Definitief projectplan

Geer Mul – Library of Babel, 2003Definitief projectplanRegelingMediawijsheidExpertisecentrum2009Amsterdam, 23-05-2009Contact:Emiel Heijnen (projectleider)Mieke Mekkink (secretaris)Jodenbreestraat 3, Postbus 150791001 MB AmsterdamTel: 020-527 7773e.heijnen@ahk.nlm.mekkink@ahk.nlAmsterdamse Hogeschool v/d Kunsten (penvoerder)ArtEZWillem de Kooning AcademieMuseum voor FotografieStedelijk MuseumNederlands Instituut voor MediakunstMuseum voor CommunicatieNederlands Instituut voor Beeld en GeluidV2_ Institute for Unstable MediaDigital PlaygroundKennisnetVKAVWaag Society

INHOUDSOPGAVE1. Inleiding2. Opzet van het project3. Doelstelling4. Relatie mediawijsheid programmalijnen5. Resultaten6. Samenwerkingstructuur7. Succesfactoren en risicomanagement8. Communicatie9. Tijdsplanning10. FinanciënBijlage 1 Conceptueel kader MediaCultuurBijlage 2 Schema samenwerkingsstructuurBijlage 3 De 9 MediaCultuur thema’sBijlage 4 Voorbeeld lessenserie (lesbrief leerling)Bijlage 5 Overzicht deelnemende VO scholenAanvraag MediaCultuur pagina 2

MediaCultuur - kunst als mediacoach heeft tot doel kunstdocentenin het voortgezet onderwijs te voorzien van actueelmediawijs lesmateriaal, dat online beschikbaar is voor leerlingenvmbo, havo en vwo. Het lesmateriaal wordt ontworpendoor derdejaars studenten van de deelnemende opleidingenDocent Beeldende Kunst en Vormgeving. Hiervoor zijn HBO-modules Didactiek in Mediacultuur ontwikkeld.‘Mediawijze’ werken uit collecties van de participerende media- en kunstinstellingen vormen de rode draad in alhet lesmateriaal. Met deze opzet voorziet MediaCultuur zowel in de behoefte aan direct bruikbaar en verdiependlesmateriaal voor de zittende kunstdocenten, als in het opleiden van een nieuwe generatie ‘mediawijze’ kunstdocenten.MediaCultuur is als pilot gestart in mei 2008 en sluit deze verkennende fase af in mei 2009. Het succes van hetsamenwerkingsmodel en alle daaruit voortvloeiende activiteiten op het gebied van mediawijsheid, vragen omvoortzetting met een volgende fase. In deze Fase 2 dient het netwerk van MediaCultuur-partners te worden vergroot,het online lesmateriaal te worden uitgebreid en dient het project te worden verankerd in de HBOopleidingen(zie inzet).Om dat te realiseren doet de projectorganisatie van MediaCultuur een beroep op de Regeling MediawijsheidExpertisecentrum.Fasering Project MediaCultuur1. InleidingFase 1 mei ’08 - mei ’09 (pilot)- Bronnenverzameling uit collecties;Het thema mediawijsheid heeft in relatief korte tijd opgang gemaakt onder - Module ‘Mediacultuur’ op 3 HBO’s;- lezingenserie MediaCultuur;beleidsmakers, educatoren en docenten. Ook in het voortgezet onderwijs- Selectie en redactie beste lessenseries;krijgt mediawijsheid volop aandacht. Uit de Monitor Cultuureducatie VoorgezetOnderwijs 2008 1 - Lancering website (6 lessenseries) op sympo-- Ontwikkeling website;blijkt dat 80% van de Nederlandse scholen aandachtsium MediaCultuur (nov. 2009);besteedt aan mediawijsheid. Een groot deel van de mediawijze lessen enFase 2 mei ’09 - april ’10 (betreft dit projectplan)projecten wordt uitgevoerd binnen de kunstvakken (55%), daar waar andere - Uitbreiden partners culturele instellingen (+1),vakken 36% voor hun rekening nemen en 23% van het ‘mediawijsheids’-HBO opleidingen (+1) en VOscholen (+5)- Uitbreiden bronnenverzameling uit collecties;onderwijs vakoverstijgend wordt aangeboden.- Module ‘Mediacultuur’ op tenminste 4 HBO’s;Recente literatuur (Heijnen, 2007; Altena, 2008) 2 toont echter ook aan dat de- Selectie en redactie beste lessenseries;- Uitbreiding functionaliteit en aantal lessenseries(wordt 16) website mediacultuur.net.behoefte aan scholing en lesmateriaal op het vlak van mediawijsheid endia-educatie juist onder kunstdocenten zeer groot is. Veel kunstdocenten Fase 3 april ‘10 - april ’11missen achtergrondkennis, ervaring en expertise om mediawijsheid- Uitbreiden partners culturele instellingen (+1),HBO opleidingen (+1) en VOscholen (+5)werkelijk in hun curriculum te verankeren. De cijfers van de Monitor Cultuureducatiezijn dan ook wat vertekenend: de kunstvakken