rfgoedweekend - Erfgoedcel Antwerpen

April 1912. Het nieuwe passagiersschip Titanicvertrekt… en gaat zijn ondergang tegemoet.Aan boord zijn onder meer veel landverhuizers,op zoek naar een beter leven in Amerika.April 2002. Het Duitse straattheatergezelschapTitanick evoceert in Antwerpen opspectaculaire wijze de constructie, de overtochten de ondergang van de Titanic. Plaatsvan het gebeuren is de Schelde-oever terhoogte van de Rijnkaai, waar zich vroeger delandverhuizers inscheepten naar Amerika.Deze gratis openluchtvoorstelling is onderdeelvan het erfgoedfeest dat de projectgroepMAS-Museum aan de Stroom en de ErfgoedcelAntwerpen op zaterdag 20 april organiseren.Aanleiding is de gezamenlijke opening vandrie tentoonstellingen, in het Scheepvaartmuseum,het Volkskundemuseum en het Hessenhuis,met als thema de haven, vroeger en nu(zie programma 27, 38, 43).Na de voorstelling gaat het feest tot in delate uurtjes verder in de Waagnatie. Het biedtdaar nog meer (hedendaags) spektakel,Erfgoedmuziek en ander erfgoedvermaak. Het is gratis,iedereen is welkom!Waar: Rijnkaai. Wanneer: zaterdag 20 aprilomstreeks 21 uur (de openluchtvoorstellingTitanic vindt mogelijk ook op zondagavondplaats, te bevestigen). Reserveren kan niet.Ook tijdens het Erfgoedweekend, op zaterdagén op zondag, viert het Museum Plantin-Moretus (zie programma 34) zijn 125-jarigbestaan onder het motto ‘De Gouden eeuwherleeft in Antwerpen’. Het is een evocatievan de 16de eeuw, de eeuw waarin ChristoffelPlantin leefde. Op de onlangs opnieuw aangelegdeVrijdagmarkt vermakenvuurspuwers, kruidenmengsters,troubadours, vertellers enjongleurs zowel groot als klein.Op zaterdag, in de vroege vooravond,speelt er een folkband.feest(en)!

Op 20 en 21 april vindt het tweede Erfgoedweekend plaats. Deze keer wordt het ruime veld van het cultureel erfgoed onder de aandachtgebracht. Cultureel erfgoed is immers niet alleen in musea en archieven aanwezig, maar ook in kloosters, kerkfabrieken, heemkundigekringen, bibliotheken, universiteiten en in privé-collecties.Erfgoedweekend 2002 staat in het teken van een thema waar iedereen zich in kan vinden: verzamelen, verzamelaars en verzamelingen.De mens is een verzamelaar, vooral van zijn cultureel erfgoed. Of het nu gaat om objecten als schilderijen, sculpturen en boeken, of omherinneringen. Of het nu kostbaar is of veeleer apart, of buitenissig… of zomaar. Wie heeft nooit een verzameling aangelegd? Wie is nooitgefascineerd geweest door wat anderen bijeen brachten?Antwerpen, cultureel-erfgoedstad bij uitstek, neemt met enthousiasme deel aan het tweede Erfgoedweekend. Dat blijkt uit het aantaldeelnemers, om en nabij de vijftig, meer dan een verdubbeling van het aantal vanvorig jaar. De deelnemerslijst – van de Sint-Andrieskerk tot de Zoo – omvatindrukwekkende openbare verzamelingen maar evengoed collecties die met veelliefde en zorg door een handvol vrijwilligers bewaard blijven. Ze zijn zowel in hetcentrum van Antwerpen als in de districten gesitueerd.Het Antwerpse programma is uitbundig, alles is gratis. De deuren gaan wijd open– op zondag overal, bij sommige deelnemers ook al op zaterdag – en er worden talvan leuke activiteiten georganiseerd voor klein en groot. Op zaterdagavond is erbovendien een bruisend erfgoedfeest aan de Rijnkaai.5Veel plezier!Eric Antonisschepen voor cultuur, bibliotheken en monumentenzorglinks: portretten (details) van verzamelaars: p.p. rubens (rubenshuis), e. beuckeleers-doncke (nationaal scheepvaartmuseum), gordon matta-clark (muhka),en p. smith van gelder (museum smith van gelder); boven: maria-gevelbeeld (detail)RFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

het erfgoedfeest op zaterdagavond (‘titanic’ ook op zondagavond) aan de rijnkaai.het erfgoedweekend is een initiatief van culturele biografie vlaanderen vzw • de erfgoedcellen van antwerpen, brugge en gent • vlaams centrum voorvolkscultuur vzw • vlaamse gemeenschapscommissie • vlaamse museumvereniging vzw • vlaamse vereniging voor bibliotheek-, archief- en documentatiewezenvzw • vereniging van vlaamse steden en gemeenten (coördinatie erfgoedweekend)het erfgoedweekend is mogelijk dankzij de steun van:met de steun van de vlaamse minister van cultuur, jeugd, sport,brusselse aangelegenheden en ontwikkelingssamenwerking

inhoud2 erfgoedfeest(en)9 archieven/bibliotheken/documentatiecentra17 heemkundige verzamelingen721 kerkelijk erfgoed26 plattegrond van antwerpen29 museumverzamelingen45 (andere) verzamelingen50 indexpraktische info op de achterkaftRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

archieven ı bibliotheken ı documentatiecentraArchivarissen verzamelen eigenlijk niet; ze bewaren archieven die door en bij anderen tot stand zijn gekomen.Allemaal – individuele personen maar ook instellingen en verenigingen – bewaren we belangrijke brieven, documenten, foto’s, somsook beeld- en geluidsmateriaal, tegenwoordig ook veel computerbestanden. Op een zeker ogenblik hebben deze documenten geendirect nut meer en krijgen archiefinstellingen ze in beheer. Het Antwerpse Stadsarchief bijvoorbeeld heeft als voornaamste opdrachtalle archieven te bewaren die betrekking hebben op de Antwerpse geschiedenis, op gebeurtenissen, personen en bedrijven dieverbonden zijn met Antwerpen. Het Stadsarchief zorgt er op deze wijze voor dat ze door elke geïnteresseerde vrij kunnen wordengeraadpleegd en dat de Antwerpse geschiedenis een levendig gegeven blijft.Dat is anders voor particuliere archieven, waarvoor soms, ter bescherming van de privé-sfeer van de persoon in kwestie, voorinzage de toestemming van de erfgenamen vereist is. Sommige schrijversarchieven die bewaard worden in het AMVC-Letterenhuisvallen onder deze regel.Er zijn archieven die zulke kostbare stukken bewaren dat ze tot de top van het werelderfgoed behoren. De eer officieel totwerelderfgoed te worden beschouwd, viel recentelijk te beurt aan het Plantijns archief, gehuisvest in het Museum Plantin-Moretus.Als het allereerste Belgische archief werd het opgenomen in het Unesco-programma Het geheugen van de mensheid; het staat daarmeebroederlijk naast de Negende Symfonie van Ludwig van Beethoven9advn, de compactuszaal waar het archief wordt bewaard. © advn, foto peter maesRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

advn !Archief- en Documentatiecentrum voor hetVlaams-nationalismeHet ADVN is sinds 1997 gehuisvest in de Lange Leemstraatin een neoclassicistisch pand van architectPieter Dens.10a Lange Leemstraat 26, 2018 Antwerpent 03-225 18 37f 03-226 64 05e info@advn.beHet ADVN is een van de vier erkende thema-archievenin Vlaanderen. Het verzamelt en bewaart de bronnenomtrent de historiografie van het nationalisme en denationaliteiten in algemene zin en van de Vlaamsnationalebeweging in het bijzonder. De verzamelingvan het ADVN vertelt het verhaal van Vlaams-nationalepartijen en structuren, van mandatarissen enmilitanten, van organisaties en personen. Maar ookvan de Samen in het Noorden tot de Basken in hetZuiden, van de Bretons tot de Balkanvolkeren. Bovendienstoppen de bezigheden niet bij het verzamelen,bewaren en ontsluiten van bronnen. Talrijke tentoonstellingen,publicaties en projecten getuigen daarvan.advn, zicht op de achtergevel vanuit debinnentuin. © advn, foto peter maesprogrammaHet ADVN opent zijn deuren op zaterdag en zondagvan 10 tot 18 uur. Wie geïnteresseerd is in de inhoudelijkewerking kan om het uur deelnemen aan eenrondleiding. Wie een impressie wil van de rijkheid enverscheidenheid van de collecties kan zelf op stapgaan in het gebouw, waar elke bronnensoort haarruimte krijgt.vrouwen in de voedingindustrie (foto-archief amsab)amsab antwerpen @Instituut voor Sociale Geschiedenisa Lamorinièrestraat 233, 2018 Antwerpent 03-239 42 87f 03-281 73 22e info@amsab.bew www.amsab.beAmsab – Instituut voor Sociale Geschiedenis is eenarchief- en documentatiecentrum dat zich richt opscheepsherstellers (foto-archief amsab) © l. van cauwenberghprogressieve en nieuwe sociale bewegingen. De collectiesomvatten archieven van personen en organisaties,affiches, prenten, schilderijen, audiovisuele documentenen een ruime bibliotheek. Het Amsab is ondergebrachtin een fraaie patriciërswoning van rond deeeuwwisseling.programmaAmsab stelt enkele van zijn bijzondere collectievormersvoor. In de tentoonstelling Van bron tot monding:archief in de praktijk wordt de werking van hetarchief- en documentatiecentrum belicht. Tenslottenodigt Amsab enkele particuliere verzamelaars uit omhun buitengewone verzameling voor te stellen. StanHelleboog verzamelt al meer dan 25 jaar alles uit deUSSR, nu Rusland. Met zijn uitgebreide collectiehaalde hij zelfs de Russische krant Izvestia. OstalgieKempen is een verzamelclub met 55 actieve leden,die allerhande voorwerpen verzamelen uit het voormaligeOostblok en vooral de DDR, van speelgoed totmotorfietsen en personenwagens zoals het bekendeTrabantje. Voor de gelegenheid zal ons parkeerterreinplaats bieden aan een aantal DDR-oldtimers.

huis de beuckelaer in 1912 (fotocollectie amvc -letterenhuis)amvc - letterenhuis #a Minderbroedersrui 17, 2000 Antwerpent 03-222 93 20f 03-222 93 21e amvc@stad.antwerpen.bew www.antwerpen.be/cultuur/amvcIn 1912 was het groot feest in Antwerpen ter ere vande honderdste geboortedag van Hendrik Conscience.De Conscience-tentoonstelling in het Huis De Beuckelaeraan de Minderbroedersrui was een overweldigendsucces, en men besloot een permanent Consciencemuseumin te richten. Het werd uiteindelijk eenMuseum voor de Vlaamsche Letterkunde, de voorlopervan het huidige AMVC-Letterenhuis.Het AMVC-Letterenhuis is uitgegroeid tot eenhet beeldendepot in het amvc-letterenhuis© foto joris luytenmuseum met een unieke en grote literaire collectie,een eveneens zeer groot algemeen cultureel archief eneen documentatiecentrum. De collectie bestaat uithandschriften, documenten en archieven van en overschrijvers, theatermensen, beeldend kunstenaars,musici en componisten. Ook worden archieven vantijdschriften, uitgeverijen, verenigingen en gezelschappenbewaard. Samen zijn al deze verzamelingengoed voor meer dan 1,5 miljoen brieven en handschriften.Behalve grote en kleine archiefbestanden heefthet AMVC-Letterenhuis een aantal specifieke collecties:120.000 foto’s, 30.000 affiches, programmabrochures,beelden, schilderijen en grafiek.programmaTijdens het Erfgoedweekend kunt u via de poort aande Minderbroedersrui 17 een bezoek brengen aan debenedenverdieping van het historische Huis DeBeuckelaer. In die zalen, die gewoonlijk niet voor hetpubliek geopend zijn, staat dan de Conscience-manievan 1912 centraal met een grote verzameling postkaarten,foto’s en rariteiten uit die tijd: 1912revisited. Ook wordt er al een tipje van de sluieropgelicht van de tentoonstelling Leeuwen van Vlaanderen,waarmee het vernieuwde AMVC-Letterenhuis op1 juni 2002 als museum opent.Op zondag 21 april kunt u ook nog eens een blik achterde schermen werpen tijdens een rondleiding doorde twee ondergrondse depots van het Letterenhuiswaar een grote verzameling literair erfgoed bewaardwordt en allerlei onverwachte verzamelingen te ontdekkenzijn.Huis De Beuckelaer is op 20 en 21 april geopend van10 tot 18 uur met 1912 revisited.Depotbezoeken op 21 april om 10.30, 11.30, 12.30,13.30, 14.30, 15.30 en 16.30 uur.documentatiecentrumantwerpsenoorderpolders $a Veltwijcklaan 19, 2180 Ekerent 03-541 13 78f 03-541 51 48e wim.dhooghe@id.antwerpen.beIn de oude rijkswachtkazerne van Ekeren (1887) is hetStedelijk Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpoldersgevestigd. Het is opgericht in het begin van dejaren zestig, en bezit een grote heemkundige en volkskundigeverzameling over de verdwenen polderdorpenOosterweel, Wilmarsdonk, Oorderen en Lillo (waarvanalleen het gehucht Lillo-Fort gespaard bleef) maar ookover verleden en heden van de nog bestaande polder-oorderen foto j. hendrickx© documentatiecentrum antwerpse noorderpolders11

