedroogde leem door regenmeteen weer zacht wordt. In tegenstelling totandere vindplaatsen elders in Nederland vondmen hier in de paalgaten van de boerderij vrijveel brokjes leem en houtskool terug. Dit wektede indruk dat de boerderij was afgebrand, waarbijeen deel van de leem van de zijwand werdgebakken.Hoe moeilijk de interpretatie van paalgaten enandere grondsporen is, blijkt wel uit het feit datprofessor dr. H.T. Waterbolk uit Groningen,expert op het gebiedvan prehistorische enmiddeleeuwse huisplattegron<strong>den</strong>,uit dezelfdesporen niet één gebouwreconstrueerde, maarwel twee boerderijenen één schuur. In zijnvisie was de grootsteboerderij over de afgebrokenkleinere boerderijgebouwd. Desporen van de schuur lagen er in het mid<strong>den</strong>dwars door. Aan de zuidkant van het huis wer<strong>den</strong>nog sporen aangetroffen van onder andereenkele schuurtjes, afvalkuilen, een plankenomheining voor vee van circa 15 bij 11 meter eneen ongeveer 2 meter diepe waterput. De putwandwas een uitgeholde boomstam, waarvan detwee helften tegen elkaar geplaatst waren.Om te ontdekken uit welke tijd deze vondstenstam<strong>den</strong>, wer<strong>den</strong> de afvalkuilen onderzocht diehet dichtst bij de boerderij lagen. Tegenwoordigzou men zeggen: Toon mij uw vuilniszakken en ikzal zeggen wie gij zijt. In de kuilen vond men23Deze stijlwandigeemmer van gla<strong>den</strong>vrij dunwandigdonkergrijs tot zwartaardewerk, werd in1937 aangetroffenonder de Baalder esen is gedateerdtussen 3400 en 2900voor Chr.


scherven van handgemaakte aardewerken potten,voor een deel vermoedelijk kogelpotten.Slechts 1% van de vondsten betrof geïmporteerd,hardgebakken, geelachtig aardewerk, zogenaamdBadorf aardewerk afkomstig uit de omgeving vanKeulen. Men lette bij het zoeken ook op de kleintjes:in een van de afvalkuilen vond men eenklein, zilveren muntje zonder sporen van slijtage.Het was een <strong>den</strong>ier van Lodewijk de Vrome(814 - 840), de enige die in Overijssel gevon<strong>den</strong>was. De afvalkuil was dus na 814 (nog) in gebruik.Andere vondsten waren een weefgewicht, tweespinklosjes, enkele glazen kraaltjes, ijzerslakken,ijzeren voorwerpen zoals een speerpunt en tweemesjes en de resten van een maalsteen van basaltlavauit de Eifel. Volgens Verlinde en Waterbolkwerd deze boerderij, gezien het bodemprofielmet loodzand en oerbanken, omstreeks 800aangelegd in een golvend heidelandschap. OokWaterbolk plaatste alle sporen in het einde vande 8ste eeuw en in de 9de eeuw.1983: gebouw uit 900Deze kom van gla<strong>den</strong>vrij dunwandigokergeel-grijsaardewerk, metstandring, bezit eensobere versiering vanhorizontale en verticalesteekgroeflijnen.24Op 24 januari 1983 werd aan dr. A.D. Verlindegemeld dat er in een bouwput op de Baalder esbij de Woerte ook oude bewoningssporen warengevon<strong>den</strong>. Toen alle vlekken van opgevulde paalgatenwaren blootgelegd en opgemeten, blekendit de grondsporen van een gebouw van ongeveer5 meter breed en minimaal 17 meter lang tezijn. Een klein deel van de plattegrond bleefverborgen onder het zand, omdat niet buiten debouwput gegraven mocht wor<strong>den</strong>. De paalgatenlever<strong>den</strong> geen goed dateerbare vondsten op. Inde gestorte grond van de bouwput vond menechter wel overblijfselen, uitsluitend uit deKarolingische tijd. Van voor tot achter had<strong>den</strong>onder de nok van het huis of de schuur eenzestal zwaardere palen gestaan. Het ging dus omeen twee-schepig