Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...
Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ... Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...
een onder-, midden-dan wel bovenbouwis.Midden in het schooljaar is er eenouderavond waarop een pedagogischthema centraal staat. De onderwerpendie de afgelopen drie jaar aan bod kwamenwaren: 'Omgaan met kinderen'(orthopedagoog Roel de Groot), 'Kindertekeningen'en 'Wereldoriëntatie inJenaplanscholen'. De keuze voor deonderwerpen komt van diverse kanten.Soms vanuit het bestuur, soms vanuithet team, een andere keer naar aanleidingvan een thema in de ouderkrant.Thematische ouderkrant 'deOntdekkingsreis'Al een aantal jaren geleden veranderdeonze schoolkrant van een krant waarinallerlei onderwerpen bijeengeschraaptwerden, in een thematische ouderkrant.De thema's waaraan de afgelopen jarenaandacht werd geschonken waren:Spel, Regels, TV en kinderen, Voeding,Kinderen en het boek, Kindertekeningenen Voortgezet Jenaplanonderwijs. Hetnieuwe nummer van 'de Ontdekkingsreis'zal gaan over 'Kringgesprekken/filosoferen met kinderen'.'De Ontdekkingsreis' wordt gemaaktdoor een werkgroep van een aantalouders en een teamlid. Per 'Ontdekkingsreis'worden bijdragen verzameldover een bepaald onderwerp. Die bijdragengeven geen standpunt van deschool, van bestuur of van de redactieweer; het zijn persoonlijke meningenvan ouders, kinderen, teamleden ofandere mensen van buiten onze schoolgemeenschap.Bedoeld om aan te zettentot 'er - over - nadenken' en nietbedoeld als 'zo - hoort - het '.De onderwerpen worden vaak belichtvanuit het perspectief van kinderen,ouders en teamleden.Ter illustratie zijn van het thema 'Kindertekeningen'bijdragen van kinderen, eenouder en een teamlid toegevoegd.OudergespreksgroepJenaplanidentiteitEen aantal ouders uitte de behoeftetoch dieper en vaker stil te willen staanbij accenten van Jenaplanonderwijs.Sinds kort hebben we daarvoor degespreksgroep Jenaplanidentiteit. Daarindoen acht ouders en twee teamledenmee. We zijn begonnen met het besprekenvan de basisprincipes Jenaplan,volgens de opzet zoals Kees Vreugdenhildie uiteen zette in 'Mensen-kinderen'van november 1987.Zo hebben wij de contacten met oudersover pedagogische thema's vorm gegeven.Natuurlijk blijven er vragen. Hoeervaren ouders deze vormen? Hoebetrokken is iedereen? Hoe goed wordende thematische ouderkranten gelezen?Komen de besproken thema's ende uitspraken niet bevoogdend over?Doen ouders er iets mee in hun eigenthuissituatie? Die vragen willen we binnenkorteens in een onderzoekje aan deouders voorleggen, om te zien of onzevormen de functie nog wel volgen.Kinderen praten over tekenenAan de hand van een aantal doorons gestelde vragen hebben we dekinderen iets laten vertellen overhun tekenkwaliteiten en gewoontes.Het volgende kwam er in de bovenbouwuit. Op onze vraag of ze vaakover hetzelfde tekenen, verteldeNiels dat hij altijd over Ajax tekent.Wij stelden ons voor dat het overvoetballen zou gaan, maar nietswas minder waar. Niels tekent deletters! Zo zie je dat voor kinderenletters tekenen ook tekenen is.Patrick tekent vaak een boerderij.Het tekenen van boerderij-dieren isgegroeid vanuit het tekenen vankerktorens met haantjes erop(windwijzer). Deze werden door hetvaak te doen steeds mooier.Veel kinderen vertellen dat ze doorhet veel te doen steeds mooier kunnentekenen. Ook wordt er net zolang uit boekjes nagetekend tot zehet uit hun hoofd kunnen. De restvan de tekening wordt er dan