de Sport Medische Conditie Proef bij Defensie - Wessel ...

OORSPRONKELIJK ARTIKELDe Sport Medische Conditie Proefbij TGTFConsult, inspanningstest en trainingsadvies voor militairendie niet kunnen deelnemen aan de DCPSamenvattingMet ingang van 1 oktober 2009 is de Defensie Conditieproef (DCP)ingevoerd. De test bestaat uit drie onderdelen: push ups, sit ups en12 minuten hardlopen. De afdeling Trainingsgeneeskunde enTrainingsfysiologie (TGTF) heeft de Sport Medische Conditie Proef (SMCP)ontwikkeld voor militairen die vanwege een langdurige medische beperkingniet kunnen deelnemen aan de DCP. Deze test bestaat uit een krachttest metgebruik van toestellen en een test van uithoudingsvermogen op eenstepmachine. De SMCP is een gevalideerde test. Dit artikel is een evaluatievan de afgenomen testen vanaf 1 september 2009.ResultatenEr is een toenemende vraag naar de SMCP. In 2010 is de test 92 keerafgenomen, in het eerste kwartaal van 2011 50 keer. Artsen van alle vier dekrijgsmachtdelen vragen de test aan. De meest voorkomende reden voorverwijzing is een beperking van de rug of de knie. 80% van de deelnemersaan de SMCP kunnen hun algemene fitheid met deze test alsnog aantonen.Naar inschatting van de sportartsen is 51% van de deelnemers in staat omop te trainen voor de DCP. De SMCP is niet een “alternatieve test” voor deDCP, maar een nieuw militair sportgeneeskundig zorgproduct:consult + test + trainingsadvies gericht op deelname aan de DCP.AanleidingMet ingang van 1 oktober 2009 is deDCP ingevoerd, eerst met eenproefperiode. De proefperiode is op ditmoment nog niet formeel afgesloten.De DCP is verplicht voor alle militairenvan de Koninklijke Landmacht (KL),Koninklijke Marine (KM), KoninklijkeLuchtmacht (KLu) en KoninklijkeMarechaussee (KMar). De DCP wordtafgenomen door sportinstructeurs enbestaat uit drie testonderdelen:1. Push ups gedurende twee minuten;2. Sit ups gedurende twee minuten;3. 12-minuten-loop (“Coopertest”).De normering is leeftijd- engeslachtsafhankelijk, zie tabel 1.De SMCP is door de afdeling TGTFDCP-eisen voor mannenleeftijd push ups sit ups 12-minuten-loopt/m 30 jaar 20 30 240031-35 18 27 230036-40 16 24 220041-45 14 21 210046-50 12 18 200051-55 10 15 1900vanaf 56 jaar 8 12 1800DCP-eisen voor vrouwenleeftijd push ups sit ups 12-minuten-loopt/m 30 jaar 10 20 190031-35 8 17 180036-40 6 14 170041-45 5 11 160046-50 4 8 150051-55 3 5 1400vanaf 56 jaar 2 2 1300Tabel 1: DCP-eisen voor mannen en vrouwen, leeftijdsafhankelijk.ontwikkeld om een inschatting temaken van de algemene fitheid vanmilitairen die om een medische redenniet kunnen deelnemen aan de DCP.De test wordt afgenomen bij TGTF. Deoorspronkelijke naam van de test isSportmedische Test 1 .De regelgeving rondom de DCP, metname de rechtspositioneleconsequentie bij een onvoldoendescore, is nog niet definitiefvastgesteld 2,3 . Alvorens de SMCPformeel wordt opgenomen in deDCP-regelgeving is een evaluatie vandit zorgproduct van TGTF gewenst.Beoogde situatieElk jaar legt iedere militair de DCP af.Voorafgaand aandeelname aan de DCPmoet de militair eenmedischezelfevaluatielijstinvullen. Als één vande vragen met een “ja”wordt beantwoord, danmag de militair de DCPniet afleggen en moethij contact opnemenmet de (bedrijfs-)artsvan het Medisch ZorgTeam (MZT) op dekazerne. De arts stelteen diagnose, geefteen behandel- oftrainingsadvies en eenprognose wanneer hetvoor de militair welmogelijk zal zijn om dedoor luitenant-kolonel-artsW.O. ZimmermannDCP af te leggen. De arts van het MZTkan gebruik maken van de 2 e lijnsexpertise van de sportartsen enmanueel therapeuten van