HULPMIDDELENBOEK VOOR HUISARTSEN - vzw farmaka asbl

HOOFDSTUK IISTRESS>1- Doelstellingen van het hoofdstukDit hoofdstuk heeft tot doel de volgende informatieaan de huisartsen te verschaffen :a. Een theoretische inleiding die helpt een onderscheidte maken tussen angst en stress.b. Een beschrijving van de symptomen diegeïdentificeerd moeten worden om te bepalen ofde stress pathologisch is.c. Een beslisboom met de somatische enpsychologische klachten.d. De differentiële diagnoses die op somatisch enpsychologisch gebied overwogen moeten worden.e. De stappen in het voorschrijven en de aanpak vaneen persoon met pathologische stress.2- InleidingHet is soms moeilijk om iemand die stress heeft teonderscheiden van iemand die angstig is, omdatalle personen met stress ook angst vertonen. Hetomgekeerde is echter niet het geval. Er is trouwenssprake van totaal verschillende neurofysiologischeprocessen. Bij angst is er sprake van een activiteit van deprefrontale cortex ; bij stress betreft het een activiteit vanhet limbisch systeem.Ten slotte dient vermeld dat niet iedereen dieonderworpen wordt aan een stress-situatie per definitiepathologische stress ontwikkelt. Er moet dus eenonderscheid gemaakt worden tussen een stressreactieen een (pathologisch) stressproces.Een stressreactie is aanvankelijk een normalefysiologische reactie op een stressvolle situatie. Een dier- en dus ook de mens - zal bij een dreigend gevaareen totale reactie vertonen om te kunnen overleven.Het gaat in dit geval over een orthosympathischereactie. Deze reactie bereidt het dier voor om teverstarren, aan te vallen of te vluchten door het hartenademhalingsritme te verhogen, door de sluitspierente sluiten, te zorgen voor bloedtoevoer naar despieren, enz. Als het dier het redt, volgt gewoonlijk eenomgekeerde reactie, namelijk de parasympathischereactie. Het hart- en het ademhalingsritme vertraagt,de sluitspieren ontspannen zich, het bloed stroomtopnieuw naar de huid en er is een erectie mogelijk.Dit mechanisme is op zich niet schadelijk, tenminstewanneer de orthosympathische reactie steeds gevolgdwordt door een parasympathische reactie.Het stressproces ontstaat als er na een alarmfase die deorthosympathische reactie ontketent, geen (adequate)reactie mogelijk is. Het dier kan noch aanvallen,noch vluchten. In deze situatie functioneren deorthosympathicus en parasympathicus gelijktijdig (enniet na elkaar) om een te hoog hartritme, verhoogdebloeddruk, nierblokkage, enz. te voorkomen.Het aantonen van de wijze waarop overbelastingeen fysiologisch verdedigingsmechanisme in werkingstelt, dat oorspronkelijk bedoeld is om het organismein staat te stellen snel en efficiënt te reageren op eenplotse bedreiging, was de grote verdienste van H. Selye.Gedurende een zekere tijd zal het lichaam weerstandbieden. Daarna komt onvermijdelijk de uitputting, metals gevolg een tekort aan weerbaarheid tegenoverziekten. Dit algemene adaptatiesyndroom kan uiteindelijkleiden tot een plotse, massieve decompensatie, zoalseen infarct, een hersenbloeding, geperforeerdemaagzweren, een auto-ongeluk of zelfmoord (delaatste twee passen niet echt in het rijtje ; voorgaandezijn weefselbeschadigingen, terwijl een auto-ongeluk(door gebrekkige concentratie) of suïcide toch een actvan de patiënt vraagt en waarschijnlijk gelieerd is aanhopeloosheid gecombineerd met depressie). Stress isop termijn dus een dodelijke ziekte die heel serieusgenomen moet worden.- 19 -