vaakzelf bij bedacht.Vaak hebben de kinderen een vastonderwerp om over te tekenen,maar er zijn ook kinderen die overvan alles en nog wat tekenen.Uit de vraag waarmee ze het liefsttekenen kwam naar voren dat dekinderen allerlei soorten tekengereigebruiken, zoals fijnliner, pastelkrijt,aquarel-potloden, luxe kleuterpotloden(deze zijn extra grooten geven vollere kleuren) pen, vulpenen met gewoon potlood.Iets anders wat de kinderen in debovenbouw graag doen is randjesversieren en kriebelen in het schrift.Er zijn ook kinderen die duidelijkgeremd worden in hun tekenplezier,omdat hun tekening niet voldoetaan de door hen zelf gesteldeeisen. Niet werkelijkheidsgetrouwgenoeg. De kinderen die nu veeltekenen en daar tevreden over zijn,denken dat ze als ze volwassenenzijn ook nog tekenen. De meestekinderen die weinig tekenen hebbengeen behoefte aan meer begeleiding.Behalve een, deze kwam ereerlijk voor uit dat hij het jammervindt dat hij voor zichzelf niet goedtekent en daarin eigenlijk meerbegeleiding wil.Jan zei dat je duidelijk verschil kuntmerken tussen een groepsleiderdie van tekenen houdt en een dieer niet van houdt.Henk zegt alleen: 'Ja, dat is mooi',maar Tineke zegt ook als je nu ditof dat doet... en dan krijg je weermeer ideeën.MiddenbouwOok in de middenbouw is er eenaantal kinderen met hun vasteonderwerpen. Elza tekent bijnaaltijd koolmeesjes. Niet allemaaldezelfde, soms met een vetbol ofop een takje, maar ze kan hetgewoon.Prijzen of krakenSommige ouders en leerkrachtenzijn geneigd alle tekenproduktenvan kinderen te prijzen. Goedbedoeld en oprecht gemeend. Wewillen de tekenlust van de kinderenimmers aanwakkeren en we hopendat met een gezonde dosis beloningte bereiken. Toch schuilt ergevaar in het alleen maar ophemelenvan onze jonge kunstenaars.18MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996
Tekendidactici waarschuwen hierook voor, want kinderen zijngeneigd om bij beloning het beloondegedrag te herhalen. De eenmaalgeprezen boom verschijnt opelk blaadje en het kind tekent nietanders meer. Dit kan een verstarringin de ontwikkeling van hettekenen van het kind tot gevolghebben.Andere ouders en groepsleid(st)erszijn geneigd vanuit een overdaadaan perfectionisme elke kindertekeningaf te kraken. 'Moet dat eenboom voorstellen?' Willen we detekenlust van de kinderen in dekiem smoren, dan moeten we zohandelen. Gedrag dat bestraftwordt zal zich (meestal) niet herhalen,ofwel het kind is uitgetekend.Een ieder zal begrijpen dat nochalleen prijzen, noch alleen afkrakende juiste handelwijze is om eengezonde en verantwoorde tekenlustbij onze kinderen te bewerkstelligen.De Jenaplanliteratuur roemt deauthenticiteit van de opvoeder.Ouders en groepsleid(st)ers, aanons de taak om eerlijk te zijn. Echtzeggen wat je van een werkstukvindt, maar wel op een kindvriendelijkemanier graag.Maar met authenticiteit zij we ernog niet. Kijk niet alleen naar heteindprodukt, maar neem in je'beoordeling' mee hoe het kind tothet werkstuk is gekomen (hettekenproces). Een niet gelijkendeboom, waar het kind enthousiastaan gewerkt heeft, behoeft zekerzoveel positieve waardering als eenperfect gelijkende boom, die echterzonder enige moeite gemaakt is.Ga ook tijdens het werk kijken engeef dan de nodige aandacht, inplaats van alleen achteraf. Juist tijdenshet werken kun je de kinderenadviezen of hints geven, beter danachteraf. Ook afkraken mag best:'Wat ben jij er een rommeltje vanaan het maken', mits terecht.Vraag bij het bekijken van eenwerkstuk altijd naar het verhaal dater achter zit. Een verhaal achter eentekening is vaak het bewijs van eendoordachte tekening: 'Dit heb ik oppapier willen zetten'.Beloon vooral nieuwe initiatievenop tekengebied. 