TGTF. BijTGTF wordt alleen op verwijzing vanartsen een sportgeneeskundig consultuitgevoerd en de SMCP afgenomen.De arts en de militair ontvangen eenconsultverslag, de testuitslagen en eentrainingsadvies gericht op deelnameaan de DCP. Het afnemen van deSMCP vindt de eerste keer plaats bijTGTF. Uit de schriftelijke rapportagevan TGTF blijkt duidelijk of debeperking van de militair voor de DCPvan tijdelijke aard is of blijvend. De artsvan het MZT bepaalt of eventueleherhalingen van de SMCP door TGTFdan wel door de sportinstructeur op deeigen kazerne worden uitgevoerd.De SMCPDe SMCP is een testinstrument voorhet meten van algemene fitheid vanmilitairen die vanwege een langdurigemedische beperking niet kunnendeelnemen aan de DCP. De SMCPkent twee onderdelen:1. een krachttest en2. een test voor uithoudingsvermogen.De krachttest bestaat uitvier oefeningen, op vier toestellen.De volgorde van de oefeningen staatvast: 1. chest press; 2. vertical traction;3. leg press en 4. shoulder press(zie afbeeldingen 1a t/m 4b). De testbestaat uit het uitvoeren van drieherhalingen om de 30 seconden.Het gewicht waarmee de herhalingenworden gedaan neemt toe totdat dedeelnemer faalt, of niet meer in staat isom de beweging technisch correct uitte voeren.Er wordt getest met krachttoestellenvan technogym (isotonic line) 4 . Dezetoestellen zijn op de meeste kazernesbeschikbaar. Het testprotocol is voormannen en vrouwen gelijk. Hetstartgewicht is geslacht- enleeftijdafhankelijk (zie tabel 2). Hetgrootste gewicht waarmee de oefeningdrie keer correct kan wordenuitgevoerd wordt genoteerd._________De auteur is geregistreerd sport- en bedrijfsartswerkzaam bij de afdeling Trainingsgeneeskundeen Trainingsfysiologie (TGTF), Kromhoutkazerne,Utrecht.Artikel ontvangen mei 2011.______________ ______________NMGT 64 - 173-216 186 SEPTEMBER 2011

Afb. 1a en 1b: Oefening 1, chest press start- en eindpositie.Afb. 2a en 2b: Oefening 2, vertical traction start- en eindpositie.Afb. 3a en 3b: Oefening 3, leg press start- en eindpositie.De test vooruithoudingsvermogenis een progressievemaximaaltest op eenstepmachine (zieafbeelding 5). Deweerstand van eenstepmachine wordtuitgedrukt infeet/minute,klimsnelheid. De teststart met 5 minutenwarming up, gevolgddoor 1 minuut pauze.Daarna volgt demaximaaltest, waarbijde belasting elkeminuut met5 feet/minute wordtverhoogd. Destartbelasting voormannen is25 feet/minute, destartbelasting voorvrouwen is15 feet/minute. Decooling down, op hetweerstandniveau vande startbelasting, duurtdrie minuten. Tijdensde test draagt deproefpersoon eenhartslagmeter. Dehartslag wordt elkeminuut, aan het eindevan de verstrekenminuut, genoteerd.De SMCP is eengevalideerde test.De krachttest en desteptest voldoen aande eisen vantest-hertest betrouwbaarheid en erbestaat een goede relatie tussen desteptest en de 12-minuten-loop 1 .De normering van de krachtoefeningenis weergegeven in tabel 3(krachtoefeningen voor mannen),tabel 4 (krachtoefeningen voorvrouwen) en tabel 5 (steptest voormannen en vrouwen). De normeringenzijn vastgesteld op basis van gegevensuit internationale militaire literatuur engetoetst aan de resultaten vanongeveer 300 Nederlandse militairendie in 2008 en 2009 bij TGTF deSMCP hebben afgelegd 5,6 .De eindbeoordeling van de SMCP is“voldoende basisfit” of “onvoldoendebasisfit”. Basisfit is de militair die opbeide onderdelen van de SMCP, dekrachttest én de uithoudingstest, eenvoldoende scoort.De SMCP bij TGTF is geen losseinspanningstest, maar maakt deel uitvan een sportgeneeskundigzorgproduct: consult + inspanningstest+ trainingsadvies