elangrijke families en particulieren.Daarnaast bezit het Rijksarchief uitgebreide verzamelingenmicrofilms (van burgerlijke stand, parochieregisters),foto’s, kaarten en plattegronden. Wie geïnteresseerdis in de geschiedenis van zijn familie en voorouders,zijn gemeente of streek binnen de provincieAntwerpen vindt in het rijke archief van het Rijksarchiefsteeds zijn gading.12programmaOp zaterdag is er gewone leeszaaldienst zoals opandere zaterdagen, op zondag is het Rijksarchief bijuitzondering geopend en zijn er rondleidingen. Tijdensdie rondleiding krijgt de bezoeker van de medewerkersinformatie over de werking en de opdrachtenvan het Rijksarchief en kan hij zelf kennismakenmet het nut en het belang van een aantal archiefstukken.wilmarsdonk foto j. hendrickx © documentatiecentrum antwerpse noorderpoldersdorpen Ekeren, Hoevenen, Stabroek, Berendrecht enZandvliet. Meer dan 150.000 collectieonderdelen(drukwerk, knipsels, affiches, foto’s, dia’s, geluidsopnamen,tijdschriften enz.) worden veilig bewaard engeven een volledig beeld van de Antwerpse Noorderpolders.programmaOp zaterdag en zondag van 10 tot 18 uur: rondleidingen,een tentoonstelling, een greep uit de verzamelingen een doorlopende diavoorstelling.nationaal museum enarchief van douane enaccijnzen %(zie rubriek musea)rijksarchief antwerpen ^a Door Verstraeteplein 5, 2018 Antwerpent 03-236 73 00f 03-236 73 00e rijksarchief.antwerpen@arch.bew http://arch.arch.beHet Rijksarchief bewaart het archief van personen,families, verenigingen, administraties en bedrijven diehebben bestaan (of nog bestaan) op het grondgebiedvan de huidige provincie Antwerpen. Dat kan gaan omoverheidsinstellingen (zoals provinciebestuur, notarissen,gemeenten, OCMW’s en hun voorgangers zoalsschepenbanken en Burelen van Weldadigheid), maarook om kerkelijke instellingen (zoals abdijen,kloosters, kerken, begijnhoven, kerkfabrieken) en omstadsarchief antwerpen &a Venusstraat 11, 2000 Antwerpent 03-206 94 11f 03-206 94 10e stadsarchief@stad.antwerpen.bew http://stadsarchief.antwerpen.beHet geheugen van de stad…Het Stadsarchief Antwerpen bewaart alle stedelijkedocumenten waarvan het oudste dateert uit de 12deeeuw. Ook allerlei personen, families, bedrijven, verenigingenen particuliere instellingen hebben hunarchieven aan het Stadsarchief geschonken. Al dezearchieven met betrekking tot de stad Antwerpen wordengeordend, beschreven en bekend gemaakt.…voor iedereenIedereen kan gratis de leeszaal van het Stadsarchiefbezoeken, om op zoek te gaan naar gegevens uit eenver of nabij verleden. Wilt u meer weten over de

Het Stadsarchief bezit tal van oude(nitraat) filmbanden met zeldzame beeldenuit Antwerpen. Dit beeldarchief werd insamenwerking met het KoninklijkFilmarchief gerestaureerd. De verderepublieksontsluiting verloopt in samenwerkingmet de Erfgoedcel Antwerpen, hetFWO Max Wildiersfonds en de UniversiteitGent. Een selectie van dezefilmfragmenten, meer bepaald deze metbetrekking tot de haven, werd in samenwerkingmet ATV verwerkt tot eenreportagereeks. Een compilatie van dezebeelden wordt tijdens het Erfgoedweekendin verschillende musea en archievendoorlopend op video getoond.(Zie ook programma Stadsarchief & enFilmmuseum CR)redezicht, met belgenland van de red star line, 1930foto uit eva, de foto-beeldbank van het stadsarchiefop komstkattendijkdok versierd naar aanleiding van hoog bezoek, 1919foto uit eva, de foto-beeldbank van het stadsarchiefgeschiedenis van uw familie, uw straat of wijk? Bentu op zoek naar de bouwvergunning of de plannen vanhet huis dat u in Antwerpen gekocht hebt? Kijkt ugraag naar oude foto’s van uw straat of uw buurt?Het Stadsarchief is dé plaats voor elke vraag over uw(Antwerpse) verleden.U kunt er de originele archiefstukken bekijken enlezen. De medewerkers staan klaar om u eventueelwegwijs te maken en te helpen.Alle beschikbare informatie over archiefstukken kuntu ook digitaal opzoeken. Niet alleen de inventarissenvan de diverse fondsen en verzamelingen zijn te raadplegen,maar ook informatie over de werking van hetarchief en de leeszaal alsook de laatste nieuwtjes zijner terug te vinden. Via onze website kunt u ook eenabonnement nemen op de maandelijkse nieuwsbriefvan het Stadsarchief.Een aanzienlijk deel van onze oude foto’s is on lineraadpleegbaar op de website.programmaOp zondag worden doorlopend, op enkele extrabeeldschermen, nooit eerder vertoonde filmbeeldenover Antwerpen en de haven vanAntwerpen getoond. In avantpremièrewordt de video van deATV-uitzendingen AntwerpenTeruggespoeld vertoond en verkocht.Deze video bevat mooieen uitzonderlijke zwart-wit enkleurbeelden over het werk enhet leven in en rond de haven.Medewerkers van het Stadsarchiefverstrekken graag nadereinlichtingen over de archiefwerkzaamheden;over EVA, de digitalefoto-beeldbank; over FLORIS,het algemene informatiesysteem.Het zal ook mogelijk zijn omkennis te maken met het archiverenvan websites, een primeur in Vlaanderen. Verderis er ook standaard een bezoek aan de leeszaalen aan een beperkt deeltje van het archiefmagazijn.stadsbibliotheek *a Hendrik Conscienceplein 4, 2000 Antwerpent 03-206 87 10f 03-206 87 77e stadsbibliotheek@stad.antwerpen.bew http://stadsbibliotheek.antwerpen.beDe Stadsbibliotheek bezit een rijke, historische collectiedie ondertussen is uitgegroeid tot ca. één miljoenvolumes met handschriften, duizenden oude drukken(waaronder 109 incunabelen), en een indrukwekkendeverzameling tijdschriften en kranten. De volgende uitgavenworden systematisch verzameld: oude drukken,Antverpiensia, Nederlandse letterkunde, literatuur- encultuurgeschiedenis van Vlaanderen en Nederland, ende geschiedenis van de Vlaamse Beweging. De publicatieszijn alleen ter plaatse raadpleegbaar.13

De oorsprong van de collectie gaat terug tot 1481. Tot1883 was de bibliotheek gehuisvest in het stadhuis,daarna werd ze ondergebracht in de zgn. Sodaliteitaan het Hendrik Conscienceplein met onder meer deprestigieuze Nottebohmzaal. Ondertussen is de Stadsbibliotheekuitgebreid tot de Korte Nieuwstraat.programmaZaterdag:Rondleidingen SBA achter de schermen (duur: anderhalfuur), beginnend om 10, 10.30, 11, 13.30, 14, 14.30,15, 15.30, 16, 16.30 uur. Maximaal 18 deelnemers persessie.Vooraf reserveren is verplicht: tel. 03-206 87 10 ofvia e-mail: stadsbibliotheek@stad.antwerpen.be ofter plaatse (publieksingang Korte Nieuwstraat).Start rondleidingen: Hendrik Conscienceplein 4,2000 Antwerpen (personeelsingang).Zondag:- Open dag: van 10 tot 18 uur. Toegang via KorteNieuwstraat en Hendrik Conscienceplein. Tebezichtigen: leeszaal, Nottebohmzaal, en microfilmafdeling.- Expositie BOEKverBEELDing in de Nottebohmzaal:verzameling boekensteunen en boeksimulanten.De geëxposeerde voorwerpen zijn grotendeels hetbezit van de Antwerpse boekenantiquair EricTonen. De verzameling ontstond aanvankelijk uitpraktische noodzaak: het boekenbezit ordelijkhouden. De collectie is ondertussen uitgegroeidtot bijna alles wat aan het “boek” doet denken,dus ook beelden en voorwerpen die het boek uitbeelden.Vandaar BOEKverBEELDing.14 de Nottebohmzaal, Stadsbibliotheek.BOEKverBEELDing in de stadsbibliotheek: lezeres ingedachten.vlaamse vereniging voorfamiliekunde (a Van Heybeeckstraat 3, 2170 Merksemt 03-646 99 88f 03 644 46 20e vvf.administratie@advalvas.bew http://welcome.to/vvfHet Nationaal Centrum voor Familiegeschiedenis,onderdeel van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde,is een archief- en documentatiecentrum vooriedereen die zich bezighoudt met genealogie, familiegeschiedenisen aanverwante zaken. Het is ondergebrachtin een fraaie burgerswoning van begin 1900.Het Centrum heeft tot doel het verwerven van allegepubliceerde genealogische gegevens uit Vlaanderen encollecties aan te leggen van documenten die voor degenealoog van nut kunnen zijn (bibliotheek: 15.000

werken; bidprentjes, overlijdensberichten en krantenknipsels:1.500.000 stuks; oude kiezerslijsten (98 procentcompleet van geheel België); 800 verschillendetitels tijdschriften enzovoort). Een ruime leeszaal metde nodige indices en databanken stelt de bezoeker instaat rustig ons patrimonium te consulteren.programmaOp zaterdag en zondag:- Een rondleiding achter de schermen.- Opening van een permanente tentoonstelling: een“verzameling” documenten te gebruiken bij hetopstellen van een stamboom en/of het samenstellenvan een familiegeschiedenis.- Schatten in het Centrum: de meest waardevollestukken tentoongesteld.- Extra: een selectie uit een rijke privé-verzamelingbidprentjes en ex-librissen.- Extra tentoonstelling: hoe kan een familiearchiefer uitzien? Een familiearchief hoeft niet noodzakelijkte bestaan uit documenten, maar ook erfstukken,emotioneel geladen voorwerpen, foto’sen dergelijke kunnen er deel van uitmaken.(Echte opzoekingen zijn tijdens het Erfgoedweekendniet mogelijk.)zicht op leeszaal vlaamse vereniging voor familiekunde © vvf15

heemkundige verzamelingenHeemkundigen, volkskundigen en plaatselijke historici zijn in principe in alles geïnteresseerd wat met de eigen gemeente of streekte maken heeft. Lokale geschiedenis, het dagelijks leven gisteren en eergisteren, oude objecten en documenten, sterke verhalenen nostalgische beelden, veranderingen in het milieu, de lokale monumenten of de landschappen. Kortom: de verhalen, de mensenen dingen vandaag en in het verleden. In principe kan alles verzameld, gedocumenteerd en beschreven worden. Heemkundigeverenigingen hebben zich de voorbije decennia in de praktijk vooral beziggehouden met het dagelijks leven in de 19de en 20steeeuw. De heemkundige kringen brengen de verzamelaars, de onderzoekers en de geïnteresseerden samen. Deze vrijwilligers leggenin eigen archieven, musea en publicaties een verzameling aan waar misschien net datgene bewaard of beschreven wordt wat u ineen andere instelling niet kan vinden.17uit de fotoverzameling kring voor heemkunde wilricaRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

koninklijke kringvoor heemkundemerksem BLa Hofke van Roosendaal,Terlindenhofstraat 265, 2170 Merksemt 03-645 16 77kring voorheemkunde wilrica BMa Kasteel SteytelinckSint-Bavostraat 20, 2610 Wilrijkt 03-827 03 91e wilrica@yucom.be18De Koninklijke Kring voor Heemkunde Merksem, opgerichtin 1939, kon een aantal glasramen redden vande ondergang en liet ze restaureren. De belangrijkstezijn werken van Oscar Calders en Jan Huet. De verzamelingwerd aangevuld met glasramen die Merksemals thema hebben of een Merksems verleden hebben.Ze hangen verspreid over de verschillende ruimtes inhet als monument beschermde poortgebouw uit 1635.De bezoekers kunnen tijdens hun bezoek ook deandere verzamelingen bewonderen. Zo zijn er onderandere verzamelingen over “pijpen en roken”, “hetschippersverleden van Merksem” en “religieuze endevotie voorwerpen”.glasraam van jan huet getiteld de lente© koninklijke kring voor heemkunde merksemprogrammaOp zaterdag en zondag tentoonstelling met de klemtoonop de verzameling glasramen: Onze glasramenbelicht.De volledige studie van gebruiken, het opsporen vangetuigenissen en overleveringen van het rijke Wilrijkseverleden, en het bekendmaken en bewaren ervan voorhet nageslacht is de doelstelling van de heemkring.Met de driemaandelijkse uitgave van het tijdschrifthofke van roosendaal, terlindenhofstraat 265, merksem © koninklijke kring voor heemkunde merksemobiit, kring voor heemkunde wilricaWilrica (24ste jaargang in 2002) wordt de verspreidingvan deze kennis verzorgd. In het heemmuseum,gelegen in het mooie kader van het kasteel Steytelinck,zijn de voorwerpen tentoongesteld en in hetarchief zijn documenten verzameld. Van archeologischevondsten, heraldiek, gebouwen en monumenten,werken van Wilrijkse kunstenaars, tot oude beroepenen gebeurtenissen van vroeger.