'Wat goed dat jedat zo geprobeerd hebt' en biedtzelf enthousiast eens wat andersaan (ander materiaal, andere techniek).Wil je de creativiteit bij kinderen instand houden en wil je graag dat zezich (op tekengebied) steeds verderontwikkelen, doseer dan je 'prijzenen kraken' en heb oog voor zowelproces als produkt.Veel plezier met het begeleiden vanje tekenende kind.PeterWie klaar is mag tekenen'Zal ik het es tekenen?' is standaardbij Jan.Hij tekent de gymnastiek-opstelling,de laatste zet op het schaakbord,de boot die op schoolgemaakt wordt, wat eraan mankeerten hoe het verder moet.Dit zijn tekeningen die de zaakschematisch weergeven omdat hijzo'n domme moeder heeft die eranders de ballen niet van snapt.Hij begint altijd wel met het memondeling uit te leggen maar ikschijn antwoorden te geven waardoorhij denkt dat hij het me danmaar moet laten zien.Ik herinner me van Janneke dathaar kleuterjuf eens opmerkte 'zevertelt met haar tekeningen meerdan dat ze zegt'.En inderdaad die tekende enormeverhalen waar ik dan weer boekjesvan maakte en het erbij schreef.Elly tekent meer op mooi. Zij heeftzich gespecialiseerd in een aantalonderwerpen, waarvan 'Snoepie'de meest frequente is. Feit is dat zealle drie goed kunnen tekenen en ikheb wel eens stiekem gedacht:'konden ze maar wat minder goedtekenen en wat beter spellen, daarkom je uiteindelijk toch verder meein de maatschappij'. Dat mag je alsmoeder niet denken natuurlijk endaarvoor bied ik dan bij deze mijnexcuses aan.Toch is waardering voor goed kunnentekenen voornamelijk te vindenin de privé-kring en hobbysfeer. Ikheb nog nooit een leerkracht horenzeggen 'Pietje komt er wel hoor, hijkan zo mooi tekenen!'Niet dus. Voordat iemand zo goedkan tekenen dat hij of zij de kostermee kan verdienen is nog heelwat.Tekenen. Is het te leren? Is het aanleg?Ik denk beide.Als ouders belangstelling hebbenhelpt in elk geval wel!Zorg dat er tekenmateriaal thuis isen zet dat onder handbereik.Die kinderen die thuis gewoon altijdvelletjes papier op tafel hebben liggenmet een pot potloden of viltstiften,tekenen allicht meer dan diekinderen die eerst het tekenmateriaalop moeten zoeken en misschienwel op hun eigen kamer wordengeacht te tekenen. Dat komt latervanzelf wel.Wat ik ook altijd zo erg vind is wanneerkinderen op school klaar zijnmet iets en dan mogen gaan tekenen.Dus weer eerst de spelling endan het tekenen, waarbij de zwakkeleerders dus nooit aan tekenen toekomen. Van mijn eigen lagereschooltijd herinner ik me nog datwe op zaterdagmorgen mochtentekenen nadat we het gedicht, datwe mee naar huis hadden om teleren, opgezegd hadden.Sommige van mijn klasgenotenhebben dat jaar nooit een tekeninggemaakt!Gelukkig is tegenwoordig elke leerkrachtwel overtuigd van het feit dattekenen een vak is, ook op debasisschool!Anna.MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996 19
- Page 4: Peter SeijbelJENAPLANONDERWIJS OPWE
- Page 7 and 8: onbehaaglijk op hun zetels schuiven
- Page 9 and 10: Tom de BoerHET LEREN VAN DE KUNSTEN
- Page 11 and 12: nauwelijks meer dan woorden heeftge
- Page 13 and 14: Engelien Jansen-van WestingWAAROM Z
- Page 15 and 16: om mijn verdriet aan kinderen te to
- Page 17: Henk VenemanGESPREKSTHEMA'S TUSSENO
- Page 21 and 22: Op woensdag komt er een Zwarte Piet
