Literatuurverkenning 'Een ziekte komt zelden alleen - Vilans

zorgverleners die deze deskundigheid niet in huis hebben of simpelweg geen tijd hebben om zich in depatiënt te verdiepen maakt dat in de bejegening deze patiënten zich vaak als "lastig" gezien voelen (17).2.2 Het organisatieperspectiefDe complexe comorbiditeit ontstaat meestal geleidelijk bij mensen. Het begint bijvoorbeeld met eenchronische ziekte, na verloop van tijd ontstaan neveneffecten van de aandoening en "nieuwe" chronischeziekten. Het medicatiegebruik stijgt haast onzichtbaar en door alle ziektelast ontstaan er ook nogfunctionele beperkingen. Deze patiënt is dan al lang onder behandeling van de huisarts en een specialisten voor geruime tijd lijkt dat goed te gaan. Het model van diseasemanagement voldoet vaak vooralgedurende de eerste jaren van de chronische ziekte. In de praktijk wordt echter niet "vanzelf" vastgestelddat iemand op een dag een zeer complexe patiënt is geworden door alle comorbiditeit. Het vroegtijdigidentificeren van patiënten met comorbiditeit is belangrijk omdat op dat moment vaak nog veelmogelijkheden bestaan voor het opzetten van secundaire en tertiaire preventie activiteiten, met anderewoorden onnodige achteruitgang kan dan nog worden voorkomen (3,13). Vroegsignalering van patiëntenmet comorbiditeit, systematische probleemanalyse, een zorgbehandelplan en eencasemanager/trajectbegeleider is nodig bij deze patiëntengroep. Echter, in huisartsenpraktijken inNederland is dit nog geen gemeengoed, al worden er de laatste jaren wel steeds meer van dergelijkeinitiatieven ontwikkeld (13). Een complicerende factor hierbij is dat we eigenlijk niet zo goed weten wateen optimale behandeling is voor patiënten met comorbiditeit. Er is veel wetenschappelijk onderzoekgedaan naar chronische ziekten en voldoende evidence en richtlijnen staan het veld hiervoor terbeschikking. Er is echter nauwelijks iets bekend over de interactie tussen verschillende chronischeziekten. Onderzoek, evidence en richtlijnen voor mensen met complexe comorbiditeit zijn er onvoldoende(13, 17).We weten dus eigenlijk nog te weinig wat goede zorg is bij mensen met comorbiditeit. Onbekend maaktook onbemind, en verergering van de ziektes en achteruitgang van functionaliteit wordt dan ook te vaakals onvermijdbaar gezien. De balans tussen het accepteren van de onvermijdelijke ouderdomsziekten ende mogelijkheden die er bestaan om erger te voorkomen of de kwaliteit van leven te verbeteren is nogvaak verstoord.Mensen met complexe comorbiditeit zijn intensieve gebruikers van zorg, zowel in de eerste als in detweede lijn. Rondom een patiënt met comorbiditeit zijn naast de huisarts vaak meerdere specialistenbetrokken. Patiënten hebben in het ziekenhuis te maken met lange wachttijden en korte consulten die ineen hoog tempo verlopen wat niet aansluit bij deze patiëntengroep(13). Specialisten kijken vooral naardie aandoening bij de patiënt waar zij in gespecialiseerd zijn (17). Dat lijkt logisch, maar onderlingoverleg om de behandelingen op elkaar af te stemmen is heel belangrijk en gebeurt onvoldoende (3). Aleerder werd in dit stuk genoemd dat met name het hoge en niet op elkaar afgestemde medicatiegebruikleidt tot ongewenste interacties bij de patiënt, soms zelf leidend tot een ziekenhuisopname (13).Daarnaast hebben specialisten vanuit hun opleiding meer oog voor de biomedische aspecten van de ziekte,dan voor de psychosociale gevolgen ervan voor de patiënt. Het opstellen van behandeldoelen die ookrekening houden met dit laatste aspect gebeurt nog onvoldoende. Communicatie tussen verschillendespecialisten en de behandelend huisarts is voor verbetering vatbaar om de zorg gecoordineerd aan te7