SAW dc 38 Soorten kinderopvang - Profi-leren

DC38Soorten kinderopvang1 InleidingIn het boek ‘Pedagogisch Medewerker saw 3’ staat een korte beschrijving van de soortenkinderopvang. In dit thema zijn de soorten kinderopvang uitgebreider beschreven en meergericht op de organisatie en de taken van de pedagogisch medewerkers per soort opvang.1De inhoud van dit thema:2 Dagopvang 0 tot 4 jaar3 Buitenschoolse opvang4 Tieneropvang5 Gastouderopvang6 24-uurs opvang7 Peuterspeelzaalwerk8 Tussenschoolse opvang9 Opvang voor kinderen van cursisten10 Opvang tijdens congressen en in winkelcentra11 Opvang aan huis12 Overige dienstverleningPer werksoort is opgenomen:• de dagindeling;• werkwijzen;• groepsindeling;• taken van de pedagogisch werker;• rol van de ouders;• financiën en organisatievorm.SAW DC 38 Soorten kinderopvang1

2 Dagopvang 0 tot 4 jaarHet primaire proces in kinderdagverblijven wordt bepaald door de kinderen. Met namedoor het ritme van eten, slapen/rusten en spelen. De organisatie vindt rondom dit gegevenplaats.DagindelingHet zal duidelijk zijn dat de dagindeling voor baby’s een andere is dan die voor peuters. Dedag van de baby’s wordt aan het ritme van de baby zelf aangepast. Baby’s worden individueelbenaderd. Maar ze gaan vaak ook al jong mee aan tafel. Door het kijken naar de anderekinderen die eten, wennen zij aan het groepgebeuren. Zij worden zo ook uitgenodigd ommee te doen als er fruit of brood gegeten wordt.De peuters worden ’s morgens vóór een bepaald tijdstip gebracht en spelen vrij tot alleouders weg zijn. Dan wordt er aan tafel meestal fruit of een cracker gegeten en iets gedronken.Midden op de ochtend wordt er meestal een groepsactiviteit gedaan of de kinderengaan naar buiten. Om ongeveer twaalf uur gaan zij aan tafel om te eten. De kleinsten gaandaarna tanden poetsen en naar bed, de groteren hebben een rustig uurtje, liggen te lezen ofdoen een spelletje.’s Middags na het slapen eten de kinderen weer fruit of een cracker en drinken wat. Daarnagaan zij vrij spelen en buitenspelen. Aan het einde van de middag worden zij weer gehaald.Kinderen die langer blijven, krijgen soms nog een cracker aangeboden.Hieronder zie je een voorbeeld van een dagindeling op basis van dit ritme. Je ziet dat veeltijden en gebeurtenissen vastgelegd zijn. Maar pedagogisch medewerkers passen deze ookaan de individuele kinderen aan.2SAW Digitale Content

Voorbeeld van een dagindelingTussen 7.45 uur en 9.30 uur worden de kinderen gebracht in een gecombineerde groep.De kinderen mogen vrij spelen en de ouders worden ontvangen met koffie en thee.Rond 8.15 uur gaan de pedagogisch medewerkers met de kinderen naar hun eigen groepOm 9.25 uur gezamenlijk speelgoed opruimen en aan tafel gaan om een cracker te eten en sapte drinken. Er wordt gezongen en gebabbeld. Baby’s zitten er bij of kruipen rond.Rond 10.15 uur handen en gezichten wassen, luiers verschonen en daarna een activiteit binnenof buiten. De baby’s gaan ’s morgens slapen (afhankelijk van hun eigen ritme) en spelen verderop een kleed op de grond.Rond 11.30 uur handjes wassen en aan tafel rond 11.30 uur. Zingen, eten en praten.Rond 12.15 uur handen en gezichten schoonmaken, verschonen en uitkleden om te gaanslapen. Voor het slapen eerst een verhaaltje voorlezen op het kleed.12.45 uur slapen de meeste kinderen. Kinderen die bijna vier jaar zijn blijven op doen spelletjes.De wakkere baby’s krijgen een fruithap.Rond 15.00 uur komen de kinderen uit bed en worden geholpen met verschonen/ aankleden.Rond 15.30 uur fruit eten en sap drinken met een liedje. De baby’s die daar aan toe zijn, krijgende fles aangeboden.Tussen 16.00 uur en 18.15 uur vrij spelen of bescheiden activiteiten. De kinderen wordenopgehaald, ouders en pedagogisch medewerkers voeren korte overdrachtsgesprekken. Om17.00 uur wordt nog een cracker en sap aangeboden.Om 17.45 uur worden de groepen weer per 2 groepen samengevoegd en om 18.15 uur sluit hetkinderdagverblijf.SAW DC 38 Soorten kinderopvang3

Het is belangrijk dat je bij de organisatie van de dag let op het ritme van de kinderen.Daarnaast is het belangrijk dat je kinderen door middel van de dagindeling houvast biedt.Een kind vindt het prettig als het weet waar het aan toe is: als we gespeeld hebben, gaanwe fruit eten, als we buiten gespeeld hebben, komt papa of mama me halen.Structuur in de dag geeft pedagogisch werkers helderheid over drukke momenten enmomenten van meer rust waarin zij eventueel andere taken kunnen doen of overleggenkunnen plannen. Zo wordt de tijd dat de kinderen liggen te slapen vaak gebruikt voor hetwerkoverleg of de kindbespreking.Bij de organisatie in kinderdagverblijven speelt verder nog een rol dat er soms huishoudelijkmedewerkers zijn die bepaalde taken op zich nemen: het bereiden en ronddelen van demaaltijden, het doen van inkopen voor de huishouding en het schoonmaken van de ruimten.Een goede taakverdeling is hierbij belangrijk. Waar begint de taak van de huishoudingen waar houdt die op? Veegt de huishoudelijk medewerker de vloer aan het eind van dedag aan of doet de pedagogisch medewerker dat? Verzorgen de pedagogisch medewerkersde maaltijden of doet een huishoudster dat?WerkwijzenDe meeste kinderdagverblijven zijn tussen half acht en half zeven, elf uur op een dagopen. Zijn zij langer open en worden de kinderen langer dan elf uur of op afwijkende tijdengebracht, dan betalen de ouders daar extra voor. De kinderdagverblijven zijn meestalhet gehele jaar open met vaak een uitzondering voor de tijd tussen kerst en nieuwjaar.GroepsindelingDe groepen kunnen horizontaal of verticaal ingedeeld zijn. Soms wordt de leeftijd vannul tot vier jaar ook in drieën gehakt. Dan is er een groep van nul tot anderhalf jaar, vananderhalf tot drie jaar en van drie tot vier jaar. Voordeel is dat de kinderen dan gerichtop hun eigen niveau gestimuleerd kunnen worden. Voordeel van de verticale groep is datkinderen van elkaar kunnen leren en er meer een situatie ontstaat als in een gezin. Hetkindercentrum heeft meestal plaatsen voor twee, drie, vier of vijf dagen. De meeste kinderenworden parttime geplaatst.Taken van de pedagogisch medewerkersOmdat deze functie het meest voorkomt, is hieronder de tekst uit het functieboek voorde kinderopvang opgenomen. Naast deze functiebeschrijving is er nog een variant voor deBSO en zijn er verschillende differentiaties. Je kunt ze op internet vinden.4SAW Digitale Content