gebouw. De afstand tussen dezepalen bedroeg ongeveer 3 meter. De lichtere enminder diep geplaatste wandpalen ston<strong>den</strong> ongeveeranderhalve meter van elkaar. Vermoedelijkwaren bij het uitgraven van de bouwput, vóór demelding, sporen vernietigd. Dr. Verlinde dateerdedit gebouw in de (laat-)Karolingische tijd,ongeveer 900 na Chr.1978: boerderij uit 1100Aan de oostzijde van de Baalder es werd bij hetuitgraven van een nieuwe baan voor een aan teleggen straat in 1978 nog een huisplattegrondontdekt. De lengte bedroeg ongeveer 18 meteren de breedte 7 meter. Volgens onderzoekersA.G. Kleinjan en V.T. van Vilsteren leek het eropdat deze boerderij, gezien de grootte van de paalgaten,van zwaarder materiaal gebouwd was dande gebouwen die hiervoor zijn beschreven. In depaalgaten waren onverbrande leembrokken vande vloer terecht gekomen. Afvalkuilen wer<strong>den</strong>niet gevon<strong>den</strong> maar wel een 2 meter diepe waterput.In de paalgaten vond men ook enkele schervenvan keukengerei: stukken van kogelpotten enéén grote, beschilderde rand van een zogenaamdePingsdorfpot.Pingsdorf aardewerk is gemaakt op een draaischijfen hardgebakken. Het heeft een geelwitte,grijze of paarse kleur. Het is versierd met strepen,komma’s, stippen of andere eenvoudige motieven,die met ijzeroxideverf zijn aangebracht. Ditaardewerk werd in veel centra in Noordwest-Europa geproduceerd van ongeveer 900 - 1200.In de opgevulde waterput wer<strong>den</strong> scherven van


Paffrath kogelpot-aardewerk gevon<strong>den</strong>. Dit ishandgevormd, grijs, blauwig tot zwart onversierdaardewerk, dat ten noordoosten van Keulengemaakt werd van 1100 - 1250.1980: Scherven uit 1400In het voorjaar van 1980 wer<strong>den</strong> opnieuwvondsten gemeld in de nieuw aangelegde wijkBaalder. Ongeveer 100 meter oostelijk van devorige vindplaatsen bespeurde men in een vlakvan 10 x 30 meter een groot aantal paalsporen engreppels met scherven. Duidelijke structuren alsboerderijen of schuren waren niet te herkennen.Vermoedelijk had<strong>den</strong> die gebouwen in de onmiddellijkeomgeving gestaan. De gevon<strong>den</strong>scherven waren vooral van blauwgrijs aardewerken enkele van rood aardewerk. Men schatte datde gevon<strong>den</strong> bewoningssporen uit de 14de of15de eeuw dateer<strong>den</strong>.Deze fraai versierdeslanke, scherpgeprofileerde,hooghalzige bekeris een goed voorbeeldvan de Trechterbekercultuur.Verhuizing van hoog naar laagDe conclusie van Kleinjan en Van Vilsteren is datde boerderijen in dit gebied zich steeds verdernaar het lager gelegen oostelijke deel van Baalderverplaatsten. Het hoogste deel, waar rond 800 deeerste boerderijen ston<strong>den</strong>, werd op <strong>den</strong> duurpuur akkerland en door de latere plaggenbemestingeen hoge es: de Groote Esch. Alle opgravingenoverziende, lijkt het er op dat er vanaf dehunebedtijd, dus vanaf ongeveer 3000 voor Chr.tot he<strong>den</strong>, met eventuele onderbrekingen, mensenhebben geleefd in Baalder.De ijstij<strong>den</strong> en de VechtIn de voorlaatste ijstijd (180.000 - 130.000 voorChr.) schoof een honder<strong>den</strong> meters dikke laagijs vanuit het noor<strong>den</strong> over het oosten en mid<strong>den</strong>van ons land. Dit ijs stuwde grote bergenaarde voor zich uit. Er vorm<strong>den</strong> zich heuvels zoalsde Veluwe, het Montferland, de UtrechtseHeuvelrug, de Lemelerberg, de Holterberg en deOost-Twentse heuvels. Toen het klimaat ietsmilder werd, begon het