Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

l DE CESS IE NAAR NEDERLANDS RECHT: VIER BELEMMERiNGEN
deze situatie dienen partijen de vrijheid te hebben om, bijvoorbeeld door een keuze
voor het vorderingsstatuut of voor het recht van het land waar de debitor cessus gevestigd
is, de afdwingbaarheid van de cessie veilig te stell en.
In internationale transacties kan men derhalve door keuze voor een ander
rechtsstelsel het Nederlandse mededelingsvereiste en het fiduciaverbod ontwijken.
Hieraan lean worden toegevoegd dat de Hoge Raad enige jaren geleden
beslist heeft dat de vraag 'of cessie van toekomstige vorderingen mogelijk
is' beheerst wordt door het vorderingsstatuut (HR 11 juni 1993, NJ
1993,776). De vatbaarheid van toekomstige vorderingen voor cessie wordt
derhalve beheerst door het recht toepasselijk op de overeenkomst tussen
cedent en debitor cessus. De vraag of een vordering toekomstig is wordt
vanzelfsprekend ook beheerst door het vorderingsstatuut. Dit betekent dat
in een aantal gevallen de vraag of een vordering toekomstig is ook aan het
Nederlands recht onttrokken kan worden door middel van een rechtskeuze
in de overeenkomst van cedent en debitor cessus.
Bij transacties waarin daarentegen aile elementen met Nederland verbonden
zijn, bestaat de mogelijkheid om het Nederlands recht te ontwijken niet.
Rank heeft terecht geconcludeerd dat dit leidt tot rechtsongelijkheid. 21 Buitenlandse
banken kunnen zich door Nederlands recht beheerste vorderingen
op een Nederlandse debiteur door een Nederlandse cedent laten overdragen,
eventueel tot zekerheid, zonder dat hiervoor mededeling
noodzakelijk is. In een zuiver interne situatie vallen daarentegen de gecedeerde
vorderingen mogelijkerwijs in de failliete boedel van de cedent,
omdat mededeling nog niet heeft plaatsgevonden, omdat de vorderingen
nog toekomstig zijn of omdat de overdracht ongeldig is op grond van art.
3:84 lid 3 BW In geval van een cessie ten titel van beheer vall en de gecedeerde
vorderingen mogelijkerwijs in de failliete boedel van de cessionaris. 22
In de hieronder volgende hoofdstukken zullen wij ingaan op deze aspecten
van de cessie naar Nederlands recht.
21 Rank, oratie, p. 15.
22 De mogelijkheid om vorderingen ten titel van trust over te dragen wordt hierna in § 5.3
besproken.
20
2 Levering: het mededeIingsvereiste
2.1 Het mededelingsvereiste van oud BW naar nieuw BW'
Het Burgerlijk Wetboek van 1838 kende voor de cessie een regeling die
afweek van de Code civil. Art. 668 lid 1 BW (oud) bepaalde, in aansluiting
op het Rooms-Hollandse recht, dat cessie plaatsvond door middel van een
(onderhandse of authentieke) akte. Hoewel in rechtspraak en literatuur
soms andel's geleerd werd, werd vanafHR24 mei 1911, W 9145 vrijwel algemeen
aangenomen dat overdracht plaatsvond op het moment van het verlijden
van de akte van cessie.' De door art. 668 lid 2 BW (oud) vereiste betekening
of erkenning diende slechts tel' bescherming van de cessionaris en de
debitor cessus.'
In het Franse recht bepaalt art. 1689 Cc dat tllssen partzjen een vordering op naam
wordt overgeclragen door middel van een overeenkomst tussen cedent en cessionaris.'
Een afzonderlijke leveringshandeling is niet noodzakelijlc Jegens derden he eft de cessie
slechts gevolg, indien betekening (,signification') heeft plaatsgevonden, of indien de
cessie door de debitor cessus in een authentieke akte erkend is (art. 1690 Cc). Onder
derden in het Franse recht is niet aileen te verstaan de debitor cessus, maar ieder ander
dan de cedent en de cessionaris. Hiertoe behoren derhalve ook de crediteuren van de
cedent en die van de cessionaris.' Hoewel wordt aangenomen dat de vordering op het
moment van het totstandkomen van de overeenkomst van cessie van het vermogen van
De tekst van dit hoofdstuk is deels een bewerking van H.L.E. Verhagen, Het mededelingsvereiste
bij cessie, in: S.C.].]. Kortmann e.a. (red.), Onderneming en 5 jaar nieuw Burgerlijk
Recht, Serie Onderneming en Recht, deel 17, Deventer 1997 (hierna: 'Verhagen, Het mededelingsvereiste'),
p. 163-178.
2 Zie voor een beschrijving van deze ontwikkeling Wiarda, diss., p. 186-194.
3 Zie Wiarda, diss., p. 196.
4 De cessie naar Frans recht wordt uitvoerig behandeld door Zwalve, Hoofdstukken, p. 283-
299. Rechtsvergelijkende beschouwingen over de cessie treft men aan in L.F.A. Steffens,
Overgang van vorderingen en schulden in het Nederlandse internationaal privaatrecht, diss.
Leiden, Deventer 1997, p. 11-64. .
5 H.L Mazeaud, ]. Mazeaud, F. Chabas, Le9011s de droit civil, Tome II, premier volume, 8e
dmk, Parijs 1991 (hierna:'Mazeaud/Chabas'), ms. 1261-1267.
21