PEDAGOGISCH MEDEWERKERALGEMENE KENMERKENDe pedagogisch medewerker is verantwoordelijk voor de dagelijkse opvang, ontwikkelingen verzorging van een groep kinderen in een kindercentrum. De doelgroep en soort opvangkan verschillen, zoals bijvoorbeeld kinderdagverblijven, buitenschoolse, tussenschoolse en/ofnaschoolse opvang.DOEL VAN DE FUNCTIEDe dagelijkse opvang, ontwikkeling en verzorging van een groep kinderen in een kindercentrum.ORGANISATORISCHE POSITIEDe pedagogisch medewerker ressorteert hiërarchisch onder het (unit-)hoofd en begeleidt invoorkomende gevallen pedagogisch medewerkers in ontwikkeling, groepshulpen, BBL-ers,BOL-ers en stagiaires.RESULTAATGEBIEDENKinderen begeleiden• Begeleidt kinderen, zowel in groepsverband als in individueel opzicht.• Schept een situatie binnen de groep waarin kinderen zich veilig voelen en stimuleert kinderen,door middel van uitvoering van het pedagogisch beleidsplan, zich verder te ontwikkelen.• Begeleidt kinderen bij de dagelijkse voorkomende bezigheden.• Organiseert activiteiten gericht op ontwikkeling, eventueel buiten het kindercentrum.ResultaatKinderen begeleid gedurende de met de ouders/ verzorgers afgesproken periode, zodanig datzij volgens het pedagogisch plan zich ontwikkelen, opgevoed en gestimuleerd worden.Kinderen verzorgen• Draagt zorg voor de dagelijkse verzorging van kinderen.ResultaatKinderen verzorgd gedurende de met de ouders/ verzorgers afgesproken periode, zodanig datzij schoon zijn en gevoed worden volgens geldende hygiëne-eisen en afspraken met de ouders.SAW DC 38 Soorten kinderopvang5

Informatie uitwisselen over kinderen en werkzaamheden• Houdt de ontwikkeling van kinderen bij en rapporteert of informeert hierover (periodiek)het hoofd.• Informeert bij kennismaking de ouders/ verzorgers over de gang van zaken binnen degroep.• Draagt zorg voor een goed (periodiek) contact met ouders/ verzorgers en informeert naarspecifieke aandachtspunten (dagritme, voeding e.d.) en bijzonderheden van de op te vangenkinderen, ook bijvoorbeeld in de vorm van ouderavonden.• Onderhoudt in het geval van schoolgaande kinderen contact met de betreffende scholen.• Stemt met collega’s af over de dagindeling en de verdeling van de werkzaamheden endraagt mede zorg voor een goede samenwerking en voor een goede overdracht.• Neemt gebruikelijk deel aan werkoverleg.Resultaat:Informatie uitgewisseld, zodanig dat zowel de ouders/ verzorgers, de leidinggevende als depedagogisch medewerkers beschikken over de voor de verzorging en begeleiding relevanteinformatie, zodat het betreffende kind/ de betreffende kinderen zo optimaal mogelijk opgevangenkan/ kunnen worden.Ruimten en materiaal beschikbaar houden• Verricht licht huishoudelijke werkzaamheden in de groep en draagt mede zorg voor hetbeheer, de aanschaf en de hygiëne en goede staat van de inventaris.Resultaat:Een schone ruimte en een goed verzorgde inventaris, zodat kinderen in een schone en veiligeomgeving opgevangen kunnen worden.Deskundigheid bevorderen• Begeleidt en instrueert, indien op de groep aanwezig, pedagogisch medewerkers in ontwikkeling,groepshulpen, BBL-ers, BOL-ers en stagiaires en rapporteert hierover periodiekaan het hoofd.Resultaat:Deskundigheid bevorderd, zodanig dat pedagogisch medewerkers in ontwikkeling, groepshulpen,BBL-ers, BOL-ers en stagiaires zo goed mogelijk ingezet kunnen worden op de groep en(indien van toepassing) in staat gesteld worden hun leerdoelen te behalen.6SAW Digitale Content

PROFIEL VAN DE FUNCTIEKennis• In het bezit van een van de hieronder genoemde opleidingsniveaus.*• Pedagogische kennis.• Kennis van en inzicht in groepsdynamische processen.• Kennis van de geldende hygiëne- en veiligheidseisen.• Kennis van de ontwikkelingsfases van een kind.Specifieke functiekenmerken• Sociale vaardigheden voor het motiveren, stimuleren en instrueren van kinderen.• Mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid voor het opstellen van verslagen encontacten met ouders/ verzorgers.Bezwarende omstandigheden• Bezwarende omstandigheden kunnen onderdeel uitmaken van de functie (fysieke belastingdoor tillen van kinderen).In een kinderdagverblijf werken meerdere pedagogisch medewerkers, stagiaires en er zijnsoms groepshulpen. Er is huishoudelijk personeel, eventueel een administratieve kracht ener is een leidinggevende en eventueel een assistent-leidinggevende. Voor de gehele organisatieis er vaak een pedagoog in dienst die de pedagogisch medewerkers ondersteunt bijde opvoedende taken en/of een kwaliteitsfunctionaris. Met al deze collega’s wordt contactonderhouden. De taken zijn op elkaar afgestemd. Er worden activiteiten georganiseerd enbeleid en werkwijzen besproken.Rol van de oudersBelangrijke contacten voor de ouders zijn de contacten bij het halen en brengen. Op diemomenten kunnen zij alles zeggen en horen wat van belang is voor die dag en de relatiemet de pedagogisch medewerkers opbouwen en onderhouden. Op die momenten ontstaatook het vertrouwen in de opvang. Het is dus belangrijk dat er op bij het halen en brengenaandacht is voor de ouders.Daarnaast hebben ouders een of twee keer per jaar een gesprek met één van de pedagogischmedewerkers over de ontwikkeling van het kind en het welbevinden op het dagverblijf.Ouders komen op ouderavonden en zullen aanwezig zijn op feesten en bij bijzondere activiteitenof uitstapjes. Hun inbreng in het beleid en de werkwijzen hebben zij daarnaast ookop ouderavonden en in de oudercommissie.SAW DC 38 Soorten kinderopvang7

Is het kinderdagverblijf onderdeel van een grote stichting met meerdere accommodaties,dan is er vaak nóg een ouderraad die zich met het beleid van de gehele stichting bezighoudt:de cliëntenraad. Ouders kunnen met hun klachten doorgaans bij een klachtencommissieterecht.Financiën en organisatievormKinderdagverblijven worden gefinancierd door ouders, bedrijven en overheid. Oudersbetalen een ouderbijdrage. De hoogte is afhankelijk is van hun inkomen. Een deel van dezekosten krijgen zij via de belasting weer terug. De inkomsten van de kinderdagverblijvenbestaan geheel uit ouderbijdragen. Bedrijven dragen hun bijdrage direct via de belastingaan de overheid af. Het is niet gebruikelijk dat kinderdagverblijven een vereniging zijn.Meestal zijn het stichtingen.8SAW Digitale Content

3 Buitenschoolse opvangDe organisatie in de buitenschoolse opvang wordt veelal bepaald door de ontwikkelingsfasewaarin de kinderen zitten. De organisatie van de opvang voor 4-jarigen ziet er anders uitdan die voor 12-jarigen. Ook hier zijn pedagogische motieven dus mede bepalend voor devormgeving en organisatie van de opvang.DagindelingOmdat de groepsstructuur losser is, is er ook geen strakke dagindeling. Kinderen komenop verschillende tijden binnen. Alleen als meerdere kinderen tegelijkertijd binnenkomen,komen zij soms even bij elkaar in de groepsruimte of huiskamer en wordt er thee of limonadegedronken. Soms wordt aan het einde van de dag nog gezamenlijk opgeruimd. Maarelk kind ruimte gewoon zijn eigen spullen op. Op schoolvrije dagen en tijdens de vakantiesis er uiteraard meer structuur in de dag. Er zijn gezamenlijke activiteiten en er wordtgezamenlijk gegeten. Maar ook dan kan er met individuele kinderen een andere afspraakgemaakt worden, bijvoorbeeld als zij een dag met een vriendinnetje gaan spelen. Hierondereen voorbeeld van een dagindeling van kinderopvang Dimemo.Dagindeling van de naschoolse opvangDe dag op de naschoolse opvang begint voor de leidsters om 13 uur. Dit is de voorbereidingstijdvan de leidsters. Deze 2 uur gebruiken we om te vergaderen, activiteiten voor die dag voorte bereiden, het verzorgen van de groepen (schoonmaak/reparatiewerkzaamheden, enzovoort)en het eten klaarmaken.Om 3 uur gaan de meeste leidsters de kinderen ophalen van de scholen. Ze worden uit de klasopgehaald of er is een vaste plek voor de school waar de kinderen zich verzamelen. Op elkeschool die wij halen hebben wij( leidster en kinderen) een vast verzamelpunt. Wanneer allekinderen er zijn lopen we twee aan twee terug naar de opvang. Aangekomen op de opvanghangen de kinderen hun jassen en tassen op. Plaatsen hun schoenen in de schoenenkast.Iedere groep heeft een eigen plek voor de jassen, tassen en schoenen. Boven de kapstokkenbevinden zich de postvakjes van de kinderen, hierin worden alle belangrijke brieven gestopt.Ze lopen vervolgens naar hun eigen groep.De kinderen doen een plasje, wassen hun handen en gaan gelijk aan tafel zitten om lekker teeten en te drinken. Er worden crackers gegeten. De eerste cracker wordt altijd met iets hartigserop belegd en daarna mogen de kinderen zelf kiezen uit hartig of zoet. Daarna krijgen ze nogeen stukje fruit en een beker melk, sap of limonade. Na het eten mogen de kinderen kiezen inSAW DC 38 Soorten kinderopvang9

