Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...

Commentaar1. Het programma heeft duidelijk omschrevensociaal-emotionele doelstellingen,het heeft een sterk gestructureerdkarakter en is in eerste instantie gerichtop vormen van onderwijs, waarin hetpreventief omgaan met sociaal-emotioneleproblemen een groeiende plaatsmoet krijgen. Naar vorm en functie kunje stellen dat de sociaal-emotioneledoelstelling een integrerend deel uitmaaktvan het Jenaplanconcept. Specifiekemiddelen zijn daarvoor de pedagogischesituaties in de vorm van gesprek,werk, spel en viering, de toegepastewerkwijzen en de personen die in dezesituaties aanwezig zijn. Zo speelt depersoon van de stamgroepleid(st)erdaarin een belangrijke rol.Als de sociaal-emotionele doelstellingzo verweven is in vorm en functie, dan ishet de vraag of het wenselijk om binnendeze context een aanvullend programmaaan te schaffen, met een specifieke,programmatische gerichtheid op sociaal-emotioneledoelen.Voor scholen die in het verleden veelaandacht hebben besteed aan het opdiverse wijzen omgaan met groepsprocessenen daarvan ook procedures enwerkwijzen hebben vastgelegd, lijkt onsdat niet nodig.Veel ideeën zullen dan bekend voorkomen.Dat geldt ook voor scholen die deDoe-Het-Zelf-set gezondheidseducatievan de SLO hebben gebruikt om eenbronnenboek aan te leggen.Voor Jenaplanscholen die wel eens aanvullendemiddelen willen gebruiken omgerichter aan kringsituaties te werken,geeft het program aardige mogelijkheden.2. Ideeën uit dit programma kunneningebracht worden bij de uitwerking vande leerervaringen 'Mijn leven' en'Samen leven'. Denk aan de domeinen'Ik', 'Erbij horen' en 'Leefbaar samen'.Het leren leven in groepen en het lerenomtrent groepen, wordt binnen de mappenWO voor Jenaplanscholen geïntegreerd.Het materiaal kan zo ingepastworden binnen WO.3. De bouwindeling in het programma iseen zwak punt. Onduidelijk is vanuitwelke bouwindeling wordt geredeneerd(3 bouwen van 2 jaar!) en het vereist eeneigen aanpassing aan de bouwgroepenin het Jenaplan. Beoordeel in iedergeval in hoeverre de inhouden overeenkomenmet de leef- en belevingswereldenvan de kinderen in de eigen stamgroep.4. De vormgeving van het materiaal isoverzichtelijk maar saai. Voor het Jenaplanonderwijslijkt een brede opzet vaneen bronnenboek een meer acceptabelmiddel om te gebruiken. Er zal eenafweging moeten plaatsvinden tussenkosten en ideeënrijkdom van dit programma.5. Een school die een goede invoeringslijnwil hanteren van een specifiek program,vindt in dit pakket zeer goedemogelijkheden. Tegelijkertijd doet hetnogal schools aan en is het zeker wenselijkom een en ander aan te passenaan vorm, functie en inhoud van deJenaplanschool.Lespakket 'Ik , jij , wij'Het lespakket 'Ik, jij, wij', is een thematischonderdeel van een breed opgezetlespakket over Sociale redzaamheid engezond gedrag. Dit thematische onderdeelbetreft de sociaal-emotionele ontwikkelingen verschijnt naast thema'sals consumentengedrag, omgaan methet natuurlijk milieu, lichaamsverzorging,veilig gedrag in verkeer en school.Voor de ontwikkeling van de katernen bijde diverse thema's is gebruik gemaaktvan de ideeënrijkdom van de Doe-Het-Zelf-set voor gezondheidseducatie vande Stichting Leerplanontwikkeling(SLO), Enschede.Het pakket 'Ik, jij, wij', bestaat uit 1 ringbandmet daarin een schoolkatern, envoor iedere jaargroep een groepskatern(voor groep 1/2 één katern!).Doel van het programmaDe bedoeling van het themapakket 'Ik,jij, wij', is de sociale en emotionele ontwikkelingvan ieder kind te stimuleren.Daarbij wordt de volgende driedelinggehanteerd:1. Bevordering van het zelfvertrouwen(zelfbeeld, zelfbewuste houding, faalangst);2. Leren omgaan met gevoelens, wensen,en opvattingen van jezelf en anderen(positieve en negatieve gevoelens,seksuele gevoelens, rolneming en rolgedrag,vooroordelen en discriminatie);3. Ontwikkelen van sociale vaardigheden(samenwerken, omgaan met conflicten).Inhoud en opbouw van het programmaWe benadrukken hier enkele inhoudelijkethema's per leerjaar, zodat inhoud enopbouw van het programma duidelijkworden.Groep 1/2: Totaal 23 lessen, o.a. Hoezie ik eruit? Waar hou je van? Vriendjes,verdrietig, bang, gewoon,raar, goed ofslecht, ruzie, samenspelen;Groep 3: Totaal 13 lessen, o.a. Iemandherkennen, aardig vinden, boos, pestenen plagen;Groep 4: Totaal 12 lessen, o.a. Wie benjezelf? Wie vind ik aardig? Verlegen ofonhandig, Ruzie;Groep 5: Totaal 13 lessen, o.a. Wat kanik goed? probleembrieven, een conflictstoppen;Groep 6: Totaal 13 lessen, o.a. Ik leerjouw kennen, Geven en ontvangen, Watis anders zijn?;Groep 7; Totaal 15 lessen, o.a. Eenboekje open over mezelf, Heb jij dat ookwel eens?, Het bijzondere kind, Compromissluiten;Groep 8: Totaal 15 lessen, o.a. Watgebeurt er met mijn lichaam? Geven enontvangen, Een helpbrief schijven, Jeinleven in een ander, veranderen van rol.In het programma wordt een onderscheidgemaakt tussen kern- en keuzelessen.Inhoudelijk wordt het programmagestructureerd onder de vormingsgebieden'bevordering sociale redzaamheid',en 'bevordering van gezondgedrag'Voor wie is het programma?Het programma is bestemd voor hetonderwijs aan kinderen van 4- 12 jaaren is leerkracht-gericht. Voor de oudersis er geen specifiek aanbod. Er wordenin het schoolkatern diverse suggestiesgegeven om op het terrein van sociaalemotioneleontwikkeling een goed contactte bevorderen tussen school enouders. Zo is er een uitgewerkte inhouden vormgeving van een actieve ouder-24MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996