Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

loDE OVERGANG VAN DANK·· EN KREDIETZEKERHEIDSRECHTEN
Welke uitleg ligt nu het meest voor de hand? N aar onze mening is dat de uitleg
genoemd onder (3). Wij zouden, anders dan de Hoge Raad in 1927 deed,
voor het huidige recht als uitgangspunt willen nemen dat een bank- of krediethypotheekrecht
in geval van cessie geheel of gedeeltelijk overgaat op de
cessionaris, ongeacht of de bank- of kredietrelatie is geeindigd. In de woorden
van Meijers: er geldt een 'vermoeden van overdraagbaarheid'. De
bewoordingen van een doorsnee bankhypotheek- of krediethypotheekakte
zijn onzes inziens duidelijk. De clausule dat het hypotheekrecht strekt tot
zekerheid van al hetgeen de hypotheekhouder 'uit welken hoofde ook' heeft
te vorderen (bankhypotheek) of van al hetgeen verschuldigd is of wordt ter
zake van een bepaald krediet (krediethypotheek), wijst duidelijk op een partijbedoeling
het hypotheekrecht afhankelijk te doen zijn van elke vordering
die uit de bank- of kredietrelatie voortvloeit. 1o Indien de bewoordingen van
een bank- of krediethypotheekclausule er niet op wijzen dat het hypotheekrecht
is gevestigd voor de restantvordering, dan kan het hypotheekrecht
naar onze mening niet anders dan afhankelijk zijn van elke afzonderlijke
vordering die voortvloeit uit de bank- of kredietrelatie. Zoals wij
hiervoor reeds hebben opgemerkt, kent het Nederlandse recht niet de hypo- '
theek die accessoir is aan de tussen hypotheelcgever en hypotheeknemer
bestaande rechtsverhouding. De enige vraag die dan overblijft, is of als hoofdregel
moet worden aanvaard dat een bank- of krediethypotheekrecht een
hoogstpersoonlijk karakter heeft, zodat het niet voor overgang in geval van
cessie vatbaar is. Deze vraag kan naar onze mening ontkennend worden
beantwoord. De bewoordingen van een doorsnee bank- of krediethypotheekclausule
geven in ieder geval geen enkele aanleiding om te veronderstellen
dat het hypotheekrecht een hoogstpersoonlijk karakter heeft. ICon
men in het veri eden nog verdedigen dat de aard van de rechtsverhouding
tussen bank en client met zich bracht dat een bank- of krediethypotheekrecht
een hoogstpersoonlijk karakter bezat, in deze tijd lijkt ons deze stelling
echter niet meer op te gaan.
Men zou hiertegen kunnen aanvoeren dat de bewoordingen van de hypotheekakte niet
doorslaggevend zijn. Bij contractsuitleg kan immers niet met een zuiver taalkundige
benadering worden volstaan. Beslissend is de betekenis die partijen in de gegeven
omstandigheden over en weer aan de omschrijving van de vorderingen waarvoor
hypotheek is verleend, mochten toekennen en hetgeen zij redelijkerwijs van elkaar
mochten verwachten. Wij zouden willen aannemen dat tegenwoordig in het merendeel
10 Anders Fesevllr, Kwartaalbericht Nieuw BW 1990, p. 63, die van mening is dat in het algemeen
moet worden uitgegaan van de bedoeling dat het hypotheekrecht is gevestigd voor de
restantvordering die de hypotheekhouder bij het einde van de bankrelatie op de hypotheekgever
heeft.
144
10 DE OVERGANG VAN BANK- EN KREDJETZEKERHEIDSRECHTEN
van de gevallen verstrekkers van hypothecair krediet erop mogen vertrouwen dat in
geval van cessie van een mede door het hypotheekrecht gedekte vordering het hypotheekrecht
de gecedeerde vordering geheel of gedeeltelijk voigt, ongeacht of de bankof
kredietrelatie is geeindigd. Daartegen zou men kunnen aanvoeren dat de schuldenaar
belang kan hebben bij uitsluiting van de mogelijkheid van een overgang van het
hypotheekrecht op een rechtsopvolger van zijn schuldeiser, welk belang zwaarder
weegt dan dat van de schuldeiser. De schuldenaar zou immers geconfronteerd kU11l1en
worden met een cessionaris die een strenger incassobeleid voert en derhalve wei eens
eerder tot uitwinning van het hypotheekrecht zou kunnen besluiten dan de cedent
gedaan zou hebben. Naar onze mening snijdt dit argument geen hout. Reeds het feit
dat de hypothecaire vordering zelf voor overdracht vatbaar is, maakt het mogelijk dat
de schuldenaar een nieuwe schuldeiser tegenover zich ziet die minder coulant is dan
zijn voorganger.
Ter voorkoming van iedere twijfel zou men in de hypotheekakte kunnen bepalen dat
in geval van cessie (of ruimer: overgang) van een door het hypotheekrecht gedekte vcrdering,
het hypotheekrecht geheel of gedeeltelijk overgaat op de cessionaris. In dat
geval kan er geen twijfelmeer over bestaan dat het hypotheekrecht (mede) accessoir is
aan de gecedeerde vordering en dat het hypotheekrecht geen hoogstpersoonlijk recht
is dat niet voor overgang vatbaar is.
Naar onze mening geldt als hoofdregel dat de cessionaris van een door een
bank- of krediethypotheekrecht verzekerde vordering een gedeelte van het
hypotheekrecht verkrijgt. De cessie van een vordering die is versterkt met
een bank- of krediethypotheekrecht, verschilt in juridisch opzicht niet
wezenlijk van de cessie van een gedeelte, van een vordering waarvoor een
vaste hypotheeic is gevestigd. Aigemeen wordt aangenomen dat ook in dat
geval de cessionaris een gedeelte van het hypotheekrecht verkrijgt." Hetzelfde
geldt voor een vaste hypotheek die is verleend voor twee of meer
bestaande vorderingen, waarna een van deze vorderingen in haar geheel
wordt gecedeerd. Ook in dat geval verkrijgt de cessionaris een gedeelte van
het hypotheekrecht. Het feit dat het bank- of krediethypotheekrecht mede
strekt tot zekerheid van ten tijde van de cessie nog toekomstige vorderingen
die min of meer onbepaald zijn, staat de overgang van een deel van het hypotheekrecht
niet in de weg. Dit is slechts anders indien uit de omschrijving
van de vorderingen waarvoor hypotheek is verleend, voIgt dat het hypotheekrecht
een persoonlijk karaher he eft, dan wel is gevestigd voor de restantvordering
bij beeindiging van de bank- of kredietrelatie.
II Zie ParI. Gesch. Boek 6, p. 528, p. 534 en p. 560; A.A. van Velten, WPNR 6141 (1994), p.
422; PolakNan Mierlo, Verstrekking van zekerheden, p .. 44; M.P. van Achterberg en A.B.
Brakel, Kredietverlening door een groep van banken en de vestiging van zakelijke zekerheden,
De NV 1998, p. 70; Van 't Westeinde, WPNR 6371 (1999), p. 689 en Mon. Nieuw B\'(/,
B-44 (Van Achterberg), ms. 9 en 10.
145