welke speelhoek er gespeeld gaat worden. Wij bieden elke dag minimaal 1 activiteit, die wegezamenlijk met de kinderen verrichten, met een leuk muziekje op de achtergrond.Naschoolse opvang is vrije tijd van de kinderen, dus dit betekent dat de activiteiten vrijblijvendzijn.Rond een uur of half 5 worden alweer de eerste kinderen opgehaald. De ouders krijgen de overdrachtvan de pedagogisch medewerkers en de kinderen nemen afscheid van de leidsters meteen hand of een dikke knuffel.WerkwijzenIn dit voorbeeld zie je al een aantal organisatorische aspecten. Je ziet dat de kinderen zo vrijmogelijk gelaten worden. De grenzen worden aangegeven doordat zij samen met anderekinderen worden opgevangen en dus afspraken met elkaar maken. Bijvoorbeeld over wiewanneer op de computer mag. En natuurlijk mogen ze elkaar ook op geen enkele manierschade berokkenen.De opvang van de kinderen onder de negen jaar vraagt een andere werkwijze dan die vankinderen vanaf negen jaar. Kinderen onder de negen jaar hebben meer bescherming nodigen de verantwoordelijkheid hiervoor ligt geheel bij het kindercentrum.Kinderen vanaf negen jaar worden gestimuleerd om meer verantwoordelijkheid te dragenen hun zelfstandigheid te vergroten. Met de ouders worden afspraken gemaakt over wat zijwel en niet mogen. De kinderen hebben inspraak in de vormgeving: de inrichting van deruimte, welke spelen en spelmaterialen worden aangeschaft en welke activiteiten gedaanworden. Doordat zij hierop invloed uit kunnen oefenen, maakt dat de opvang voor heneen stuk aantrekkelijker.Kinderopvang voor deze leeftijdsgroep wordt vaak gekoppeld aan activiteiten buiten hetopvangcentrum, zoals muziekles, kookclub, of activiteiten op school. Het vraagt veelorganisatietalent van de pedagogisch medewerkers om de kinderen veilig naar al deze clubste krijgen en eventueel te halen. Met de ouders en de kinderen maak je hierover goede afsprakenen zet die in een contractvorm. Het zal duidelijk zijn dat oudere kinderen wat ditbetreft meer verantwoordelijkheden aankunnen dan jongere kinderen. Het ene kind kanook meer verantwoordelijkheid aan dan het andere.10SAW Digitale Content

Kinderen worden, ondanks dat ze in een groep zitten, veel individualistischer benaderd.De groepsstructuur is losser en kinderen worden vaak apart ontvangen, of in kleine groepjes.Ze worden verdeeld over de groepsleiding (een soort mentorschap). Eén pedagogischmedewerker is verantwoordelijk voor een beperkt aantal kinderen. Zij ontvangt ze, drinkten eet iets met ze en begeleidt ze naar een volgende activiteit.Omdat kinderen niet de hele groep zullen aantreffen bij binnenkomst, is het handig omeen bord bij de ingang te hangen waarop kinderen zelf aangeven of zij er zijn. Dit kan bijvoorbeelddoor een foto in een vak te hangen waarop alle kinderen staan die present zijn.GroepsindelingDe groep wordt vaak verdeeld in een stamgroep van vier tot acht jaar en een stamgroepvan acht tot twaalf jaar. Het woord stamgroep geeft aan dat de kinderen weliswaar in eengroep zitten, maar niet de hele tijd bíj deze groep zijn. De kinderen gaan vrij snel uiteenen houden zich dan in verschillende ruimten of hoeken op, gaan buitenspelen, of buitenhet gebouw een club of activiteit bezoeken. Ook kunnen er kinderen op bezoek komendie met hun vriendje of vriendinnetje willen spelen, of aan een bepaalde activiteit willendeelnemen.Taken van de pedagogisch medewerkersPedagogisch medewerkers hebben, net als in de kinderdagverblijven, een begeleidende enopvoedende taak. Dezelfde functieomschrijving als die voor pedagogisch medewerkers inde dagopvang is van toepassing.De taken van de pedagogisch medewerkers zijn voor de jongste leeftijdsgroepen in debuitenschoolse opvang anders dan voor de oudere leeftijdsgroepen. Bij de kinderen vanvier tot acht jaar zijn de pedagogisch medewerkers nadrukkelijker aanwezig en meer metde kinderen bezig dan bij de oudere kinderen. Bij de jongste kinderen hebben zij ook nogmeer een verzorgende taak.De pedagogisch medewerkers van de groep acht tot twaalf jaar heeft meer een coördinerendeen coachende taak. Zij zorgt dat alles goed verloopt, er geen kinderen tussen de walen het schip vallen en alle kinderen op een plezierige manier hun gang kunnen gaan. Bij devormgeving van de activiteiten worden de kinderen nadrukkelijk betrokken. Het is heel belangrijkeom goed bij te houden welke kinderen op een bepaald moment aanwezig (moeten)zijn en welke activiteiten bezocht worden. Dat lijkt bijna een administratieve functie,SAW DC 38 Soorten kinderopvang11

4 TieneropvangWe beginnen met een voorbeeld van tieneropvang.Mohammed van veertien gaat ná school naar de huiskamer. De huiskamer is in een huis in eengewone straat. Daar aangekomen wordt hij ontvangen door Alex. Alex begroet hem en vraagthoe het ermee is. ‘Alles goed’, zegt Mohammed, ploft op de bank en zet de televisie aan. ‘Ik hebmijn proefwerk wel goed gedaan, denk ik.’ Verder doet hij er het zwijgen toe. Alex gaat theezetten en komt daar even later mee terug in de huiskamer. Hij gaat in een stoel in de buurt vanMohammed zitten. Ze drinken samen thee. Even later staat Mohammed op en zegt dat hij naarbuiten gaat. Alex vraagt wat hij gaat doen en of hij nog huiswerk heeft. Maar dát doet Mohammedlater wel. Ze maken een afspraak hoe laat hij terug is. Mohammed komt echter te laatterug en Alex vindt het tijd worden voor een gesprekje.Mohammed zit op de opvang omdat hij thuis niet goed begeleid kan worden in zijn studie aande HAVO. Zijn beide ouders werken en Mohammed kan de discipline om regelmatig zijn huiswerkte maken nog niet helemaal opbrengen. Na een moeilijke periode is hij er daarom meeakkoord gegaan ná school naar de huiskamer te gaan.In het bovenstaande voorbeeld zie je dat de opvang hier geen opvang meer kan heten.Meestal wordt dit daarom een huiskamerproject genoemd of gewoon de huiskamer.Ouders vinden het vaak niet prettig als de tieners in een leeg huis thuiskomen. Kinderenboven de twaalf jaar zijn niet altijd al in staat alleen de verantwoordelijkheid te dragen voorhun studie en hun tijdsbesteding ná school. De kinderen komen in de puberteit en deverleiding om te gaan experimenteren is groot. Bovendien is het gewoon gezelliger om metleeftijdsgenoten de tijd door te brengen tot de ouders thuiskomen.Een andere reden om naar de huiskamer te gaan, kan zijn dat ouders niet in staat zijn debegeleiding te geven die nodig is. Soms hebben ouders zelf onvoldoende opleiding om hunkinderen te helpen met het huiswerk. Soms zijn kinderen hun ouders ontgroeid en kunnende ouders hun kinderen niet meer voldoende begeleiden in hun ontwikkeling. Als ernog geen echte grote problemen zijn, is het goed om op zo’n moment zowel het kind als deouders steun te bieden. Het voorkomt dat kinderen afglijden, spijbelen en vroegtijdig deschool verlaten. Een vorm van ondersteuning als het Boddaertcentrum (vorm van jeugdhulpverlening)is dan nog te zwaar.SAW DC 38 Soorten kinderopvang13

