38b. bij herhaal<strong>de</strong> kuren (apart voor rout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kuren en een eenmaligherhaal<strong>de</strong> gerichte kuur)(Uitkomstmaten: sterfte, IVH, BPD, NEC, neurologische uitkomst)Behalve naar een eenmalige kuur corticosteroï<strong>de</strong>n is ook on<strong>de</strong>rzoek gedaan naar herhaal<strong>de</strong> kuren. Inon<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tekst zal hier ver<strong>de</strong>r op <strong>in</strong> wor<strong>de</strong>n gegaan. Er wordt on<strong>de</strong>rscheid gemaakt tussenrout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kuren (bijvoorbeeld om <strong>de</strong> 14 dagen) en eenmalig herhaal<strong>de</strong> gerichte kuur (oftewelrescuekuur), waarbij alleen op <strong>in</strong>dicatie (bij opnieuw een episo<strong>de</strong> van dreigen<strong>de</strong> vroeggeboorte) eenenkele extra kuur gegeven wordt. On<strong>de</strong>r een kuur corticosteroï<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n 2 giften verstaan, die 24 uur naelkaar gegeven wor<strong>de</strong>n.Er zijn geen studies gevon<strong>de</strong>n die als specifieke populatie vrouwen met een hypertensieve aandoen<strong>in</strong>gon<strong>de</strong>rzoeken, of een subgroepanalyse verrichten.Rout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kurenIn een cochranereview (5 studies, meer dan 2000 vrouwen) on<strong>de</strong>rzocht men het effect en <strong>de</strong> veiligheid vanrout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kuren van antenatale corticosteroï<strong>de</strong>n bij vrouwen met een AD van 23-33 wekendie m<strong>in</strong>imaal 7 dagen eer<strong>de</strong>r een eerste kuur kregen <strong>in</strong> verband met dreigen<strong>de</strong> vroeggeboorte en bij wieopnieuw sprake was van dreigen<strong>de</strong> vroeggeboorte, <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>g tot vrouwen die geen twee<strong>de</strong> kuurontv<strong>in</strong>gen (Crowther 2007).Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g met rout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kuren van corticosteroï<strong>de</strong>n h<strong>in</strong>g samen met een afname van <strong>de</strong>prevalentie (RR 0,82; 95%-BI 0,72-0,93, vier studies, 2155 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren) en ernst van neonatalelong<strong>aandoen<strong>in</strong>gen</strong> (RR 0,60; 95%-BI 0,48-0,75, drie studies, 2139 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren) en ernstige morbiditeit vanhet k<strong>in</strong>d (RR 0,79; 95%-BI 0,67-0,93, vier studies, 2157 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren). Het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> geboortegewicht wasniet significant verschillend <strong>in</strong> bei<strong>de</strong> groepen (weighted mean difference (WMD) -62,07 g; 95%-BI -129,10-4,96, vier studies, 2273 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren), hoewel <strong>in</strong> een studie het behan<strong>de</strong>len met herhaal<strong>de</strong> dosis vancorticosteroï<strong>de</strong>n geassocieerd was met een afname <strong>in</strong> geboortegewicht-Z-score (WMD) -0,13; 95%-BI -26-0,00, 1 studie, 1144 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren) en twee studies met een toegenomen risico op laag geboortegewichtvoor <strong>de</strong> <strong>zwangerschap</strong>sduur (small for gestational age at birth (RR 1,63; 95%-BI 1,12-2,37, twee studies,602 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren). Er werd geen significant verschil gezien voor een van <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re primaire uitkomstmaten(waaron<strong>de</strong>r met<strong>in</strong>gen van respiratoire morbiditeit, foetale en neonatale mortaliteit, periventriculairebloed<strong>in</strong>g, periventriculaire leukomalacie en maternale <strong>in</strong>fectieuze morbiditeit. Behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g metrout<strong>in</strong>ematig herhaal<strong>de</strong> kuren corticosteroï<strong>de</strong>n was geassocieerd met een significant toegenomen risico opsectio caesarea (RR 1,11; 95%-BI 1,01-1,22, vier studies, 1523 vrouwen). Er werd geen subgroepanalysegedaan specifiek voor vrouwen met een hypertensieve aandoen<strong>in</strong>g (Crowther 2007).