ijs te smelten en kwam erveel gletsjerwater vrij. Een tijdlang bleef de ijslaagliggen op de huidige provincie Drenthe. De hogemuur van ijs liep toen ongeveer tot de huidigezuidgrens van deze provincie. Het smeltwater vandit ijs en dat uit zuidelijker gebie<strong>den</strong> stroomdevoor deze ijsmuur langs naar het westen in brede,kronkelende en vlechtende rivieren. Zo ontstondhet oerstroomdal van de Vecht met een breedtevan wel tien kilometer. Er volgde een warmereperiode en uiteindelijk smolt al het ijs.Het ijs van de laatste ijstijd (110.000 - 12.000voor Chr.) bereikte ons land niet, maar welwaren er toen perio<strong>den</strong> dat het hier een grotepoolwoestijn was met soms enorme, ijzige zandstormen.Dit zand vulde de diepe dalen van derivieren op en legde dikke pakketten zand overhet land. Aan het eind van deze koude periodewerd het weer zo warm dat er bomen en krui<strong>den</strong>kon<strong>den</strong> groeien.Rond 10.000 voor Chr. kwam er nog eenmaaleen periode van enige eeuwen met extremedroogte en kou. De bossen stierven of brand<strong>den</strong>af en vanuit de droge bedding van de Vecht stoof25


het zand op de wal. Zo ontston<strong>den</strong> overal opbeide oevers zandduinen op het dekzand en konheel veel later de naam Har<strong>den</strong>berg ontstaan.In het museum van Har<strong>den</strong>bergDat er door de tij<strong>den</strong> heen langs de Vechtoeversen net daarbuiten menselijke activiteiten waren,is goed te zien in het kleine museum van Har<strong>den</strong>berg.Hier liggen veel losse vondsten tentoongesteld,voorwerpen uit een ver verle<strong>den</strong> dietoevallig ontdekt wer<strong>den</strong> zonder dat er sprakewas van enig archeologisch onderzoek. Als we inde omgeving van stad Har<strong>den</strong>berg langs <strong>den</strong>oord- en zuidkant van de Vecht gaan, komenwe langs verschillende vondstplaatsen. De daargevon<strong>den</strong> voorwerpen komen uit een periodevan 5.000 - 12 voor Chr. In het museum zijno.a. te zien:- uit de Rheezerbelten: een klopsteen- uit Heemse: een schraper en een hamerbijl- uit Collendoorn: een hamerbijl van diabaas- uit Oud-Lutten: een stenen bijl- uit het Engelandse bos: klingen en een schraper- uit Radewijk: een geröllkeule (rolsteenhamer)- uit Gramsbergen: een klopsteen- uit de Vecht: een strijdhamer- uit de es van Baalder: een stenen bijl- uit Brucht: een kookpot- uit Bruchterveld: een stenen bijl- uit Bergentheim: een hamerbijl en eenstrijdhamer- uit Mariënberg: o.a. een kleine maquette vanopgravingen10.000 jaar menselijke activiteitDoor zorgvuldig archeologisch onderzoek entoevallige vondsten is aangetoond dat in dedirecte omgeving van de stad Har<strong>den</strong>berg alV.l.n.r.: Een kraagflesjemet een vrijregelmatig boldubbelkonischlichaam, eenonversierdtrechterbekertje vanoverwegend grijsaardewerk metcylindrische hals eneen onregelmatiggevormd kommetjemet vlakke bodem eniets naar binnenbuigende rand vanruw grijs aardewerk.26bijna 10.000 jaar lang mensen langs de Vechtzijn getrokken en er in sommige tij<strong>den</strong> hebbengewoond. Net als nu ken<strong>den</strong> deze mensen goedeen slechte tij<strong>den</strong>. Wat ons tastbaar verbindt methen zijn slechts bodemverkleuringen en enkelevoorwerpen. Duizen<strong>den</strong> jaren lang hebbenmensen hier meer en meer vat proberen tekrijgen op de natuur. Uiteindelijk heeft ditgeleid tot onze huidige woonomgeving.Bronnen:- R. van Beek en A.G. Kleinjan: Vroegmiddeleeuwsaardewerk uit