DagindelingDe dagindeling is afgestemd op de individuele tiener. Niet elke tiener komt op dezelfdetijd uit school. Vaste activiteiten met de groep zullen daarom slechts sporadisch voorkomen.Tieners kunnen vanuit de huiskamer aan allerlei activiteiten buitenshuis deelnemen:bijvoorbeeld sportclubs of muziekschool.WerkwijzenDe huiskamer is dagelijks open in de middaguren. Ook tijdens vakanties is de opvang alleen’s middags open. De huiskamer kan nooit tijdens alle uren dat tieners niet op schoolzijn, opvang bieden. Dit is ook niet wenselijk omdat tieners zelf ook verantwoordelijkheidmoeten leren dragen en het vertrouwen moeten krijgen dat zij zelfstandig kunnen functioneren.Belangrijk is dat de leiding fungeert als een soort achterwacht voor de ouders. Op de momentendat die er niet zijn, maken zij de afspraken met de tieners en oefenen zo automatischcontrole uit op hun doen en laten. Tieners krijgen zo een op maat gesneden begeleiding.De afspraken die gemaakt worden, zijn per tiener verschillend, afhankelijk van watdie aankan. In de huiskamer zijn minstens twee professionele krachten aanwezig. Dat kaneen groepsleider zijn met een specialist of groepshulp.De tieners dragen zelf verantwoordelijkheid voor de gang van zaken in de huiskamer: deafwas, het verzorgen van het materiaal, het maken van afspraken over het gebruik van decomputer, activiteiten met elkaar en buitenshuis of afspraken met vrienden. Vrienden zijnwelkom in de huiskamer, hoewel natuurlijk niet dagelijks. Dan zou het een verkapte opvangworden. Hun bezoek is wel belangrijk omdat het eventuele vooroordelen bij vriendentegenover de opvang weg kan nemen.De ruimten zijn zo ingericht dat tieners er zich op hun gemak voelen. Er zijn veel verschillendehoeken: bijvoorbeeld een computerhoek, televisiehoek, huiswerkhoek, tafeltennishoeken tafelvoetbal. De tieners werken zelf mee aan de indeling en inrichting van deruimten.14SAW Digitale Content

GroepsindelingEr is geen sprake van een echte groep. Groepsactiviteiten zullen er zelden zijn, tenzij erexcursies georganiseerd worden of sportdagen. De tieners trekken met elkaar op als zijdat willen, maar de begeleiding is vooral individueel van aard. Er kunnen vriendschappenontstaan, en er kunnen vrienden van thuis of school meekomen. De groepsgrootte is nietvastgesteld omdat tieneropvang niet in de Wet kinderopvang is opgenomen.Taken van de leidingDe leiding heeft een coördinerende taak en een taak in de opvoedingsondersteuning. Zijhebben zowel met de school als de ouders contact. Voor de huiswerkbegeleiding en eventueleandere activiteiten worden specialisten aangetrokken.Rol van de oudersDe ouders onderhouden nauw contact met de groepsleiding over de ontwikkeling van hunkind. Er zijn geregeld oudergesprekken. Zij kunnen eventueel deelnemen aan ouderbijeenkomstenof themabijeenkomsten en zitting nemen in de oudercommissie.Samenwerking met?De pedagogisch medewerkers onderhouden vooral contacten met de school en eventuelehulpverlenende instanties die contacten hebben met het gezin. Verder kunnen zij contactenhebben met dezelfde organisaties als de buitenschoolse opvanggroepen.Financiën en organisatievormDoorgaans wordt de tieneropvang vormgegeven via buurtcentra of scholen. Ouders krijgengeen belasting terug voor deze vorm van opvang. Er zijn dan ook vrijwel geen aparte voorzieningenvoor tieneropvang meer.SAW DC 38 Soorten kinderopvang15

5 GastouderopvangWe beginnen met een voorbeeld.Önder en Senay hebben net een baby. Senay wil, als het zwangerschapsverlof voorbij is, weergaan werken. Zij hebben een aantal kinderdagverblijven bezocht, maar hebben er moeite meehun kind daar naartoe te brengen. Ze vinden de groepen te groot en de ruimten te weinig huiselijk.Ze willen eigenlijk een ‘tweede thuissituatie’ voor hun baby. Zij hebben niet het idee datde kinderdagverblijven dat te bieden hebben. Ze hebben daarom besloten naar het gastouderbureaute gaan en een gastoudergezin voor hun kind te zoeken.Gastouderopvang is opvang in een gezinssituatie door een ander dan de ouder. Daarbij issprake van opvang van ten hoogste vier niet-eigen-kinderen in de woning waar de ouderof de gastouder woont. De opvang komt tot stand door tussenkomst van een gastouderbureau.Opvang thuis door een particulier is dus nog niet zonder meer gastouderopvang. Degastouder moet ingeschreven zijn bij een gastouderbureau. En het gastouderbureau moetingeschreven zijn in het kinderopvangregister van de gemeente.De huiselijkheid, de kleinschaligheid en de flexibiliteit van de opvang doen veel ouders bewustkiezen voor gastouderopvang. Met name in dunbevolkte gebieden, waar het aanbodvan kindercentra lager is, biedt gastouderopvang vaak uitkomst. De Wet kinderopvang ende Wet herziening gastouderopvang stellen specifieke basiskwaliteitseisen aan gastouderopvang.Bijvoorbeeld over de regelgeving voor de informatie aan ouders, het adviesrechtvan oudercommissies en de eis dat iedere gastouder en iedere medewerker van een gastouderbureaudient te beschikken over een recente verklaring omtrent het gedrag. Dit geldtoverigens voor de gehele kinderopvang.16SAW Digitale Content

Daarnaast stelt de Wet een globale eis voor de kwaliteit. Namelijk, dat de houder vaneen gastouderbureau zorg dient te dragen voor ‘het tot stand brengen en begeleiden vangastouderopvang die bijdraagt aan een goede en gezonde ontwikkeling van het kind ineen veilige en gezonde omgeving’. In beleidsregels en toetsingskaders van het ministerie isverder invulling gegeven aan die kwaliteit:• Een gastouderbureau heeft een pedagogisch plan waarin, in overleg met de oudercommissie,de vier pedagogische basisdoelen zijn uitgewerkt; te weten overdracht van normenen waarden; emotionele veiligheid; ontwikkeling van persoonlijke competenties;ontwikkeling van sociale competenties. Het pedagogisch beleidsplan geeft een visie opde omgang met kinderen en het leeftijdsbeleid.• Iedere opvangwoning heeft een risico-inventarisatie (RI&E) gezondheid en veiligheiden een calamiteitenplan.• Een gastouderbureau formuleert criteria voor de kwaliteit van de gastouders en toetstdeze jaarlijks. Zij maken die bekend aan de vraagouders.• Een gastouderbureau bezoekt de gastouders minimaal éénmaal per jaar.Voor gastouderopvang gelden minder specifieke eisen dan bij kinderdagopvang en buitenschoolseopvang. Bij de kinderopvang is bijvoorbeeld sprake van andere regels ten aanzienvan het opleidingsniveau van pedagogisch medewerkers en het aantal vierkante metersspeelruimte. De reden hiervan is dat gebruik wordt gemaakt van het huis waarin de (gast)ouder woont en het relatief geringe aantal kinderen dat wordt opgevangen. Daardoor zijnminder specifieke eisen nodig. De inspectie kinderopvang van de GGD controleert zowelhet gastouderbureau als de opvangwoning. Het gastouderbureau moet aantonen dat hetzijn verantwoordelijkheid ten aanzien van de kwaliteit van de gastouderopvang waarmaakt.DagindelingDe dagindeling sluit aan op de dagindeling thuis.SAW DC 38 Soorten kinderopvang17

