Evaluatie rapport - Portal voor de vernieuwing van het ...

OVC-BUSINESSMODELGEBRUIK EN GROEI STIMULEREN VANWEBBASED EDUCATIEVE CONTENT IN HETVOORTGEZET ONDERWIJSEvaluatierapportAuteur : De Onderwijsvernieuwingscoöperatie.nlDatum : 17 december 2007

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 2 / 15Inhoudsopgave1 Inleiding 31.1 Doelstelling evaluatierapport 31.2 Doelgroep 31.3 Bronnen 31.4 Leeswijzer 32 Doelstellingen 42.1 Doelstellingen 42.2 Behaalde resultaten 42.3 Vraagarticulatie 52.4 Totstandkoming van het OVC-businessmodel 53 Producten 73.1 Herbruikbare producten 73.2 Andere resultaten 74 Organisatie van het project 84.1 Partners 84.2 Samenwerking 85 Knelpunten en aanbevelingen 96 Communicatie 116.1 Doel 116.2 Inhoud 116.3 Verantwoordelijk 116.4 Communicatieactiviteiten tijdens realisatie 116.5 Communicatieactiviteiten na realisatie 126.6 Communicatie-instrumenten 13Gebruikte bronnen 14Naast de investeringen die de deelnemende partijen doen, wordt het project OVC-businessmodelmogelijk gemaakt door de financiële ondersteuning van Kennisnet Ict op School binnen deRegeling Contentstimulering 2www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 3 / 151 Inleiding1.1 Doelstelling evaluatierapportDoel van dit document is om geïnteresseerden te informeren over de opbrengsten van dit project,de te gebruiken producten en de ervaringen die voor andere onderwijsinstellingen (en desubsidieverstrekker) nuttig kunnen zijn. Met name is er aandacht besteed aan het doorlopenproces en aan de evaluatie van de resultaten.Het document wordt in de projectenbank van Kennisnet opgenomen. Het is daarmee, net als deandere producten in de projectenbank, beschikbaar voor andere onderwijsinstellingen engeïnteresseerden.1.2 DoelgroepDit evaluatierapport is geschreven voor de Onderwijsvernieuwingscoöperatie.nl en de negenaangesloten scholen (intern). Verder is het geschreven voor scholen, instituten en bedrijven diegeïnteresseerd zijn in de ontwikkeling, gebruik en financiering van gedigitaliseerde leermaterialen(extern). Tot slot is het geschreven voor de subsidieverstrekker Stichting Kennisnet Ict op Schoolin het kader van kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking over de besteding van de projectgelden.1.3 BronnenDocument Auteur DatumProjectplan: Ontwerpen en realiserenvan een businessmodel voor hetarrangeren van webbased leermateriaalin een coöperatie van scholen voor vo.J. ZuylenR. Zuylen14 maart 2007OVC-BusinessmodelA. VeermanJ. Zuylen17 december 2007Notariële akte 21 september 2005Zie voor een uitgebreid bronnenoverzicht de referentielijst aan het eind van dit evaluatierapport.1.4 LeeswijzerIn hoofdstuk 2 worden de doelstelling, de behaalde resultaten, de vraagarticulatie en hetbedrijfsmodel beschreven. In hoofdstuk 3 worden de opgeleverde producten uiteengezet. Deorganisatie van dit project wordt beschreven in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 beschrijft knelpunten enaanbevelingen. Ten slotte worden in hoofdstuk 6 communicatieactiviteiten omschreven.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 4 / 152 Doelstellingen2.1 DoelstellingenDe doelstelling van het project ‘OVC-businessmodel’ is in samenwerking met alle relevantebetrokkenen een businessmodel voor contentontwikkeling in de onderbouw ontwerpen,ontwikkelen, realiseren en gaan gebruiken, waarmee in een cyclisch proces verschillendeaspecten van contentontwikkeling en contentgebruik in een longitudinaal traject op de korte enlange termijn op elkaar kunnen worden afgestemd t.b.v. een optimale doelrealisatie. Daarnaastkomen uit dit project enkele (concrete) producten voort, nl:• Een businessmodel voor contentonderhoud, -beheer en -realisatie en de daarbij behorendbegroting.