besteden incidenteel - Selectie en redactie beste lessenseries;- Module ‘Mediacultuur’ op tenminste 5 HBO’s;- Uitbreiding functionaliteit en aantal lessenseries(wordt 25) website mediacultuur.net.aandacht aan mediawijsheid, maar van substantiële integratie van het themamediawijsheid binnen het kunstvak is nog geen sprake. Daar waar instellingenals SLO en NIF in de behoefte voorzien van een vakoverstijgende leerlijn tuur op eigen benen. De aanvullende subsidieNa Fase 3 staat de organisatie van MediaCul-wordt bij elke fase afgebouwd met 50%.mediawijsheid, zijn kunstdocenten vooral gebaat bij kennis en good practiceover de wijze waarop ze zo’n leerlijn kunnen invullen. Daarbij gaat het omvragen over inhoud (Op welke media-uitingen ga ik in? Hoe komen mediawijze thema’s terug in kunst en cultuur?) overdidactiek (Hoe breng ik een logisch verband aan tussen receptie, productie en reflectie op media? Hoe zorg ik voor eenbalans tussen kunstzinnige en mediawijze doelen?).De partners in het project MediaCultuur onderkennen dat mediawijsheid op school een belangrijk thema is waar dekunstvakken een grote en inspirerende bijdrage aan kunnen leveren. Om dat te kunnen realiseren is het ontwikkelenvan actueel, hoogstaand lesmateriaal nodig en moeten (aspirant)docenten geschoold worden in de wijze waarop zekunst- en mediawijs onderwijs kunnen integreren. Het project MediaCultuur brengt de behoefte aan lesmateriaal en1Oomen, Donker, Van der Grinten (2009) Monitor Cultuureducatie voortgezet Onderwijs, meting 2008. Utrecht: Oberon2Heijnen, E. (2007). Media Connection. Lessen van kunstdocenten en mediakunstenaars. Amsterdam: SSP.Altena, A. (2008). De computer als creatieve toverdoos. In Kunst en digitalisering. Boekman 75 (20) p. 88-92.Aanvraag MediaCultuur pagina 3

scholing op organische wijze met elkaar in verband. Het project resulteert in hoogwaardig ‘mediawijs’ kunstzinnig lesmateriaal*voor leerlingen, én draagt bij aan de structurele ontwikkeling van expertise bij huidige en toekomstige docenten.*Zie ook bijlage 1 voor het conceptueel kader van MediaCultuur.2. Opzet van het project MediaCultuurBinnen het project MediaCultuur werken verschillende partijen samen: HBO-docentenopleidingen, mediakunstinstellingen,VO scholen, media-educatie instellingen en Kennisnet. Voor elk van deze instellingen is mediawijsheid een belangrijkonderwerp. Juist door het vormgeven van deze samenwerking ontstaat de meerwaarde van dit project: Voor de betrokkenorganisaties bestaat die meerwaarde eruit dat:- ‘Mediawijze’ werken uit zeer verschillende actuele Nederlandse kunst en mediacollecties thematisch bijeenworden gebracht en de ruggengraat vormen van zowel modules op HBO-opleidingen als lessenseries in hetvoortgezet onderwijs.- Culturele instellingen, HBO-docenten, kunstdocenten, docenten in opleiding het thema mediawijsheid eenplaats geven in de kunsteducatie en de waarde daarvan middels dit platform continu evalueren en bediscussieren.De meerwaarde van deze samenwerking voor de doelgroep van docenten(in opleiding) is:- Dat de professionalisering tot ‘mediawijs kunstdocent’ plaats vindt aan de hand van actueel en inspirerendlesmateriaal, afkomstig uit de collecties van vooraanstaande Nederlandse media(kunst) instellingen;- Dat deze scholing zowel top down (aanbod van lessen via mediacultuur.net) als bottom-up plaatsvindt (modulesop de HBO-opleidingen met stage in de regio).De meerwaarde van deze samenwerking voor de doelgroep van leerlingen is:• Dat het thema mediawijsheid een stevige plek krijgt binnen het kunstvak, waarbij het lesmateriaal is gebaseerdop media(kunst) uit vooraanstaande Nederlandse collecties. Door de samenwerkingsvorm van MediaCultuurzijn deze lessen altijd afwisselend en actueel en wordt de leerling telkens uitgedaagd in samenhang media(kunst)te analyseren, zelf te produceren en erop te reflecteren.Elke instelling levert vanuit zijn specifieke taakstelling, en gefinancierd met eigen middelen, een bijdrage aan dit project.Deze projectaanvraag betreft die werkzaamheden die nodig zijn om deze samenwerking blijvend te continueren, expertiseuit