Tijdschrift voor en over Jenaplanonderwijs - Nederlandse ...

persoonlijk, concreet, lijfelijk engagementmet de dingen te bewerkstelligen.Doen we dit niet, dan belanden we alsnel in imitaties en stereotiepen. Wemoeten daarom steeds uitgaan van hetspecifieke. De herfst bestaat niet, mijnontmoeting met deze struik in dezeherfst wel.Het leren maken van gedichten kun je(misschien?) leren door kennis tenemen van gedichten van anderen.Beter is het vanuit de eigen ervaring eenpassende vorm te kiezen voor eengedachte, een inval, een overweging.Het is in het algemeen beter eerst eeneigen vorm te zoeken om daarna, metde verhevigde betrokkenheid van insiders,de dialoog met anderen over hetzelfdethema aan te gaan. Een zelfportret,hoe maak je dat? Wat wil je ermeezeggen? Welke stemming, welke sfeerwil je uitdrukken? Welk materiaal enwelke techniek kies je?Als we dan later zelfportretten vananderen gaan bekijken zullen we ditdoen vanuit diezelfde vragen en dedaaraan verbonden ervaringen. We kijkenniet alleen naar het schilderij, maarvragen ons ook af wie die mens was, enwat hem bezielde.Vanmorgen lag er een flink pak sneeuw.Waar heb je naar gekeken? (zin 1) Watdacht je toen? (zin 2). sneeuw op de struikenvan zo hoog precies op deze tak. autoramen schoonmakenkom ik nog op tijd?. de witte tuinonze poes moest zijn poten steedshoger optillen-Welk dier heb je wel eens aangeraakt?Maak een lijst. Zo lang mogelijk. Lees inde tafelgroep aan elkaar voor. Maak delijst nog langer. Zoek er vijf interessanteontmoetingen uit. Vertel erover. Watdacht je toen het gebeurde? Schrijf diegedachte op. Maak een cadeautje voorhet dier. Speel de ontmoeting en eeneventueel vervolg daarvan. Dans deontmoeting, een bewegingsgesprek.Enzovoort.- Met je neus vlak boven de rupsenbakmeemaken hoe een vlinder uit de popkomt... schreeuwt om een muzischereactie!De persoonlijke basisactiviteitenIeder in de Jenaplanschool kent de viersociale basisactiviteiten gesprek, spel,werk en viering. Net zo essentieel alsdeze zijn de persoonlijke basisactiviteitenmediteren, filosoferen, bidden... Bijelke gezamenlijke ervaring hoort ookeen persoonlijke. Het is bijvoorbeeld eengoede gewoonte na een intensievespelsessie gelegenheid te geven tot eenpersoonlijke, muzische verwerking. Infeite is dit een vorm van meditatie.Twee belangrijke essenties van de muzischevorming moet ik nog noemen. Teneerste het intensiveren van de ervaring.Het voorbeeld van de rupsenbak geeftaan wat ik bedoel. Er zijn daarvoor verschillendemethoden. Een schoolteamkan gezamenlijk een lijst van intensiveringsmodellenopstellen en deze cultiveren.Enkele voorbeelden:- observatiekring;- meditatie; in sommige scholen (stamgroepen)heb ik meegemaakt hoe instilte of bij zachte muziek gedachtwerd aan bepaalde gebeurtenissen ofaan zieke groepsgenootjes e.d.;- 'inzoomen'; een manier om door middelvan vragen steeds dichter bij eenbepaalde ervaring te komen;- excursie;- vergrootglazen;- aanleggen van verzamelingen;- iemand in de kring uitnodigen;- ...Intensiveren van de ontmoetingHet principe dat hierbij steeds weerterugkomt is dat het de ontmoeting isdie geïntensiveerd moet worden. En nietzozeer het kennisvergaren. Het isbelangrijk hiervoor een goed inzicht teontwikkelen. Wanneer ik vraag: 'Hoezien de ogen van een rups eruit?' zal hetovergrote deel van de volwassenen ditgaan opzoeken in een boek. Met eenrupsenbak in de nabijheid zal dit andersgaan.Een andere, zeer essentiële voorwaardevoor een muzische uitwerking van eenthema is de diversiteit in vormen waarmeede ontmoeting en de daaropvolgendedialoog plaatsvindt. We hebbende neiging ons vooral te richten op detaal, gesproken en (vooral) gedrukt. Deverschillende disciplines van de muzischebenadering geven vaak verrassendealternatieven hiervoor. Juist wanneerer een intensieve authentieke ontmoetingis geweest, is er een bijna vanzelfsprekendebereidheid om daaraan opéén of/en andere manier vorm te geven.Erover te spelen, te schrijven, te schilderenof te kleien. Er worden gedichtjesen liedjes geleerd, verhalen verteld, eententoonstelling gemaakt. En we kijkenbij elkaar en bij andere 'kunstenaars',wat die ons te vertellen hebben.- Eén goed gepland bezoek van dekleuterbouw aan een boerderij zorgdeveertien dagen lang voor zinvolle, rijkethema's, waarbij alle muzische (enandere) disciplines die deel uit makenvan de stamgroepcultuur in stelling werdengebracht.Een rijke, veelzijdige ontmoetingKomen alle zintuigen aan bod? Kun jeook luchtjes van de boerderij verzamelen?Hoe voelt de neus van een paard?Wat nemen we mee om het kijken teintensiveren? Ons tekengerei? Welkemensen gaan we ontmoeten? En hoekijken die tegen ons bezoek aan? (Eenbelangrijk punt: veel volwassenen gaanvaak van een verouderd school-begripuit...) Hoe is de schooltuin ingericht enhoe kunnen we ons ontmoetingsrendementdaar opvoeren? Zijn er meer plekken(paden, mensen, hobbyclubs, ...) inonze directe omgeving die we kunnenexploiteren?Je kunt ook 'kijken (ruiken, voelen) metje oren'! Wat zie je voor je als er een verhaalwordt verteld? Zie je kleuren? Eenlandschap? Is er ook weer, voel je dewind in je haar? Geuren? En wat voorgevoelens heb je?- Een onderzoek: Stel bovengenoemdevragen eens in je groep,nadat iemand bijvoorbeeld eeneigen tekst heeft voorgelezen...Je zult versteld staan over het verschilin antwoorden. Terwijl de één10MENSEN-KINDERENNOVEMBER 1996