• Een operationele planning van de activiteiten die ontplooid zullen worden tot en metdecember 2007 om tot de ontwikkeling van een businessmodel te komen.• Een overzicht van de te realiseren content voor de leergebieden in de onderbouw.• Een samenwerkingsovereenkomst waarin toegelicht wordt welke afspraken over deexploitatie van de te ontwikkelen content zijn gemaakt. (Bijv. afspraken over: eigendom,ontsluiting, ter beschikking stellen aan derden, gebruikersvoorwaarden, onderhoud enbeheer, evaluatie van contentontwikkeling).• Demonstratiemateriaal/prototypes gearrangeerde content en technische specificaties vandeze content.• Informatiemateriaal over de wijze waarop in de Onderwijsvernieuwingscoöperatie.nl aan deeducatieve contentketen invulling is gegeven.• Een evaluatierapport van dit project met daarin aandacht voor de resultaten die dit projectheeft opgeleverd en het proces dat is doorlopen.• Het realiseren van een intern- en extern communicatieplan om betrokkenheid entransparantie binnen de OVC te vergroten en bekendheid aan contentontwikkeling te geven.2.2 Behaalde resultatenIn het onderstaande figuur is het resultaat benoemd dat per doel is gerealiseerd.In het vervolg van het document wordt beschreven hoe het resultaat nader is vormgegeven enhoe het gerealiseerd is.DoelenEen businessmodel voor contentonderhoud,-beheer en -realisatie en de daarbij behorendbegroting.Een operationele planning met de activiteitendie ontplooid zullen worden tot en metdecember 2007 om tot de ontwikkeling vaneen businessmodel te komen.Een overzicht van de te realiseren content voorde leergebieden in de onderbouw.ResultatenZie opgeleverd product OVC-businessmodel.Status: het document zal in het voorjaar 2008dienen als startpunt voor het ontwerpen vaneen businessmodel per school om alleaspecten van gebruik van digitaalleermateriaal in kaart te brengen. Alle andereNederlandse scholen kunnen het stuk methetzelfde doel gebruiken. In overleg met deprojectbegeleider van Kennisnet Ict op Schoolen het bestuur van de OVC is het in december2007 gepubliceerd als vmboreeks nr. 48.Zie het definitieve projectplan.Ziewww.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 5 / 15Een samenwerkingsovereenkomst waarintoegelicht wordt welke afspraken over deexploitatie van de te ontwikkelen content zijngemaakt. (Bijv. afspraken over: eigendom,ontsluiting, ter beschikking stellen aan derden,gebruikersvoorwaarden, onderhoud en beheer,evaluatie van contentontwikkeling).Demonstratiemateriaal/prototypesgearrangeerde content en technischespecificaties van deze content.Informatiemateriaal over de wijze waarop inde Onderwijsvernieuwingscoöperatie.nl aan deeducatieve contentketen invulling is gegeven.Er is een samenwerkingsovereenkomst tussende negen scholen van de OVC (notariële akte).Binnen deze scholen kan het materiaalgebruikt worden zonder dat er onderlingkosten in rekening worden gebracht.Er zijn samenwerkingsovereenkomsten in demaak met andere partijen (bijv. ivm hosting,ter beschikking stellen, beheer en onhoud etc.)Ziewww.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nlZie ook hoofdstuk 2 in het OVCbusinessmodel.Zie hoofdstuk 2 in het OVC-businessmodel enkijk op:www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nlEen evaluatierapport van dit project metdaarin aandacht voor de resultaten die ditproject heeft opgeleverd en het proces dat isdoorlopen.Het realiseren van een intern en externcommunicatieplan om betrokkenheid entransparantie binnen de OVC te vergroten enbekendheid aan contentontwikkeling te geven.Dit document is het evaluatierapport.Zie dit document, hoofdstuk 62.3 VraagarticulatieTotstandkoming van de vraag naar webbased content:De schoolleiders van de OVC-scholen hebben schoolintern kwalitatief onderzoek gedaan naardraagvlak