te wisselen, kwaliteit te bewaken en de resultaten overdraagbaar te maken. De Amsterdamse Hogeschool voorde Kunsten fungeert daarbij als penvoerder en levert tevens de projectleider en de projectsecretaris.Welk probleem wordt er opgelost?De partners in dit project hebben een samenwerking en investering toegezegd van drie jaar, verdeeld over drie fases. Inelke fase wordt de hoeveelheid aanvullende bekostiging omlaaggebracht met 50%. Aan het einde van fase drie moethet project op eigen kracht kunnen worden gecontinueerd. De eerste fase van MediaCultuur wordt in mei 2009afgesloten. Deze fase is gerealiseerd met een kortlopende subsidie van 110.000 euro van de Mondriaanstichting enVSB Fonds. Het project is succesvol en levensvatbaar gebleken en kan dus naar een fase 2. In fase 2 wordt het netwerkvan partners vergroot, de website met mediawijs kunstzinnig lesmateriaal uitgebreid en krijgt de scholing van jongemediawijze kunstdocenten een vastere plaats in de curricula van Nederlandse docentenopleidingen. Om Fase twee terealiseren is een aanvullende bekostiging vereist, waarvoor de projectorganisatie van MediaCultuur een beroep doet opde Regeling Mediawijsheid Expertisecentrum.3. DoelstellingDoel van het project MediaCultuur is om vanuit kunsteducatie een structurele en concrete bijdrage te leveren aan mediawijsheidvan jongeren. Daartoe werken HBO-docentenopleidingen en culturele instellingen op het gebied van (media)kunsten media-educatie met elkaar samen in een hecht verband.Meer concreet betekent het dat de volgende subdoelstellingen worden gerealiseerd:• Het ontwikkelen van kunstzinnig mediawijs lesmateriaal voor het voortgezet onderwijs, aangeboden via MediaCultuur.net;• Het construeren van nieuwe kennis t.a.v. het verbinden van kunsteducatie en media-educatie ter bevordering vanwijsheid;Aanvraag MediaCultuur pagina 4

• Het opleiden van een ‘mediawijze’ generatie toekomstige kunstdocenten door het opnemen van de module ‘didactiekin MediaCultuur’ in de curricula van de deelnemende opleidingen tot Docent Beeldende Kunst en Vormgeving;• Het delen van kennis over mediawijsheid met VO scholen, docentenopleidingen en culturele instellingen die zichverantwoordelijk maken voor het mediawijs maken van leerlingen en studenten.4. Relatie Mediawijsheid ProgrammalijnenMediaCultuur wil het thema mediawijsheid een stevige plek geven binnen de kunstvakken in het voortgezet onderwijs.Alle activiteiten in het project zijn gericht op een centraal doel: het bieden van uitdagend en actueel mediawijsheidsonderwijsvoor leerlingen van 12 tot 18 jaar.Ten eerste draagt MediaCultuur bij aan de programmalijn Mediavaardigheden en –bewustzijn;• Leerlingen doen praktische vaardigheden op door het zelf maken van media(kunst)producten;• Leerlingen doen informatie en strategische vaardigheden op door het online zoeken naar informatie,het verzamelen van beeldmateriaal en het digitaal presenteren en publiceren van eigen mediawerk;• Hoofddoel van alle MediaCultuur lessen is het vergroten van het mediabewustzijn. Leerlingen analyserenhet werk van actuele beeldmakers (die met hun werk veelal kritisch reflecteren op de mediacultuur), vertalende opbrengsten van hun analyse naar nieuwe, zelfgemaakte mediaproducties, en reflecteren op de betekenisvan hun eigen werk in relatie tot dat van anderen. Kennis over de werking en de (verborgen) betekenisvan media wordt vergaard in een doorlopend proces van receptie-productie-reflectie;• Een ander belangrijk aspect van MediaCultuur is dat leerlingen geconfronteerd worden met het verantwoordgebruik en veiligheid van media. (Media)kunstenaars gaan met hun werk veelal in op sociale enethische conventies in de (media)maatschappij. Met diezelfde conventies worden de leerlingen geconfronteerdwanneer ze zelf mediaproducties maken en analyseren. Leerlingen worden niet ‘gewaarschuwd’maar worden continu aangezet om zelf de ethische en veiligheidsaspecten in media te exploreren.Ten tweede draagt MediaCultuur bij aan de programmalijn Stimuleren, activeren participatie;• Participatie en productie: Leerlingen doen binnen