programmaZaterdag om 15 uur: officiële heropening van hetheemmuseum Wilrica met academische zitting enrondleiding.Zondag is het heemmuseum vrij toegankelijk.turninumvolksmuseum deurne BNa Koraalplaats 2, 2100 Deurnet 03-326 75 98f 03-326 75 98In oude dorpswoningen en een oude wagensmidse (ca.800m 2 tentoonstellingsruimte) toont het museum eengetrouwe reconstructie van het leven en werken vande gewone werkman in het begin van de 19de eeuw. Inhet Schildersmuseum kunt u alles leren over bindmiddelen,verguldsels, pigmenten, tamponeerborstels enz.19programmaOp zaterdag en zondag zijn er om 14, 15 en 16 uurgidsen beschikbaar in het museum.In afspraak met de Sint-Fredegandusgezellen kan ookde historische kerk bezocht worden met gidsen.Zie verder ook Sint-Fredeganduskerk (19) en Sint-Fredeganduskerkhof(20)interieur volksmuseum - kamer der deurneseverenigingen

kerkelijk erfgoedKerken zijn in de allereerste plaats een verzamelplaats voor een gemeenschap – dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Grieks-Romeinse tempels. Vandaar hun grote afmetingen en de klokken met hun signaal tot “verzamelen!”. Zowel voor het onderhoud vandeze grote ruimten als voor het goede doel worden collectes gehouden. En om het geld – soms ook producten in natura – teverzamelen, is er een heel assortiment ontworpen aan zakjes en bakjes, offerblokken en collecteschalen.Maar kerken zijn van oudsher natuurlijk ook rijke erfgoedbewaarders: prachtige interieurs, kostbare gewaden, schitterendebeeldhouwwerken, schilderijen enzovoort. Kerkelijke instanties waren gedurende eeuwen immers belangrijke, zo niet debelangrijkste, opdrachtgevers van kunstenaars – waaronder grote namen als Rubens en Van Dyck – waardoor het vaak echteschatkamers werden. De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en de Sint-Pauluskerk zijn klassieke voorbeelden.Kerken legden uiteraard evengoed verzamelingen aan van volkse, eenvoudige uitingen van devotie. Een tot de verbeeldingsprekende kerkelijke kunstvorm zijn de reliekhouders, prachtig gebeeldhouwde “bewaardozen” van heiligenbeentjes of andereheiligenresten. Een erg populair reliekschrijn is dat van de 36 heiligen in de Sint-Andrieskerk, waar een kleine tentoonstelling ditbijzondere gebruik toelicht.21interieur van de st.-andrieskerk © topa antwerpenRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

onze-lievevrouwekathedraalBPa Handschoenmarkt, 2000 Antwerpent 03-213 99 51f 03-231 86 17e dekathedraal@antwerpen.beeind 18de-, begin 19de eeuw, werd ze heringericht inneostijlen. Aan het einde van de 20ste eeuw maaktemen een begin met een wetenschappelijke restauratie:eerst de westgevel, de portalen en de toren, vervolgenshet interieur, het schip en het koor. De straalkapellenen de verdere buitenrestauratie komen nog aande beurt.glasraam sint-camillus © kristus-koningkerkOp de plek van de huidige Onze-Lieve-Vrouwekathedraalstond in de 10de eeuw reeds een kleine kapel terere van Maria. Na de oprichting van de parochie in1124 werd de kapel uitgebouwd tot een Romaansekerk. Tussen 1350 en 1520 verrees hier de grootstegotische kerk der Nederlanden, aanvankelijk met vijfprogrammaOp zondag is de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal gratistoegankelijk van 13 tot 16 uur. Er zijn rondleidingenom 13, 14, 15 en 16 uur.protestantse kerkantwerpen-oost BQ22kristus-koningkerk BOa Jan De Voslei, 2020 Antwerpent 03-237 58 47De Kristus-Koningkerk werd gebouwd naar aanleidingvan de wereldtentoonstelling van 1930. Zij werd,samen met de school van de Pestalozistraat, aangewendals paviljoen voor de Oud-Vlaamsche kunst. Nade wereldtentoonstelling werd zij als kerk in gebruikgenomen voor de nieuwe woonwijk.De kerk is vanaf de bouw voorzien van een prachtigeverzameling glas-in-loodramen gemaakt naar een ontwerpvan Kanunnik Croegaert. Deze ramen werden tijdensde Tweede Wereldoorlog ernstig beschadigd. Nade oorlog begon men met de restauratie van de glasin-loodramen.Spoedig nadien werden, weliswaar metbehoud van het concept, de ramen vernieuwd doorhet atelier Calders.onze-lieve-vrouwkatedraal, de grote sacristijbeuken en later uitgebreid tot zeven.Bij de oprichting van het bisdom Antwerpen in 1559werd de Onze-Lieve-Vrouwekerk tot kathedraal of bisschopskerkverheven. De geschiedenis spaarde ditpronkstuk van Brabantse gotiek niet. De kerk werdgeteisterd door een brand in 1533 en geplunderd enbeschadigd tijdens de beeldenstormen van 1566 en1581. Ze leed ook onder de inbeslagname door deFranse revolutionairen in 1794. Telkens kwam zij deramspoed te boven. Na de val van Antwerpen in 1585werd ze heraangekleed in barokstijl. Na de Franse tijd,a Bexstraat 13, 2018 Antwerpent 03-216 26 68e d.wursten@wol.beOp de hoek van de Bexstraat en de Florisstraat (nabijhet Stadspark) staat sinds 1893 het kerkgebouw vaneen Vlaamse protestantse kerkgemeenschap (die oorspronkelijkin het Schipperskwartier samenkwam).enkele karakteristieke kapitelen uit het interieurvan de protestantse kerk aan de bexstraat© jetty janssen

sint-andrieskerk BRde protestantse kerk aan de bexstraat rond 1956(ansichtkaart ter gelegenheid van het 100-jarigbestaan van de protestantse gemeenschap)Vroeger stonden er twee kerken naast elkaar. Degrootste (van waaruit ook de radio ’t kerkske uitzond)is indertijd wegens bouwvalligheid gesloopt, de kleinstevan de twee is bewaard gebleven. Het is het oudsteprotestantse kerkgebouw van Antwerpen. In 1986werd de buitenkant gerestaureerd, in 1997 het interieur.De architect van deze bijzondere kerk was Joz.Hertoghs, die ook meewerkte aan het ontwerp van desynagoge aan de Bouwmeesterstraat.programmaZaterdag: vrij bezoek van 14 tot 17 uurZondag: tussen 9.15 en 11.45 uur twee protestantsekerkdiensten (toegankelijk voor iedereen), daarnavrij bezoek tot 18 uurEen kleine tentoonstelling (archiefstukken uit dekerk en foto’s uit privé-bezit) illustreert de geschiedenisvan het kerkgebouw en het leven van de kerkgemeenschap.a Sint-Andriesstraat 5, 2000 Antwerpent 03-232 03 84f 03 232 03 84e sint-andrieskerk@topa.bew www.topa.beDe bouw van de Sint-Andrieskerk werd in het beginvan de 16de eeuw door de augustijnen aangevat. Tengevolge van hun sympathie voor hun protesterendeordegenoot Maarten Luther werden ze in de bangedaan. Margaretha van Oostenrijk wenste de kerk alsparochiekerk te benutten. Als blijk van erkentelijkheidjegens de landvoogdes werd de parochie toegewijd aande patroonheilige van het Huis van Bourgondië, Sint-Andreas. Na de Franse Revolutie kreeg de kerk er tweemonumentale kunstwerken bij: het barokke hoofdaltaaruit de St.-Bernardusabdij te Hemiksem en, deblikvanger bij uitstek, de wondermooie neo-barokkepreekstoel met een uitermate realistische weergavevan de roeping van de patroonheilige Andreas en zijnbroer Petrus.zilveren reliekschrijn van de xxxvi heiligen,j.p.a. verschuylen, 1845 (sint-andrieskerk).© topa antwerpenaltaartafel uit 1572; handschrift op perkamentverlucht met brugs kantwerk. vervaardigd doorelisabeth vander vloet (sint-bartholomeuskerk).programmaZondag van 13 tot 18 uur: kleine tentoonstellingrond het zilveren reliekschrijn van de XXXVI Heiligen,een vermaarde verzameling van 36 reliekensamengebracht door de koningen van Portugal in de15de en 16de eeuw. In 1633 schonk Don Emmanuelvan Portugal deze kostbare verzameling aan de Sint-Salvatorabdij (Pieter Potstraat). De pelgrims stroomdenvan overal toe, er werd een broederschap opgerichten Theodoor Boeyermans kreeg opdracht ompaneeltjes te schilderen met de marteldood van de36 heiligen. Na de afschaffing van de abdij tijdensde Franse Revolutie kwamen de relieken en depaneeltjes van Boeyermans in de Sint-Andrieskerkterecht. In 1845 kreeg zilversmid J.P.A. Verschuylende opdracht om een monumentale zilveren schrijn tevervaardigen voor de 36 relieken.sint-bartholomeuskerk BSa Sint-Bartholomeusstraat 1a, 2170 Merksemt 03-646 20 94f 03-646 20 94De Sint-Bartholomeuskerk is nauw verbonden met hetontstaan en de ontwikkeling van Merksem, waarvande archieven voor het eerst spreken in 1208. De eerstezegel van de parochie dateert van 1217. Over de eerstekerk is weinig bekend. De huidige kerk dateert van1622. De toren kreeg door een restauratie na een blikseminslagzijn huidige vorm in 1738. De kerk werd eeneerste maal vergroot in 1833 en kreeg haar huidige23

eelden in zandsteen. Kloostergangen met 21 schilderijenuit de 17e eeuw en een neogotische kruisweg. Inde zojuist geopende schatkamer: een rijke verzamelingedelsmeedwerk (17e-19e eeuw), relieken en gewaden.middenweg beschermd deel sint-fredegandus meto.a. graf van burgemeester en kasteelheer florentpauwels © turninum volksmuseum deurnebegraafplaatsen van Vlaanderen. Het werd omgevormdtot een speciaal “funerair” parklandschap met behoudvan talrijke historische grafmonumenten. Om de oorsprongte benadrukken werd een Germaans-Keltischetumulus ingeplant en tal van andere elementen.programmaOp zaterdag en zondag rondleidingen vanaf dehoofdingang van de begraafplaats (organisatie Turninum- Volksmuseum Deurne): 14, 15 en 16 uur.Vrij bezoek is ook mogelijksint-pauluskerk CMa Prior Peltiersplaats 7 (ingang Veemarkt)2000 Antwerpent 03-232 32 67e sirjacobs.sint-pauluskerk@pi.beIn deze prachtig gerestaureerde dominicanenkerk kuntu jeugdwerken van Rubens, Van Dyck, Teniers en Jordaensbewonderen naast werk van vijftien andere Antwerpseschilders uit de baroktijd. Beelden in steen enmarmer van Quellinus, Kerricx en Van Baurscheit.Lambriseringen, biechtstoelen en koorgestoeltes methoutsnijwerk van een verbluffende rijkdom en symboliek(1630-1658). Calvarieberg (1700-1747) met 63st boniface anglicanchurch CNa Grétrystraat 39, 2018 Antwerpent 03-239 33 39e dirk.vanleeuwen@pi.beReeds in de middeleeuwen was er in Antwerpen eenlevendige gemeenschap van Engelstaligen. In de 16deeeuw had hun aanwezigheid in de stad ook een grotebetekenis doordat zij bescherming boden aan Tyndalevoor diens vertaling van de Bijbel in het Engels dieook hier in Antwerpen gedrukt werd.De huidige kerk werd gebouwd tussen 1906 en 1909volgens de plannen van architect Michel de Braey, diezich liet inspireren door de Engelse vroeg-gotischestijl. Monumentale glasramen werden erin opgenomenvolgens de ontwerpen van onder anderen Burlison enGrylls. Op 22 april 1910 werd de kerk gewijd door deBisschop van Londen met de heilige Bonifatius, bisschopen missionaris, als patroon.De kerk staat ten dienste van een heilige verzameling,waarover u ter plekke meer kunt horen.programmaZondag: gezongen eucharistieviering om 10.30 uur;opendag met rondleidingen om het uur van 13 tot 17uur; gezongen avondgebed om 17 uur.straatgevel st. boniface church25