voor onderwijsvernieuwing en transformatie van onderwijsconcepten. Uitkomst: demedewerkers van de OVC-scholen steunen het plan om te vernieuwen met gebruikmaking vanwebbased content als inzet voor de komende jaren, niet ter aanvulling op bestaand materiaalmaar ter vervanging en ter transformatie. De meeste OVC-scholen hebben deze ambitieopgenomen in de balanced scorecards. Aanvullend daarop gebeurt vraagarticulatie door tal vanactiviteiten te ontplooien. Zie in dit verband hoofdstuk 6.2.4 Totstandkoming van het OVC-businessmodelAllereerst is er een uitgebreide projectplanning gemaakt en zijn de onderzoeksvragen in overlegmet de OVC-leden opgesteld. Vervolgens zijn een aantal documenten en websites geraadpleegdover het opstellen van businessmodellen. Het ‘basis businessmodel’ van TNO is als basis voor hetopstellen van het businessmodel voor de OVC gekozen. Door informatie te vergaren vanuit hetprojectplan en door gesprekken te voeren en documentatie te verzamelen over de organisatievan de OVC als samenwerkingsverband en als ontwikkelorganisatie heeft het model handen envoeten gekregen. Vervolgens is onderzoek gedaan naar de in de toekomst te organiserenproducten, diensten, technologie en financiën. Hierbij zijn diverse bronnen gebruikt, waaronderde ervaringen die vanuit Espelon 1 zijn opgedaan met het uitgeven van digitaal onderwijsmateriaaldat voor en door het hoger onderwijs werd ontwikkeld. Ook zijn een drietal experts geraadpleegdom te reflecteren op de in beeld gebrachte factoren van het businessmodel. Tenslotte is eenworkshop georganiseerd voor alle betrokken managers van de OVC-scholen. Doel was hen teinformeren over het businessmodel en consequenties te doordenken voor de eigenschoolorganisatie. Hierbij zijn een aantal toekomstscenario’s naar voren gekomen die van invloed1 De voormalige uitgeeftak van de stichting Digitale Universiteit (DU) en de stichting SURFfoundation (2004-2005)www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 6 / 15zijn op het uiteindelijke schoolinterne businessmodel, dat elke school voor zichzelf zal moetenontwikkelen. Er wordt met een overzicht van mogelijke problemen en oplossingsrichtingen die uithet werk aan het businessmodel naar voren zijn gekomen en afspraken en actiepunten waarmeede OVC dit traject kan vervolgen. Het OVC-businessmodel zal in het voorjaar van 2008 definitiefworden gemaakt door de leden van de OVC. Zij zijn straks immers eindverantwoordelijk voor deOVC als ontwikkel- én uitgeeforganisatie.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 7 / 153 Producten3.1 Herbruikbare productenProductWat kan je methet product?BeschikbaarOVCbusinessmodelGebruiken alspraktijkvoorbeeld.Ja (http://projectenbank.kennisnet.nl)Gebruiken alsvoorbeeld vandigitaalleermateriaal datgekoppeld is aan(kern)doelen en inpotentie leerboekvervangend kanzijn.Ja, digitaalhttp://www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl/ (zierechtsbovenin bij OVC-weblinks: ‘OVC-leermateriaal’)CommunicatieplanGebruiken alspraktijkvoorbeeld.Ja, digitaal (hoofdstuk 6 in dit evaluatierapport)WorkshopschoolleidersGebruiken voor hetverzorgen van eenworkshop.Ja, digitaal (PowerPoint en opdracht)NieuwsbrievenMedewerkers enanderebelangstellendeninformeren.Ja, digitaalhttp://www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl/?p=210http://www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl/?p=155Artikel 12-18 ‘Eenhistorische kans’Medewerkers enanderebelangstellendeninformeren.Ja, uitgave praktijkblad 12-18 (nr. 9, nov. 2007)Informatiebrochure‘Digitaalleermateriaalarrangeren’Medewerkers enanderebelangstellendeninformeren.Ja, digitaalDemo OVCleermateriaalhttp://www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl/wpcontent/uploads/2007/05/dovc-3-binnen.pdf3.2 Andere resultatenDe activiteiten die in het kader van het ontwikkelen van het OVC-businessmodel zijnondernomen, hebben draagvlak (intern/extern) en zicht op het exploitatieplan van de OVCopgeleverd.