Baalder, gem.Har<strong>den</strong>berg, (Ov.) uit het tijdschrift Westerheem,XXIX-6, 1980- Mr. G.J. ter Kuile sr.: De praehistorischevondsten te Har<strong>den</strong>berg 1937 uit Verslagenen Mededeelingen van de Vereeniging totBeoefening van Overijsselsch Regt enGeschie<strong>den</strong>is, 54-ste stuk, tweede reeks -dertigste stuk, 1938- L.P. Louwe Kooijman en anderen: Nederlandin de prehistorie, 2005- M. Rappol: In de bodem van Salland enTwente, 1993- Theo Spek: Het Drentse esdorpenlandschap,2004- A.D. Verlinde: Karolingische bewoning teBaalder, gem. Har<strong>den</strong>berg (Ov.) uit WesterheemXXXII, no. 1, 1983- A.D. Verlinde en R.R. Newell: A Multi-Component Complex of Mesolithic Settlementswith Late-Mesolithic Grave Pits atMariënberg, Overijssel uit Het zandeilan<strong>den</strong>rijkvan Overijssel, 2006- A.D. Verlinde en H.T. Waterbolk: Eenherinter-pretatie van de Karolingische grondsporente Baalder (Ov.), WesterheemXXXII, no. 6, 1983- V.T. van Vilsteren en A.G. Kleinjan: Ondergedokenen opgegraven in Baalder uitVan Beek en land en mensenhand, 1985Met dank aan:- Mw. J. Jansen, medewerkster van Het ProvinciaalDepot voor Bodemvondsten Overijssel ‘A.D.Verlinde’, te Deventer


De parabel van olde AlbertJ. Waterink(1890-1966)Onder deze titel heeft dit verhaal in januari 1962 in het ‘Kerkblad van Overijssel’ gestaan inde vorm van een brief die de bekende professor Waterink schreef aan een vriend op 2 januari1962. Hij haalt daarin een voorval aan uit zijn prille jeugd en noemt het een parabel die, zoverzekert hij: ‘vrijwel precies zo gebeurd is als ik het beschrijf’.De voorouders van Jan Waterink komen uit het gebied rond Har<strong>den</strong>berg. Jan is geboren in 1890in Den Hulst (O), waar zijn vader Hendrik Waterink godsdienstonderwijzer was. Het gezinverhuisde naar Mariënberg en Jan ging als zesjarige jongen naar de christelijke school aan deLage Doelen in Har<strong>den</strong>berg. In 1962 schreef hij:Iedereen in het Saksische land in de buurt vanhet door Ulfers bekend gewor<strong>den</strong> Oostloornweet wat een koehierde is. Dat is de koeherderdie op de gemeenschappelijke gron<strong>den</strong> van hetdorp de koeien weidt en bewaakt. Met zijn hondals gezelschap brengt hij ganse dagen door in hetvlakke veld rond de Overijsselse Vecht. En gehebt alle kans dat die hond ‘Siep’ heet. Wantnatuurlijk moet de hond een naam hebben dieanders is dan die van een koe; en geen boer zalzijn koe ‘Siep’ noemen.Rond het begin van deze eeuw was AlbertOverweg de koehierde in het gebied tussenRheeze en Brucht. Ik heb hem goed gekend. Ookherinner ik mij nog heel goed een typische eigenaardigheidvan hem. Hij zei namelijk weinig uiteigen beweging, meestal antwoordde hij slechtsop vragen en opmerkingen. En als hij danantwoord gaf, leidde hij dat in met : ‘Hè joa.’‘Mooi weertje vandaag, Overweg.’‘Hè joa, mooi weer.’‘Ga je binnenkort ook aan de andere kant van deVecht wei<strong>den</strong>?’‘Hè joa, ni-je wekke.’ Natuurlijk sprak Overweggeen ‘hoog Hollands’. Hij heeft nooit in zijnleven ‘volgende week’ gezegd. Maar een enkelekeer sprak Albert Overweg meer dan een simpelantwoord. Overweg liet zijn koeien grazen aan deRheezer kant van de Vecht. Ik was een jongenvan een jaar of elf. Van het huis van mijn oudersnaar een oom en tante in Rheeze was de weg nietlang als je aan de oever van de Vecht je kousen enschoenen uittrok en door het ondiepe waterwaadde. Maar dat kon alleen als het water erglaag was. Heel vaak ging het niet en bovendienkon het lang niet overal. Je moest de plekjesweten waar de ondiepten waren. Deze keer konhet en ik kwam bij Rheeze.Toen Albert Overweg mij zag, groetten wij elkaar.Hij begon opeens te praten. Hij kende mij omdatmijn vader en hij elkaar goed ken<strong>den</strong>.