26kaart

kaart27

museumverzamelingenVeel musea in Antwerpen waren oorspronkelijk privé-verzamelingen. Vaak gaat het om collecties van – weliswaar bemiddelde maarvooral – enthousiaste en gefascineerde kunstliefhebbers en wetenschappers. Frits Mayer van den Bergh, Pieter Smidt van Gelder,Pieter Paul Rubens, Nicolaas Rockox, de familie Moretus en nog tal van anderen waren gereputeerde verzamelaars, niet alleen inAntwerpen maar ook ver buiten de stads- en landsgrenzen. Het resultaat van hun passie – ondertussen vaak in het bezit van deoverheid, dus van iedereen – kunnen we met z’n allen nog dagelijks bewonderen in de vele prachtige Antwerpse musea. Tijdens hetErfgoedweekend worden deze verzamelaars extra in het zonnetje gezet. Andere musea richten zich op bijzondere rituelen of curiosadie bij het fenomeen “verzamelen” horen. Zo is er het belangrijke moment waarop de verzamelaar zijn pas verworven aanwinst laattaxeren door experts. Daar speelt het Zilvermuseum Sterckshof op in met expertisesessies. Of neem het Koninklijk Museum voor SchoneKunsten, waar allerlei curiosa met betrekking tot leven en werk van “beroemde” kunstenaars onder de aandacht wordt gebracht meteen wat bizarre verzameling voorwerpen zoals Rik Wouters’ laatste sigaar en Ensors eerste schoolrapport. Ze worden getoond naaraanleiding van de tentoonstelling Rik Wouters uit eigen bezit.Ten slotte kan bij hoge uitzondering ook het centrale museumdepot van de stedelijke musea (Luchtbal) bezocht worden. Immers, nietalles wat musea verzamelen wordt dagelijks tentoongesteld. Stukken die om welke reden dan ook niet opgesteld staan, wordenzorgvuldig bewaard in de depots. Het Erfgoedweekend gunt u een blik achter de schermen.29portret van nicolaas rockox, ca 1615. toegeschreven aan p.p. rubbens (kbc rockoxhuis) © speltdoorn, brusselRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

amvc-letterenhuis #(zie rubriek archieven)a Minderbroedersrui 17, 2000 Antwerpent 03-222 93 20f 03-222 93 21e amvc@stad.antwerpen.bew www.antwerpen.be/cultuur/amvcper werelddeel. Bij een bezoek aan het EtnografischMuseum maakt u een boeiende reis door Afrika, Oceanië,Amerika en Azië. U ziet er beelden, maskers,wapens, vedertooien, schilderingen en allerleigebruiksvoorwerpen.Het museum organiseert ook geregeld tijdelijke tentoonstellingen,zoals momenteel Frans M. Olbrechts(1899-1958) op zoek naar kunst in Afrika.30centraal museumdepotstedelijke musea COa Havannastraat 3, Blok E, rechts,ingang GTI Politie2030 Antwerpen - Luchtbalt 03-544 43 25f 03-221 14 96In de voormalige kazerne op Luchtbal (blok E) wordentwee verdiepingen (met zeer praktische ruimtes)gebruikt als centraal museumdepot. Een deel van deverzamelingen van de verschillende stedelijke museawordt hier bewaard.Bent u nieuwsgierig naar de manier waarop de stedelijkemusea ons gemeenschappelijke cultureel erfgoedbewaren? Wilt u een kijkje nemen achter de schermenen wegdromen bij de Poesje-poppen, de vlaggen, demeubels, de sculpturen, de schilderijen en de veleandere objecten? Reserveer dan voor een uniekbezoek. Om veiligheidsredenen is de toegang beperkttot 15 deelnemers per groep.programmaZondag om 11, 12, 13 uur: rondleiding met uitlegover de collecties, de werkwijze van het depot, hetverhaal achter de bewaring. Maximum aantal deelnemers:15. Reservering en inschrijving bij afdelingBehoud en Beheer van de stedelijke musea, fax 03-221 14 96, tel. 03-221 14 92.centraal museumdepot stedelijke musea© foto bart lasuyetnografisch museum CPa Suikerrui 19, 2000 Antwerpent 03-220 86 00f 03-227 08 71e etnografisch.museum@stad.antwerpen.beHet Etnografisch Museum verzamelt, bewaart enbestudeert objecten uit niet-Europese culturen. Hetbezit ongeveer 33.000 voorwerpen waarvan er zo’n2.500 tentoongesteld worden. Het gaat hoofdzakelijkom voorwerpen uit het verleden van inheemse volkeren.Zij staan in het museum thematisch opgesteldprogrammaZaterdag: om 11 uur de lezing Het verzamelen van etnischekunst: waar ligt de grens? door Joris CapenberghsZondag: gratis toegang tot het museum en de tentoonstellingFrans M. Olbrechts (1899-1958) op zoekprofessor olbrechts tijdens de ivoorkustexpeditie1938 - 1939 (etnografisch museum)naar kunst in Afrika.De Belgische wetenschapperFrans Olbrechts verzamelde tijdens zijn expedities inAfrika meer dan 2.000 kunstwerken. Hij is de grondleggervan de studie van de Afrikaanse kunst inVlaanderen en de geestelijke vader van het EtnografischMuseum Antwerpen.Om 11 en om 14.30 uur: Een verhaal apart - mensen

uit West-Afrika maken een keuze uit de tentoongesteldeobjecten en vertellen er, in het Nederlands,hun eigen verhaal bij.eugeen van mieghemmuseum CQa Beatrijslaan 8, 2050 Antwerpent 03-211 03 30Het museum toont een collectie van meer dan 150werken van de Antwerpse sociale kunstenaar EugeenVan Mieghem (1875-1930). Geboren en getogen in deoude Antwerpse havenbuurt, kwam hij omstreeks1892, als leerling aan de Antwerpse academie, in contactmet het Europese modernisme (Van Gogh, Seurat,Toulouse-Lautrec, Toorop). Hij werd van de academieverwijderd door toedoen van dezelfde leraar die tienjaar eerder Van Gogh had weggestuurd. Rond 1900bezocht Van Mieghem de Antwerpse anarchistischevereniging De Kapel, waar hij voordrachten en lezingenbijwoonde. Zijn interesse in de literatuur ging uitnaar Streuvels, Verhaeren, Gorki, Tolstoi, Bakoenin enKropotkin. Om onderwerpen te vinden voor zijn kunsthoefde hij niet naar Parijs: de wereld kwam voor zijneigen deur langs. Vanuit de Montevideostraat waar hijwoonde vertrokken meer dan 3 miljoen landverhuizersmet de Red Star Line naar New York. In zijn socialebewogenheid maakte de kunstenaar prachtige werkenvan deze vaak joodse emigranten. Hij portretteerdeook zijn vrouw Augustine: tijdens de ziekte waaraanzij jong zou overlijden, maakte hij van haar een reekstekeningen die nu door kunstcritici gesitueerd wordentussen sommige van Rembrandt (Saskia) en van Hodler(Valentine Godé). Zijn stijgende bekendheid werddoor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog abruptonderbroken. Tijdens de oorlog verbleef hij in debezette stad. Zijn oorlogsoeuvre werd vergeleken metdat van bekende Europese kunstenaars als Steinlen,eugeen van mieghem, aan de dokken, olieverf opdoek, 1912, schenking door de koning boudewijnstichting © museum eugeen van mieghemForain en Kollwitz.Na de “groote oorlog” werd Van Mieghem benoemd totleraar aan de Antwerpse Academie. Hij bleef de kunstenaarvan het gewone volk, levend in een kosmopolitischewereldhaven.programmaAan de hand van meer dan 150 werken(eigen verzameling aangevuld met bruiklenenuit privé-verzamelingen) geeft decollectie een uitstekend overzicht vanhet werk van deze Antwerpse socialekunstenaar van het volksleven in dehaven rond 1900. De huidige expositieloopt samen met de retrospectieveEugeen Van Mieghem (1875-1930) – Ein flämischerMaler am Vorabend der Moderne inhet Käthe Kollwitz Museum in Berlijn.filmmuseum antwerpen CRa Meir 50, 2000 Antwerpent 03-233 85 71f 03-226 27 64Het Filmmuseum Antwerpen biedt het publiek al meerdan acht jaar de gelegenheid kennis te maken met eeneeuw filmgeschiedenis. De maandelijkse programmeringbiedt ruimte aan de grote klassieke titels uit defilmgeschiedenis, aan filmportretten van regisseurs enacteurs en aan programma’s rond thema’s en landen.Ook zijn er programma’s speciaal gericht op jongeren,naast seniorenmatinees en een reeks educatieve projectenvoor filmliefhebbers en studenten. De samenwerkingmet het Koninklijk Filmarchief maakt dit allesmogelijk. De laatste jaren is er ook een intensievesamenwerking tussen het Stadsarchief Antwerpen, hetFilmmuseum Antwerpen en het Koninklijk Filmarchiefmet het oog op het beveiligen en vertonen van uniekAntwerps beeldmateriaal uit de collecties van het AntwerpseStadsarchief. Het beeldmateriaal werdstoeten en feestelijkheden, 1924 - bloemenstoet stadspark ©filmmuseum31

32stoeten en feestelijkheden - olympisch stadion © filmmuseumgerestaureerd door het Koninklijk Filmarchief en isregelmatig te zien in het Filmmuseum Antwerpen ende voorbije maanden ook in de historische reeksop ATV.programmaEen selectie van Antwerpse beelden uit de collectiesvan het Koninklijk Filmarchief en het StadsarchiefAntwerpen. Het gaat om een programma van 45 à 50minuten dat vertoond zal worden op zondag om 14,15, 16 en 17 uur. Beelden met betrekking tot hetpolitieke, culturele, sociale en sportieve leven zullende sfeer oproepen van het leven in Antwerpen in deeerste helft van de 20ste eeuw. Veel van dit materiaalwerd van de definitieve ondergang gered. Hetgaat immers om beelden die oorspronkelijk op vergankelijkenitraatfilm waren opgenomen, maar dieinmiddels zijn overgezet op een nieuwe drager. Daarbijis ook het noodzakelijke restauratiewerk uitgevoerd.Zo zijn deze filmpjes voor het eerst opnieuwin uitstekende omstandigheden te zien. De publieksontsluitingvan de films gebeurt in samenwerkingmet de Erfgoedcel Antwerpen.hessenhuis CS(zie MAS)a Falconrui 53, 2000 Antwerpent 03-206 03 97f 03-206 03 70e hessenhuis@stad.antwerpen.bew www.cultuur.antwerpen.be/musea/hessenhuisprogrammaTentoonstelling: Stroomversnellingkbc rockoxhuis CTa Keizerstraat 12, 2000 Antwerpent 03-201 92 50f 03-201 92 51e hildergard.vandevelde@kbc.beHet Rockoxhuis is de 17de-eeuwse patriciërswoningvan burgemeester Nicolaas Rockox (1560-1640), dieook als kunstverzamelaar en mecenas de geschiedenisis ingegaan. Rockox heeft onder meer Pieter PaulRubens belangrijke opdrachten gegeven. De vermaardeburgemeesterswoning is in 1970 aangekocht door KBCBank & Verzekering. Na een restauratieperiode vanbijna 7 jaar werd op 20 april 1977 dit schitterendevoorbeeld van 17de-eeuwse Vlaamse wooncultuur geopendvoor het publiek, een evocatie van een pand datooit heeft toebehoord aan een vooraanstaande 17deeeuwseman. Het Rockoxhuis is rijk gestoffeerd metschilderijen, meubelen en kunstvoorwerpen uit de16de en 17de eeuw.programmaBij wijze van uitzondering wordt naast het museumook de kelder van het Rockoxhuis opengesteld opzaterdag en zondag tot 17uur. Er zal in de kelder eenkleine tentoonstelling te zien zijn over de restauratievan het huis, een knipoog naar het begin van eenkunstverzameling die KBC heeft aangelegd als herinneringaan de 17de-eeuwse burgemeester en kunstverzamelaarRockox. Voorts zijn er in de kelder ooknog de prachtige gerestaureerde gewelven te zien,een originele waterput uit de 16de eeuw en de muurschilderingvan Opsinjoorke door Frans van Immerseeluit 1949.