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 8 / 154 Organisatie van het project4.1 PartnersOrganisatieUitgevoerde takenOVC: dagelijkse leiding,bestuur, ledenvergadering,LMA’s e.a.Vraagarticulatie en leermateriaalarrangeertrajectProjectleiding, projectcoördinatie en opstellen OVCbusinessmodelOmtrend Advies:Arja VeermanOpstellen OVC-businessmodelAPS IT-diensten: DolfGagesteinInformatie over CMS FedoraHogeschool INHOLLAND:Ton MunsReview OVC-businessmodelTNO: Leo PenningsReview OVC-businessmodelZelfstandig adviseur: JohanGademanReview OVC-businessmodelKennisland Nederland:Martijn ArnoldusAdvies aangaande creative commons licentieDe Zonneberg: Leon CollasFiscaal onderzoek, met name BTW-problematiekStichting Kennisnet ICT opSchool: Matthé DrostProjectbegeleiding4.2 SamenwerkingDe scholen die zich in de Onderwijsvernieuwingscoöperatie.nl hebben verenigd hebben de ambitiesamen aan onderwijsvernieuwing te werken op de eigen scholen. In de oprichtingsakte (ziebijlage) is als een van de doelen opgenomen dat ze samen zullen werken aan het ontwikkelenvan producten die in dat verband een functie kunnen vervullen. Webbased leermateriaal is zo’nproduct. De coöperatie streeft ernaar in Nederland een kerndoeldekkend creative commonsleermaterialenbestandte realiseren. Dit bestand kan alleen maar gerealiseerd worden als veelpartijen hun krachten bundelen en zich verenigen. De coöperatie heeft de intentie gearrangeerdmateriaal ook ter beschikking te stellen aan derden.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 9 / 155 Knelpunten en aanbevelingenVanuit het werk aan het businessmodel is een lijst met mogelijke problemen en bijbehorendeactiepunten opgesteld die in de (nabije) toekomst zouden kunnen optreden tijdens het ontwikkelen/ofuitgeeftraject van de OVC. (Zie hoofdstuk 4 van het document OVC-businessmodel).Daarnaast zijn een aantal aanvullende knelpunten tijdens het project naar voren gekomen, die inde onderstaande 2 tabellen worden weergegeven.InhoudelijkKnelpuntOplossing/aanbevelingHet in kaart brengen van alle fiscale ins en Het is zaak de belastingdienst richtlijnen teouts is in deze fase niet mogelijk, omdat de laten ontwerpen a.d.h.v. een voorbeeldcasusbelastingdienst geen transparant beleid in deze en die richtlijnen te gebruiken in hetkwestie heeft.definitieve OVC-businessmodel. Daarnaast isdeze problematiek OVC-overstijgend en zal erop nationaal en Europees niveau beleidmoeten komen. De OVC is in dat verband geenbepalende speler. De nationale overheid wel.In het maatschappelijk debat ligtDe hoop is dat het maatschappelijk debat overonderwijsvernieuwing momenteel onder vuur. onderwijsvernieuwing uiteindelijk zal leiden totDenk in dit verband bijvoorbeeld aan alle een andere norm over kwalitatief beterpublicaties over de parlementaire enquête. onderwijs. Acceptatie voor gedigitaliseerdeleermaterialen hangt daarmee samen. Ditveranderingsproces zal niet van vandaag opmorgen gerealiseerd worden.De OVC werkt aan het arrangeren vanHet inzicht dringt zich op dat er gezocht moetleermateriaal in eigen beheer. Het zoworden naar ruimere verbindingen in hetontwikkelde materiaal zal voorzien worden van Nederlandse onderwijsveld. Het is zaak teeen creative commons licentie, gebruiktwerken aan een kerndoeldekkendworden op de eigen scholen en onder bepaalde leermaterialenbestand onder een creativecondities beschikbaar worden gesteld aan het commons licentie, dat een volwaardigtotale onderwijs.alternatief kan zijn voor het leermateriaal datuitgevers op de markt brengen. Als hetinrichten van dit