Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...

Engelien Jansen-van WestingWAAROM ZIJN JE OGEN ZOVERDRIETIG?Hoe kan een school omgaan met rouw en verdriet? Hoe kun je daarin leef-en werkgemeenschapzijn? Een verhaal uit de praktijk, van iemand die daar zeer direct bij betrokken was.Beschrijving van ervaringen en adviezen.BerichtIk was na de geboorte van mijn dochteren een galblaasoperatie net weer aanhet werk toen ik op woensdag 31 mei1995 het bericht kreeg dat mijn man omhet leven was gekomen bij het spoorwegongevalin Mook. Hij was werkzaamals monteur bij de Nederlandse Spoorwegen.Op dat moment was onze zoonvier jaar en onze dochter zes maanden.Van het ene op het andere momentwerden we met het gegeven geconfronteerddat Anton er niet meer was. Ik hebdie middag direct mijn collega's gebeld.Daarvan zijn er dezelfde dag nog eenaantal bij me geweest. De ouders vande kinderen uit mijn stamgroep hebbenspontaan een telefooncirkel in werkinggezet. De volgende dag is er een briefmeegegaan naar alle ouders van deschool, zodat iedereen zo goed mogelijkgeïnformeerd was over het ongeluk.Mijn zoon was net begonnen op dezelfdeschool waar ik werkzaam ben.Leef- en werkgemeenschapWe zijn door de school heel direct enmenselijk opgevangen. Ik heb het alsheel waardevol ervaren dat de schoolhierin echt functioneerde als leef- enwerkgemeenschap. Ouders, kinderen,stamgroepleiders en andere direct bij deschool betrokkenen hebben ons verdrietmeegedragen. Juist vanwege dezeervaring vind ik het belangrijk dat scholen,en vooral Jenaplanscholen, nadenkenover het omgaan met verdriet enrouw, want op het moment dat je meteen verdrietige gebeurtenis geconfronteerdwordt kan het zinvol zijn dat jedaar als school al een visie op hebt.Op de hoogteDoor de telefooncirkel van de ouders ende brief die de dag na het ongeluk meegingwas de hele schoolgemeenschapzo goed mogelijk op de hoogte van hetgebeuren. Dit bleek heel zinvol, want zowist iedereen de feiten en konden demensen die dat wilden mij benaderen,zonder dat ik alles wat te maken hadmet het ongeluk uit moest leggen. Hierdoorgingen de gesprekken meer overgevoelens. Ik heb vanaf de eerste dagna het ongeluk zelf mijn zoon naarschool gebracht, en op die manier washet contact met ouders en collega'sheel open. In de tijd tussen de dood vanAnton en de begrafenis kwamen erdagelijks collega's en ouders bij mijthuis. Iedereen heeft op zijn of haarmanier meegedeeld in het verdriet éngeholpen bij het realiseren van allerleipraktische zaken, zoals het stencillenvan de liturgie voor de uitvaartdienst. Ditgaf mij een sterk gevoel van verbondenheid.Ook in de rest van het schooljaar,en later in het nieuwe schooljaar, toen ikzelf weer in staat was om mijn werk tehervatten, bleef dit gevoel doorwerken.Zo eerlijk en helder mogelijkVan deze tijd is ook de manier waaroper in de stamgroepen met de dood vanAnton is omgegaan mij heel erg bijgebleven.In alle groepen is aan de kinderenverteld wat er gebeurde, zo eerlijken helder als mogelijk was. Er werdendoor alle groepen werkjes voor onsgemaakt, variërend van 'een bos bloemenom je te troosten' van de stamgroepvan mijn zoon, met van ieder kindeen bloem, tot briefjes en opstellen vande bovenbouwers. De kinderen kondenhierin een deel van hun gevoelens kwijten deze blijken van medeleven warenheel troostrijk. Volgens mij is het voorkinderen heel belangrijk om zo eerlijkmogelijk te zijn over de dood, de manierwaarop iemand gestorven is, want ookkinderen moeten de kans krijgen ommet de dood te leren omgaan. Als zo'nsituatie zich van nabij voordoet kan enmag je niet anders dan daarop inspringenen het met de kinderen samenmeebeleven. Het lijkt me voor nabestaandenheel moeilijk als er gezwegenwordt over het overlijden van een familielid.Ik denk dat je je dan letterlijk enfiguurlijk in de kou voelt staan. Ik denkdat het echter altijd van belang blijft omin eerste instantie na te gaan wat denabestaanden zich voorstellen van debetrokkenheid van de school, zodat je,juist met al je goede bedoelingen, geenactiviteiten ontplooit die door de familieals overbodig of overdreven wordenervaren. Vraag naar hun mening, ook alvind je dat heel moeilijk. Ieder mens gaatmet het verdriet op zijn unieke wijze om.Uiteindelijk is mij gebleken dat je door teoverleggen een goede verstandhoudingcreëert.De betrokkenheid van de school kwamook tot uiting in alle bloemen die voorAnton werden bezorgd. Er waren bloemenvan de collega's, de kinderen,ouderraad, medezeggenschapsraad enschoolbestuur. Toen wij de tweedeavond na het overlijden in de aula kwamengaf dat een blij gevoel, dat zoveelmensen Anton zo gewaardeerd haddenen meeleefden met ons. Ook bij de uitvaartdiensten de begrafenis waren veelouders en de collega's aanwezig.Ondanks het feit dat je met hart en zielbij de plechtigheden betrokken bent,registreer je die aanwezigheid. In dedagen na de begrafenis kwamen deMENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996 13