Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

4 TOEKOMSTIGE VORDERINGEN IN DE ZIN VAN ART, 35 FW
en met de overeenkomst, die immers de sc!JlIldeischer de bevoegdheid geeft, een ander
in zlj'n plaats te stellen.' (cursivering toegevoegd)."
Het is dan ook in het bijzonder bij roerende zaken dat art. 35 lid 2 Fw een
zelfstandige functie vervult naast de vereisten die gelden voor overdracht,"
door voor faillissementssituaties grenzen te stellen aan de ruime mogelijkheid
van overdracht van toekomstige zaken en aldus de uitholling bij voorbaat
van het verhaalsaansprakelijke vermogen van de debiteur te voorkomen.
Aan de door ons voorgestelde benadering ten aanzien van vorderingen
op naam is een dergelijke bescherming inherent."
'In art. 35 lid 2 Fw wordt gesteld dat goederen die op de dag van faillietverldaring
nog toekomstig zijn, deel gaan uitmaken van de boede!. Deze bepaling
heeft een rechtspolitieke achtergrond. Zij beoogt een grens te stellen aan
het op ruime schaal lever en en verpanden van toekomstige goederen: voor­
; komen dient te worden dat de boede! benadeeld wordt doordat een of meer
!bepaalde crediteuren separatist zijn met betrekking tot goederen die na de
faillietverklaring van de beschikker verkregen worden.» In de woord'en van
de wetgever:
'Het gaat uit van de gedachte dat de boede! niet moet kunnen worden benadee!d door
een zodanige levering van goederen die de schuldenaar op de dag van faillietverklaring
zelf nog niet verkregen heeft. De regel moet vooral in verband worden gezien met de
mime schaal waarop in afdeling 3.9.2 tliellw B. W. het bij voorbaat bezitloos verpanden
van toekomstige goederen wordt toegelaten. Dit zou bezwaren gaan opleveren, als het
pandrecht zelfs ten aanzien van nil de faillietverklaring door de schuldenaar verkregen
goederen nog werking kan hebben.'16 (cursivering toegevoegd).
De wetgever had dus blijkbaar vooral de vuistloze ('bezitloos') verpanding
van roerende zaken op het oog, bij het invoeren van art. 35 lid 2 Fw.
22 Ph. A.N. Houwing, Praeadviezen over Overdracht van toekomstige rechten, Broederschap
van Candidaat-Notarissen 1940, p. 83.
23 Bij registergoederen heeft men evenmin art. 35 lid 2 BW nodig, teneinde de overige faillissementscrediteuren
te beschermen tegen bij voorbaat verrichte beschikkingshandelingen.
Deze zijn immers niet mogelijk bij registergoederen (art. 3:97 lid 1 BW, art. 3:260 jo. art. 3:98
BW).
24 In vergelijkbare zin, voor het Duitse recht, Miinchener Kommentar (Roth), § 398, RdNr. 80-
83 (zie hierboven § 3.3).
25 Zie ParI. Gesch, Wijziging Rv. e.a.w. (Inv. 3, 5 en 6), p. 381; Asser-Mijnssen-De Haan, nr.
299; Struycken, Het bepaaldheidsvereiste in ontwikkeling, p, 136- \3 7 en WPNR 6366
(1999), p. 581.
26 ParI. Gesch. Wijziging Rv. e.a.W. (Inv. 3, 5 en 6), p. 381.
56
4 TOEKOMSTIGE VORDERINGEN IN DE ZIN VAN ART. 35 FW
De wetgever staat de stille verpanding van vorderingen op naam toe, indien
de vorderingen rechtstreeks zullen worden verkregen uit een reeds bestaande
rechtsverhouding. Deze beperking was aanvankelijk niet in de wet opgenomen:
art. 3.9.2.3 (eindtekst 1980) bepaalde eenvoudigweg dat vorderingen
op naam door middel van een authentieke akte of een geregistreerde onderhandse
akte verpand konden worden. Het vereiste dat de verpande vorderingen
rechtstreeks dienen te worden verkregen uit ten tijde van de vestiging
reeds bestaande rechtsverhoudingen is pas bij de invoeringswetgeving in de
wet opgenomen, als remedie tegen:
'de thans vrijwel onbeperkte mogelijkheid overeenkomstig artikeI3.9.2.3 op toekomstige
vorderingen stil pandrecht te vestigen, hetgeen ten koste zou kunnen gaan van de
gewone schuldeisers die in de praktijk in belangrijke mate op derdenbeslag zijn aangewezen,I17
Aldus heeft de wetgever welbewust de mogelijkheid van stille verpanding
van vorderingen aan banden ge!egd, teneinde de verhaalsmogelijkheden van
de overige crediteuren te beschermen. Dezelfde functie wordt door art. 35
lid 2 Fw vervuld ten aanzien van de levering en verpanding van roerende
zaken.
Art. 3:239 lid 1 BW heeft dezelfde ratio als art. 35 lid 2 Fw. Beide bepalingen
kunnen als een wettelijke uitwerking van het beginsel der paritas creditorum
worden gezien. Wij zouden art. 3:239 lid 1 BW in verhouding tot art.
35 lid 2 Fw als een soort 'lex specialis' willen beschouwen:" voldoet een verpanding
aan het criterium van art. 3:239 lid 1 BW dan is er geen sprake van
een toekomstig goed in de zin van art. 35 lid 2 Fw. Slechts vorderingen die
een grondslag ontberen in een op de faillissementsdatum reeds bestaande
rechtsverhouding, zijn toekomstige goederen in de zin van art. 35 lid 2 Fw.
Absoluut toekomstige vorderingen worden getroffen door art. 35 lid 2 Fw,
relatief toekomstige vorderingen niet.
Men zou overigens nog verder kunnen gaan en als regel kunnen formuleren dat bij vorderingen
aile beschikkingshandelingen bij voorbaat faillissementsbestendig kunnen
geschieden. In de parlementaire geschiedenis wordt immers opgemerkt dat bij openbare
verpanding en cessie het vereiste van een reeds bestaande rechtsverhouding niet
27 ParI. Gesch, Boek 3 (Inv. 3, 5 en 6), p. 1337.
28 Voor zover men art. 35 lid 2 Fw wil zien als een uitwerking van art. 23 Fw, geldt dat art. 3:239
lid 1 BW oole ten opzichte van art. 23 Fw heeft te gelden als een lex specialis.
57