‘Zo, mien jonge, ik bin bliede da’k oe zie. Ze zegtda’j domeneer wilt wör<strong>den</strong>. En now mu’k oe watzeggen. ‘k Heb ‘r lange over noa edacht, maarumda’k ow va graag magge, wil ik tegen oe nietzwiegen. Ik wil niet aans as oe vertellen van mienwark. Dat kan ik doen umda’k maar een gewonekoehierde binne want doarum heb ik zovölleverstaand van domeneerswark. Het zwoarste van’t wark van een koehierde is um de koppel koenebi-j mekare te hol<strong>den</strong>. ’t Is helemoal gien kunstum hier tachtig koene bi-j mekare te hebben,maar de kunst is um te zörgen dat ’t een kudde is.En dat is ’t wark van mi-j en Siep. Joa, zonder dehölpe van Siep zol ik ’t niet an kunnen, wantsoms begrep Siep de koene better as ikke.Hi-j kek mi-j an as ik domme dinge wil doen.Net as of e zeggen wil: ‘Ie bint now wel de herderen ikke maar een herdershond maar ie bint tochdom, baas, a’j dit keer niet doet wat ik <strong>den</strong>ke dat‘r gebeuren mut.’‘Ik zal oe is wat vertellen van Siep. Verle<strong>den</strong>noajoar wol ik met de koene noar de overkaante.27Fragment van eenschoolfoto. De nogzeer jeugdige JanWaterink, ca. 1902.


Prentbriefkaart vanwa<strong>den</strong>de koeien bij deVecht, anno 1915.Toen was ’t hoog water en ze mossen een endtiezwömmen. Maar ik kon ze niet in ’t water kriegen,die koene. Die gundse bloarkop, doarveuran, is altied arg gewillig, maar hi-j deud hetniet. Toen kwaamp Siep noar mi-j toe en hi-j blaftenen leup een ende stroomop. De koene leupenachter hum an en doar, een ende stroomop, gungde bloarkop veurop en alle koene zwöm<strong>den</strong> opdie stee rustig deur de Vechte. Ik hebbe nooit helemoalebegreppen woarum ze d’r doar wel deurgungen. Totdat ik ’t aander veurjoar, toen ’twater gung zakken, zagge wat ik veur die tied nieteweten hebbe.’‘Op die plase woar ik de koene d’r deur woldrieven, was een fosse prikkeldroad an espuuld,dat achter een paar poalties was blieven hangen.Het mut argens bovenstrooms lös eraakt ween.Joa, mien jong, soms wet een koppel koenebetter wat goed veur heur is as de herder. Ik passeal viefenveertig joar op de koene maar ik lere nogelke dag van Siep en ok van de koene. Joa, diebieste, zi-j hebt allemoale heur eigen meniere vandoen. Ziej’ die ginne bleskop? Die graast altiednet zo’n elle of twintig, dartig, opzied van de kudde.Altied ’n bettie in de ienzaamheid.A’j hum d’r bi-j wilt jagen is ’t net of e tussende aandere koene gien vretten lust. As e maarallennig is dan hef e ’t best noar de zin. Soms geefik hum de kaans um helemoal achter teblieven. Dan loat ik hum dus zien gang goan,maar och dan duurt ’t niet lange of hi-j kompweer in de buurte van de aandern. In ieder gevalweet ik wel da’k tegen Bleskop gien geweld mutgebruken. En ziej’ die zwartbonte doar met zieniene of estötten heurn? Joa, da’s een raar dier.Het vechten zit ‘m in de botten. Soms gef e eenkoe die te dichte bi-j hum komp, zomaar ’n stötin de ribben. Dan <strong>den</strong>k ie: wat döt die in eenkudde? Maar bi-j gevoar dan is e ok veuran.Pas kwaamp de börgemeister met twie jachthondehier langs stoeven. Nou, toen ha’j drekt’t vee op’n biestern. Maar de zwartbonte met zieniene heurn vleug d‘r drekt op of en as ik niettussenbeide kommen was had ’t er