39Er wer<strong>de</strong>n nog 2 relevante RCT’s geï<strong>de</strong>ntificeerd die na <strong>de</strong> <strong>in</strong>clusiedatum van <strong>de</strong> cochranestudiegepubliceerd wer<strong>de</strong>n. Eén van <strong>de</strong>ze studies rapporteer<strong>de</strong> na<strong>de</strong>lige neonatale effecten bij herhaal<strong>de</strong> kurencorticosteroï<strong>de</strong>n (Murphy 2008) en <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r rapporteer<strong>de</strong> mogelijke na<strong>de</strong>lige langetermijneffecten(Wapner 2007). De eerste is een dubbelbl<strong>in</strong><strong>de</strong>, gerandomiseer<strong>de</strong>, placebogecontroleer<strong>de</strong> studie waar<strong>in</strong>werd on<strong>de</strong>rzocht of meer<strong>de</strong>re kuren van antenataal toegedien<strong>de</strong> corticosteroï<strong>de</strong>n het risico op neonatalemorbiditeit en mortaliteit reduceren, zon<strong>de</strong>r dat het na<strong>de</strong>lige effecten zoals groeivertrag<strong>in</strong>g heeft. Vrouwenmet een AD van 25 tot 32 weken (n = 1858) die nog niet bevallen waren na <strong>de</strong> eerste kuur corticosteroï<strong>de</strong>n14-21 dagen eer<strong>de</strong>r, en nog steeds een hoog risico liepen op vroeggeboorte, wer<strong>de</strong>n gerandomiseerd naarmeer<strong>de</strong>re kuren antenatale corticosteroï<strong>de</strong>n (n = 937) of placebo (n = 921), elke 14 dagen tot aan een<strong>zwangerschap</strong>sduur van 33 weken of geboorte. Neonatale morbiditeit en mortaliteit was niet significantverschillend voor neonaten die blootgesteld waren aan multipele doses corticosteroï<strong>de</strong>n versus <strong>de</strong>placebogroep (150 (12,9%) vs 143 (12,5%)). De k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>terventiegroep had<strong>de</strong>n een lagergeboortegewicht dan <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>in</strong> <strong>de</strong> placebogroep (2216 g vs 2330 g, p = 0,0026), en waren kle<strong>in</strong>er(44,5 cm vs 45,4 cm; p < 0,001), en had<strong>de</strong>n een kle<strong>in</strong>ere hoofdomtrek (31,1 cm vs 31,7 cm; p < 0,001).“Ook wer<strong>de</strong>n lange termijn effecten on<strong>de</strong>rzocht. Er wer<strong>de</strong>n geen statistisch significante verschillen gezien<strong>in</strong> sterfte op k<strong>in</strong><strong>de</strong>rleeftijd (RR 0.68, 95% BI 0,6-1,7; vier studies, 1010 k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren). De enige studie dieneurologische ontwikkel<strong>in</strong>gsachterstand op k<strong>in</strong><strong>de</strong>rleeftijd on<strong>de</strong>rzocht (n=82) vond hiervoor geensignificant verschil <strong>in</strong> bei<strong>de</strong> groepen (RR 0.64, 95%BI 0,14-2,98) Ook wanneer gekeken werd naar kansop sterfte op <strong>de</strong> volwassen leeftijd werd geen significant verschil aangetoond <strong>in</strong> personen die antenataalblootsgesteld waren aan corticosteroï<strong>de</strong>n <strong>in</strong> verband met dreigen<strong>de</strong> vroeggeboorte en zij die dat geencorticosteroï<strong>de</strong>nhan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g had<strong>de</strong>n gehad (RR 1.00, 95% BI 0,56-1,81; één studie, 988 volwassenen). Erwaren geen gegevens beschikbaar over het risico op neurologische ontwikkel<strong>in</strong>gsachterstand op <strong>de</strong>volwassen leeftijd (Aszatalos 2010).Conclu<strong>de</strong>rend toont dit on<strong>de</strong>rzoek dat het rout<strong>in</strong>ematig (elke 14 dagen) herhalen van antenatalecorticosteroï<strong>de</strong>n bij vrouwen met dreigen<strong>de</strong> vroeggeboorte <strong>de</strong> neonatale uitkomsten niet verbetert(Murphy 2008). Hoewel direct na <strong>de</strong> geboorte een lager geboortegewicht, kle<strong>in</strong>ere lengte en kle<strong>in</strong>erehoofdomtrek gemeten wordt bij <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren die antenataal met herhaal<strong>de</strong> kuren corticosteroï<strong>de</strong>nbehan<strong>de</strong>ld zijn, zijn <strong>de</strong>ze verschillen op <strong>de</strong> leeftijd van 2 jaar niet meer aangetoond. Studies tonen op <strong>de</strong>zeleeftijd ook geen verschil <strong>in</strong> sterfte of neurologische ontwikkel<strong>in</strong>g tussen bei<strong>de</strong> groepen k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, waarbijmoet wor<strong>de</strong>n opgemerkt dat <strong>de</strong> neurologische ontwikkel<strong>in</strong>g slechts <strong>in</strong> een kle<strong>in</strong>e populatie on<strong>de</strong>rzocht is(Aszatalos 2010). Over <strong>de</strong> lange termijn effecten na <strong>de</strong> leeftijd van 2 jaar is niets bekend.