creative commonsleermaterialenbestand een gezamenlijkinitiatief is van meerdere partijen (OC&W,scholen, Landelijke Pedagogische Centra,Kennisnet Ict op School, Nationaal instituutvoor Beeld en geluid e.a.) heeft datconsequenties voor het Businessmodel datvoor het initiëren, onderhouden en beherenvan het bestand gehanteerd wordt. Debusinessmodellen van scholen die hetmateriaal gebruiken zullen afgeleid zijn van dekosten die er moeten worden gemaakt voorhet realiseren, onderhouden en beheren vandat bestand. Daarnaast zijn deze kostenuiteraard schoolafhankelijk.www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 10 / 15ProcesmatigKnelpuntOplossing/aanbevelingHet ontwikkelen van een businessmodel en het De leden van de coöperatie zijn tijdens hetgebruiken van dat startdocument vooronderzoek op de hoogte gehouden van degesprekken op de scholen, zijn tweestand van zaken in het onderzoek en in hetafzonderlijke trajecten die in dit project na kader van het onderzoek bevraagd. Hetelkaar moesten worden vormgegeven, zo wees document dat het onderzoek oplevert is hetde ervaring uit.startdocument voor de leden van de OVC omeen op maat gemaakt businessmodel voor deeigen situatie te krijgen. De OVC-leden zijn inalle opzichten de ‘eigenaar’ van hetbusinessmodel.Zelf mist de OVC de expertise om de juiste Inhuren van een ingevoerde, deskundige,informatie te vinden, de juiste vragen te externe instantie om het onderzoek uit testellen en de antwoorden op waarde tevoeren, dat nog is om te komen tot eenschatten.businessmodel.Verhoudingsgewijs zijn er weinig informantendie de OVC in kon huren, anders dan tegeneen hoog honorarium en binnen eenlangdurige verbinding. Dat is wel nodig omdatinformanten zich diepgaand moeten oriënterenop de problematiek dit in dit project centraalstaat, voordat ze kunnen adviseren.Werken met een goed ingevoerde onderzoekerdie relevante contacten in het veld heeft en instaat is om in korte tijd snel tot de kern doorte dringenwww.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 11 / 156 Communicatie6.1 DoelDit hoofdstuk geeft een beeld van de communicatie die tijdens en na realisatie van het OVCbusinessmodelwordt georganiseerd. Dit gebeurt elektronisch en/of schriftelijk en/of mondeling,individueel en/of groepsgewijs, formeel en/of informeel. Tijdens en na het project wordt met driedoelgroepen contact onderhouden:• Binnen de coöperatie door partijen, die allemaal een onderscheiden rol hebben bij derealisatie van de projectdoelen en met de medewerkers van scholen uit de coöperatie dieparticiperen in het project. Wie met wie communiceert en op welke manier is afhankelijk vande aard en de inhoud van het contact;• buiten de coöperatie door de projectleider en projectuitvoerder van het project met scholen,instituten en bedrijven die tijdens en na afloop van het project gebruik kunnen en willenmaken van de ervaringen en producten uit het project;• met de verantwoordelijke instantie, Stichting Kennisnet Ict op School, in het kader vankwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking, over de besteding van de projectgelden. Daarnaast zaler door de projectleider en projectuitvoerder contact worden onderhouden in het kader vande voorbereiding en deelname aan themabijeenkomsten en uitwisselbijeenkomsten.De doelen van communicatie zijn onder te verdelen in interne en externe doelen.Intern:• communicatie, betrokkenheid en transparantie realiseren naar (betrokken) medewerkers uitde aangesloten OVC-scholen;• bekendheid geven aan de contentontwikkeling die plaatsvindt en een beeld geven van dewerkwijze in de OVC.Extern:• geïnteresseerden aanspreken en informatie verstrekken over de OVC;• leden werven voor de OVC.6.2 InhoudDe communicatie vindt plaats aan de hand van de zes onderdelen