de MediaCultuur lessen veel kennis en ervaring opwaarmee ze in de maatschappij kunnen participeren als kritisch mediagebruiker en mediaproducent. Zij lerenom zelfstandig media te maken en hun eigen werk en dat van anderen kritisch te beschouwen en te(her)gebruiken.5. ResultatenBinnen de projectperiode (april 2009 – april 2010) worden de volgende resultaten gerealiseerd.1. De website mediacultuur.net wordt uitgebreid met tenminste tien lessenseries tot een totaal van 16 en voorzien vanextra functionaliteiten (toevoegen foto/video, blog, comments op content, nieuws). Tevens bieden de participerendemedia(kunst) instellingen actueel relevant ‘mediawijs’ aanbod voor docenten en leerlingen aan op de site;2. Ontwikkeling en uitvoering van lesmodules Didactiek in MediaCultuur op ten minste vier opleidingen Docent BeeldendeKunst en Vormgeving. Elke module kent een studielast van tenminste 84 uur (3 EC), waarbij studenten als‘meesterproef’ een mediawijze lessenserie ontwerpen;3. Nieuwe lessenreeksen MediaCultuur worden opgenomen in het programma ’09-’10 van 25 VO scholen in Nederlanden in dat schooljaar uitgevoerd door kunstdocenten in opleiding samen met de kunstdocenten van de betreffendescholen;4. De ‘bouwstenen’ van de lessenreeksen bestaan uit bronnen (beelden en teksten) die worden geselecteerd door departiciperende Media(kunst)instellingen. Deze bronnen worden uitgebreid en geactualiseerd tot een bestand vanten minste 126 bronnen. Een deel van die bronnen zijn afkomstig uit de collectie van een nieuwe MediaCultuurpartner waarmee het netwerk wordt uitgebreid (bv Graphic Design Museum of FOAM);5. In samenwerking met partner Digital Playground wordt MediaCultuur Offline opgezet: leraren v.o.scholen die nauwelijkservaring hebben met media-educatie kunnen mediakunstdocenten inhuren die met eigen apparatuur eenvan de MediaCultuur lessenseries op hun school komen uitvoeren;6. Onderhouden en uitbreiden van het Platform MediaCultuur waarin (media)kunstinstellingen samen met kunstopleidingenen kunstdocenten kennis produceren op het gebied van media-educatie en waar de visie op ‘mediawijzekunsteducatie’ steeds wordt bediscussieerd.Aanvraag MediaCultuur pagina 5

6. SamenwerkingsstructuurDe inbreng van de projectpartners bestaat uit:- Media(kunst)instellingen:• selecteren nieuwe bouwstenen (beelden en teksten) uit eigen collecties voor de modules Didactiek in Media-Cultuur (aan HBO-docentenopleidingen) en de uiteindelijke lessenseries op mediacultuur.net;• beschikbaar stellen van actueel mediawijs aanbod in de eigen instelling via mediacultuur.net.- HBO-docentenopleidingen:• ontwikkeling en uitvoering modules Didactiek in MediaCultuur voor derdejaars studenten;• coördinatie van de uitvoering van deze lessen op scholen in de regio;• lezingencyclus, organisatie en beschikbaarstelling van locatie.- VO scholen:• organisatie en begeleiding van kunstdocenten in opleiding bij de uitvoering van de lessenseries MediaCultuur,Elke lessenserie wordt minimaal met een klas uitgevoerd en geëvalueerd. (zie bijlage 5 met lijst scholen)- VKAV:• De VKAV is de vakvereniging voor docenten, consulenten en kunstenaars die werkzaam zijn op het gebiedvan educatie in audiovisuele en nieuwe media zowel binnen als buiten het reguliere onderwijs. VKAV levertexpertise, bemiddelt met VOscholen, av-docenten en beleidsmakers.- Kennisnet:• levert inhoudelijke en technische expertise tav het aanbieden van online lesmateriaal;• neemt de site MediaCultuur.net op in haar aanbod van mediawijs lesmateriaal.