- Page 1 and 2: Hypertensieve aandoeningenin de zwa
- Page 3 and 4: Samenstelling van de werkgroepProf.
- Page 5 and 6: 5Aanbevelingen voor gebruik van cor
- Page 7 and 8: 7INHOUDSAMENVATTING VAN DE AANBEVEL
- Page 9 and 10: 9HOOFDSTUK 1Algemene inleidingAanle
- Page 11 and 12: 11RichtlijngebruikersDeze richtlijn
- Page 13 and 14: 13verschillende teksten terug onder
- Page 15 and 16: 15HerzieningUiterlijk in 2014 bepaa
- Page 17 and 18: 17Matige pre-eclampsie: systolische
- Page 19 and 20: 19HOOFDSTUK 3AntihypertensivaBehand
- Page 21 and 22: 21voor de uitkomstmaten ernstige hy
- Page 23 and 24: 230,89-1,16), 14 studies, n = 1992)
- Page 25 and 26: 253.6 Welke bloeddrukwaarde kan het
- Page 27 and 28: 27gemiddeld 9 weken langer duurde d
- Page 29 and 30: 29eclampsie.Bewijskrachtniveau A1 (
- Page 31 and 32: 31vooral ook over de bijwerkingen.
- Page 33 and 34: 33Lip GY, Beevers M, Churchill D, S
- Page 35 and 36: 35HOOFDSTUK 4Antenatale corticoster
- Page 37: 37Een in Nederland uitgevoerde stud
- Page 41 and 42: 41voor wat betreft hoofdomtrek en g
- Page 43 and 44: 43ConclusiesNiveau 3Er bestaat geen
- Page 45 and 46: 45aanwezig zijn van ernstige pre-ec
- Page 47 and 48: 47Thangaratinam S, Coomarasamy A, O
- Page 49 and 50: 49Een goed uitgevoerde economische
- Page 51 and 52: 51leukomalacie, apgarscore 5 minute
- Page 53 and 54: 53Het number needed tot treat om 1
- Page 55 and 56: 55LiteratuurACOG. ACOG practice bul
- Page 57 and 58: 57HOOFDSTUK 6UitgangsvragenCounsele
- Page 59 and 60: 59voorspeller voor mortaliteit. Stu
- Page 61 and 62: 61Voor beleid ten aanzien van extre
- Page 63 and 64: 63De mogelijkheid om uitkomsten van
- Page 65 and 66: 65De werkgroep is van mening dat de
- Page 67 and 68: 67Bijlage 1Figuren en tabellen uit
- Page 69 and 70: 69In principe kan na 24 uur de toed
- Page 71 and 72: 71b. Deelnemers geven aan dat zij v
- Page 73 and 74: 73b. De patiënt zou in ieder geval
- Page 75 and 76: 75Bijlage 3Verslag patiëntenfocusg
- Page 77 and 78: 77Na de bevalling/kraamperiodeHet w
- Page 79 and 80: Bijlage 4EvidencetabellenHoofdstuk
- Page 81 and 82: 81geboortegewicht (n= 2305, 27 stud
- Page 83 and 84: ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 85 and 86: ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 87 and 88: ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 89 and 90:
ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 91 and 92:
ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 93 and 94:
ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 95 and 96:
ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 97 and 98:
ReferentieType studieIn- enexclusie
- Page 99 and 100:
ReferentieType studieIn- en exclusi
- Page 101 and 102:
ReferentieType studieIn- en exclusi
- Page 103:
103Formulier belangenverklaringHeef