- Page 23 and 24: (kinderen/ volwassenen). Het gaat d
- Page 25 and 26: avond over sociaal-emotionele ontwi
- Page 27 and 28: dienen om als team de eigen schoole
e<strong>en</strong> onder-, midd<strong>en</strong>-dan wel bov<strong>en</strong>bouwis.Midd<strong>en</strong> in het schooljaar is er e<strong>en</strong>ouderavond waarop e<strong>en</strong> pedagogischthema c<strong>en</strong>traal staat. De onderwerp<strong>en</strong>die de afgelop<strong>en</strong> drie jaar aan bod kwam<strong>en</strong>war<strong>en</strong>: 'Omgaan met kinder<strong>en</strong>'(orthopedagoog Roel de Groot), 'Kindertek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>'<strong>en</strong> 'Wereldoriëntatie inJ<strong>en</strong>aplanschol<strong>en</strong>'. De keuze <strong>voor</strong> deonderwerp<strong>en</strong> komt van diverse kant<strong>en</strong>.Soms vanuit het bestuur, soms vanuithet team, e<strong>en</strong> andere keer naar aanleidingvan e<strong>en</strong> thema in de ouderkrant.Thematische ouderkrant 'deOntdekkingsreis'Al e<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong> veranderdeonze schoolkrant van e<strong>en</strong> krant waarinallerlei onderwerp<strong>en</strong> bije<strong>en</strong>geschraaptwerd<strong>en</strong>, in e<strong>en</strong> thematische ouderkrant.De thema's waaraan de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong>aandacht werd geschonk<strong>en</strong> war<strong>en</strong>:Spel, Regels, TV <strong>en</strong> kinder<strong>en</strong>, Voeding,Kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> het boek, Kindertek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><strong>en</strong> Voortgezet J<strong>en</strong>aplanonderwijs. Hetnieuwe nummer van 'de Ontdekkingsreis'zal gaan <strong>over</strong> 'Kringgesprekk<strong>en</strong>/filosofer<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong>'.'De Ontdekkingsreis' wordt gemaaktdoor e<strong>en</strong> werkgroep van e<strong>en</strong> aantalouders <strong>en</strong> e<strong>en</strong> teamlid. Per 'Ontdekkingsreis'word<strong>en</strong> bijdrag<strong>en</strong> verzameld<strong>over</strong> e<strong>en</strong> bepaald onderwerp. Die bijdrag<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> standpunt van deschool, van bestuur of van de redactieweer; het zijn persoonlijke m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>van ouders, kinder<strong>en</strong>, teamled<strong>en</strong> ofandere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van buit<strong>en</strong> onze schoolgeme<strong>en</strong>schap.Bedoeld om aan te zett<strong>en</strong>tot 'er - <strong>over</strong> - nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong>' <strong>en</strong> nietbedoeld als 'zo - hoort - het '.De onderwerp<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vaak belichtvanuit het perspectief van kinder<strong>en</strong>,ouders <strong>en</strong> teamled<strong>en</strong>.Ter illustratie zijn van het thema 'Kindertek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>'bijdrag<strong>en</strong> van kinder<strong>en</strong>, e<strong>en</strong>ouder <strong>en</strong> e<strong>en</strong> teamlid toegevoegd.OudergespreksgroepJ<strong>en</strong>aplanid<strong>en</strong>titeitE<strong>en</strong> aantal ouders uitte de behoeftetoch dieper <strong>en</strong> vaker stil te will<strong>en</strong> staanbij acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van