MAS CS DT EOa p/a Falconrui 52, 2000 Antwerpent 03-206 03 97f 03-206 03 70e museumaandestroom@stad.antwerpen.beMuseum aan de Stroom presenteertOp initiatief van het Museum aan de Stroom lopen er van21 april 2002 af in drie Antwerpse musea tentoonstellingenover het leven in een wereldhaven.In het Hessenhuis vindt onder de titel Stroomversnelling eenexpositie plaats over de Antwerpse haven tussen 1880 ennu, een periode van grote bloei. Aan de hand van de thema’sarbeid, groei en organisatie wordt de geschiedenis vande haven verteld. Op de benedenverdieping en de eersteetage wordt de sfeer van weleer opgeroepen door middelvan oude kaarten, prenten, schilderijen, maquettes, affiches,filmbeelden en authentieke werktuigen. Pièce derésistance is de bijna 10 meter lange panoramische kaartvan Antwerpen die in 1913 werd gemaakt door het tekenbureauHypsos. Ze werd verwerkt in een interactief programmawaarbij de bezoeker via beeldschermen een virtuelewandeling kan maken door Antwerpen. Op de tweede verdiepingwordt een beeld geschetst van de huidige haven.Dia’s geven een momentopname van de diverse activiteiten.Een speciaal voor de tentoonstelling gemaakte film brengtbeelden van de immense uitgestrektheid van het havencomplex.Landverhuizers. Antwerpen: kruispunt van komen en gaan, eententoonstelling in het Nationaal Scheepvaartmuseum, gaatin op een specifiek aspect van het havenleven, te wetenemigratie. In het eerste deel wordt de 19de-eeuwse Europeseemigratiebeweging naar Amerika en Canada geschetst.Tussen 1843 en 1923 verlaten meer dan twee miljoen Oost-Europese Joden, Russen, Roemenen, Hongaren, Duitsers enook Belgen per schip via Antwerpen het Oude Continent. Opde vlucht voor armoede en onderdrukking zetten ze koersnaar de Nieuwe Wereld. In het tweede deel belicht de tentoonstellingde diversiteit van de stad Antwerpen anno2002. Momenteel komenmigranten uit meer dan150 verschillende landennaar Antwerpen om erzich te vestigen. Ze hebbenzeer verschillendesociaal-historische achtergrondenen godsdiensten.Havenkwartier is het derde onderdeel van het initiatief envindt plaats in het Volkskundemuseum. Hoe wonen de mensenaan de Scheldekaaien? Wat doen ze in hun vrije tijd? Enwelke beroepen komen er voort uit het leven aan de waterkant?Het reilen en zeilen van de inwoners, van het Eilandjeover het Schipperskwartier tot aan de Zuidschippersdokken,wordt getoond aan de hand van onder meer foto’s, getuigenissenvan buurtbewoners en voorwerpen als caféattributenen tatoeagemateriaal. De tentoonstelling begint bij hetrechttrekken van de Scheldekaaienop het einde vande 19de eeuw. Hierbij verdwenenen veranderdenheel wat oude stadswijkenwaardoor het leven van dekadebewoner een heelander uitzicht kreeg.Diverse initiatieven zullende drie tentoonstellingenoverkoepelen. Tijdens hetErfgoedweekend wordenop zaterdag de drie tentoonstellingengezamenlijkgeopend. Op zondagzijn ze bij uitzonderinggratis toegankelijk.(Zie ook Erfgoedfeest(en),p.2)havenkwartier© masstroomversnelling© mas33

34rik wouters, lezende vrouw, 1913 © kmskakmska CUKoninklijk Museum voor Schone KunstenAntwerpena Leopold De Waelplein 1-9, 2000 Antwerpent 03-238 78 09f 03-248 08 10e postmaster@kmska.be enhttp://www.antwerpen.be/cultuur/kmskaFrits van den Berghe, René Magritte, Paul Delvaux,Osip Zadkine, Lucio Fontana, Pierre Alechinsky, KarelAppel.programmaZondag:“Riks laatste sigaar, James’ eerste schoolrapport enandere rekwisieten uit de kunstenaarscultus”.Sedert de 19de eeuw hebben meerdere liefhebbersallerlei curiosa met betrekking tot leven en werk van“beroemde” kunstenaars aan het KMSKA geschonken.Het zijn voorwerpen die hun waarde nagenoeg volledigontlenen aan de reputatie van de kunstenaar inkwestie. Het gaat uiteraard heel vaak om penselen,paletten en ander schildersmateriaal, maar er zijnook andere curieuze voorwerpen. Ze functionerenuitsluitend in het kader van de kunstenaarscultus enhoren dus vanzelfsprekend thuis in een kunsthistorischmuseum, ook al behoren ze helemaal niet totde beleidsprioriteiten van het museum.Het evenement sluit aan bij de tentoonstelling RikWouters uit eigen bezit (de schenking Van Bogaert-Sheid). Ze omvat tientallen schilderijen, beelden entekeningen, maar ook allerlei documenten en curiosa.momu DLModemuseum Provincie Antwerpenconcept van de renovatie tekende de Gentse architecteMarie-José van Hee.Het MoMu herbergt een diverse en boeiende collectievan 5 eeuwen westerse kleding en textiel. Via thematentoonstellingengekoppeld aan publicaties, eenwetenschappelijke bibliotheek met een ruime leeszaal,lezingen, conferenties, workshops, interdisciplinaireprojecten in de MoMu-galerie en een up-to-date websitewil het MoMu zich ontpoppen tot een bruisendeontmoetingsplaats en een studiecentrum voor iedereenmet interesse voor kleding, mode en textiel, hunsociale en culturele achtergronden, technieken envormstudies.programmaAangezien het museum nog volop wordt verbouwden dus niet toegankelijk is, nodigen we u op zondag21 april graag uit in het Forum (benedenverdiepingModeNatie, Nationalestr. 28). Van 10 tot 18 uur kuntu doorlopend kennismaken met onze werkzaamhemomu-collage(grafisch ontwerp: paul boudens,kledij: angelo figus)De verzamelingen van het Koninklijk Museum voorSchone Kunsten Antwerpen geven een representatiefbeeld van de kunstproductie in onze streken van de14de tot de 20ste eeuw en een aantal opmerkelijkebuitenlandse meesters. Er is werk te zien van onderanderen Jan van Eyck, Rogier van der Weyden, HansMemling, Quinten Metsijs, de familie Bruegel, JeanFouquet, Lucas Cranach, Titiaan, Peter Paul Rubens,Jacob Jordaens, Antoon van Dyck, Frans Hals, Nicaisede Keyser, Henri de Braekeleer, James Ensor, Rik Wouters,Jozef Peeters, Constant Permeke, Gust de Smet,a Nationalestraat 28, 2000 Antwerpent 03-470 27 70 (vanaf mei)f 03-470 27 71 (vanaf mei)e info@momu.bew http://www.momu.be (vanaf mei)Op 21 september opent het ModeMuseum ProvincieAntwerpen (MoMu) haar deuren. Het museum neemthaar intrek in een indrukwekkend historisch hoekpand,gebouwd rond 1910 in opdracht van de AntwerpseGasmaatschappij. Voor het architectonische

den. Omdat vanaf 21/9 onze eigen collectie centraalzal staan, laten wij op de Erfgoedzondag graag eenaantal andere stemmen omtrent collectievorminghoren (10-14 uur: korte video-statements van internationaleintendanten e.a.). Een collectie staat ineen museaal kader echter nooit op zichzelf en komtpas tot haar recht in de ruimte waarin ze wordt tentoongesteld.Als nieuw museum willen we dan ookonze eigen architectuur in discussie brengen en toetsenaan de heersende opvattingen omtrent museumarchitectuur.Dit doen we in de vorm van een debatdat op video te volgen zal zijn (14-18 uur). Reserveringis niet noodzakelijk.den als partituren tijdens drie concerten van telkens20 minuten in de museumzalen.10-13 uur- de laatste exemplaren van oudere MUHKA-catalogiworden tegen spotprijzen van de handgedaan.museum maagdenhuis DNa Lange Gasthuisstraat 33, 2000 Antwerpent 03-223 56 28f 03-223 53 31e maggy.anthonissen@ocmw.antwerpen.bemuhka DMMuseum voor hedendaagse kunstAntwerpena Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpent 03-238 59 60f 03-216 24 86e muhka@skynet.beEen verzameling vertelt niet één groot verhaal, maarverscheidene kleine verhalen; ze kan vanuit verschillendegezichtspunten worden bekeken. De kersversedirecteur van het MUHKA, Bart de Baere, wil de internationalecollectie hedendaagse kunst (vanaf 1970)vanaf september 2002 – in regelmatig wisselende presentaties– opnieuw een vaste plaats geven in hetmuseum. Bij de collectievorming zal het MUHKA zichook engageren voor bepaalde kunstenaars. Een voorsmaakjehiervan krijgen we nu al in de presentatiesvan Guy Mees en Paul de Vree. De grote installatie vanHonoré ∂’O op de bovenverdiepingen was de laatsteaankoop van voormalig directeur Flor Bex, die nogtekent voor het tentoonstellingsprogramma tot september,waaronder de tentoonstellingen van Bert deBeul en Dimitri Vangrunderbeek.honoré ∂’o, all the details extended, en fracturesrecomposées, 2001 (muhka)programmaZondag:10.30-12.30 uur & 13.30-16.30 uur- Educatieve medewerkers van het MUHKA staan,verspreid over de museumzalen, de bezoekers tewoord en geven toelichting bij collectie en tentoonstellingen.- Vanuit MUST, het grote museumspel van hetMUHKA, kunnen kinderen en hun begeleiderssamen met educatieve medewerkers het museumen zijn collectie actief verkennen en zelf creatiefaan de slag gaan.14 uur- De nieuwe directeur Bart de Baere geeft zijn kijkop de verzameling / het verzamelen in hetMUHKA.15 / 16 / 17 uur- Peter Jacquemyn (contrabas D), Gunda Gottschalk(viool D) en Ute Völker (accordeon D) lezen beel-Het Maagdenhuis, opgetrokken in typische zand- enbaksteenarchitectuur, dateert in zijn huidige vormvan 1634. De toegangspoort met het mooie bas-reliëfdateert evenwel van 1564-1568. Gedurende eeuwendeed het gebouw dienst als meisjesweeshuis. Thansherbergt het de historische kunstcollectie van hetjacob de backer (ca. 1560 - ca.1590), laat dekinderen tot mij komen, detail (museummaagdenhuis)35

door Plantin en de opeenvolgende Moretussen ennadien door de verschillende conservators kan hetmuseum zijn schitterende collectie aan het publiektonen.Het unieke archief, onlangs erkend door Unesco alscultureel werelderfgoed, beschrijft dit proces vanverzamelen tot in de kleinste details. Een kleine tentoonstellingmet originele archiefstukken zal de verzamelgeschiedenisvan de familie Moretus en de eersteconservator, Max Rooses, illustreren.Korte toelichting over het archief om 11 en 14 uurdoor Dirk Imhof, wetenschappelijk medewerker.Zaterdag en zondag:De bibliotheek van Pieter Paul Rubens: een reconstructiedoor Prosper Arents.Presentatie van de editie 2001-2002 van De GuldenPasser, het jaarboek van de Vereniging van AntwerpseBibliofielen, uitgegeven naar aanleiding vanhet 125-jarig bestaan van deze vriendenverenigingvan het Museum Plantin-Moretus. Rubens was eenverwoede boekenverzamelaar en dankzij deze nieuweuitgave van de Antwerpse Bibliofielen kan iedereensnuisteren in de vele werken die de bibliotheek vanRubens ooit rijk was. Hieruit blijkt dat Rubens eenbelangrijke afnemer was van de Plantijnse drukkerij.fragment uit het kasboek 1576-1589, metgoedkeuring door chr. plantin van de rekeningenbijgehouden door j. moretus i d.d. 1 juli 1577© museum plantin-moretusMenig boek werd ook door de grootmeester geïllustreerd.Het boek zal ter inzage liggen tijdens hetErfgoedweekend, samen met een korte geschiedenisvan de Vereniging van Antwerpse Bibliofielen en dejaargangen 1988-1989 (Plantinbundel) en 1996(Moretusbundel) van De Gulden Passer.(zie ook Centrum voor Cultuur- en Stadsgeschiedenis/UA/UFSIA ER)Zaterdag en zondag:Gratis toegang tot de tentoonstelling Met Passer enKompas. Zuid-Nederlands kapitaal en kennis als de16de-eeuwse bouwstenen voor de VOC. De tentoonstellingvertelt het verhaal van de buiten-Europesehandel van Antwerpen tijdens de 16de eeuw via hetIberische schiereiland. Antwerpen fungeerde op datmoment als maritieme handelsmetropool en distributiecentrumvoor niet-Europese producten, zoals suiker,specerijen, diamant en porselein. De wetenschappelijkekennis van de Zuidelijke Nederlandentijdens de 16de eeuw stelde vanaf de late 16de eeuwNoord-Nederland in staat om het handelsverkeer metOost-Indië op te starten. Dit wordt duidelijk gemaaktaan de hand van navigatie-instrumenten, ontwikkeldin de Zuidelijke Nederlanden en wetenschappelijkepublicaties, waarvoor de vooral met Antwerpse kapitalenopgerichte Verenigde Oostindische Compagniede grondslagen legde. Een groot deel van de kennisen het handelskapitaal migreert na 1585 naar deNoordelijke Nederlanden. Hier werden de fundamentengelegd voor de Hollandse Gouden Eeuw.Zaterdag en zondag:De Gouden Eeuw herleeft in Antwerpen.Openingsweekend 125 jaar Musem Plantin-MoretusDe Gouden Eeuw herleeft in Antwerpen. Onder ditmotto viert het Museum Plantin-Moretus dit jaarzijn 125-jarig bestaan. Het wordt een evocatie van de16de eeuw, de Gouden Eeuw van Antwerpen ennatuurlijk ook de periode waarin Christoffel Plantinleefde en werkte. Geen verjaardag zonder feest! Opzaterdag en zondag nodigt het museum iedereen uitportret pieter smidt van gelder© museum smidt van gelderop de opgepoetste Vrijdagmarkt. De Vrijdagmarktkrijgt haar oorspronkelijke 16de-eeuwse karakter metlicht en muziek. Er zijn ludieke activiteiten voor grooten klein. Vuurspuwers, kruidenmengsters, troubadours,vertellers en jongleurs zijn van de partij. Je kunt erproeven van hapjes naar recepten uit de 16de eeuw.Zaterdagavond brengt een folkgroep feestvierders opde Vrijdagmarkt aan het dansen. Niet te missen!museum smidt van gelderDQ (niet toeganklijk wegens werkzaamheden,zie Rubenshuis en Museum Mayer van denBergh)a Belgiëlei 91, 2018 Antwerpent 03-239 06 52f 03-230 22 81e museumsmidtvangelder@stad.antwerpen.bew www.antwerpmuseum.comDe Nederlandse verzamelaar Pieter Smidt van Gelderkocht in 1937 een ruim burgerhuis uit de Belle Epoqueen richtte er zijn privé-museum in, dat hij in 194937