gericht op de DCP.Onderzoeksvragen1. Hoe groot is de behoefte aan hetzorgproduct SMCP?a. Hoeveel patiënten wordeningestuurd en van welkekrijgsmachtdelen?b. Welke biometrischeeigenschappen en diagnosehebben de patiënten die wordeningestuurd?2. Is de SMCP uitvoerbaar voor dedoelgroep “militairen die door eenmedische beperking de DCP niet afkunnen leggen”?a. Hoeveel procent legt de SMCPvolledig af?b. Hoeveel procent krijgt de uitslag“voldoende basisfit”?c. Hoeveel procent is volgens desportartsen trainbaar voor deDCP?Afb. 4a en 4b: Oefening 4, shoulder press start- en eindpositie.Afb. 5: Steptest.leeftijd chest press vertical traction leg press shoulder pressman vrouw man vrouw man vrouw man vrouwt/m 35 jaar 35 25 55 35 120 90 30 2036-45 30 20 50 30 110 80 25 1546-50 25 15 45 25 100 70 20 10ouder dan 50 20 10 40 20 90 60 15 5Tabel 2: Het startgewicht bij de krachtoefeningen van de SMCP.Werkwijze en methodeVanaf 1 september 2009 is de SMCPbij TGTF protocollair afgenomen. Deconsulten zijn verricht doordrie sportartsen. De testen zijnafgenomen door 1 officier vanLO/Sport en 1 manueeltherapeut. Vanalle militairen zijn persoonsgegevens,medische gegevens (bijv. biometrie endiagnose) en de SMCP resultatenvastgelegd in een zelf ontworpendatabestand (Microsoft Excel).ResultatenIn de periode vanaf 1 september 2009t/m 21 april 2011 zijn 161 militairennaar TGTF gestuurd voor het afnemen______________ ______________NMGT 64 - 173-216 187 SEPTEMBER 2011

chest press mannenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 8036-45 7546-50 7051-55 65vanaf 56 jaar 60vertical traction mannenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 10536-45 10046-50 9551-55 90vanaf 56 jaar 85leg press mannenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 22036-45 21046-50 20051-55 190vanaf 56 jaar 180shoulder press mannenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 6536-45 6046-50 5551-55 50vanaf 56 jaar 45Tabel 3: Normering van de SMCP krachtoefeningen voor mannen.chest press vrouwenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 6536-45 6046-50 5551-55 50vanaf 56 jaar 45vertical traction vrouwenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 8536-45 8046-50 7551-55 70vanaf 56 jaar 65leg press vrouwenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 18036-45 17046-50 16051-55 150vanaf 56 jaar 140shoulder press vrouwenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 35 jaar 5036-45 4546-50 4051-55 35vanaf 56 jaar 30Tabel 4: Normering van de SMCP krachtoefeningen voor vrouwen.van de SMCP. De afkapdatum voor ditartikel is arbitrair.Tabel 6 toont de toenemende vraagnaar dit zorgproduct.Van de 161 testen waren er7 hertesten (militairen die na 1 jaarweer werden getest). Voor debeantwoording van onderzoeksvraag 1(hoe groot is de behoefte aan hetzorgproduct SMCP?) zijn 154 eerstetesten gebruikt. Tabel 7 toont deverwijzende krijgsmachtdelen. Allekrijgsmachtdelen maken gebruik vande SMCP bij TGTF, de KM het meest.Tabel 8 toont de aandoeningen van dedeelnemers aan de SMCP (diagnoseof het lichaamsdeel) die door desportartsen zijn geregistreerd. Als ersprake was van meerdere diagnosen,dan is in de tabel alleen de diagnosevermeld die het meest beperkend isvoor deelname aan de DCP. De meestvoorkomende reden voor verwijzingnaar TGTF voor trainingsadvies enafname van de SMCP is een beperkingvan de rug of de knie. In tabel 8 wordtbij de categorie rug onderscheidgemaakt tussen hernia van de discusintervertebralis (1) of andereaandoening (4) en bij de categorie kniewordt onderscheid gemaakt tussenartrose (2) of andere