WerkwijzenHet gastouderbureau kent de gastouders. Deze zijn via een intakeprocedure geregistreerdbij het gastouderbureau. Via een intakegesprek met de vraagouders wordt gepeild welkeverwachtingen de ouders hebben. Op basis hiervan wordt een koppeling tot stand gebracht.Met de ouders worden afspraken gemaakt over de verzorging en de opvoeding. Hetgastouderbureau controleert vooraf of de opvang bij de gastouder aan de normen voldoeten controleert regelmatig de kwaliteit van de opvang. Zij ondersteunt de gastouders doormiddel van individuele begeleiding, cursussen en door themabijeenkomsten te organiseren.Soms worden ook voor de ouders themabijeenkomsten georganiseerd. Een gastouder heeftminimaal een opleiding nodig op MBO2-niveau Helpende zorg en welzijn.Taken van de gastouderGastouders verzorgen de kinderen en voeden hen op. Zij doen dit in nauw contact met deouders. Als oudere kinderen worden opgevangen, zijn de gastouders ook verantwoordelijkvoor het halen en brengen naar school.Rol van de oudersDe ouders hebben nauw overleg met de gastouder, over de zorg voor de kinderen en deopvoeding. Als er problemen zijn waar zij met de gastouder niet uitkomen, kunnen zij eenberoep doen op het gastouderbureau. Er is een oudercommissie van vertegenwoordigersvan alle ouders. Die heeft een inbreng op de gang van zaken bij het gastouderbureau en dekwaliteit van de opvang.Samenwerking met?Gastouders hebben vooral contacten met de scholen. Het gastouderbureau heeft in principeniet dezelfde externe contacten als de overige kindercentra. Zij kan wel adviseren endoorverwijzen als dat nodig is.Financiën en organisatievormOuders krijgen, net als bij de kinderopvang, een bijdrage in de kosten via de belastingterug. Dit is alleen het geval bij geregistreerde gastouderopvang. Gastouderbureaus hebbendoorgaans een stichtingsvorm.18SAW Digitale Content

6 ‘24-uurs opvang’Eerst een voorbeeld.Het is half zeven ‘s avonds: spitsuur in De Cirkel. Sesamstraat is net afgelopen en Shirley en Fatiha,beiden drie jaar, gaan in bad en naar bed. In de box ligt Kim. Zometeen krijgt ze een flesje. GroepsleiderMark is samen met Myrtha van elf en Stefan van acht aan de afwas. Zij praten met elkaar overeen feestje bij Stefan op school omdat de onderwijzer jarig was. Vanaf de bank bemoeit Dennis vantwaalf zich ermee. Amal van zes trekt de afstandsbediening van de televisie uit zijn handen omdatDennis er toch niets mee doet. Karin van vijf gaat naar Kim om met haar te spelen.Shirley en Fatiha zitten inmiddels in het grote bad en groepsleidster Marcella houdt een oogje in hetzeil. ‘Ik heb hier een gaatje’, zegt Shirley tegen Fatiha,’Jij ook, hè? En jongens hebben een stokje.’ ‘Datis geen stokje’, zegt Fatiha, ‘want die zijn van hout.’ ‘Dat is waar’, zegt Marcella, ‘maar je kunt het wèl zonóemen, want het lijkt er een beetje op.’ `Ja’, zegt Fatiha en gaat nog even lekker ‘zwemmen’. ‘Kom,jullie gaan er uit, want het verhaaltje wacht’, zegt Marcella. ‘Waar wacht-ie dan?’, vraagt Fatiha. ‘Ikgeloof dat ie vandaag in de kast zou wachten, maar we zoeken hem wel.’ Zegt MarcellaSnel komen Fatiha en Shirley uit bad, drogen zich af en doen de pyjama’s aan. Ze hollen naar hunslaapkamertje en rukken de kastdeur open. ‘Nee, hoor. Hier is-ie niet.’ ‘Oh, jee. We moeten hem welvinden hoor’, zegt Marcella. ‘Ik denk dat hij bóven op de kast zit’, zegt Shirley. ‘Misschien wel. Weet jewat. Ik til jou op, dan kun je kijken.’ ‘Gevonden’, zegt Shirley en doet alsof ze iets van de kast pakt. Fatihaen Shirley kruipen in hetzelfde bed, want dat is gezelliger voor het verhaaltje. Marcella gaat opde rand zitten. Het verhaaltje kan beginnen. Beneden geeft Mark Kim de fles en waarschuwt Amalen Karin dat zij af moeten maken waar ze mee bezig zijn. Als Marcella naar beneden komt, gaat hijze naar bed brengen.Kinderen worden in de 24-uurs opvang de hele dag door gebracht, omdat de ouders opwisselende tijden en ook ’s nachts werken. Dit is vooral het geval in de gezondheidszorg, dehoreca en vervoersbedrijven als de KLM. Kinderen kunnen er dus ook blijven slapen. Erkomen kinderen van nul tot twaalf jaar.Belangrijk in deze vorm van opvang is dat de kinderen zich vertrouwd voelen in de ruimteen graag bij de pedagogisch medewerkers zijn. De pedagogisch medewerkers zorgendaarom voor een huiselijke sfeer en doen zoveel mogelijk dezelfde dingen met de kinderendie thuis ook gedaan worden. Ze proberen een sfeer van vertrouwdheid te creëren doorveel rituelen en vaste momenten in te bouwen, zoals de bedrituelen in het bovenstaandeverhaaltje. De groepsleiding investeert veel in de communicatie met de kinderen en ouders.SAW DC 38 Soorten kinderopvang19

DagindelingDe dagindeling is te vergelijken met een dagindeling thuis. ’s Morgens staan de kinderenop. De groteren worden naar school gebracht. De kleinsten blijven op het dagverblijf tot deouders ze komen halen. Als de ouders ’s nachts hebben gewerkt, halen zij het kind vaak laterop de dag. De kinderen worden de hele dag door gebracht en gehaald. De dagindeling voorde kinderen is dus per dag verschillend.WerkwijzenHet feit dat kinderen de hele dag door gebracht kunnen worden, kan onrust geven. Oudersworden daarom meestal in een aparte ruimte ontvangen. Kinderen slapen ook op de opvang.Daarom zijn er slaapkamertjes met eigen bedjes voor de kinderen. Kinderen brengen ookdingen mee van huis om de omgeving zo vertrouwd mogelijk te laten zijn. Omdat er warmemaaltijden worden verstrekt, is er een keuken die hierop ingericht is.GroepsindelingDe groepen zijn klein omdat er een groot leeftijdsverschil is. In een groep van nul tot twaalfjaar zitten acht kinderen. Overdag zijn op de opvang ook vaak kinderen van de dagopvang.Taken van de pedagogisch medewerkersDe groepsleiding heeft veel verschillende taken: van verzorgende taken voor de kleine kinderentot huiswerkbegeleiding bij de grootste. Daarnaast hebben zij ook huishoudelijke taken.Er is wel huishoudelijk personeel dat hen daarin bijstaat. De communicatie met de oudersvraagt veel aandacht, omdat de opvang van elk kind op een andere manier vorm krijgt.Rol van de oudersDe ouders zijn nauw betrokken bij de opvang. De contacten bij het halen en brengen hebbeneen zeer belangrijke functie, evenals de oudergesprekken.Samenwerking met?De opvang zal vooral contacten onderhouden met de scholen waar de kinderen zitten eneventueel met de dagopvang.Financiën en organisatievormDe opvang wordt, evenals de dagopvang, gefinancierd door ouders, bedrijven en overheid.Door de speciale vorm is het een relatief dure vorm van opvang. De organisatievorm is hetzelfdeals bij de overige vormen van opvang. 24-uurs opvang wordt vaak door grote organisatiesaangeboden naast de andere vormen van opvang.20SAW Digitale Content