van Vier in Balans Plus die insamenhang georganiseerd worden binnen de scholen van de OVC. De OVC vervult in dit verbandeen rol voor schoolleiders, locatieleiders, afdelingsleiders, ict-coördinatoren,Kennisnetambassadeurs, LMA’s en andere betrokkenen bij de onderwijsinnovatie op deverschillende OVC-scholen. Leerlingen en docenten reflecteren in meerjarige uitprobeertrajectenop de gearrangeerde content.6.3 VerantwoordelijkDe verantwoordelijkheid voor de communicatie ligt bij de dagelijkse leiding van de OVC inafstemming met de schoolleiders van de OVC-scholen.6.4 Communicatieactiviteiten tijdens realisatieDe communicatieactiviteiten tijdens het realiseren van het OVC-businessmodel zijn:• ledenvergaderingen ten behoeve van de interne communicatie en besluitvorming;• werkbijeenkomsten centraal georganiseerd vanuit de OVC voor verschillende doelgroepen tenbehoeve van de interne communicatie. In dit verband is er onder andere een belangrijketweedaagse conferentie voor schoolmanagers geweest op 31 oktober en 1 november 2007;www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 12 / 15• frequent werkoverleg met LMA-projectleiders, LMA-productiebegeleiders en met de LMA’s(leermateriaalarrangeurs) zelf;• frequent werkoverleg met de projectorganisatie en ingehuurde experts;• conferenties ten behoeve van de interne en externe communicatie. In dit verband is er eenlandelijke conferentie op 4 april 2007 in de Jaarbeurs te Utrecht geweest;• mailings (via e-mail en per post) ten behoeve van de interne en externe communicatie;• wekelijks wordt op alle OVC-scholen onder alle medewerkers de OVC-nieuwsbrievenverspreid;• online publicatie van het gearrangeerde digitale leermateriaal en relevante informatie over detotstandkoming en het gebruik van het materiaal;• herinrichten/verbeteren van de eigen webomgeving t.b.v. van de interne en externecommunicatie (WWW < http://www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl/ >;• gebruiken van de elektronische leeromgeving van de OVC ten behoeve van de internecommunicatie en projectorganisatie (WWW < http://coop.studiewijzerplus.nl/ >;• vergaderingen en overleg met gebruikmaking van webconferencing ten behoeve van deinterne en externe communicatie;• studiedagen/informatiebijeenkomsten op locatie ten behoeve van de interne en externecommunicatie.6.5 Communicatieactiviteiten na realisatieEen belangrijk uitgangspunt na realisatie van het OVC-businessmodel is dat de scholen (de ledenvan de OVC) het model naar hun eigen hand gaan zetten. Het businessmodel (versie van 17december 2007) is de versie die de auteurs aanbieden aan de scholen om daar vervolgens op tereflecteren. De OVC is immers hun bedrijf en als gevolg daarvan zijn zij ook verantwoordelijkvoor de inhoud van het definitieve businessmodel.De communicatieactiviteiten na het realiseren van het OVC-businessmodel zijn onder te verdelenin:• communicatieactiviteiten die door de dagelijkse leiding van de OVC worden geïnitieerd;• communicatieactiviteiten die op de scholen worden geïnitieerd.Communicatieactiviteiten die door de dagelijkse leiding van de OVC worden geïnitieerd• Projectresultaten plaatsen op de Projectenbank van Kennisnet ICT op School.• Het businessmodel wordt in het voorjaar van 2008 door de OVC-leden bediscussieerd,definitief gemaakt en gecommuniceerd met de (potentiële) gebruikers.• Het voeren van gesprekken op school- en locatieniveau.• OVC-scholen kunnen -indien gewenst- ondersteuning krijgen vanuit de dagelijkse leiding vande OVC bij het opstellen van een gefaseerd, integraal communicatieplan of bij activiteiten diehierin worden beschreven (bijvoorbeeld een voorlichtingsworkshop geven, website van deOVC aanbieden als demo- en testomgeving voor belangstellenden).