- Waag Society:1. redactie lesmateriaal en didactisch advies voor mediacultuur.net;2. Scholingsaanbod docenten VO die ‘mediawijze’ kunstlessen willen geven- Digital Playground:3. ontwikkeling en uitvoering MediaCultuur Offline (mediacultuur-lessenserie wordt door experts op VO-scholenuitgevoerd voor leerlingen.)Naast interactie tussen de projectpartners vindt er een regelmatige uitwisseling van expertise plaats met de volgendeorganisaties:- SLO (ontwerpt een doorlopende leerlijn visuele geletterdheid/mediawijsheid);- Lectoraten Kunst- en Cultuureducatie in Arnhem en Amsterdam- ILO / Universiteit van Amsterdam (het Instituut voor de Lerarenopleiding (ILO) voert in 2009 een onderzoek uit naar deleeropbrengsten van MediaCultuur, op basis van een eigen methodiek om de mate van mediawijsheid te meten) (zieook projectmediacultuur.web-log.nl > onderzoek);- Cultuurnetwerk Nederland (Inhoudelijk advies, literatuurbronnen. Projectleider van MediaCultuur, Emiel Heijnen, zalgastredacteur zijn voor een themanummer van Cultuur + Educatie gewijd aan kunst en mediawijsheid. Verschijningsdatum:eind 2009.)Het project MediaCultuur fungeert als een vliegwiel die de cirkel van samenwerkingspartners aandrijft. De projectpartnersleveren vanuit hun eigen taakstelling en expertise (met eigen financiële middelen) een inbreng in het project. Deprojectorganisatie draagt zorg voor het samenhangende geheel. (Zie bijlage 2) De Amsterdamse Hogeschool voor deKunsten fungeert daarbij als penvoerder en levert tevens de projectleider en de projectsecretaris.De projectaanvraag MediaCultuur betreft de volgende onderdelen:• Projectcoördinatie en kwaliteitsbewaking (projectleider, projectsecretaris, Redactieraad en Adviescommissie)• Onderhoud en uitbreiding website MediaCultuur• Kosten voor de redactie, het beschikbaar maken en vermenigvuldigen van lessenreeksen• Kosten publiciteit, promotie en werving partners.Aanvraag MediaCultuur pagina 6

7. Succesfactoren en risicomanagement• Het lesmateriaal dat aangeboden wordt via de website MediaCultuur dient aan te sluiten bij het niveau van hetvoortgezet onderwijs, toegankelijk en direct bruikbaar te zijn door kunstdocenten.Dit wordt geborgd door: het instellen van een ervaren redactie die lessen selecteert en redigeert tot een eindproductvan landelijk niveau. De redactie bestaat uit een afgevaardigde van de VKAV, en afgevaardigden van Kennisneten Waag Society. Eindredacteur is Moniek Warmer die veel ervaring heeft met (digitaal) lesmateriaal en eerdero.a. werkte voor Het Rijks Museum, Museum voor Communicatie, Teleac en Nova TV.Een extra kwaliteitsborging is het onderzoek dat de Universiteit van Amsterdam (Talita Groenendijk, Anne Toorenaaren Jantina Huizenga) naar de mediawijze leeropbrengsten van de lessen MediaCultuur voor VOleerlingen.De resultaten van dit onderzoek worden in de loop van 2009 beschikbaar gesteld en verwerkt in de tweede rondeMediaCultuur, waarop deze aanvraag van toepassing is. Het onderzoek is wordt bekostigd en gepubliceerd doorKennisnet.• Het aangeleverde bronnenmateriaal uit de collecties van de culturele instellingen moet ingaan op het thema mediawijsheid.Dit wordt geborgd door het samenstellen van een Redactieraad bestaande uit een media-wetenschapper: Prof. Dr.A. Smelik, HBO-docenten: Ad van Dam (WdKa) en Leontine Broekhuizen (ArtEZ), een medewerker van een instelling:Arie Altena (V2) en een extern adviseur: Michiel Koelink (mediakunstenaar). De Redactieraad heeft de inhoudelijkekaders voor het bronnenmateriaal vastgesteld in de vorm van 9 mediawijze thema’s die in kunst- en cultuuruitingenaan bod komen (zie bijlage 3). Deze thema’s fungeren als richtlijn voor het selecteren van bronnen en alsafbakening van de inhoud van MediaCultuur. De Redactieraad evalueert de bronnen en de lijst in samenhang enstelt deze jaarlijks bij.• De vier lesmodules Didactiek in MediaCultuur moeten van HBO-niveau zijn.Dit wordt geborgd door de bovengenoemde Redactieraad. De Redactieraad heeft de didactische kaders voor deHBO-modules vastgesteld in de vorm van een modulebeschrijving, relevante literatuur en een lesformat voor de teontwikkelen lessenseries. De Redactieraad evalueert HBO-modules stelt de didactische kaders jaarlijks bij.Van januari – maart 2009 worden de eerste uitvoeringen van de HBO-modules onderzocht door Christine vanHoorn (student Master Kunsteducatie AHK). De resultaten van dit onderzoek worden voorgelegd aan de Redactieraad.