veur de börgemeisteren zien beide honde niet best uut eziene.Ik zegge tegen de börgemeister: Koene bint netmensen, lastig in de karke, maar ie mut ze niet ande karke kommen. En ziej’ dat kleine rooigiendoar? Die mark ie hoaste nooit. Die löp altiedmaar nerig te grazen en wet overal grös te vin<strong>den</strong>,zölfs op’t heideveld. En wa’j niet zult gleuven,zi-j gef best melk en hef ’t hoogste vetgehalte vande hele koppel. Zo ku’j weer zien, mien jong dat‘r niet allennig ‘stillen in <strong>den</strong> lande’ bint maar okstillen in de kudde.’28


Ik vroeg: ‘Maar Overweg, waar heb je nou demeeste last van?’‘Hè joa, met drie soorten, mien jong: met dehardlopers, met de achterblievers en... metmi-jzölf. Kiek, as de dag komp dat ik gien lastmeer hebbe met mi-jzölf en a’k <strong>den</strong>ke da’k Siepnie meer neudig binne, dan mu’k zien da’k op‘naandere meniere an de kost komme. Maar veurien ding bin ik God dankbaar, elke dag weer,want as ik hier niet was, zol ’t op de lange duurmis goan met de kudde. Dan was ’t noa ’n zettiengien kudde meer, maar ’n troep löslopendekoene. He’j mi-j nou begreppen mien jong?’Ik zei: ‘Ja, ik <strong>den</strong>k ’t wel, Overweg, maar wie is inde kerk Siep, want dat begreep ik niet goed’.Toen zei Overweg: ‘Hè joa, da’s een goeie vroage.Siep betekent heel völle veur de koene. Ie kunthum vergelieken met een wieze olderling.’Overweg overzag voor de zoveelste keer zijnkudde. Hij sprak Siep aan, maakte een gebaar inde richting van een zwervende koe en Siep haaldehet dier terug. De koe had direct gevoeld dat hetde hond menens was.‘Now jong’, zee Overweg, ‘a’j later domeneerbint, <strong>den</strong>k dan nog is an de olde Albert.’Met dank aan:- J. Woertel-van der Veen, Radewijk(prentbriefkaart)- E. Wolbink, Har<strong>den</strong>berg (fotografie) Vandage an de dagkrie’j gien nattevoeten meer a’j deVechte overstikt methet Marskampveertussen Banthem enRheeze.29


STEPHANOTENNieuwe le<strong>den</strong>Apeldoorn, E.M. van, Laan van de Bork 772, 7823 RT EmmenBeter Wonen Vechtdal, Stelling 7, 7773 ND Har<strong>den</strong>bergBos-de Groot, B., Bergweg 21, 7731 AD OmmenCafé Den Her<strong>den</strong>bergher, Oosteinde 32, 7772 CB Har<strong>den</strong>bergDorman, H.J.R, Kerkstraat 15, 7671 HE VriezenveenGroot, H. de, Atalantaberm 38, 3994 WB HoutenHeerkes, H.J., Arturo Toscaninistraat 1, 7558 DZ HengeloHekman, G., van Rechterenallee 68, 7773AN Har<strong>den</strong>bergHulzebosch, A., Jachthuisweg 7, 7798 CN CollendoornJeurink, G., Verlengde Broekdijk 20, 7694 TG KloosterhaarJonker, P., Karspelstraat 29, 9791 EH Ten BoerKedde, M.D., Lin<strong>den</strong>laan 9, 7771 DS Har<strong>den</strong>bergKleefmann, F., Caro van Eijkstraat 4, 7608 NH WageningenMulder, J., Marsstraat 34, 7782 RK De KrimNijzink, J.A., Lijsterlaan 24, 3853 TC ErmeloNoppers, J.H., Saturnusstraat 28, 7771 XW Har<strong>den</strong>bergOlthoff, B., Knopkruid 19, 7772 LS Har<strong>den</strong>bergPraag, A.M. van, Klinkerweg 21a, 7772 SJ Har<strong>den</strong>bergPullen, D., Muntzmate 24, 804 LE ZwolleRolleman, G., Baalder Esch 36, 7772 JV Har<strong>den</strong>bergRooth, H.M., Wisseling 17, 7701 LK DedemsvaartSchoemaker-Meier, D., J. Vermeerstraat 66, 7771WP Har<strong>den</strong>bergVeen, J. van der, Lageweg 8, 7772 LS HoogewegVeldsink, H.J., Loozermars-Noord 14, 7782 EJ GramsbergenVries-Jonkeren, J. de, Brinkberg 13, 7772 EZ Har<strong>den</strong>bergWeitkamp, S.G., Pal Maleterweg 25, 2033 BK HaarlemWevers, H.J.P., Nachtegaalstraat 