38aan de Stad Antwerpen schonk. Het bevat een mooiecollectie schilderijen, met vooral Hollandse meesters,en daarnaast een schitterende collectie Europese weeldeartikelen,gaande van de laatbarok tot en met heteclecticisme (1650 - 1900). Ze bestaat uit meubilairen siervoorwerpen, Oosters porselein en Westerseceramiek, vitrinevoorwerpen en “objets de vertu”. Hetvernieuwde museum zal over een lunch- en tearoombeschikken, met terras in een grote historische tuinuit de jaren dertig.programmaHet Museum Smidt van Gelder vormt samen met hetRubenshuis en het Museum Mayer van den Berghsinds 1999 de groep Kunstmusea. In deze drie uniekeAntwerpse huizen van kunstverzamelaars ontdekt uwat leven met kunst zoal kan betekenen en krijgt uvanuit verrassende invalshoeken een overzicht van“Duizend jaar kunst”.Het Museum Smidt van Gelder is momenteel geslotenwegens verbouwing, maar het kan u nu alvasteen voorproefje geven. De onvermoede schoonheidvan enkele voorwerpen uit deze verzameling is teaanschouwen in het Rubenshuis EN en het MuseumMayer van den Bergh DO.museum vleeshuis DRmenten. De huidige permanente tentoonstelling geeftin de eerste plaats een overzicht van het Antwerpseverleden. Het Vleeshuis zal over enkele jaren wordenomgevormd tot een museum over het stedelijkmuziekleven.programmaHet Vleeshuis illustreert het thema “verzamelen” doorzes recente aanwinsten in de kijker te zetten.Onlangs werd de vermaarde verzameling klavierinstrumentenverrijkt met zes belangrijke stukken.Dé blikvanger is een Antwerps klavecimbel van JorisBritsen uit 1681. De Britsens waren generaties langanonieme medewerkers in het beroemde atelier Ruckers-Couchet.Na de dood van Joannes Couchet zetteJoris Britsen de traditie verder. Dit is het eerste klavecimbelvan een lid van de familie Britsen datboven water komt.We kochten ook vier pianoforte’s uit de late 18de envroege 19de eeuw, waaronder een prachtige vleugelvan Hoebrechts & Groetaerts (Brussel ca. 1815). Eenandere blikvanger is een piano-orchestrion, een automatischspelende piano met slagwerk.jongeren aan het werk: jef (jongeren enfotografie)klavecimbel, joris britsen 1680. (museumvleeshuis)museum voor fotografieprovincie antwerpena Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpent 03-242 93 00f 03-242 93 10e info@fotografie.provant.bew www.provant.be/fotomuseumHet museum, waarvan het gebouw niet toegankelijkis wegens verbouwingswerkzaamheden,is tijdens het Erfgoedweekend te gast inhet open onderwijshuis van destad antwerpen DSa Vleeshouwersstraat 38, 2000 Antwerpent 03-233 64 04f 03-231 47 05Het Vleeshuis, het in 1504 voltooide gildenhuis van deslagers, bevat een veelzijdige verzameling met ondermeer Egyptische oudheden, archeologica uit Antwerpenen omgeving, munten en penningen, toegepastekunst (meubels, ceramiek, aarde- en glaswerk, goudleer,affiches enzovoorts), wapens, schilderijen enprenten, houtsnijwerk, maquettes en muziekinstru-a Lange Gasthuisstraat 29, 2000 AntwerpenDe verbouwings- en uitbreidingswerkzaamheden aanhet Museum voor Fotografie van de Provincie Antwerpenaan de Waalse Kaai zijn intussen ver gevorderd.Aan het voormalige pakhuis, dat het museum sinds1986 herbergt, werd een nieuwe vleugel toegevoegdnaar een ontwerp van de architect Georges Baines. Deheropening van het vernieuwde museumcomplex,waarin ook het Antwerpse Filmmuseum een plaatskrijgt, is gepland voor begin 2003.

De fotografiecollectie van het museum is een van debelangrijkste in Europa, zowel wat de apparatuur alswat het beeldmateriaal betreft. Na een sluitingsperiodevan bijna twee jaar zal het museum de bezoekersverwelkomen met een nieuwe opstelling, tijdelijketentoonstellingen, lezingen, workshops en filmvoorstellingen.Gedurende het Erfgoedweekend is het Fotografiemuseumte gast in het Open Onderwijshuis, een prachtig18de-eeuws gebouw van de Stad Antwerpen, dat inhet begin van de 20ste eeuw als stedelijke normaalschoolwerd ingericht en waarin onlangs ook het Vredescentrumwerd ondergebracht.programmaTerwijl de museummensen werken aan een nieuwehedendaagse opstelling, duiken 13 Vlaamse jongerenvan 14 tot 18 jaar in de fotoverzameling om hunmaquette van de nieuwbouw naar een ontwerp vanarchitect georges baines (museum voor fotografieprovincie antwerpen) foto guy voeteigen fotografiemuseum uit de grond te stampen. Zijomschrijven hun project als volgt: 13 enthousiastejongeren, 13 museumstukken, 13 originele creaties =JEF (Jongeren en Fotografie), een intrigerende wandelingdoor de wereld van de fotografie.JEF gidst je onder andere langs dansende beelden,naakte mode en een architectonisch lijnenspel, eenfototrip die de moeite waard is. Voor dit project ginghet Fotografiemuseum in Antwerpen ook een exclusievesamenwerking aan met zijn broertje in Charleroi,waar 6 niet te stoppen jongeren in de archievendoken om JEPH (Jeunes et Photographie) de wereldin te sturen. Deze samenwerking resulteert in eenflitsend museum vol ideeën, visies en interpretatiesvan jongeren over fotografie.JEF is te gast in het Open Onderwijshuis op zaterdagen zondag van 10 tot 17 uur. Op zondag, vanaf 11uur, zullen de jonge museummakers u persoonlijkverwelkomen.JEF blijft na het Erfgoedweekend nog in het OpenOnderwijshuis tot 31 mei 2002 en is te bezoeken vanmaandag tot zaterdag tussen 10 en 17 uur. Scholenkunnen een gratis rondleiding reserveren op het telefoonnummer03-242 93 20.nationaal museum enarchief van douane enaccijnzen %a Kattendijkdok - Oostkaai 22,2000 Antwerpent 03-229 22 42f 03-229 22 61Het museum belicht de geschiedenis van douane enaccijnzen, zowel die van de administratie als van haarambtenaren, die gewoon hun best deden in veelalmoeilijke en ondankbare omstandigheden. Achterieder voorwerp, ieder document, iedere prent schuilteen verhaal; over inventieve geesten en speurneuzen,over fraude en fraudebestrijding. Vaak anekdotes meteen kwinkslag over kat-en-muisspelletjes tussen gelegenheidssmokkelaarsen douaniers, maar eveneensrelazen van harde confrontaties met beroepsmisdadigers.programmaOp zondag wordt een gelegenheidstentoonstellingvoorgesteld naar aanleiding van Een Pungel volProza. Onder deze noemer zijn door het Belgisch-Nederlands Grensoverleg (BENEGO) een aantal verhalenverzameld en gebundeld in verband met smokkelvan goederen, mensen of ideeën. De oproep kreegniet enkel een literaire respons. Er werden ook schilderijenen sculpturen gewijd aan het smokkelen overde Belgisch-Nederlandse grens of elders in de wereld,kleinschalig of op wereldschaal, waar gebeurd of verzonnen.Na een tournee door Nederland is deze verzamelingsmokkelverhalen in Antwerpen. Het Douanemuseumtoont een 60-tal van deze kunstwerken en om 14 uurwordt er voorgelezen uit de bundel. Een caleidoscoopvan anekdotes, reflecties, associaties rond een themadat de mens blijft intrigeren.nationaalscheepvaartmuseum DT(zie MAS)a Steenplein 1, 2000 Antwerpent 03-201 93 40f 03-201 93 41e scheepmus@stad.antwerpen.bew www.dma.be/cultuur/scheepvaartmuseumprogrammaTentoonstelling Landverhuizers. Antwerpen: kruispuntvan komen en gaan (1843-1930)openluchtmuseum voorbeeldhouwkunstmiddelheim DUa Middelheimlaan 61, 2020 Antwerpent 03-828 13 50f 03 825 28 3539

40emile beuckeleers-doncke © Nationaal ScheepvaartmuseumIn 1950 organiseerde de stad Antwerpen in hetMiddelheimpark een internationale openluchttentoonstellingvoor beeldhouwkunst. Het grote succes vandeze manifestatie was de aanzet om in dit prachtigepark permanent beelden te exposeren. Na meer dan 40jaar verzamelen is een collectie ontstaan die een selectiefoverzicht geeft van de moderne beeldhouwkunstvanaf Rodin tot heden. De verzameling hedendaagsekunst werd de laatste jaren uitgebreid met onderandere werk van Guillaume Bijl, Richard Deacon, LucianoFabro, Isa Genzken, Per Kirkeby, Harald Klingelhöller,Bernd Lohaus, Matt Mullican, Juan Munoz,Panamarenko, Thomas Schütte, Didier Vermeiren enFranz West.programmaRondleidingen op zaterdag en zondag om 11 uur(voor precieze afspraken contact opnemen metMiddelheimmuseum): de filosofie achter het verzamelbeleidvan het openluchtmuseum, van verledentot nu, geïllustreerd aan de hand van de beelden inhet park.prentenkabinet van deufsia ELa Prinsstraat 13, 2000 Antwerpent 03-220 44 49f 03-220 44 37e pierre.delsaerdt@ufsia.ac.beHet Hof Van Liere is het centrum van de UFSIA. Hetherbergt onder meer het Prentenkabinet, een collectieprenten over de geschiedenis en het stadsbeeld vanAntwerpen. Kuierend langs de 500 prenten maakt debezoeker een wandeling door de tijd en is hij getuigevan de woelingen die de stad beroerden. Tegelijkmaakt hij kennis met een uniek stuk bouwkundig erfgoed.Het Hof Van Liere werd gebouwd door burgemeesterAert van Liere. In de 17de en de 18de eeuwwas het Antwerpse Jezuïetencollege er gevestigd.de antwerpse o.l.v.-kathedraal. ingekleurdekopergravure van p. devel, 1711 © ufsia, prentenkabinetNadien kwamen er een militair hospitaal en eenkazerne. In 1929 kochten de Jezuïeten het pand weeraan voor hun Handelshogeschool Sint-Ignatius. DeUFSIA, die sedert 1965 op de fundamenten van deHandelshogeschool voortbouwt, is inmiddels verderuitgedeind. Maar ze blijft haar historische kernkoesteren, onder andere door de zorg voor het papierenpatrimonium dat er bewaard wordt.programmaOp zondag is het Prentenkabinet van de UFSIA vrijtoegankelijk.rijn- enbinnenvaartmuseum EMa Nieuwpoortkade - Bonapartedok2000 Antwerpent 03-225 00 15f 03-225 20 38Het Rijn- en Binnenvaartmuseum is eigenaar van 3oude binnenschepen, waarvan de Mon desir en deLionar zijn ingericht als museum. Het 3de schip deAngelo is ingericht als café.In de Mon desir bevinden zich foto’s, maquetten enoude gebruiksvoorwerpen uit de scheepvaart. In hetlaadruim van de Lionar staan enkele oude Belgischescheepsmotoren, scheepsmodellen en foto’s.Om het museum in stand te houden richt het Rijn- enBinnenvaartmuseum elk jaar de Open Scheepdagen in.Twee te bezichtigen schepen liggen aan een wandelroutedie leidt van het Nationaal Scheepvaartmuseumvia de Westhinder naar het Eilandje.programmaVrij bezoek op zondag.

ijn- en binnenvaartmuseumrubenshuis ENa Wapper 9-11, 2000 Antwerpent 03 201 15 55f 03 227 36 92e info.rubenshuis@cs.antwerpen.bew www.antwerpen.be/cultuur/rubenshuisIn zijn huis aan de Wapper laat Peter Paul Rubens(1577-1640) ons de stille getuigenis van zijn ongeremdecreatieve geest. Het is een kunstenaarswoningzoals er thans nog weinig bewaard zijn gebleven. Indit huis, met de allures van een paleis neergezet,wordt Rubens geplaatst in de context van het sociaaleconomischeen culturele milieu. Maar het is vooralhet verleden dat hier sterk tot de verbeelding spreekt:Rubens werkt en woont hier, hij brengt hier grootsekunst tot stand. Hij ontvangt er de groten der aarde,als een prinselijk schilder. Hij koestert er zijn velebrieven en uitgebreide kunstverzameling.programmaHet Rubenshuis vormt samen met het MuseumMayer van den Bergh en het Museum Smidt van Geldersinds 1999 de groep Kunstmusea. In deze drieunieke Antwerpse huizen van kunstverzamelaars ontdektu “wat leven met kunst” zoal kan betekenen enkrijgt u vanuit verrassende invalshoeken een overzichtvan “Duizend jaar kunst”.Tijdens het Erfgoedweekend (op zondag gratis) ishet Rubenshuis the place to be om uw kennis vanstijlevoluties tussen 900 en 1900 op te frissen en/ofte verrijken. Gedurende het hele Erfgoedweekend inhet Leerlingenatelier.Ook doorlopend te zien en (opnieuw) te beleven inhet Paviljoen van het Rubenshuis is de Rubensfilmvan Roland Verhaevert, gemaakt ter gelegenheid vanhet Rubensjaar 1977.Bezoek ook het Museum Mayer van den Bergh, waarhet genieten wordt van enkele pareltjes van voorwerpendie een tot nu toe ongekend licht werpen opde verzamelactiviteiten van Fritz Mayer van denBergh, Pieter Paul Rubens en Pieter Smidt vanGelder.turninumvolksmuseum deurne BN(zie rubriek heemkundige verzamelingen)volkskundemuseum EO(zie MAS)a Gildekamersstraat 2-6, 2000 Antwerpent 03-220 86 52f 03-220 83 68e werner.vanhoof@cs.antwerpen.bew www.antwerpen.be/cultuur/volkskundemuseumprogrammaTentoonstelling Havenkwartier41zelfportret rubens © rubenshuis