• Het lesmateriaal dat de studenten ontwerpen, dient bruikbaar te zijn in hun VO-stage.Dit wordt geborgd door de begeleiding van de HBO-docenten en de interactie met de scholen waarop de studentenhet materiaal in de praktijk brengen.8. CommunicatieIn een grootschalig project als MediaCultuur, waarbij zoveel partijen betrokken zijn, is interne en externe communicatieeen belangrijke factor. De projectleiding (Emiel Heijnen en secretaris Mieke Mekkink) is hiervoor verantwoordelijk enstuurt alle processen aan.Onderlinge communicatie:4. De weblog www.projectmediacultuur.web-log is het platform in de communicatie tussen de partijen. Hier wordtde voortgang van het project gedocumenteerd en worden belangrijke besluiten en stukken gepubliceerd. Tevenswordt er een agenda bijgehouden met relevante tentoonstellingen en lezingen;5. Er zijn aparte mailnetwerken voor de communicatie tussen de culturele instellingen, tussen de HBO-docenten,en tussen de VO-scholen;6. HBO-studenten documenteren het ontwerp van hun lessenseries op eigen weblogs. Hierdoor kunnen docenten,onderzoekers en andere belangstellenden op elk moment inzicht krijgen in de ontwikkeling van het lesmateriaal;7. Afgevaardigden van alle partijen hebben zitting in de Redactieraad die ca. vijf keer per jaar bijeenkomt onderleiding van de projectleider.8. Eenmaal per jaar komen alle partijen bijeen voor platform MediaCultuur bijeenkomst waarin de voortgang enresultaten van het hele project besproken worden, zowel plenair als subplenair met specialisten bijeen (medewerkersinstellingen, HBO-docenten, VO docenten)Aanvraag MediaCultuur pagina 7

Externe communicatie:• Hierin speelt de site www.mediacultuur.net een hoofdrol. Deze site wordt najaar 2009 gelanceerd en aantrekkelijken direct bruikbaar voor VO-docenten en hun leerlingen. De site wordt ontworpen door een ervaren ontwerpcollectief die tevens een publiciteitscampagne ontwerpt.Ook de eigen publicatiekanalen van de projectpartners spelen grote rol bij het onder de aandacht brengen vande website.• In najaar 2009 verschijnt er een publicatie waarin de opzet en resultaten van het eerste jaar van MediaCultuurstaan. Het door de UvA uitgevoerde onderzoek zal hierin ook vertegenwoordigd zijn. Het boek wordt verspreidonder VOscholen, HBO’s en media(kunst)instellingen en zal te koop worden aangeboden in de museumwinkelsvan de verschillende instellingen.• Het project MediaCultuur komt regelmatig voor het voetlicht in publicaties als Indruk (Kennisnet) en Kunstzone.Ook het vakblad Kunst + Educatie (Cultuurnetwerk Nederland) heeft belangstelling getoond voor een publicatie.9. Tijdsplanning9.1 Periode 2008 - 2009 (valt buiten deze aanvraag)1. Formeren Redactieraad: definiëren inhoudelijke en praktische kaders2. Bronnen verzamelen door mediakunstinstellingen3. Lessen/keuzevakken Didactiek in MediaCultuur op de HBO-opleidingen4. Ontwikkelde lessen worden uitgevoerd door studenten in stages op VO-scholen5. Onderzoek door UvA naar opbrengsten van MediaCultuur op scholieren6. Selectie van lessen, redigeren en eindredactie, plaatsing op site7. Lancering website mediacultuur.net8. Landelijke conferentie MediaCultuur9. Publicatie MediaCultuur + resultaten onderzoek UvA9.2 Periode 2009 - 2010 (betreft deze aanvraag)1. mei - juni ‘09 - Evalueren HBO-modules en kwaliteit geselecteerde lessenseries voor landelijk aanbod- Selecteren van tenminste een extra HBO’s die meedoen in deze tweede ronde- Selecteren van tenminste een extra culturele instelling die ‘mediawijze’ bronnen uit haarcollectie aanlevert.- Bijstellen inhoudelijke en didactische kaders olv adviesraad- Samenstellen reader met literatuur mbt media en kunst in historisch perspectief en mediaeducatie.(voor docenten en studenten)2. juni - aug. ’09 - Selectie nieuwe bronnen door mediakunstinstellingen (uitbreiding naar 126 bronnen)3. vanaf sept. ’09 - Modules Didactiek in MediaCultuur op 4 HBO-opleidingen- Ontwikkelde lessen worden opgenomen in het programma ‘09-’10 van 25 VO-scholen4. okt. ’09 - ontwikkelen MediaCultuur Offline met Digital Playground5. jan. - feb. ’10 - Selectie van lessen, redigeren en eindredactie, plaatsing op site(uitbreiding naar 16 lessenseries)periode 2010 - 2011 (valt buiten deze aanvraag)• Lessen/keuzevakken Didactiek in MediaCultuur worden vast onderdeel van docentenopleidingen beeldend• MediaCultuur wordt uitgebreid naar primair onderwijs• Site mediacultuur.net wordt krijgt een vaste plek en beheer bij een van de deelnemende MediaCultuurpartners.Aanvraag MediaCultuur pagina 8