34, 7771 CB Har<strong>den</strong>bergWeitkamp, R., Granpre Molierestraat 16, 3822 EV AmersfoortZweers, D.A., J. Vermeerstraat 40, 7771 WN Har<strong>den</strong>bergNieuwe aanwinsten (boeken)- Har<strong>den</strong>berg in oude ansichten- Toen geluk nog heel gewoon was- Jaarboek 2008/2009 van de vereniging Heemkunde Ootmarsum- Jaarboek CBG 2008 (Genealogie en de Canon)- Als de Rodo<strong>den</strong>dron bloeit - het leven van Jan en Geertje Kampman-Herbert- Sallandse wijshe<strong>den</strong>- Van Stoomtram tot DVM - over het tramvervoer in N.O. Overijssel en Drenthe- Aleida’s Kramer Stichting, van mevr. Pouwels-Bos- Jaarboeken Christelijk onderwijs 1967 en 1968 en Wegwijs in Har<strong>den</strong>berg,van J. Boschma- Geen dag zonder gedicht, 365 gedichten uit Overijssel- Avereest in oude ansichten- Ste<strong>den</strong> en dorpen in Overijssel (stadsvernieuwing en verstedelijking)- Geschie<strong>den</strong>is van de waterschappen in Noord-Oost Overijssel en 25 jaar waterschapde Bovenvecht (delen 2 t/m 7, 9 en 10), van de erven Waterink te Gramsbergen- Mijn succes, Jan de Wilde- Klederdrachten, een reis langs de levende streekdrachten van Nederland,van H. Roelofs te Doorwerth- Thesaurus van Gramsbergen, catalogus venduehuis Zwolle, 27 november 1998- Op zoek naar de bronnen van de Vecht- Saksers onder het Duitse juk, 2e druk- In de mist van het schimmenrijk - fragmenten uit het oorlogsdagboek van Karel R.- Veldwachter van Laar- Dr. Starings almanak van <strong>den</strong> Overijsselsen Landman, 1906 en 1952- Bijbel in de NBG vertaling, het NT, met kanttekeningNieuwe aanwinsten (overige)- Ansichtkaart “Jeugdherberg ’t Weidehuis Heemse’, van W.J. de Nooij- De strijdkreet 1952, tijdschrift auto- en motortechniek okt. 1969, tijdschriftwaterschappen 1982, van fam. Koldijk- Beginatlas Nederland, 15e druk, atlas Nederlands Indie 1923 en Nederland 1923- Ca 40 boeken van S. Ulfers (alle/meerdere drukken en uitgaven tussen 1903 en 1984van Oostloorn, Harro Walter en enkele andere boeken), van Dhr. Hartong- 14 Boeken rond cultuurhistorisch uitgaan in Overijssel en Nederland, van fa. Sickman- Uit de nalatenschap van ons erelid C. Lina, ca 4 meter archivalia.ACTIVITEITEN 2009Eerste halfjaar* 16 maart werd onze algemene le<strong>den</strong>vergadering gehou<strong>den</strong> in Zaal Mulder. Er was een grote opkomstvan 130 le<strong>den</strong>. De jaarrekening 2008 en de begroting 2009 wer<strong>den</strong> goedgekeurd. De vergadering gingakkoord met het voorstel om de contributie met ingang van 2010 te verhogen naar €17,50 i.v.m. het feitdat de nieuwe <strong>Rondom</strong> <strong>den</strong> Her<strong>den</strong>bergh in groter formaat en kleur is verschenen. De redactiewerkgroepkon het fraaie eerste exemplaar overhandigen aan oud-secretaris en erelid Wim Meier. De werkgroep dialectgaf een wervelend optre<strong>den</strong> met sketches in onze mooie Saksische spreektaal.* 23 april had<strong>den</strong> we de jaarlijkse vrijwilligersavond in Zaal Boslust. Het was een gezellige avond, meteen wedstrijd in oud-Hollandse spelletjes en optre<strong>den</strong>s van onze Bergentheimse goochelaar Jan Kosters.* 6 mei jl. is de Kleppertoer 2009 van start gegaan, dit keer door het mooie Sallandse Vechtdal. Debelangstelling is al weer groot.Tweede halfjaar* 12 juni: De jaarlijkse dagexcursie, georganiseerd in samenwerking met de Heimatverein Uelsen. Deinteressante tocht voerde naar het Stift te Wietmarschen en het Emsland Museum te Lingen. Bij voldoendebelangstelling zal deze tocht wor<strong>den</strong> herhaald op 28 augustus. Kosten €40,- inclusief koffie, lunch enverfrissingen.