Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...

Tjitse BouwmeesterJENAPLAN: OP WEG NAARZORGVERBREDING PLUS.... (2)De rubriek 'Jenaplan: Op weg naar zorgverbreding plus' ziet zorgverbreding in een breder verband,dan het toepassen van enkele orthodidactische kenmerken op de zorgenkinderen in deJenaplanschool.'Zorgverbreding plus', richt zich op lerende, zich-ontwikkelende kinderen met hun eigen uniekeeigenschappen, die thuis, op school en in hun speelomgeving te maken krijgen met bredeontwikkelingstaken: Taken bij het zich eigen maken van instrumenten om de wereld te lerenbegrijpen en vorm te geven, zoals taal, lezen, rekenen, tijdsoriëntatie e.d. Taken op het gebiedvan de motorische en creatieve ontwikkeling. Maar vooral ook taken op het gebied van de sociaal-emotioneleontwikkeling, waarbij kinderen leren oog te krijgen voor elkaar en met elkaarleren omgaan, waarbij dit gebeurt vanuit een eigen positieve ik-ontwikkeling (zelfbeeld). Eenbrede zorg met een breed beeld van kinderen.In deze zorg wordt meer dan normale aandacht besteed aan kinderendie extra belemmeringen ondervinden bij hun ontwikkeling, hetzij doorpersoonsgerichte-, hetzij door omgevingsgerichte factoren.Deze rubriek besteedt zowel aandacht aan ontwikkelingen en publikatiesop het gebied van de preventieve zorg als de curatieve.In het eerste artikel uit deze rubriek, bespraken we de publikaties :'Adaptief onderwijs in een lerende school' (een APS-uitgave) en de mapSociaal- emotionele ontwikkeling, een zorg voor de school (een KPCuitgave).In dit tweede artikel in de reeks, bespreken we enkele lesmappen die zijn ontwikkeld ter stimuleringvan een preventieve sociaal-emotionele ontwikkeling. We besteden aandacht aandoel, inhoud en vormgeving van deze lesmaterialen en de mogelijkheden en beperkingen vandeze middelen voor een Jenaplanpraktijk. De basis is: Een brede zorg plus!LesmappenHier komen twee praktijkgerichte uitgavenaan de orde, namelijk lesmappenover 'Beter omgaan met jezelf en deander', een uitgave van het CPS, en demap 'Ik, jij , wij', verschenen bij de EducatievePartners Nederland.De twee publikaties geven ook voorJenaplanscholen interessante aanknopingspuntenom de verbreding van dezorg in de praktijk op een haalbare wijzete ondersteunen.De nadruk daarbij ligt met name op depreventieve kant. Hoe kan ik mijnschool/groep betere voorwaardenscheppen voor positief gedrag, door inkringsituaties en projecten meer aan debevordering te werken van de sociaalemotioneleontwikkeling binnen deschool?Een tamelijk uitvoerige bespreking vaninhoud en uitwerking van de lesmappenlijkt ons wenselijk, om schoolleid(st)ersen stamgroepleid(st)ers te informerenomtrent mogelijke inhoudelijke uitbreidingvan het eigen onderwijsprogram.We sluiten per publikatie het informatievegedeelte af met eigen commentaar,waarbij we de nadruk leggen op mogelijkhedenen begrenzingen voor deJenaplanpraktijk.Lespakket: 'Beter omgaan metjezelf en de ander'.Deze uitgave is oorspronkelijk ontwikkelddoor het RIAGG Flevoland en departiciperende OBD, binnen het kadervan het onderwijsvoorrangsbeleid. HetChristelijke Pedagogisch Studiecentrum(CPS) heeft het pakket op onderdelenbijgesteld, uitgebreid en uitgegeven.Het pakket bestaat uit:- een kennismakingsbrochure;- een handleiding met achtergrondinformatieen de aanduiding van een invoeringslijn;-drie lesmappen voor respectievelijkonder- ,midden-, en bovenbouw met 88concreet uitgewerkte lessen.Doel van het programmaHet programma 'Beter omgaan metjezelf en de ander' gaat ervan uit datsociaal-emotionele vorming een wezenlijkonderdeel is van de ontwikkeling vanieder kind, en dat er niet mee gewachtkan worden tot zich problemen voordoen.Het programma werkt preventiefaan deze vorming, in plaats van probleemgericht.Het pakket biedt eengestructureerd en flexibel lesprogramvoor de basisschoolleeftijd.De hoofddoelstelling van het programmais dat het pedagogisch klimaat opschool zo wordt veranderd, dat kinderenen leerkrachten eraan wennen omvrijuit te kunnen praten over gevoelensen kwetsbare ervaringen.Het nastreven van een positieve sociaalemotioneleontwikkeling, met als basiseen open, positieve en oplossingsgerichtehouding van leerkracht en kinderen,is vertaald in doelen gericht op:- het opbouwen van een positief zelfbeelden het verwerven van zelfvertrouwen;- het vermogen eigen gevoelens engedachten onder woorden te brengen;- het inzicht in eigen handelen in relatietot anderen;- het vergroten van het inlevend vermogen;- het openstaan voor eigen en andermansgevoelens;- de durf om hulp te vragen bij sociaalemotioneleproblemen;- het bevorderen van probleemoplossendvermogen.Inhoud en opbouw van het programmaDe eerder genoemde doelen komen inde diverse bouwen inhoudelijk terug inde vorm van:- Lessen over het ik (het kind zelf): Watwaardeer ik aan mezelf? Hoe bouw ikpositieve ervaringen op over mezelf?Het gaat over onderwerpen als uiterlijk,waar ben je goed in? belangstelling engevoelens.- Lessen over het kind in zijn relaties22MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996