7 PeuterspeelzaalwerkWe beginnen weer met een voorbeeld.Peuterspeelzaal De Duveltjes zit in een lokaal van de basisschool. Hier zijn pedagogisch medewerkerZahdia, stagiaire Monique en hulpouder Anja de hele ochtend bezig geweest met eentiental peuters. De groep is zo klein, omdat zij een VVE-programma met de kinderen uitvoeren.Daar kunnen niet zoveel kinderen aan deelnemen.In de hoek van de ruimte staat een tafel met een herfsttafereel: droge bladeren, eikels, kastanjes,paddestoelen van toiletrolletjes, een bosje asters. Morgen komen de kinderen weer, maarnu wordt de activiteit voor de volgende dag voorbereid. Met behulp van de bladeren en kastanjeszal er een grote herfstboom gemaakt worden. Zahdia heeft bij de tapijthandel een grotekartonnen rol gehaald en maakt die nu op maat. Monique zet de verfspullen alvast op een bladklaar en zet dit in de kast. Morgen kan ze het dan zó pakken.Ze bespreken met elkaar hoe ze de taken zullen verdelen en hoe de dagindeling zal zijn. Moniquekomt op het idee de kinderen bij binnenkomst een kaboutermuts te laten maken en op tezetten. Zij stelt voor het thema van de komende week ‘kabouters in het herfstbos’ te laten zijn.Zahdia is enthousiast maar maakt zich wel zorgen over de voorbereidingstijd en het overladenprogramma de volgende dag. Monique is echter niet te stuiten en biedt aan de mutsen thuisvoor te bereiden. Zahdia gaat akkoord. Ze zullen wel zien hoe ver ze morgen met de boomkomen. Ze moeten daar toch langer over doen dan één dag omdat anders niet alle kinderen eraan mee kunnen werken.Samen pakken zij de spullen die Monique mee naar huis neemt en ruimen alles op.Bij de peuterspeelzalen staat de ontwikkeling van de kinderen centraal. Omdat zij geenopvang bieden, zijn ze niet gebonden aan lange openingstijden. Doorgaans gaan kinderenongeveer 3 uur per dag en 2 of 3 keer per week naar een peuterspeelzaal. Zij kunnen er anderekinderen ontmoeten en met hen spelen en leren omgaan. En zij worden door middelvan (taal)programma’s extra in hun ontwikkeling gestimuleerd. Aan veel basisscholen zijnpeuterspeelzalen gekoppeld. Soms worden die ook voorscholen genoemd.DagindelingMeestal komen de kinderen om een uur of negen binnendruppelen en spelen dan vrijtot alle kinderen binnen zijn. De ouders drinken soms even koffie en nemen vervolgensafscheid. Zijn de kinderen allemaal binnen en hebben zij ongeveer een uur gespeeld, danSAW DC 38 Soorten kinderopvang21

wordt er iets met de kinderen gedronken en gegeten. Vaak wordt dit ‘het kringetje’ genoemd.De pedagogisch medewerker praat dan met de kinderen over:• wat hebben zij meegemaakt;• wat gaan ze zo meteen doen;• ze zingen een liedje;• of er wordt een verhaaltje voorgelezen.Daarna wordt er vaak een activiteit met de hele groep gedaan: kleien, verven, een groepsspel.Is het mooi weer, dan gaan zij naar buiten. Om een uur of twaalf worden de kinderenweer opgehaald.WerkwijzenDe meeste speelzalen zijn ongeveer drie en een half uur op de ochtend geopend. Er zijnook middagspeelzalen. Meestal is in de Verordening op de peuterspeelzalen van de gemeenteopgenomen dat speelzalen niet langer dan 3½ uur per dagdeel open mogen zijn. Dedagdelen mogen ook niet op elkaar aansluiten. Dit is om te voorkomen dat de speelzaleneen opvangfunctie als de kinderdagverblijven krijgen. Daar gelden andere kwaliteitsregelsvoor, bijvoorbeeld met betrekking tot het aantal pedagogisch medewerkers per groep. Despeelzalen zouden dan aan deze hogere kwaliteitseisen moeten voldoen. Speelzalen hebbendoorgaans één betaalde pedagogisch medewerker. Zij worden bijgestaan door stagiaires en/of hulpouders. Zij zijn meestal gesloten tijdens de vakantieperiodes van de basisscholen.Taken van de pedagogisch medewerkerDe pedagogisch medewerker stimuleert en begeleidt de kinderen in hun ontwikkeling. Zecreëert een sfeer waarin kinderen zich vrij kunnen bewegen en stelt grenzen als dit nodig.Ze verzorgt de materialen en doet activiteiten met de kinderen. Ze zorgt voor veiligheid opde groep en bij het buitenspelen. Zij onderhoudt de contacten met de ouders en organiseertouderbijeenkomsten en themabijeenkomsten. Als het met een kind minder goed gaat,praat ze met de ouders. Pedagogisch medewerkers hebben doorgaans naast de uitvoerendeuren op de groep één of twee uren per dag voor:• het klaarmaken en opruimen van de speelzaal;• voorbereiding van de activiteiten voor zowel de kinderen als de ouders;• stagebegeleiding;• contacten met de school;• overleg met collega’s.22SAW Digitale Content

Heeft een speelzaal een plusfunctie, dan is er meestal een extra pedagogisch medewerker of eentutor, zodat zij stimuleringsprogramma’s kunnen uitvoeren.Rol van de oudersVan ouders wordt verwacht dat zij zo nu en dan meehelpen in de speelzaal en meegaan metuitstapjes. Daarnaast kunnen zij deelnemen aan koffieochtenden en themabijeenkomsten.Doen zij mee aan een programma voor opvoedingsondersteuning, dan krijgen zij op de bijeenkomstenvaak huiswerk op om de ontwikkeling van hun kinderen te leren stimuleren. Oudersvormen soms het bestuur van een speelzaal of zij zitten in een oudercommissie of ouderraad.Op deze wijze kunnen zij hun invloed uitoefenen op het pedagogisch beleid en de vormgevingvan het werk. Ouders die klachten hebben, kunnen terecht bij de oudercommissie.Samenwerking met?Speelzalen, met name die met een plusfunctie, werken in het kader van het onderwijsachterstandenbeleidvaak samen met de basisschool. Soms werken zij ook samen met een Speel-O-Theek. Dit is een organisatie die speelgoed uitleent aan ouders en themabijeenkomsten voorouders organiseert. Vaak zijn deze themabijeenkomsten speciaal voor ouders met één bepaaldeculturele achtergrond: bijvoorbeeld de Turkse of de Marokkaanse moeders. Speelzalen zittenvaak in een gebouw waar ook andere activiteiten plaatsvinden, zoals een buurthuis, bredeschool, basisschool of kinderdagverblijf. Het werk wordt dan op elkaar afgestemd.De meeste speelzalen hebben contacten met de scholen waar de kinderen naar doorstromen.Zeker als de speelzaal een plusfunctie heeft, zal de speelzaal met de school overleggen over deuitvoering van stimuleringsprogramma’s.’s Middags wordt de speelzaal soms gebruikt door een naschoolse opvanggroep. Er zijn danverschillende materialen nodig en verschillende ruimten om deze in op te bergen. Met debuitenschoolse opvang worden afspraken gemaakt over het gezamenlijke gebruik van meubilairen materialen..Organisatievorm en financiënSpeelzalen worden gesubsidieerd door de gemeente en soms door de basisschool. Voor zover datniet gebeurt, betalen de ouders de kosten. Dit kan een bijdrage zijn afhankelijk van het inkomenof een vaste bijdrage per kind. Speelzalen zijn zelfstandige stichtingen of ondergebracht bijeen organisatie. Dit kan een organisatie voor kinderopvang of alleen peuterspeelzaalwerk zijn(vereniging of stichting), een welzijnsstichting, of een basisschool of brede school.SAW DC 38 Soorten kinderopvang23

