Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

2 LEVERING: HET MEDEDELINGSVEREISTE
Dit geldt niet alleen in de verhouding cedent-cessionaris, maar ook jegens
derden, in het bijzonder de schuldeisers van de cedent. Mededeling of
erkenning is enkel nodig om te bewerkstelligen dat de debiteur nog slechts
aan de cessionaris bevrijdend kan betalen."
In een situatie is de mededeling of erkenning goederenrechte!ijk relevant. In geval van
dubbele cessie heeft de eerste (te goeder trouw) medegedeelde of erkende cessie voorrang
(art. 1690 lid 3 Belgisch BW). Dirix heeft verdedigd dat art. 1690 lid 3 Belgisch BW
analogisch toegepast dient te worden in geval van beslag of faillissement. Dirix stelt dat
'het vereiste van de kennisgeving (of de erkenning) van de overdracht ook bepalend is
voor het beslechten van het conflict tussen de cessionaris en aile andere derden die op
de schuldvordering concurrente aanspraken kunnen doen gelden en met name bij
beslag en faillissement.' Dit zou betekenen dat een aan de mededeling voorafgaand
beslag of faillissement aan de cessionaris tegengeworpen zou kunnen worden. Dirix
verkondigt overigens - hij geeft dit zelf ook aan - een minderheidsstandpunt. De meerderheidsvisie
is dat uit art. 1690 lid 1 Belgisch BW afgeleid moet worden dat de overdracht
van een vordering tegenstelbaar is aan een latere beslaglegger of aan de failliete
boede! van de cedent, ongeacht of mededeling van de cessie heeft plaatsgevonden."
In art. 10 van het UNCITRAL-ontwerp is bepaald dat overdracht van de vordering
plaatsvindt door en op het moment van het totstandkomen van de
overeenkomst van cessie. De functie van de mededeling is beperkt tot die
van betaalopdracht aan de gecedeerde debiteur (art. 18 en 19).
Hieraan dient evenwel te worden toegevoegd dat ingevolge art. 40 de verdragssluitende
staten kunnen kiezen welke 'priority rules' de betreffende staat wenst over te
nemen. De Annex bij het ontwerp-verdrag bevat hiervoor alternatieve regelingen. De
eerste regeling is gebaseerd op een registratie-systeem, dat erop neerkomt dat de eerst
geregistreerde cessie voorgaat (art. 1 en 2 van de Annex). Dit betekent onder meer dat
de cessionaris beschermd wordt tegen een later beslag of faillissement, indien de registratie
van de cessie ante rieur is aan het beslag of de faillietverldaring (art. 2 van de
Annex). De tweede regeling waarvoor een verdragssluitende staat kan kiezen is dat de
rangorde bepaald wordt door de datum waarop de overeenkomst van cessie tot stand
is gekomen (art. 6 en 7). Hier geldt dat indien door middel van de overeenkomst van
cessie de vorderingen zijn overgedragen, een later gelegd beslag ten laste van de cedent
of de faillietverklaring van de cedent de overdracht niet kan frustreren. In beide regelingen
is mededeling aan de debitor cessus niet bepalend voor de tegenstelbaarheid van
de cessie aan derden. In de definitie van 'factoring contract' in art. 1 lid 2 van het Pac-
38 Dit is de heersende mening: zie Overdracht en inpandgeving van schuldvorderingen (Dirix),
nr. 21.
39 Zie Overdracht en inpandgeving van schuldvorderingen (Dirix), nr. 21-26 en de daar
genoemde literatuur. Zie tevens Dirix, WPNR 6228 (1996), p. 458.
30
2 LEVERING: HET MEDEDELINGSVERET$TE
toring-verdrag is de mededeling als bestanddeel opgenomen. Dit is gezien het feit dat
in de meeste gevallen de factor de vorderingen zal innen begrijpelijk.
Vastgesteld kan worden dat art. 3:94 lid 1 BW ingaat tegen ontwikkelingen
in de rechtsstelsels van naburige landen, waarin men gepoogd heeft de commerciele
overdracht van vorderingen op naam te vergemakkelijken. Opmerkelijk
is dat in de Franse rechtsfamilie het mededelingsvereiste teruggedrongen
wordt, teneinde tegemoet te komen aan de eisen van het moderne
handels- en kredietverkeer. Het verst is hier Belgie gegaan, door de algemene
regeling van cessie (art. 1689 e.v. Belgisch BW) fundamenteel te herzien
ten faveure van het consensuele stelsel. In Frankrijk he eft men gekozen voor
een regeling met een beperkter toepassingsgebied. Ook in andere rechtsstelsels,
bijvoorbeeld in Italie, treft men regelingen aan die voor commerciele
transacties relevante mitigaties van het mededelingsvereiste bevatten.'o In
een aantal rechtsstelsels, waaronder die van de Anglo-Amerikaanse en de
Duitse rechtsfamilies, is mededeling iiberhaupt geen vereiste voor overdracht.
Het is merkwaardig dat in Nederland de ontwikkeling omgekeerd verlopen
is. In Nederland hebben wij het consensuele stelsel van het Burgerlijk Wetboek
van 1838 juist verlaten en in het nieuwe Burgerlijk Wetboek mededeling
tot een vereiste voor overdracht gemaakt." Waar Katz in zijn Europaisches
Vertragsrecht opmerkt dat in die rechtsstelsels waarin naar gemeen
recht de mededeling constitutief is, de wetgever wettelijke uitzonderingen
heeft gecreeerd voor bepaalde commerciele leveringen van vorderingen, had
hij voor Nederland een uitzondering dienen te maken." Het nieuwe Burgerlijk
Wetboek had dan ook, indien de wetgever het Nederlands recht op
dit onderwerp had laten aansluiten bij Europese ontwild{elingen, het stelsel
van het Burgerlijk Wetboek van 1838 intact moeten laten en slechts de door
art. 668 lid 2 BW (oud) gestelde vormvereisten (betekening, erkenning bij
authentieke akte) moeten afschaffen.
40 Art. 5 van de Wet 52 van 21 februari 1991, inzake factoring, heeft met betrekking tot handelsvorderingen
die aan een financiele ins telling worden overgedragen, het mededelingsvereiste
afgeschaft. Zie de bijdrage van d'Ambrosio, in: Baums/Wymeersch, Asset--backed
Securitization in Europe, p. 138.
41 Vgl. Zwalve, Hoofdstukken, p. 297-299.
42 H. Kiitz, Europaisches Vertragsrecht I, Tubingen 1996, p. 423.
31