Bijlage 1: conceptueel kaderMediaCultuur: Kunst als MediacoachDe relatie tussen actuele beeldende kunst en vormgeving en mediawijsheidRecente ontwikkelingen in de beeldende kunst en vormgevingVeel beeldende kunstenaars beschouwen digitale media tegenwoordig als normaal onderdeel van hun gereedschapskist(Heijnen, 2007). De computer biedt de kunsten veel nieuwe mogelijkheden, zoals fotobewerkingen,montage- en animatietechnieken. Het vakgebied van de beeldende kunsten en vormgeving is daarom de afgelopendecennia fundamenteel veranderd. Niet alleen zijn er voor de kunstenaar veel meer middelen om vorm tegeven, de digitale media hebben ook inhoudelijk enorme veranderingen teweeg gebracht. Beeldende kunst isonderdeel van een bredere visuele cultuur die ons dagelijks leven omringt en vormgeeft. Kunstenaars zijn zichbewust van de macht van de visuele cultuur in het vormen van voorkeuren, attitudes en meningen. Veel hedendaagsebeeldend kunstenaars zien het dan ook als hun taak om te fungeren als spiegel van die visuele cultuur(Gierstberg et al., 2005). Ze gebruiken dezelfde digitale media als jongeren, maar anders: kunstenaars gebruikendie middelen om commentaar te leveren op ons dagelijkse mediagebruik en mediaconsumptie. Voorbeelden zijnkunstenaars als Arnoud Mik, Peter Piller, Jill Magid, Brody Condon. Voor hen is de computer tegelijkertijd mediumen onderwerp van hun kunst. We noemen dit gemakshalve ‘mediawijze’ kunst.Tegelijkertijd groeit ook het vakgebied van de vormgevers. Er is sprake van toenemend bewustzijn van de krachtvan ontwerpers als vormgevers van cultuur. De beroepen in de ‘creative industries’, waar een groeiend aantalleerlingen terecht zal komen, zijn de afgelopen decennia grotendeels gedigitaliseerd (o.a. Hofstede & Raes,2006).Ontwikkelingen in het kunstonderwijsIn betekenisvol beeldend onderwijs dienen niet alleen kunstuitingen uit het verleden, maar ook actuele kunstuitingenaan de orde te komen. Er dient tevens een relatie te worden gelegd met de alledaagse beeldcultuur van deleerlingen (Haanstra, 2001). Freedman en Stuhr (2004) propageren daarom een curriculumverandering voorkunsteducatie in de 21 e eeuw:‘Through technological advancements, visual culture is becoming increasingly pervasive and affecting the lives ofstudents and teachers worldwide. The professional field must respond to the challenge of this significant socialchange by educating new art teachers and retraining current art teachers to use technology to create studentswho are aware of the world they live in and to take an active responsible role in improving life for all’ (Freedman &Stuhr, 2004, p. 826 ).Zo’n ontwikkeling in het kunstonderwijs heeft veel raakvlakken met mediawijsheid. Gek genoeg zijn mediawijsheiden kunstonderwijs niet vaker met elkaar in verband gebracht (Heijnen, 2007). Dit terwijl de doelstellingen van audiovisuelevormgeving (vaak ondergebracht onder de beeldende vorming), veel overeenkomsten vertonen met dedoelen van mediawijsheid. De computer is binnen modern beeldend onderwijs een noodzakelijk medium. Hetblijkt echter voor veel kunstdocenten niet vanzelfsprekend om daadwerkelijk ICT in te zetten in hun lessen (Altena,2008).ICT gebruik in het beeldende kunstonderwijsZoals hierboven beschreven, is mediawijsheid een nieuw en noodzakelijk thema in het onderwijs dat goed aansluitbij ontwikkelingen in de beeldende kunst en in het beeldende kunstonderwijs.- In de hedendaagse beeldende kunst wordt mediacultuur (en kritiek daarop) steeds vaker als onderwerp van hetkunstwerk gebruikt. Dit moet ook in het hedendaagse kunstonderwijs worden weerspiegeld. Een combinatie vanzelf maken (productie), beschouwen (receptie) en reflectie op eigen en andermans digitale beeldende productenAanvraag MediaCultuur pagina 9