8 Tussenschoolse opvangWe beginnen met een voorbeeld.Op basisschool De Brug is het een drukte van belang. Het is twaalf uur en de lessen voor dejongste groepen zijn afgelopen. Er gaan kinderen naar huis, maar de meeste kinderen gaannaar de kantine waar zij opgevangen worden door een groepshulp en twee hulpmoeders. Dekinderen begroeten de pedagogisch medewerkers en gaan in groepjes aan de tafeltjes zitten.Het eten wordt tevoorschijn gehaald en de pedagogisch medewerkers zorgen voor het drinken.In een betrekkelijke rust wordt het eten opgegeten. Daarna gaan de kinderen onder leiding vantwee pedagogisch medewerkers naar buiten of, als het regent, blijven zij in de kantine in eenaparte hoek. Het is inmiddels half een. De kinderen van de hoogste groepen komen binnen ennemen de plaatsen aan de tafeltjes in. Nu is het hun beurt. Zij helpen de overgebleven leidingmet het verdelen van het drinken. Ook zij gaan als het enigszins kan, na het eten naar buiten.Het is niet altijd zo vlekkeloos verlopen met de tussen de middagopvang op de Brug. Meestalwas het erg rumoerig, renden de kinderen veel door elkaar en maakten ruzie. De onderwijzersvan de school vonden de kwaliteit van de opvang volstrekt onvoldoende. Meestal kregen zij dekinderen moe en onrustig weer terug in de klas.Het hoofd heeft toen contact gezocht met de plaatselijke stichting kinderopvang en met hengesproken over hoe de kwaliteit verbeterd kon worden. Daar zijn afspraken uit voortgekomenover een andere opzet van de opvang. Er is een groepshulp aangesteld en de stichting heefteen begeleidster geleverd die de leiding werkbegeleiding geeft. Bovendien is er één vrijwilligecoördinator aangesteld die de opvang gedurende de gehele week coördineert.De tussenschoolse opvang heeft een belangrijke opvangfunctie voor de ouders. Was dezeer niet, dan zouden zij hun kinderen immers zelf op moeten vangen. Of de buurvrouwvragen dit te doen. In het voorbeeld hebben we nog een andere reden gezien waarom deopvang tussen de middag goed geregeld moet worden. Kinderen kunnen van slechte opvangheel onrustig en moe worden. Dat bevordert de prestaties ’s middags niet.DagindelingDe dagindeling is simpel. Kinderen lunchen en gaan daarna spelen. Zij hebben al uren ineen groep gezeten en zijn geconcentreerd bezig geweest. Het is daarom belangrijk dat zijzelf kunnen kiezen en bepalen wat zij doen en zich kunnen ontspannen en uitleven. Eenbuitenruimte is daarom erg belangrijk bij deze vorm van opvang.24SAW Digitale Content

WerkwijzenScholen zijn verplicht ruimte ter beschikking te stellen, maar de organisatie hoeven zijniet op zich te nemen. Onderwijzers kunnen dit niet doen, omdat zij zelf pauze nodighebben en de lessen van de middag weer voor moeten bereiden. Dus zijn het meestal deoudercommissies die de opvang verzorgen. Soms worden afspraken gemaakt met de leidingvan de buitenschoolse opvang. Eén van hen vangt de kinderen dan op. Nadeel is dat ditde opvang duurder maakt. Maar het biedt wel meer garantie voor kwaliteit. De kinderenworden dan door een groepshulp, hulpmoeder, conciërge of onderwijzer naar de opvanggebracht en gehaald.Taken van de leidingDe leiding heeft vooral een coachende of begeleidende rol naar de kinderen. Zij hoevengeen programma te verzorgen, maar zorgen dat alles goed verloopt en dat de kinderen sociaalmet elkaar omgaan. Zij hebben een verzorgende taak bij het eten, zorgen meestal dat dekinderen drinken krijgen en zien toe op de hygiëne. Zij maken de tafeltjes in orde en ruimende ruimte weer op. Zij zorgen er ook voor dat er spelmateriaal is en de kinderen zichkunnen vermaken als er niet buiten gespeeld kan worden. Naast deze taken hebben zij nogeen aantal administratieve taken: zij houden de presentielijsten bij en innen de bijdragen.Rol van de oudersDe ouders zijn doorgaans niet bij deze opvang betrokken, tenzij als hulpmoeder. Eeninbreng kunnen de ouders hebben via de oudercommissie of medezeggenschapsraad van deschool. Bij problemen gaan zij naar de coördinator van de opvang of de onderwijzer van degroep waarin het kind zit.Samenwerking met?De tussenschoolse opvang kan samenwerken met een centrum voor buitenschoolse opvangen met speeltuinverenigingen. Het gaat dan om faciliteiten als de ruimte en gebruik vanhet materiaal. Soms gaat het om pedagogische begeleiding en coördinatie. In sommige bredescholen zijn er combi-functies. Dat zijn functies waarbij betaalde medewerkers zowel inde tussenschoolse opvang werken als op de buitenschoolse opvang. Of ze werken zowel alsonderwijsassistent op school als op de tussenschoolse opvang of de buitenschoolse opvang.Financiën en organisatievormDe tussenschoolse opvang wordt bijna nooit gesubsidieerd. De kosten worden gedekt doorde ouders en eventueel het schoolfonds. Eindverantwoordelijk voor de opvang is de school.SAW DC 38 Soorten kinderopvang25

9 Opvang voor kinderen van cursistenEerst weer even een voorbeeld.Zarifa zit op school. Zij is net in Nederland aangekomen, spreekt de taal nog niet en kent degebruiken en gewoonten in Nederland niet. Ze zit daarom op een cursus inburgering en eencursus Nederlands. Maar ze heeft twee jonge kinderen. Haar man kan hen niet verzorgen omdatook hij Nederlands leert en begeleid wordt bij het zoeken naar werk. Zij brengt de kinderentijdens haar lessen daarom onder in de opvang. De kinderen worden opgevangen in een lokaalin de school waar een pedagogisch medewerker en een groepshulp zijn om de kinderen teverzorgen. Dankzij deze voorziening kan Zarifa studeren.DagindelingDe dagindeling is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen en te vergelijken met een dagindelingop een babygroep of peutergroep.WerkwijzenDe kinderen worden ’s morgens of ’s middags gebracht afhankelijk van het tijdstip van de lessen.Zij worden opgevangen door een gediplomeerde pedagogisch medewerker die samen met eengroepshulp de opvang regelt en verzorgt.GroepsindelingAls er grote groepen kinderen zijn, kunnen er verschillende leeftijdsgroepen gemaakt worden.Anders zijn er verticale groepen.Taken van de pedagogisch medewerkerDe pedagogisch medewerker heeft, meer dan in de andere vormen van opvang, een oppasfunctie.De kinderen zijn een half jaar of een heel jaar bij hen gedurende een aantal dagdelen per week.Samenwerking met?Er is een nauwe samenwerking met de opleiding die de cursussen verzorgt. Er is overleg over decursustijden en het halen en brengen van de kinderen. Omdat de ouders nog geen Nederlandsspreken, heeft de opleiding een grote verantwoordelijkheid voor de communicatie. Vaak zijn erpedagogisch medewerkers die de taal spreken van de kinderen die opgevangen worden.Organisatievorm en financiënDeze vorm van opvang wordt gesubsidieerd door de gemeenten. De school organiseert de opvangof besteedt dit uit aan een kinderopvangorganisatie.26SAW Digitale Content

