Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

6 HET DEPAALDHEIDSVEREISTE
gekend clientnummer. Voldoende is dat de akte zodanige gegevens bevat dat, eventueel
achteraf, aan de hand daarvan kan worden vastgesteld om welke vordering het gaat.'
De Hoge Raad verstaat hier het bepaaldheidsvereiste als een vereiste van
bepaalbaarheid. De akte van cessie hoeft geen nauwkeurige omschrijving
van de gecedeerde vorderingen te bevatten. De aanduiding van de vorderingen
kan zelfs een generieke omschrijving zijn, mits de omschrijving van de
vorderingen van zodanige aard is dat zij het mogelijk maakt vast te stellen
welke vorderingen in de overdracht begrepen zijn.'
Een vergelijkbare benadering wordt gehanteerd in andere rechtsstelsels.' In art. 5(a)
van het Factoringverdrag wordt bepaald dat voor de cessie van bestaande of toekomstige
vorderingen niet nodig is dat de vorderingen individueel vermeld worden. Voldoende
is dat de vorderingen ten tijde van het contract, of wanneer zij ontstaan,
bepaald kunnen worden. Art. 9 van het UNCITRAL-ontwerp kent een zelfde regeling.
Voor de stille verpanding geldt het vereiste dat de verpande vorderingen ten
tijde van het verlijden of registreren van de akte reeds bestaan of rechtstreeks
zullen worden verkregen uit een op dat moment bestaande rechtsvel'houding.
In geval van cessie en openbare verpanding dient slechts aan het (ruime)
criterium van Spaarbank Riviel'enland/Gispen q.q. voldaan te zijn.
6.2 Reeds bestaande rechtsverhouding vereist?
Door vel'scheidene auteurs is betoogd dat het bepaaldheidsvereiste met zich
brengt dat men slechts toekomstige vorderingen kan cederen voor zover die
vorderingen rechtstreeks zullen worden verkregen uit een ten tijde van de
cessie reeds bestaande rechtsverhouding.' Dat dit niet het geval is, blijkt uit
de parlementaire geschiedenis s en wordt bevestigd in het arrest OntvangerlRabobank
lJmuiden. De Hoge Raad overweegt:
2 In dezelfde zin o.a. Kleijn, NJ 1995,447; Kortmann/Faber, WPNR 6324 (1998), p. 618-620.
3 Miinchener Kommentar (Roth), § 398, RdNr. 63-74; Overdracht en inpandgeving van
schuldvorderingen (Verbeke), nr. 110; Chitty, nr. 20-032.
4 R.H.W.A. Verhoeven, WPNR 6025 (1991), p. 773, waartegen R.r.V.F. Bertrams, WPNR 6040
(J 992), p. 196-197; J.W. Winter, Concernfinanciering, diss. Groningen, Deventer 1992, p. 17
(noot 30); Struycken, Het bepaaldheidsvereiste in ontwikkeling, p. 132-133. Winter erkent
dat op grond van het hierna te bespreken arrest Ontvanger/Rabobank IJmuiden moet worden
aangenomen dat de grondslag-eis niet geldt voor cessie en open bare verpanding. Zie
Winter, NbBW 1995, p. 106-108.
5 ParI. Gesch. Boek 3 (IIlV. 3,5 ell 6), p. 1337-1338.
86
6 HET BEPAALDHEJDSVEREISTE
'3.4.2. Het voor het veer 1 januari 1992 geldende recht door de rechtspraak aanvaarde
vereiste dat de over te dragen vordering reeds ten tijde van de cessie ook naar haar
inhoud in voldoende mate door de abe van cessie wordt bepaald, brengt voor de overdracht
van vorderingen die op het moment van de cessie nog moe ten ontstaan, mee dat
zij hun onmiddellijke grondslag moeten hebben in een rechtsverhouding die op dat
moment reeds bestaat. Dat aan dit laatste in dit geval was voldaan, voIgt reeds uit het
in 3.3 overwogene. Het Hof heeft kennelijk geoordeeld dat die rechtsverhouding ook
in de akte tot uiting kwam en - terecht - dat aldus ook aan het eerste vereiste was voldaan.
Nadere eisen vinden geen steun in het toenmalige recht, waarbij opmerking verdient
dat voor het huidige recht - overeenkomstig de in art. 3:84 lid 2 gestelde eis van
'voldoende bepaaldheid' - voldoende is dat de akte van cessie zodanige gegevens bevat
dat, eventueel achteraf, aan de hand daarvan kan worden vastgesteld om welke vordering
het gaat.'
De wetgever heeft een heel bewuste keuze gemaakt: de mogelijkheid tot stille
verpanding van toekomstige vorderingen wordt beperkt door de grondslag-eis,
terwijl bij openbare verpanding en cessie deze beperking in de
mededelingseis ligt besloten. De Hoge Raad heeft deze keuze erkend. De
verwijzing naar het huidige recht is onmiskenbaar een obiter dictflm over de
bepaaldheidseis zoals die in het huidige recht geldt, een obiter dictum dat
niet specifiek is gerelateerd aan de feiten van het arrest;6 de aan de Hoge
Raad vool'gelegde rechtsvraag diende immel'S naar oud recht te worden
opgelost. Waar aileen art. 3:239 BW de eis stelt dat de vorderingen hun
onmiddellijke grondslag moeten hebben in een rechtsverhouding die ten tijde
van de verpanding reeds bestaat, terwiji volgens art. 3:94 lid 1 BW en art.
3:2361id2 BW voor cessie en openbare verpanding mededeling aan de debiteur
volstaat en waar de parlementaire geschiedenis dit nog eens uitdrukke­
Jijk bevestigt, kan het arrest van de Hoge Raad moeilijk andel'S dan in deze
zin worden gelezen.'
Wij kunnen ons overigens nog iets voorstellen bij de gelijkstelling de ill)'e constiwendo
van de open bare verpanding met de stille verpanding en het beslag, door ook voor een
openbare verpanding het vereiste van een reeds bestaande rechtsverhouding te stellen.
Art. 475 Rv beoogt dat de verhaalsrechten van de beslaglegger niet gefrustreerd worden
door een stille verpanding bij voorbaat. Men zou het met Struycken voor wense-
6 In tegenstelling tot Winter is Struycken door het arrest Ontvanger/Rabo IJmuiden niet
bekeerd. Struycken stelt dat, omdat het in casu ging om een toekomstige vordering uit een
ten tijde van de cessie reeds besraande rechtsverhouding, het arrest onvoldoende sreull biedt
voor de conclusie dat de grondslag-eis niet geldr voor de open bare verpanding en de cessie
Van hele pakketten vorderingen. Zie WPNR 6366 (1999), p. 579.
7 In dezelfde zin Winter, NbBW 1995, p. 106-108; Kortmann/Faber, WPNR 6374 (J 999), p.
752.
87