J<strong>en</strong>aplanonderwijs.Sinds kort hebb<strong>en</strong> we daar<strong>voor</strong> degespreksgroep J<strong>en</strong>aplanid<strong>en</strong>titeit. Daarindo<strong>en</strong> acht ouders <strong>en</strong> twee teamled<strong>en</strong>mee. We zijn begonn<strong>en</strong> met het besprek<strong>en</strong>van de basisprincipes J<strong>en</strong>aplan,volg<strong>en</strong>s de opzet zoals Kees Vreugd<strong>en</strong>hildie uite<strong>en</strong> zette in 'M<strong>en</strong>s<strong>en</strong>-kinder<strong>en</strong>'van november 1987.Zo hebb<strong>en</strong> wij de contact<strong>en</strong> met ouders<strong>over</strong> pedagogische thema's vorm gegev<strong>en</strong>.Natuurlijk blijv<strong>en</strong> er vrag<strong>en</strong>. Hoeervar<strong>en</strong> ouders deze vorm<strong>en</strong>? Hoebetrokk<strong>en</strong> is iedere<strong>en</strong>? Hoe goed word<strong>en</strong>de thematische ouderkrant<strong>en</strong> gelez<strong>en</strong>?Kom<strong>en</strong> de besprok<strong>en</strong> thema's <strong>en</strong>de uitsprak<strong>en</strong> niet bevoogd<strong>en</strong>d <strong>over</strong>?Do<strong>en</strong> ouders er iets mee in hun eig<strong>en</strong>thuissituatie? Die vrag<strong>en</strong> will<strong>en</strong> we binn<strong>en</strong>korte<strong>en</strong>s in e<strong>en</strong> onderzoekje aan deouders <strong>voor</strong>legg<strong>en</strong>, om te zi<strong>en</strong> of onzevorm<strong>en</strong> de functie nog wel volg<strong>en</strong>.Kinder<strong>en</strong> prat<strong>en</strong> <strong>over</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong>Aan de hand van e<strong>en</strong> aantal doorons gestelde vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> we dekinder<strong>en</strong> iets lat<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> <strong>over</strong>hun tek<strong>en</strong>kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> gewoontes.Het volg<strong>en</strong>de kwam er in de bov<strong>en</strong>bouwuit. Op onze vraag of ze vaak<strong>over</strong> hetzelfde tek<strong>en</strong><strong>en</strong>, verteldeNiels dat hij altijd <strong>over</strong> Ajax tek<strong>en</strong>t.Wij steld<strong>en</strong> ons <strong>voor</strong> dat het <strong>over</strong>voetball<strong>en</strong> zou gaan, maar nietswas minder waar. Niels tek<strong>en</strong>t deletters! Zo zie je dat <strong>voor</strong> kinder<strong>en</strong>letters tek<strong>en</strong><strong>en</strong> ook tek<strong>en</strong><strong>en</strong> is.Patrick tek<strong>en</strong>t vaak e<strong>en</strong> boerderij.Het tek<strong>en</strong><strong>en</strong> van boerderij-dier<strong>en</strong> isgegroeid vanuit het tek<strong>en</strong><strong>en</strong> vankerktor<strong>en</strong>s met haantjes erop(windwijzer). Deze werd<strong>en</strong> door hetvaak te do<strong>en</strong> steeds mooier.Veel kinder<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> dat ze doorhet veel te do<strong>en</strong> steeds mooier kunn<strong>en</strong>tek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ook wordt er net zolang uit boekjes nagetek<strong>en</strong>d tot zehet uit hun hoofd kunn<strong>en</strong>. De restvan de tek<strong>en</strong>ing wordt er dan vaakzelf bij bedacht.Vaak hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vastonderwerp om <strong>over</strong> te