42erfgoedvrijdagOm scholen bij het Erfgoedweekend tebetrekken wordt ervoor gekozenvoorafgaand aan het weekend eenErfgoedvrijdag te organiseren: een aantaldeelnemers plannen dan specifiekeactiviteiten. Erfgoedvrijdag wordt dekomende jaren verder uitgebouwd, maarook dit jaar al vinden op vrijdag 19 aprilenkele proefprojecten plaats. Leerlingenuit het onderwijs werken rond de thema’sverzamelen en cultureel erfgoed. InAntwerpen gebeurt dat in samenwerkingmet het Hessenhuis dat voor degelegenheid te gast is in het StedelijkPrentenkabinet (programma 44). Ook hetMuseum voor Fotografie ProvincieAntwerpen heeft met jongeren gewerktrond de fotocollectie. Het resultaat is eeneigen jongeren-fotografiemuseum(programma 37).een jef (jongeren en fotografie) conservator.voor het museumgewonnen EPStedelijk Prentenkabineta Vrijdagmarkt 22-23, 2000 Antwerpent 03-206 03 50f 03-206 03 70e astrid.thone@cs.antwerpen.bew www.cultuur.antwerpen.be/musea/hessenhuisVoor het museum gewonnen is een tentoonstellingvoor en door jongeren en een iets minder jong publiekover het verzamelbeleid van musea. Twee klassen van12- tot 14-jarigen geven naar aanleiding van de presentatievan de recente aanwinsten van de Antwerpsemusea hun visie over wat al dan niet voor toekomstigegeneraties moet worden bewaard. Enkele externeauteurs vullen deze eigenzinnige benadering aan vanuiteen filosofische, psychoanalytische of kunsthistorischeinvalshoek. En ook uw mening doet ertoe! Dezetentoonstelling biedt dus geen pasklare antwoorden,maar aanzetten tot een eigen visie op verzamelen,schenken en afstoten.De eigenlijke tentoonstelling zal plaatsvinden van19/10/2002 tot 19/1/2003 in het Hessenhuis, Falconrui53 te Antwerpen, maar op vrijdag 19 april lichtenmax elskamp, volkskundemuseum7 figuren uit het junglebook, volkskundemuseum,jaren ’50. stoffen junglebookfiguren als reclameaangeboden door rombouts. foto: liesbeth de wit, 2001we reeds een tipje van de sluier op. De jongeren die detentoonstelling mee voorbereiden tonen alvast deresultaten van hun werk.programmaOp vrijdag 19 april presenteren de jongeren die onderleiding van docent Eric Raeves de gelijknamige tentoonstellingmee voorbereiden, het resultaat van hunonderzoek naar het thema “verzamelen”. Hoe en inwelke vorm ze deze opmaat voor de tentoonstellingzullen brengen, is op dit ogenblik nog onbekend.Vast staat wel dat het een flitsende avant-premièrewordt. U kunt deze gebeurtenis meemaken op vrijdag19 april in het Prentenkabinet op de Vrijdagmarkt.De “verrassingsact” is te zien om 14 uur en om15 uur. Reserveren is niet nodig.

de vecchi, kan trebok, 2000, slow drink collection(zilvermuseum)zilvermuseum sterckshofprovincie antwerpen EQ43a Hooftvunderlei 160,2100 Deurne(ingang publiek: Cornelissenlaan)t 03-360 52 50f 03-360 52 53e info@sterckshof.provant.bew www.provant.be/sterckshofVlak bij de ring rond Antwerpen, verscholen in hetprovinciaal park Rivierenhof, ligt het kasteel Sterckshof.Dit “hof van plaisantie”, waar Gerard Sterck ooiteigenaar van was in 1525, is ook in de 21ste eeuw deuitgelezen plaats om de schatten van de Belgischeedelsmeedkunst te ontdekken. De zilvercollectie, diede periode beslaat van de 16de eeuw tot heden,behoort tot de belangrijkste in openbaar bezit inVlaanderen. Vele topstukken illustreren het vakmanschapvan de zilversmid. Elk voorwerp vertelt ook eeneigen verhaal, over hoe het leven zich vroeger binnenskamersafspeelde: in de toiletkamer, tijdens demaaltijd, bij een exotisch kopje thee, in de fumoir. Eenbinnenplaats met wensput, een Franse tuin, een ruïneen andere stemmige hoekjes zorgen voor de gepastesfeer om te genieten van antiek én hedendaags zilver.programmaZaterdag en zondag van 10 tot 17.30 uur- Museum met presentatie van recente schenkingen- Tentoonstelling met Italiaans design van de Vecchi- Privé-verzamelaars stellen hun collectie tentoon:rammelaars, druivenscharen, kurkentrekkers, suikertangenen een zilvercollectie uit een Belgischproductiecentrum- De Zilverbank (NL) informeert over zilver verzamelen,kopen, verkopen- De bibliotheek informeert over verzamelen ententoonstellingenExtra activiteitenZaterdag: zilverexpertise (maximaal 5 stuks) van 10tot 16.30 uur. Inschrijven verplicht: 03-360.52.50Zondag: rondleiding in de privé-verzamelingen om13, 14, 15 en 16 uur.Hebt u documenten, ontwerpen, folders, of verkoopscatalogiin verband met zilver, etuis voor zilver ofjuweeltjes, doodsprentjes van edelsmeden, breng zemee tijdens uw bezoek!Bezoek ook de schatten van de Sint-Fredeganduskerkte Deurne (op 10 min. loopafstand).

(andere) verzamelingenNogal wat van het roerend cultureel erfgoed is niet meteen in een duidelijke (erfgoed)categorie onder te brengen. Dat kan zijnomdat de beherende instantie niet echt een museum is of een archief, zo bijvoorbeeld een archeologische opgravingdienst, ofomdat ze juist verschillende functies in één verenigt. De Antwerpse Zoo beschikt over prachtige collecties erfgoed, die netjesbewaard worden maar waarvoor geen ontsluiting (meer) is voorzien naar het publiek toe, omdat de prioriteit er logischerwijzeuitgaat naar het levend dierenpark.Maar soms heeft de onduidelijke status van cultureel erfgoed ook met nog andere redenen te maken. Omdat het nooit echt ineen welomschreven verzameling is ondergebracht, of omdat er geen duidelijke eigenaar is, of omdat het (nog) niet als cultureelerfgoed wordt beschouwd, of omdat het uit de belangstelling verdwenen is, in de nevelen van de vergetelheid. Vaak wordt danook nooit of slechts sporadisch aandacht besteed aan dit soort cultureel erfgoed, door sommigen ook ‘zwerfgoed’ genoemd.Dat maakt een goed beheer en een goede bewaring niet vanzelfsprekend. Gelukkig zetten gemotiveerde privé-personen of privéorganisatieszich met veel enthousiasme in voor het behoud van dit cultureel erfgoed. Denk maar aan de talloze Mariagevelbeeldendie het Antwerpse straatbeeld sieren en die door de vereniging ‘Kruis en Beeld’ worden geïnventariseerd engestadig gerestaureerd.Ook organisaties als Toerisme Antwerpen dragen bij tot de waardering van het cultureel erfgoed door er op eenpublieksvriendelijke manier over te informeren. Op de Erfgoedzondag worden dan ook een paar mooie erfgoedwandeling doorToerisme aangeboden.45maria-gevelbeeld © stad antwerpenRFGOEDWEEKEND20 ı 21 APRIL 2002

46centrum voor cultuurenstadsgeschiedenis,ua/ufsia ERa Prinsstraat 13, 2000 Antwerpent 03 231 69 15f 03 220 44 20e alfons.thijs@ufsia.ac.beHet Centrum voor Cultuur- en Stadsgeschiedenis (VakgroepGeschiedenis UFSIA, UA-Ufsia) stelt geen eigencollectie tentoon. Het tracht aan de hand van oudeboeken uit de Ufsia-bibliotheek en allerlei documentenduidelijk te maken hoe wetenschappers er via hardnekkiggezoek in slagen de vorming, samenstelling enbetekenis te achterhalen en te bestuderen van eenreeds eeuwen geleden verdwenen collectie, namelijk devignet van p. p. rubens in het werk van f.aguilonius, opticorum libri sex (antwerpen,moretus 1613)bibliotheek van de zéér belezen Pieter Pauwel Rubens.Deze bescheiden tentoonstelling, is ondergebracht inhet stemmige Ufsia-Prentenkabinet (zie 40).programmaWie zou niet graag binnenglippen in de bibliotheekvan Pieter Pauwel Rubens en er boeken doorbladerendie de man ooit heeft gekoesterd? Helaas, dat kanniet meer. Niet dat een strenge museumsuppoost datverbiedt, maar al deze boeken zijn zoek. Zelfs decatalogus die een notaris in 1640 opstelde, is spoorloos.Bibliograaf Prosper Arents vond dat zo jammerdat hij een halve eeuw geleden begon Rubens’ brievente lezen, archieven uit te pluizen en bibliothekente consulteren om Rubens’ lectuur op het spoorte komen. Na zijn overlijden op 95-jarige leeftijd,maakten andere boekenwurmen zijn werk persklaar.Het resultaat: een pas verschenen turf van bijna 400bladzijden. De tentoonstelling vertelt over Arents’decennialange zoektocht.Zie ook Plantin-Moretus DPmuseumdistrictshuis merksem ESa Burgemeester Jozef Nolfplein 12170 Merksemt 03-641 72 40f 03-641 73 45e district.merksem@stad.antwerpen.bew http://merksem.antwerpen.be/MIDA/Het huidige gemeentehuis of districtshuis dateert uit1968. De inrichting van de raadzaal, de trouwzaal ende collegezaal werd ontworpen door de KortijkseKunstwerkstede Gebroeders De Coene.programmaTentoonstelling Van Moderne Makelij 1952 - 1977. DeKortrijkse Kunstwerkstede De Coene in Antwerpen - interieurs& constructies: zondag open van 10 tot 17 uur.Rondleidingen door Jan Van Puyvelde, de interieurarchitectdie tekende voor de binneninrichting van hetdistrictshuis Merksem.De firma De Coene uit Kortrijk staat vooral bekendals producent van houten meubels van uitzonderlijkecampagnebeeld ‘van moderne makelij’(districtshuis merksem) © ronny de meyerkwaliteit. Talrijke binnen- en buitenlandse opdrachtenstelden de firma in staat uit te groeien tot eenvan de belangrijkste meubel- en interieurproducentenvan België. De tentoonstelling Van Moderne Makelijlaat de firma echter van een andere kant zien.Vanaf de jaren ’50 voer de firma De Coene immerseen andere koers. Ze verwierf de licenties voor devervaardiging van onder andere de befaamde Knollmeubelenuit Amerika en ontwikkelde tegelijk revolutionairemanieren om hout aan te wenden voornooit geziene overspanningen en in geprefabriceerdeconstructies.In Merksem worden negen projecten tentoongestelddie de Kunstwerkstede in Antwerpen realiseerde.Zowel interieurs als constructies komen daarbij aanbod. De tentoonstelling omvat foto’s, plannen, meubelsen sluit aan bij het modernistische interieur vanhet districtshuis.