10 Opvang tijdens congressen en in winkelcentraWe beginnen met een voorbeeld.Dat leuke congres waar je al lang aan toe was, is net op de dag dat je kind niet op de opvang zit.Of, je wilt graag meubels uitzoeken maar met kinderen erbij is dat niet altijd makkelijk. Opa enoma hebben geen tijd, maar je wilt dit toch graag door laten gaan.Op zo’n moment is het prettig als je kind een dag of een paar uren in een ruimte kan zijnwaar het onder begeleiding kan doen waar het zin in heeft. Dat is altijd beter dan verveeldachter de ouders aansjokken of het congres verstoren.Het doel van deze opvang is dan ook om kinderen een plezierige tijd te geven als hunouders incidenteel andere activiteiten hebben.De opvang in winkelcentra is meestal bedoeld voor kinderen tussen de vier en tien jaar.Baby’s, peuters en kinderen boven de tien jaar zijn vaak uitgesloten van deze vorm van opvangomdat dat teveel vraagt van de leiding en de inrichting van de ruimte. Baby’s hebbenteveel verzorging nodig en kunnen deze vorm van opvang vaak niet aan. Oudere kinderenhebben andere activiteiten nodig. Het aanbod zou dan te gedifferentieerd moeten worden.Voor de opvang tijdens congressen zijn er gespecialiseerde bureaus. Zij vangen ook baby’sop.DagindelingZijn de kinderen er een hele dag, dan is de dagindeling zoals thuis en deels zoals op hetkinderdagverblijf. Zijn de kinderen er maar voor een korte periode dan vermaken zij zichzelfof zij krijgen iets aangeboden door de leidsters.WerkwijzenBij congressen of festivals wordt vaak een extra ruimte gehuurd en tijdelijk ingericht voorkinderopvang. In winkelcentra zijn vaak vaste ruimten ingericht voor kinderen. Er is daneen ballenbad, legotafel, videohoek, tekenmateriaal en ander klein spelmateriaal.SAW DC 38 Soorten kinderopvang27

GroepsindelingDe kinderen worden niet in groepen ingedeeld. Wel zijn er soms aparte hoeken voor deoudere kinderen. Als er op congressen veel kinderen aangemeld worden, kunnen er afhankelijkvan de beschikbare ruimte, wel aparte groepen gemaakt worden.Taken van de pedagogisch medewerkersDe pedagogisch medewerkers moeten voor deze vorm van opvang zeer flexibel zijn. Zijkrijgen steeds wisselende kinderen met weer andere wensen en behoeften. Hun taak isvooral verzorgend en coördinerend, hoewel er impliciet natuurlijk altijd opgevoed wordt.Rol van de oudersDe ouders hebben de verantwoordelijkheid om bij het brengen van de kinderen goedeafspraken te maken en aanwijzingen te geven met betrekking tot de eigenheid van hetkind. Wil het kind wel een speen of niet, wel of geen varkensvlees, het kind kan wel of nietalleen naar de wc, enzovoort.Financiën en organisatievormIn winkelcentra is de opvang een service van het bedrijf en gratis. Bij congressen moetsoms wel door de ouders betaald worden. Voor de opvang tijdens congressen zijn er gespecialiseerdecommerciële bureaus.28SAW Digitale Content

11 Opvang aan huisEen voorbeeld van opvang aan huis.Aniet en Henk hebben twee zoontjes van twee en vier jaar. Aniet heeft een winkel. Henk werktzeer ongeregeld als journalist. Aniet heeft een winkelhulp waardoor zij de zorg voor de kinderenvoornamelijk op zich kan nemen. Is Henk overdag thuis, dan neemt hij die over. Eén keer per weekmoet Aniet echter inkopen gaan doen voor de winkel. En op die dagen wil de opvang van dekinderen wel eens een probleem zijn. Henk en Aniet hebben besloten geen oppascentrale in teschakelen, omdat zij bang zijn dat zij dan steeds wisselende oppassen krijgen. Voor een gastouderlijkt hun deze opvang niet aantrekkelijk, omdat zij slechts zo beperkt opvang nodig hebben.Het kinderdagverblijf in de buurt heeft echter een nieuw product ontwikkeld: opvang aan huis.Als je redelijk vroeg meldt dat je een oppas nodig hebt, heb je goede kans dat je een bekendepedagogisch medewerker krijgt. Bovendien zijn er niet zoveel pedagogisch medewerkers, dusde kinderen kunnen ze allemaal leren kennen. Een geruststellende gedachte vinden zij ook datprofessionele leiding verantwoordelijk is voor deze nieuwe functie en dat de pedagogisch medewerkersbegeleid worden. De keus was niet moeilijk meer en zij besloten zich aan te melden bijdeze opvang.Opvang aan huis verzorgt incidentele opvang bij de kinderen thuis op momenten datde ouders niet thuis kunnen zijn. Zij vangen maximaal vier kinderen tegelijk op. Als dekinderen ouder dan zes jaar zijn, kunnen dit er zes zijn. De opvang wordt vaak ingezet opmomenten dat de kinderen ziek zijn en niet naar het dagverblijf gebracht kunnen worden.Het doel is kinderen thuis te verzorgen als de ouders dit niet kunnen. Pedagogisch medewerkerssluiten daarbij zoveel mogelijk aan bij de normale gang van zaken in het huishouden.Taken van de pedagogisch medewerkersDe pedagogisch medewerkers nemen de verzorgende en opvoedende taken van de oudersover. Het is niet de bedoeling dat zij de huishouding doen. Zij krijgen vaak eerst een praktijkopleidingvan een half jaar in het kindercentrum.Financiën en organisatievormVoor de opvang wordt een vergoeding gevraagd die hoger ligt dan bij oppascentrales,omdat de organisatievorm duurder is. Doorgaans maakt de opvang onderdeel uit van eenkinderdagverblijf of grotere organisatie van kinderopvang.SAW DC 38 Soorten kinderopvang29

12 Overige dienstverleningWe beginnen met een voorbeeld.Ard en Dieneke hebben beiden een drukke baan. Ze kunnen de taken redelijk goed verdelen enhebben meestal genoeg tijd om met de kinderen door te brengen. Toch wordt het ze wel eensteveel, omdat er in de vrijetijd dan nog zoveel móet. Boodschappen doen, met de kinderennaar de tandarts of het consultatiebureau, uitstapjes met ze maken, bezoekjes aan opa en oma.Het is soms passen en meten om gewoon eens lekker met de kinderen op de bank te kunnenzitten of een spelletjes te doen. Ze zouden wel wat meer tijd willen máken. Was er maar iemanddie sommige taken van hen overnam, zodat ze meer tijd met de kinderen konden doorbrengenzonder de druk van alle verplichtingen. Het kinderdagverblijf zag deze nood bij haar oudersen besloot een servicedienst in het leven te roepen. Er werd iemand aangenomen die voor deouders klussen ging doen en boodschappen deed.Bij deze dienstverlening coördineert het kindercentrum de aanspraak die ouders op deklussenman of –vrouw doen. Zij biedt de diensten tegen een vergoeding aan. De dienstendie geleverd kunnen worden, zijn in een reglement vastgelegd.Het kindercentrum wil ouders zo helpen bij de zorgtaken. Zij wil daarmee bereiken datouders de tijd die zij voor hun kinderen hebben ook optimaal aan hen kunnen besteden.De diensten die geleverd worden, kunnen liggen op het vlak van kleine onderhoudswerkzaamhedenin huis, boodschappen doen, zorgen dat de kinderen geknipt worden of naarde tandarts gaan, enzovoort.WerkwijzenEr wordt een taakstellend takenpakket gemaakt voor de klussenman of -vrouw. Ouderskunnen om de diensten vragen bij een coördinator. Die deelt samen met de klussenman of-vrouw het werk in.Samenwerking met?Er zijn combinaties mogelijk met leveranciers en gespecialiseerde klussenbedrijven.FinanciënDe ouders betalen hier een kostendekkende vergoeding voor.30SAW Digitale Content