• Activiteiten organiseren die intern leiden tot concreet bruikbare procedures en afsprakenover: kwaliteit van de content, rechten op de content, inzet van expertise van en doorontwikkeling van de content, functionele en technische ondersteuning bij gebruik van decontent.• Realiseren van verbindingen tussen vergelijkbare initiatieven, Kennisnet ICT op School encontentaanbieders.• Voorlichtingsdagen organiseren en participeren in landelijke conferenties zodat dezeontwikkelingen onder de aandacht worden gebracht.• Wanneer het project ‘live’ gaat, ligt tevens een SLA klaar voor de afnemers van de content,met daarbij een specificatie van de producten en de dienstverlening, eengebruikersovereenkomst en algemene leveringsvoorwaarden. 22 Zie als voorbeeld: “Handboek: Procedures en juridische aspecten rondom digitaal onderwijsmateriaal”(Espelon, 2004)www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 13 / 15Communicatieactiviteiten die op de scholen worden geïnitieerd• Het OVC-businessmodel wordt passend gemaakt voor de leden van de OVC. Het model wordtin het voorjaar 2008 bediscussieerd door de OVC-leden en vervolgens definitief gemaakt.• De OVC-leden brengen het businessmodel intern onder de aandacht en communiceren in hunnetwerk over het traject.• De OVC-leden communiceren het businessmodel met hun (potentiële) gebruikers. Opschoolniveau wordt er een innovatiestrategisch en schoolorganisatorisch meerjarig trajectdoorlopen waarin voorbereidend werk wordt verricht om het materiaal te gaan gebruiken.Toekomstige gebruikers zijn: docenten, leerlingen (en ouders/verzorgers), coördinatoren,teamleiders, projectleiders, locatieleiders etc. Het is belangrijk dat dit via passendecommunicatiekanalen op gezette momenten gebeurt (tijdens MT-vergaderingen, tijdensteamvergaderingen, via voorlichtingsworkshops, studiemiddagen, door nieuwsbrieven, inpersoonlijke gesprekken, via de website van de school etc.).6.6 Communicatie-instrumentenBij de organisatie van interne en externe informatieverstrekking en -uitwisseling wordt gewerktvanuit de onderstaande communicatiematrix.Communicatiematrixdeelnemersstatus van decommunicatiesoort communicatiecommunicatie-instrumenteninternformeelschriftelijknieuwsbrieven, mailings, website, brochures, onlinepublicaties, digitale leermaterialen, schriftelijke endigitale instructiesmondelingvergaderingen, gesprekken, werkoverleg, telefonischcontact en VOIP-contact, werkconferenties,ledenvergadering, scholenbezoekinformeelschriftelijkpersoonlijke aantekeningen en emailverkeermondelingad hoc gesprekken, informeel werkoverleg (face-tofaceen/of elektronisch)externformeelschriftelijknieuwsbrieven, mailings, website, brochures, onlinepublicaties, digitale leermaterialen, schriftelijke endigitale instructiesmondelingvergaderingen, gesprekken, overleg, conferenties,voorlichtingsdagen, workshopsinformeelschriftelijkpersoonlijke aantekeningen en emailverkeermondelingad hoc gesprekken, informeel werkoverleg (face-tofaceen/of elektronisch)www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 14 / 15Gebruikte bronnenBoeken, artikelen, documenten• Berdowski, Z. (2006). Digitale leermiddelen: Kosten, kansen en bedreigingen. Uitgave: Instituutvoor Onderzoek van Overheidsuitgaven.• Boot, E.W. (2005). Building-block solutions for developing instructional software. Thesis, OpenUniversiteit Nederland.• Dongen, H. van, Egmond, N. van, Hak, H., Pol, R. van de, Pontolaeng, D., Poot, T., Radstake,T., Rikkerink, M., Schut, W., Tielemans, G., Venema, J. en Zuylen, J. (2007). Digitaalleermateriaal arrangeren in de onderwijsvernieuwingscooperatie.nl. OVC, Tilburg.• Espelon (2004). Handboek: Procedures en juridische aspecten rondom digitaalonderwijsmateriaal. Espelon, Utrecht.