erfgoed vlaanderen ETErfgoedhuis Den Wolsacka Oude Beurs 27, 2000 Antwerpent 03-212 29 70f 03-212 29 75e info@sve.bew www.monument.vlaanderen.beErfgoed Vlaanderen werd opgericht in 1994 door deVlaamse overheid in samenwerking met de KoningBoudewijnstichting en andere privé-partners. ErfgoedVlaanderen restaureert, onderhoudt en beheert monumentenen landschappen in Vlaanderen waarvan hetbeheer en / of de herbestemming moeilijk is. Deze verenigingwil zoveel mogelijk mensen laten kennismakenhet erfgoedhuis den wolsack in antwerpen© stefan dewickeremet het onroerend erfgoed en organiseert daartoeallerlei activiteiten.Momenteel beheert Erfgoed Vlaanderen een tientalmonumenten in Vlaanderen, waaronder het kasteelBeauvoorde in Veurne, het jachtpaviljoen De Notelaerin Bornem, het kasteel van Horst in Holsbeek, de hoevegebouwenvan de voormalige abdij Herkenrode inHasselt, het Fort Napoleon in Oostende en het ErfgoedhuisDen Wolsack in Antwerpen, waar drie erfgoedverenigingenhun kantoren hebben.programmaMetalfreaks gezocht! is een activiteit voor kinderenvan 8 tot 12 jaar. Met een te gek logboek en eenechte metaalwijzer gaan ze op ontdekkingstochtnaar metalen in en rond gebouwen in de stad. Degidsen vertellen over een middeleeuws torentje, debrand van 1858, de vele ongelukken toen bouwherenexperimenteerden met metaal enzovoorts. In de Handelsbeurskunnen de kinderen eerst een maquettebekijken. Daarna gaan ze in een echt metaallab aande slag: drankblikjes aan elkaar solderen, metaalfoliebeslaan en beschilderen, figuren drijven in zinkenplaten…Enkel zondag om 11, 13 en 14 uur (duur 3 uur). Vertrekin het Erfgoedhuis Den Wolsack, Oude Beurs 27te Antwerpen. Vooraf reserveren op telefoonnummer03-212 29 70 (tijdens kantooruren).maria-gevelbeeld © stad antwerpenverzameling is ontstaan uit zielsverwantschap envooral uit de grote bezorgdheid voor het behoud vanstadspatrimonium. De werking van de verenigingwordt getoond in de historische Sint-Andrieskerk,gelegen in de zogenaamde Parochie van Miserie.programmaEr is een videovoorstelling en er wordt ook een websitegetoond zodat u zelf de beelden uit uw omgevingkunt opzoeken/of kunt aanvullen. Jonge mensenuit de Academie (afdeling restauratie) geven graaguitleg bij hun restauratiewerk in het historische interieurvan de Sint-Andrieskerk.47madonna-gevelbeelden EUVereniging voor Kruis en Beeld vzwTe gast in de Sint-Andrieskerka Sint-Andriesstraat 5, 2000 Antwerpent 03-232 03 84Reeds vele jaren bewaren vrijwilligers, die zich verenigenonder de naam “voor Kruis en Beeld”, een reeksmadonnabeelden in de straten van Antwerpen. Dezepetroleum zuid FLa Naftaweg (mobiel ontvangstcentrum)2660 HobokenRestanten van het industrieel erfgoed, relicten inmetaal, baksteen en beton, maken van deze oorspronkelijkepetroleumhaven uit de tweede helft van denegentiende eeuw een spookachtig maar boeiendgeheel. De terugkerende natuur krijgt hier opnieuw

48petroleuminstallatie, petroleum zuid © bomkansen en vertoont een merkwaardige biodiversiteit.De BuurtOntwikkelingsMaatschappij (BOM) vzw ende Erfgoedcel Antwerpen willen de kwaliteit van dezeunieke plek aan het publiek voorstellen.programmaZondag: rondleidingen van 10 tot en 17 uur, vertrekom het uur.toerisme antwerpen FMdek je de vele fascinerende facetten van Antwerpen. Jekunt kiezen uit 14 halvedagprogramma’s, een 20-talwandelingen op maat, de jaarlijkse historische wandelingen,fietstochten en zomeravondwandelingen. Wiede stad liever in zijn eigen tempo wil verkennen, kanzich bij Toerisme Antwerpen verschillende wandel- offietsboekjes aanschaffen.2002 staat in het teken van Heerlijke Primitieven, deunieke tentoonstellingen van de wereldvermaardeVlaamse Meesters. Reserveer dus tijdig rondleidingenin het Rubenshuis, Museum Mayer van den Bergh enhet Koninklijk Museum voor Schone Kunsten.programmaToerisme Antwerpen (Gidsenwerking) en de Erfgoedcelbieden je twee eigentijdse wandelingen met eenhistorisch karakter aan:MadonnawandelingHet lijkt gek om met je neus in de lucht de stad teverkennen, maar het geeft je wel de gelegenheid omprachtige vrouwen tegen te komen: de Madonna’s diesinds de Middeleeuwen het straatbeeld sieren. Historischevrouwen bekeken door moderne ogen!Madonnawandeling enStadsbeeldenwandeling vanSt.-Michiel tot AnnDemeulemeester.Stadsbeeldenwandeling van St.-Michiel tot AnnDemeulemeesterHebt u er al eens op gelet hoeveel beelden het zuidelijkestadsdeel telt? Wandel mee en wek deze beeldentot leven. Cartografen Mercator en Orteliusgeven het startschot voor deze beeldenwandeling. Inpittoreske straatjes en op dito pleintjes wijzen talvan beelden je de weg naar het trendy Zuid.zoo - koninklijkemaatschappij voordierkunde vanantwerpen FNa Koningin Astridplein 26, 2018 Antwerpent 03-203 56 29f 03-202 45 86De Antwerpse dierentuin werd gesticht op 21 juli1843 met als opdracht de zoölogische en botanischewetenschappen te bevorderen en de kennis van en dewandeling ‘Stadsbeelden’ © toerismea Grote Markt, 2000 Antwerpent 03-232 01 03f 03-220 82 96w www.visitantwerpen.be.Wanneer: zondag om 10, 14 en 16 uurVertrek: Mercator-Orteliushuis,Kloosterstraat 15 (InformatiecentrumErfgoedweekend)Toerisme Antwerpen wijst elke bezoeker in Antwerpeneen avontuurlijke weg. Bij de Gidsenwerking van ToerismeAntwerpen kunnen verenigingen, scholen, reisbureausen individuele bezoekers rondleidingen meteen gediplomeerde gids boeken. Met een van de meerdan 100 door Toerisme Vlaanderen erkende gidsen ont-Plaatsbespreking: kaarten dienenvooraf afgehaald te worden aan debalie van Toerisme Antwerpen, GroteMarkt , 2000 Antwerpen. Geen telefonischereservering mogelijk!

‘dat eerste boock van menich derley walvischen...’,uit 1584 © zoo antwerpeneerbied voor de natuur aan te wakkeren bij een bredelaag van de bevolking. Om dit doel te bereiken ontwikkeldede Zoo een reeks activiteiten op recreatief,educatief, wetenschappelijk en cultureel vlak.Vrij snel na de oprichting werd een aanvang gemaaktmet het bouwen van een reeks merkwaardige gebouwen,waaronder de Egyptische tempel (1856), hetokapigebouw in neo-Moorse stijl (1885), het melkerijgebouwin neo-Vlaamse renaissancestijl (1898), hetaquarium (1908) en het reptielenhuis in Griekse stijl(1910). Deze gebouwen werden opgericht in een mooilandschapspark met waterpartijen, gras- en bloemenperkenen merkwaardige oude bomen.Door de intensieve scheepvaart naar overzeese gebiedenbeschikte de Zoo vrij vlug over een uitgebreideverzameling exotische dieren. Dieren die stierven kwamenvaak terecht in een “naturaliënkabinet”, een collectievan opgezette dieren.Naast het gebouwenpatrimonium behoren ook dekunstcollecties, het historische boekenbezit, oudefoto’s, prenten, films en verluchte handschriften(diploma’s, menu’s enz.) tot het culturele patrimoniumvan de Antwerpse Zoo.Een zeer gevarieerd scala aan activiteiten, een dierenbestandvan nagenoeg 950 soorten en ruim 6000 dieren,circa 1.300.000 bezoekers per jaar en meer dan120.000 leden, een merkwaardig bomenbestand eneen prachtige tuinaanleg maken de Antwerpse Zoo toteen van de belangrijkste en mooiste dierentuinen terwereld.programmaHet erfgoed van de Zoo stereoscopisch bekeken- Het Keizerspanorama dat momenteel is ondergebrachtin het Museum voor Fotografie van de ProvincieAntwerpen zal ter gelegenheid van het Erfgoedweekendaan het publiek worden getoond(onder voorbehoud).- Het walvisgeraamte, sculptuur van Koen Wastijn,manuscript over de walvisreus (A. Coenen).- Kunstwerk van Koen Wastijn: poema tegenover dereserve aan opgezette dieren.- Gedeelten uit de vlindercollectie en een vlindervideoinstallatievan kunstenaar Johan de Schuymer.Praktisch:Bezoekers van het Erfgoedweekend hebben gratistoegang , maar worden van de hoofdingang van deZoo begeleid naar de Verlatzaal.Bezoekers van de dierentuin hebben toegang tot hetErfgoedweekend via de Verlatzaal. Indien zij daarnawillen terugkeren naar de tuin, kan dit enkel op vertoonvan hun toegangskaartje of abonnement.stedelijkinformatiecentrumarcheologie enmonumentenzorg -mercator-orteliushuis FOKloosterstraat 15, 2000 AntwerpenTel.: 03-232 92 08Fax: 03-232 92 08E-mail: johan.veeckman@ob.antwerpen.beWebsite: archeologie.antwerpen.beHet Mercator-Orteliushuis, een belangrijke historischepatriciërswoning uit de 16de en 17de eeuw, isopnieuw het centrale informatiecentrum tijdens hetErfgoedweekend: zaterdag en zondag doorlopend openvan 10 tot 18uur.programmaEr vindt een nieuwe tentoonstelling plaats onder detitel Voorwerpen vertellen een verhaal. Een kleineselectie voorwerpen uit de rijke verzameling van destedelijke afdeling archeologie wordt binnen zijnde oudste antwerpenaar © stedelijk informatiecentrumarcheologie en monumentenzorghistorische context geplaatst en wil de fantasie vande bezoeker prikkelen.Voor de tweede keer vindt ook de 'schervendag'plaats: bezoekers kunnen gebruiksvoorwerpen uiteigen bezit waarvan ze vermoeden dat ze een archeologischewaarde hebben ter identificatie voorleggenaan specialisten.49

Gratis erfgoedpendelenmet oldtimer bussenPrachtige bussen uit de jaren zestig uit hetVlaams Tram en Autobusmuseum (Vlatam) rijdenop zondag gratis van Antwerpen Zuid naar AntwerpenNoord. Vertrekplaatsen aan de Leopold deWaelplaats (voorplein Koninklijk Museum voorSchone Kunsten CU) en het Bonapartedok (Rijn- enBinnenvaartmuseum EM) met stopplaats aan deSuikerrui. Vertrek elk half uur vanaf 10 uur, meteen laatste vertrek om 17.30uur aan elk vertrekpunt.Op de Groenplaats staat een oud tramstel waarinhet Vlatam wordt voorgestelt. Het museum zelf(Diksmuidelaan) is tijdens het Erfgoedweekendniet gratis toegankelijk.Met De Lijn reist u tijdens het Erfgoedweekendaan een uitzonderlijk tarief. Er zij Erfgoeddagpassente koop voor 1,5 euro.VLAAMS TRAM EN AUTOBUSMUSEUM - VLATAMa Diksmuidelaan 42, 2600 Berchemt 03 322 44 62f 03 322 72 42e info@vlatam.be

erfgoedweekend infomercator-orteliushuis: centraal informatiecentrum FOIn de levendige Kloosterstraat, het Antwerpse brocantecentrumbij uitstek, bevindt zich het Mercator-Orteliushuis.Deze prachtige historische patriciërswoning uitde 16de en 17de eeuw fungeert tijdens het Erfgoedweekendevenals vorig jaar als centraal informatiecentrum.Bezoekers vinden er aan de informatiebalie alle gegevensover het programma en de deelnemers, en in hetcybercafé kunnen ze surfen naar de meest diverse erfgoedsites.Ook de gratis rondleidingen door ToerismeAntwerpen vertrekken vanuit dit centrum (wel voorafreserveren bij Toerisme, Grote Markt - zie programma51). Wie gewoon wil genieten van de sfeer van hetgebouw en van de prachtige binnentuin, eventueelonder het genot van een drankje, kan dat natuurlijkook.Consul-ANTenVerspreid over diverse centrale punten in de binnenstad (deMeir/Wapper, het Centraal Station, de Vogelenmarkt, deopstapplaatsen van de Pendelbus) staan de Consul-ANTenvan de stad Antwerpen klaar om de wandelaar tekst en uitlegte geven bij het Antwerpse erfgoedprogramma en indiennodig ook de weg te wijzen.HET INFORMATIECENTRUM IS OP ZATERDAG EN ZONDAG DOORLOPEND VAN 10 TOT 18U. OPEN.a Kloosterstraat 15, 2000 Antwerpent tijdens het Erfgoedweekend: 03-232 92 08t voorafgaand aan het Erfgoedweekend: TOERISMELIJN 03-232 01 03w Voor meer informatie over Erfgoedweekendprogramma in Vlaanderen: www.erfgoedweekend.beof op de Vlaamse infolijn: 0800/30 20 1Het Erfgoedweekend in Antwerpen is een gezamenlijke organisatie van Kapa - Kring van Archivarissen in de Provincie Antwerpen, de Stedelijke Musea Antwerpen -afdeling Publiekswerking, de Museumconsulent Provincie Antwerpen, de Stedelijke Dienst Monumenten- en Welstandszorg, Toerisme Antwerpen, Toerisme Pastoraal,Coördinatie Cultuur en Communicatie, Kabinet Schepen voor Cultuur, Bibliotheken en Monumentenzorg en de Erfgoedcel Antwerpen (coördinatie).Secretariaat: Erfgoedcel, Brouwershuis, Adriaan Brouwerstraat 20, 2000 AntwerpenVlaamseoverheidMet dank aan alle deelnemers en alle stedelijke diensten voor hun medewerking.