aandoening (3).Ongetraindheid/overgewicht is ook eenfrequent voorkomende reden voorverwijzing (5). Tabel 8 geeft verder eenindruk van de verscheidenheid vanaandoeningen die kunnen leiden toteen onvermogen om de DCP af teleggen.Tabel 9 toont leeftijd en biometrischegegevens van de militairen die deSMCP hebben afgelegd. Degemiddelde leeftijd is 45 jaar. De rangein leeftijd is van 22 tot 57 jaar. Dedeelnemers zijn gemiddeld 1,81 mlang, wegen 95 kg, het gemiddeldevetpercentage is 27,2% en hun BodyMass Index (BMI) is 28,9 (categorie‘fors overgewicht’). In 141 van de154 gevallen heeft de militair de SMCPvolledig afgelegd (92%). In 13 gevallenheeft de sportarts in overleg met demilitair andere oefeningen gekozen omde hulpvraag van de verwijzend arts tebeantwoorden. Meestal werd gekozenvoor push ups, sit ups en eenmaximale fietstest (9 van 13 gevallen).Voor de beantwoording vanonderzoeksvraag 2 (is de SMCPuitvoerbaar voor de doelgroep?) zijn141 testen relevant.Tabel 10 toont dat 80% van de141 militairen die de gehele SMCPhebben afgelegd een voldoendeeindscore (basisfit) krijgt. Dit betekentdat 20% (28 deelnemers) eenonvoldoende eindscore heeftgekregen. Naar inschatting van desportartsen is 51% van alle141 deelnemers aan de SMCP in staatom op te trainen voor deelname aan deDCP (= “trainbaar DCP”).______________ ______________NMGT 64 - 173-216 188 SEPTEMBER 2011

steptest mannen en vrouwenleeftijd slecht matig voldoende goed uitstekendt/m 30 jaar

aantalleeftijd(sd)lengte(sd)aantal basisfit trainbaar DCPmannen 126 (89%) 103 (82%) 62 (49%)vrouwen 15 (11%) 10 (67%) 10 (67%)allen 141 (100%) 113 (80%) 72 (51%)Tabel 10: Uitslagen van 141 militairen die de gehele SMCP hebben afgelegd.krachttest steptest aantal trainbaar DCPonvoldoende onvoldoende 3 2onvoldoende voldoende 3 3voldoende onvoldoende 22 (78%) 1428 (100%) 19 (67%)Tabel 11: Analyse van de score van 28 militairen met een onvoldoende score voor de SMCP.______________gewicht(sd)______________190NMGT 64 - 173-216 SEPTEMBER 2011vet %(sd)BMI(sd)volledigeSMCPmannen 137 (89%) 46,1 (7,8) 1,82 (0,17) 96,2 (18,3) 26,9 (9,3) 28,9 (4,2) 126 (92%)vrouwen 17 (11%) 36,1 (7,4) 1,73 (0,09) 85,8 (15,5) 30,0 (12,0) 29,0 (6,0) 15 (88%)allen 154 (100%) 45,0 (8,4) 1,81 (0,16) 95,0 (18,2) 27,2 (9,7) 28,9 (4,4) 141 (92%)Tabel 9: Leeftijd en biometrische eigenschappen van 154 militairen die zijn ingezonden voor de SMCP. 141 hebben de volledige SMCP afgelegd (92%).In de spreekkamer zijn militairen vaakpositief verrast dat de sportartsmogelijkheden ziet om op termijnsportmedisch verantwoord aan de DCPdeel te nemen (“trainbaar DCP”). DeSMCP is voor hen die weinig sportenvaak een “nulmeting” om weer te gaantrainen voor de DCP. De SMCP bijTGTF is niet een instrument ommilitairen “af te keuren”, maaronderdeel van een trainingsadviesgericht op deelname aan de DCP.Het is van belang de adviserende rolvan de sportartsen van TGTF tebenadrukken. Sportartsen zijn geen“keurende” artsen. Als de sportartsaangeeft dat er een blijvendebeperking is voor de DCP, dan moetde verwijzend MZT-arts zelf bepalen ofer sprake is van een zgn. “essentiëlebeperking”. In dat geval kan deMZT-arts de commandant adviserende militair te sturen naar een militaireverzekeringsarts van de afdelingBijzondere Medische Beoordelingen(BMB) in Utrecht voor eendienstgeschiktheidonderzoek. Dezeverwijzing geschiedt door decommandant, een medische bijlagevan de MZT-arts is gewenst 3 . Deverzekeringsarts is bevoegd om eenuitspraak te doen overdienstgeschiktheid. De werkgever isbevoegd om militairen die volgens deverzekeringsarts niet dienstgeschiktzijn