* 5 september: Kunstmarkt op Wilhelminaplein. Het museum is dan open aan de achterzijde. VrijwilligsterAnnie Zijlstra geeft een demonstratie op het weefgetouw.* 12 september: Werkgroep Open Monumentendag gecombineerd met de viering van het 25-jarigjubileum van onze vereniging met de gehele dag activiteiten in het centrum. Officiële opening op de nieuwemarkt door burgemeester Meulman. Het thema van de Open Monumentendag 2009 is kaarten en in onsmuseum zal een expositie van historische landkaarten wor<strong>den</strong> ingericht.* 24 september: een lezing in het LOC door Thea Kroeze over “begrafenisrituelen van vroeger” en van1 tot 3 oktober een expositie in het LOC in samenwerking met de Begrafenisvereniging Har<strong>den</strong>berg e.o.Dit jaar viert de begrafenisvereniging haar 50-jarig jubileum. Samen met deze vereniging organiseren weeen aantal activiteiten.* 31 oktober: Genealogische dag in Zaal Mulder, georganiseerd door de werkgroep genealogie.* 11 november: Een modeshow van kleding uit de ‘collectie Nijenstede’, lokale klederdracht enhe<strong>den</strong>daagse kleding in het LOC door de werkgroep museum en tentoonstellingen i.s.m. het Alfa College.* 28 en 29 december: Fotoherkenningsdagen in de studiezaal door de werkgroep fotografie.30Nieuwe aanwinsten (museum)- van fam. Koldijk: doopkleed, mutsenlint, kanten vestje, onderjurken en klapbroek- van B.J. Edelijn: diverse oude kranten, pentekeningen oud Har<strong>den</strong>berg, diverse stukkenen embleem H.G.V.- van fam. Hamberg: diverse brieven en gedichten, foto’s ds. Westhof en Frederiks,foto school Ebbenbroek 1929, persoonsbewijzen, pas voor grensverkeer- van G. Wierbosch-Veneman: Salland’s Volksblad 3 juli 1959 en de Vechtstreek26 juni 1959, bij de opening van nieuwe wegen in Radewijk en <strong>den</strong> Velde- van mw. Olthof-te Rietstap: compleet uniform kraamverpleegster, met cape, v. zr. Bramer- van J. ter Wielen-Lugies: een huwelijksher<strong>den</strong>kingborduurwerk- van W. Meijer: map met geschriften van Jans Schutte, kopie kaart Waterschap de Meene1908 en een schrift fokkersbond Gramsbergen 1940-1952


Vechtstede NotarissenPostbus 627770 AB Har<strong>den</strong>bergScholtensdijk 207771 CV Har<strong>den</strong>bergT 0523 261 941F 0523 262 786E info@vechtstede.infoI www.vechtstede.comBeter WonenMETGEVOELVOOR HETVERLEDENStelling 77773 ND Har<strong>den</strong>bergT 0523 - 285 285F 0523 - 285 200E info@beterwonenvechtdal.nlI www.beterwonenvechtdal.nlOlbo&METFOCUSOP DETOEKOMSTHandelsstraat 60d-i7772 TR Har<strong>den</strong>bergPostbus 1157770 AC Har<strong>den</strong>bergT 0523 - 266 181F 0523 - 271 516E info@olbo.nlI www.olbo.nl olbo | thuis in alle media |S P O N S O R E N R O N D O M D E N H E R D E N B E R G H


<strong>Rondom</strong><strong>den</strong> Her<strong>den</strong>berghHerkent u deze nog?Elk kwartaal publiceert de werkgroep fotografie op deze pagina een groepsfotouit ons werkgebied, waarvan de namen van de personen (deels) niet bekendzijn. Wanneer u personen op deze foto herkent, wilt u de namen dan s.v.p.mailen naar: fotoherkenning.historiekamer@solcon.nl. U kunt natuurlijk ookeven binnenlopen in de studiezaal of telefonisch contact opnemen met devereniging, Voorstraat 34, in Har<strong>den</strong>berg, 0523-265624.32

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!