wordt daarbij het meest effectief geacht (zie onderstaande figuur). Buckingham (2003, p.57) verwoordt dit aldus:’However, understanding of media language is not only achieved through analysis. Here again, the experience ofproducing one’s own media texts –and systematically experimenting with the ‘rules’ of media language – can offernew insights, and in a more direct way’.- In de hedendaagse beeldende kunst spelen nieuwe media (als gereedschap) een steeds grotere rol. Dit zou inhet hedendaagse kunstonderwijs tot uiting moeten komen. Leerlingen zouden vaker met nieuwe media als ‘gereedschap’moeten experimenteren. In het creatieve maakproces van de eigen producten verdiepen leerlingenzich in de technische en creatieve mogelijkheden van audiovisuele soft- en hardware.- Het kunstvak dient leerlingen voor te bereiden op kunstengerelateerde beroepen en opleidingen. Hierin speeltICT en mediawijsheid een steeds grotere rol.Figuur 1: Leeractiviteiten binnen het project MediaCultuurReceptie: ‘mediawijze’ kunst beschouwen• Nieuwe media als kunstzinnig medium;• Kunst die de werking van media tot onderwerpheeft;• Nieuwe media om kunst mee te presenteren.Productie: ‘mediawijze’ kunst maken.• Nieuwe media als gereedschap• Nieuwe media om materiaal te verzamelen• Experimenteren met media om inhoudelijke boodschapvorm te geven• Nieuwe media om eigen producten te presenterenReflectie: op receptie en productie van ‘mediawijze’ kunst en gebruik van ICT• Reflectie op het eigen werk• Reflectie op het werk van professionele mediamakers en kunstenaarsLiteratuurAltena, A. (2008). De computer als creatieve toverdoos. In Kunst en digitalisering. Boekman 75 (20) p. 88-92.Buckingham, D. (2003). Media Education. Cambridge: Polity PressFreedman, K. and Stuhr, (2004). Curriculum change for the 21 st century: visual culture in art education. In E.W.Eisner, M.D. Day (Eds.), Handbook of research and policy in education, 815-829Gierstberg, F., van den Heuvel, M., Scholten, H., Verhoeven, M. (2005). Documentaire Nu! Hedendaagse strategieënin fotografie, film en beeldende kunst. Nai uitgevers, RotterdamHaanstra, F. (2001). De Hollandse schoolkunst: mogelijkheden en beperkingen van authentieke kunsteducatie.Oratie. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland.Heijnen, E. (2007). Media Connection. Lessen van kunstdocenten en mediakunstenaars. Amsterdam: SSP.Hofstede, B. & Raes, S. (2006). De economische potentie van cultuur en creativiteit. Amsterdam: Elsevier.Raad voor Cultuur (2005). Mediawijsheid- de ontwikkeling van nieuw burgerschap.Rutten, P. (2000). De toekomst van de verbeeldingsmachine. De culturele industrie in de eenentwintigste eeuw.Boekmancahier 43 p 7- 25.Aanvraag MediaCultuur pagina 10

Bijlage 2 Schema samenwerkingsstructuurAanvraag MediaCultuur pagina 11

Bijlage 3 De 9 MediaCultuur thema’sAanvraag MediaCultuur pagina 12

Bijlage 4 Voorbeeld lesmateriaal (lesbrief leerlingen)Aanvraag MediaCultuur pagina 13

Bijlage 5 Lijst deelnemende VO ScholenScholen met een * hebben geparticipeerd in de pilot (Fase 1) van MediaCultuurOverige scholen hebben aangegeven te willen deelnemen in Fase 2.1. *Almende College, locatie Isala, Silvolde2. Amadeus Lyceum, Vleuten3. *Arentheem College Arnhem4. Cals College, Nieuwegein5. Dominicus College, Nijmegen6. *Fioretti College, Lisse7. Fons Vitae College, Amsterdam8. Grafisch Lyceum Rotterdam-afdeling VMBO, Rotterdam9. Hervormd Lyceum Zuid, Amsterdam10. *Huygens College, Amsterdam11. Ichthus College, Dronten12. *Ichthus College, Kampen13. IVKO, Amsterdam14. Johan de Witt Scholengroep, Den Haag15. Ludger College, Doetinchem16. *Lyceum voor Beeldende Vormgeving, Rotterdam17. *Montessori College Arnhem18. Mozaïek College Arnhem19. *Nieuw-Zuid/VMBO, Rotterdam20. Open Scholengemeenschap Bijlmer, Amsterdam21. *Pallas Athene College, Ede22. Pieter Nieuwlandlyceum / Cygnus Gymnasium, Amsterdam23. Sint Michael College, Koog aan de Zaan24. Spinoza Lyceum, Amsterdam25. St. Nicolaaslyceum, Amsterdam26. *Stedelijk Dalton College, Zutphen27. *Stedelijke Scholengemeenschap Lelystad28. *Thorbecke Voortgezet Onderwijs, Rotterdam29. Unic, Utrecht30. *Westburg College, Amsterdam31. *Wolfert van Borselen College, RotterdamAanvraag MediaCultuur pagina 14