toch in dienst te houden endispensatie te verlenen voor bepaaldefysieke activiteiten.In 2010 heeft ongeveer 63% van ruim36.000 militairen deelgenomen aan deDCP. Uit een steekproef ondermilitairen die niet hebben deelgenomenblijkt dat meer dan 50% zichzelf niet instaat acht om de eisen van de DCP tehalen 2 . Het ligt in de verwachting datde vraag naar trainingsadvies voor deDCP en afname van de SMCP bijTGTF in de komende jaren fors zalstijgen. Met de gegevens uit dit artikelkunnen de verwijzend MZT-artsen hunpatiënten informeren.ConclusieDe onderzoeksvragen in dit artikelkunnen als volgt worden beantwoord.1. Er is een toenemende vraag naarhet zorgproduct SMCP van TGTF.In 2010 is de test 92 keerafgenomen, in het eerste kwartaalvan 2011 50 keer. Alle vier dekrijgsmachtdelen sturen militairen in.De gemiddelde leeftijd van dedeelnemers aan de test is 45 jaar.De meest voorkomendebeperkingen zijn aan de rug en deknie.2. De SMCP is uitvoerbaar voor demeeste militairen die door eenlangdurige medische beperking nietkunnen deelnemen aan de DCP,92% kan wel de SMCP afleggen.Van hen scoort 80% een voldoende“basisfit” en 51% is naar inschattingvan de sportartsen trainbaar voor deDCP.Woord van dankSpeciale dank gaat uit naareerste luitenant W. Frieling die deTGTF-database SMCP heeftontworpen en gevuld en deafbeeldingen bij dit artikel heeftverzorgd.SUMMARYAN ALTERNATIVE FITNESS TESTFOR DUTCH MILITARY PERSONNELWITH CHRONIC PHYSICALIMPAIRMENTSOctober First 2009 the Dutch Ministryof Defense introduced a yearly fitnesstest for all military personnel. The testconsists of three items: push ups, situps and a 12 minute run for distance.The department of military sportsmedicine and exercise physiologydeveloped an alternative fitness test formilitary personnel with chronic physicalimpairments. This test consists of astrength test using machines(Technogym) and an endurance testusing a step machine. The test wasvalidated. This article evaluates theresults of the alternative testsperformed since September 2009.Results: Physicians of all armed forces(army, navy, air force and militarypolice) send military personnel withchronic physical impairments to thesports medicine department for testingand training advice. In 2010 the testwas requested 92 times, in the firstquarter of 2011 50 times. The mostcommon reason for participation in thealternative fitness test is impairment tothe back or to the knee. 80% of allparticipants can successfullydemonstrate a fitness level that iscomparable to that which is required topass the regular fitness test. Thesports physicians indicate that withappropriate rehab training 51% of allparticipants of the alternative test willbe able to return to the regular militaryfitness test in the future. It is importantto emphasize that the goal for allmilitary personnel should be to passthe regular yearly fitness test. Thealternative test is only to measure thecurrent level of fitness and to advisemen and women of all armed forces ontraining strategies for future success onthe regular military fitness test._________Literatuur:1. Visser T.: De Sportmedische Test, 2004,TGTF.2. Pleijsant R.: Evaluatie proefperiode DCP(ongepubliceerd concept document),Defensiestaf, 2011.3. Van der Meer R.: Beleidsaanwijzing DirectieMilitaire Gezondheidszorg DMG/062(ongepubliceerd concept document), 2011.4. Visser T.: De Sportmedische Conditieproef,uitvoeringsbepalingen en normering, 2009,TGTF.5. Visser T.: Werken aan fitheid en gezondheidbij OTCLOG, 2008, TGTF.6. Helmhout P.H.: Werken aan fitheid engezondheid bij staf CLAS, 2009, TGTF.