tek<strong>en</strong><strong>en</strong>,maar er zijn ook kinder<strong>en</strong> die <strong>over</strong>van alles <strong>en</strong> nog wat tek<strong>en</strong><strong>en</strong>.Uit de vraag waarmee ze het liefsttek<strong>en</strong><strong>en</strong> kwam naar vor<strong>en</strong> dat dekinder<strong>en</strong> allerlei soort<strong>en</strong> tek<strong>en</strong>gereigebruik<strong>en</strong>, zoals fijnliner, pastelkrijt,aquarel-potlod<strong>en</strong>, luxe kleuterpotlod<strong>en</strong>(deze zijn extra groot<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> vollere kleur<strong>en</strong>) p<strong>en</strong>, vulp<strong>en</strong><strong>en</strong> met gewoon potlood.Iets anders wat de kinder<strong>en</strong> in debov<strong>en</strong>bouw graag do<strong>en</strong> is randjesversier<strong>en</strong> <strong>en</strong> kriebel<strong>en</strong> in het schrift.Er zijn ook kinder<strong>en</strong> die duidelijkgeremd word<strong>en</strong> in hun tek<strong>en</strong>plezier,omdat hun tek<strong>en</strong>ing niet voldoetaan de door h<strong>en</strong> zelf gesteldeeis<strong>en</strong>. Niet werkelijkheidsgetrouwg<strong>en</strong>oeg. De kinder<strong>en</strong> die nu veeltek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> daar tevred<strong>en</strong> <strong>over</strong> zijn,d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat ze als ze volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>zijn ook nog tek<strong>en</strong><strong>en</strong>. De meestekinder<strong>en</strong> die weinig tek<strong>en</strong><strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>ge<strong>en</strong> behoefte aan meer begeleiding.Behalve e<strong>en</strong>, deze kwam ereerlijk <strong>voor</strong> uit dat hij het jammervindt dat hij <strong>voor</strong> zichzelf niet goedtek<strong>en</strong>t <strong>en</strong> daarin eig<strong>en</strong>lijk meerbegeleiding wil.Jan zei dat je duidelijk verschil kuntmerk<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> groepsleiderdie van tek<strong>en</strong><strong>en</strong> houdt <strong>en</strong> e<strong>en</strong> dieer niet van houdt.H<strong>en</strong>k zegt alle<strong>en</strong>: 'Ja, dat is mooi',maar Tineke zegt ook als je nu ditof dat doet... <strong>en</strong> dan krijg je weermeer ideeën.Midd<strong>en</strong>bouwOok in de midd<strong>en</strong>bouw is er e<strong>en</strong>aantal kinder<strong>en</strong> met hun vasteonderwerp<strong>en</strong>. Elza tek<strong>en</strong>t bijnaaltijd koolmeesjes. Niet allemaaldezelfde, soms met e<strong>en</strong> vetbol ofop e<strong>en</strong> takje, maar ze kan hetgewoon.Prijz<strong>en</strong> of krak<strong>en</strong>Sommige ouders <strong>en</strong> leerkracht<strong>en</strong>zijn g<strong>en</strong>eigd alle tek<strong>en</strong>produkt<strong>en</strong>van kinder<strong>en</strong> te prijz<strong>en</strong>. Goedbedoeld <strong>en</strong> oprecht geme<strong>en</strong>d. Wewill<strong>en</strong> de tek<strong>en</strong>lust van de kinder<strong>en</strong>immers aanwakker<strong>en</strong> <strong>en</strong> we hop<strong>en</strong>dat met e<strong>en</strong> gezonde dosis beloningte bereik<strong>en</strong>. Toch schuilt ergevaar in het alle<strong>en</strong> maar ophemel<strong>en</strong>van onze jonge kunst<strong>en</strong>aars.18MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996
Change language