Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

4 TOEKOMSTIGE VORDERINGEN IN DE ZIN VAN ART, 35 FW
4.6 Nadere omschrijving van 'rechtstreeks verkregen uit een reeds
bestaande rechtsverhouding'; toekomstige vorderingen buiten
insolventie; burgerlijke vruchten
4.6.1 Rechtstreeks verkregen uit een reeds bestaande rechtsverhouding
Het is voldoende dat de vordering 'rechtstreeks zal worden verkregen uit'
een reeds bestaande rechtsverhouding. Het is niet noodzakelijk dat de
betreffende overeenkomst werkelijk de bron is van de met de vordering corresponderende
verbintenis. Men dient de 'reeds bestaande rechtsverhouding'
niet te vereenzelvigen met de bron van de betreffende verbintenis. 33
In zijn conclusie bij het arrest Staal Bankiersl Ambags q.q. betoogde AG Mok dat de
vordering tot betaling van de waarde van het maatschapsaandeel niet haar uitsluitende
grondslag had in de maatschapsovereenkomst. De vordering yond vol gens de Advocaat-Generaal
mede haar grondslag in 'een nieuwe rechtsverhouding, nl. de voortzetting
van de maatschap tussen de overige vennoten'. De Hoge Raad lijkt het oordeel van
het Hof dat de vordering wei haar grondslag in de (oorspronkelijke) maatschapsovereenkomst
had, te onderschrijven. Wij zouden de vordering zeker voor toep'assing van
art. 35 lid 2 Fw als bestaand willen aanmerken: zelfs al zou zij mede haar grondslag vinden
in een nieuwe rechtsverhouding
Vit het arrest Solleveld II blijkt dat de kredietgever de vorderingen op de kredietnemer
reeds kan cederen of verpanden, voordat de individuele overeenkomsten van verbruikleen
tot stand zijn gekomen. In het arrest Solleveld II werd in het kader van de
vraag naar de mogelijkheid van verpanding van vorderingen uit hoofde van een overeenkomst
van verbruikleen, de onmiddellijke grondslag in een reeds bestaande rechtsverhouding
me de gevonden in een overeenkomst waarin de uitlener zich jegens een
derde verplicht had tot het verstrekken van de geldlening aan de inlener.
In geval van een door een bank aan een kredietnemer beschikbaar gestelde kredietfaciliteit
wordt er een raamovereenkomst gesloten die de verplichting voor de bank meebrengt
(meestal tot een bepaald maximum) individuele overeenkomsten van verbruikleen
aan te gaan indien de kredietnemer dit wenst. Aile vorderingen die zullen ontstaan
in het kader van een dergelijke raamovereenkomst, dienen bij toepassing van art, 35 lid
2 Fw als reeds bestaande vorderingen aangemerkt te worden. De gevolgen hiervan
voor de boedel behoeven niet ernstig te zijn. De failliet verliest immers vanwege art. 23
Fw de beschikking en het beheer over zijn vermogen en zal na zijn faillietverklaring
geen nieuwe geldleningen kunnen verstrekken. Wanneer de curator het bedrijf van de
bank wil voortzetten en kredietnemers toestaat geld op te nemen onder bestaande kredietfaciliteiten
is het gevolg hiervan wei dat de hieruit voortvloeiende vorderingen aan
33 Vergelijk W.H.M. Reehuis, Cessie van toekomstige vorderingen naar huidig en komend
recht, Groninger Opmerkingen en Mededelingen VI (1989), p. 74: 'Daarnaast lijkt de
'grondslag' van de vordering een ruimer begrip te zijn dan de 'bron' daarvan.'
60
4 TOEKOMSTIGE VORDERINGEN TN DE ZIN VAN ART, 35 FW
de cessionaris van de vorderingen gaan toebehoren. \'\Iil de curator dit resultaat ver··
mijden, dan zal hij de bestaande faciliteiten dienen te beeindigen en nieuwe kredietfaciliteiten
dienen aan te gaan.
Vorderingen van een rekeninghouder op de bank tot uitkering van toekomstige rekening-courant
saldi zijn toekomstige vorderingen. De vordering tot betaling van het saldo
vindt niet haar rechtstreekse oorzaak in de rekening-courant-verhouding, maar is
de resultante van de verrekening van vorderingen die partijen over en weer op elkaar
hebben." De individuele, in rekening-courant geboekte, vorderingen die de rekeninghouder
op de bank heeft, dienen hun grondslag te hebben in een ten tijde van de cessie
bestaande rechtsverhouding, teneinde aangemerkt te kunnen worden als reeds
bestaande vorderingen. Vorderingen tot betaling van rekening-courant saldi die het
gevolg zijn van crediteringen die plaatsvinden nadat de rekeninghouder failliet is ver­
Idaard, vallen vanwege art. 35 lid 2 Fw in de failliete boedel. Een eerdere cessie door de
rekeninghouder van de vorderingen tot uitkering van het saldo kan dit niet verhinderen.
4.6.2 Toekomstige vorderingen buiten insolventie
De door ons voorgestelde benadering heeft betrekking op art. 35 lid 2 Fw,
dat zowel in geval van faillissement als in geval van surseance van betaling
geldt. Vorderingen die naar gemeen recht toekomstige vorderingen zijn,
kunnen in het kader van toepassing van art. 35 lid 2 als bestaande vorderingen
aangemerkt worden.
Vit onte benadering vloeit bijvoorbeeld voort dat vorderingen waarvan het ontstaan
afhankelijk is van een wilsverklaring van de debiteur in de context van art. 35 lid 2 Fw
ook als bestaande vorderingen kunnen worden aangemerkt, zelfs al wordt de
betreffende wilsverklaring (zoals in het arrest Staal Bankiersl Ambags q.q.) na de faillietverklaring
van de cedent gedaan.
Dit betekent niet dat vorderingen die ten tijde van faillietverklaring naar
gemeen recht nog toekomstig zijn, op de faillissementsdatum ineens verkregen
worden. Het gevolg is dat deze vorderingen indien zij (vol gens gemeen
recht) ten tijde van het faillissement in het vermogen van de failliet ontstaan,
op grond van de voor faillietverklaring verrichte beschikkingshandeling van
rechtswege - net zoals bij subrogatie in toekomstige vorderingen - overgaan
in het vermogen van de cessionaris.
Wat geldt indien er geen sprake is van insolventie van de cedent? In derge-
34 Zie HR 10 januari 1975, NJ 1976,249, m.nt. BW (GiroIStandaardfilms).
61