• Gastel, L. (2007). Business model voor Nationale Kennisbank Basisvaardigheden Wiskunde(NKBW). Downloadable: http://www.nkbw.nl/• Kabel, S., Hoog, R. de, Wielinga, B. en Anjewierden, A. (2004). De economischehaalbaarheidvan metadateren. Platform Innovatief Uitgeven (InCT). Downloadable:http://www.einsteiner.com/suus/Publications/InCT2005.pdf• Kennisnet ICT op School (2007). Dossier Leermiddelen en ICT. Zie:http://www.ictopschool.net/Files/ICTOSFile.2007-05-11.3916/• MetroPlus BV (7 augustus 2007). Hosting SLA voor Groeiendoorgames (GDG).• Mondrian, L., Grinsven, V. van (2007). Rapportage Onderzoek financiering leermiddelen in hetvoortgezet onderwijs. Duo Market Research, Utrecht.• Pennings, L., Van Staden, M., Limonard, S. & Frissen, V. (2005). Van bloei naar groei.Condities voor ontwikkeling en toepassing van business modellen voor webbased educatievecontent. TNO Informatie- en Communicatietechnologie, Delft.• Programma ECK (6 juni 2006). Wie zal dat betalen? Themabijeenkomst business modellen(verslag), 6 juni 2006. Downloadable:http://contentketen.kennisnet.nl/kennisdelen/themas/businessmodellen• Programma ECK (20 juli 2005). Businessmodellen in de praktijk van de educatieve contentketen. Concept 0.3. Downloadable:http://contentketen.kennisnet.nl/kennisdelen/themas/businessmodellen• Rappa, M. (2003). Business models on the web. Managing the digital enterprise.Downloadable: http://digitalenterprise.org/models/models.html• Strijker, A. (2004). Reuse of learning objects in context. Human and technical aspects. Thesis,PrintPartners Ipskamp, Enschede.• Veerman, AL., Veldhuis, G., Jacobs, L. & Strijker, A. (2002). Toekomstige ontwikkelingen: eenSCORM compliant IMAT systeem. TNO TM-02-A028. Soesterberg, the Netherlands• Veerman, A.L. & Hageman, C. (2007, april). Workshop Business Modellen. SURF NationaalActieplan E-learning, 5 april 2007.• Veerman, A.L. & Muns, A.A.C. (2007). Werken aan digitale leermiddelen voor succesvolgebruik. Een workshop als instrument voor maatwerk. Handboek Effectief Opleiden (10.2-1.01), p.43-83.• Veerman, A.L. & Muns, A.A.C. (2006). Ontwikkelen van duurzame digitale leermiddelen.Knelpunten en succesfactoren. Opleiding & Ontwikkeling, 6, 20-23.• Vereniging EduStandaard (5 oktober 2006). Content-zoek-profiel BO-PO-BVE (versie 1.3).Downloadable: http://www.edustandaard.nl/attachments/751885/Afspraak_contentzoekprofiel_PO-VO-BVE_v1p3.pdf• Stichting Kennisnet ICT op School (2004). Vier in Balans (Plus).http://www.ictopschool.net/onderzoek/vierinbalanswww.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl

Evaluatierapport OVC-businessmodel● 17-12-07 15 / 15Geraadpleegde websites:• Creative Commons Nederland (sept. ‘07). Zie: http://creativecommons.nl/• De Onderwijsvernieuwingscoöperatie (sept-dec. ’07). Zie:www.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl• Eduforge, eXe: http://eduforge.org/projects/exe/• Edustandaard: www.edustandaard.nl• Eénvandaag, uitzending Laptop vervangt schoolboek (22 mei 2007). Zie: http://eenvandaag.nl• Entree Kennisnet (sept ’07): http://entree.kennisnet.nl/• Entree, voorbeeld van leermateriaal onder betaalde licentie binnen een portal (sept. ‘07):http://www.aandeslag.nu/• GNU Free License Documentation: http://www.gnu.org/• Hot Potatoes: http://www.halfbakedsoftware.com/hot_pot_licence.php• Metroplus: http://www.metroplus.nl/• OCV (sept. ‘07). Leermateriaalmagazijnen MTV Engels en Mens & Gezondheid. Zie:http://coop.studiewijzerplus.nl/• One laptop per child: http://nl.wikipedia.org/wiki/%24100-laptop• Kennisnet, de Educatieve Contentketen: http://contentketen.kennisnet.nl/• Raptivity, zie: http://www.raptivity.com/• Samen Zoeken & Samen Maken: www.samenzoeken.nl• SURFdiensten: http://www.surfdiensten.nl• SURFspot: http://www.surfspot.nlwww.deonderwijsvernieuwingscooperatie.nl