Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

]0 DE OVERGANG VAN DANK- EN KREDIETZEKERHEIDSRECHTEN
bewoordingen van de hypotheekakten met betrekking tot het geval dat zich omstandigheden
als door het hof gereleveerd, voordoen. Door aldus te oordelen - en daarbij
de vraag van de benaming van een hypotheek als de onderhavige in het midden te laten
heeft het hof geen rechtsregel geschonden. Dit oOl·deel is ook niet onbegrijpelijk.'
In verschillende commentaren op deze uitspraak wordt erop gewezen dat
volgens de Hoge Raad bij de uitleg van de hypotheekakte tevens grote betekenis
toekomt aan de omstandigheden van het geval. In de onderhavige
casus zou de omstandigheid van belang zijn dat de kredietrelatie reeds was
geeindigd voordat de cessie van de restantvordering had plaatsgevonden. In
de uitspraak zou een bevestiging moeten worden gelezen van de reeds v66r
de onderhavige uitspraak heersende opvatting dat alleen in geval van een
beeindiging van de bancaire relatie het hypotheekrecht kan overgaan op een
cessionaris. 7
Naar onze mening berust deze opvatting echter op een onjuiste
lezing van het arrest. De hiervoor weergegeven kernoverweging van het
arrest is in algemene bewoordingen geformuleerd en niet toegespitst op de
situatie dat de bankrelatie is geeindigd. Bovendien stelt de Hoge Raad als
hoofdregel voorop dat een hypotheekrecht in geval van cessie de vordering
voIgt. Weliswaar overweegt de Hoge Raad dat het Hof in de zich voordoende
omstandigheden (namelijk de omstandigheid dat de kredietrelatie
tussen PHP en Balkema per 1 augustus 1980 was geeindigd) tot zijn oordeel
heeft kunnen komen dat de cessie van de restantvordering de overgang van
de hypotheken tot gevolg heeft gehad, maar daarmee zegt de Hoge Raad
onzes inziens nog niet dat uitsluitend onder die omstandigheden een overgang
van het hypotheekrecht als gevolg van cessie mogelijk is. Ook indien
de bank- of kredietrelatie tussen schuldenaar en cedent blijft voortduren,
geldt dat de vraag of een cessie een over gang van (een gedeelte van) het
hypotheekrecht met zich brengt, moet worden beantwoord aan de hand van
uitleg van de omschrijving in de hypotheekakte van de vorderingen waarvoor
het hypotheekrecht tot zekerheid strekt. De gebruikelijke formulering
van een bank- of krediethypotheekclausule noopt niet tot de conclusie dat
het hypotheekrecht alleen vatbaar is voor overgang als gevolg van cessie,
indien de bank- of kredietrelatie is beeindigd.
7 Aldus Asser-Mijnssen-Van Velten, nr. 286; Van Achterberg, WPNR 6133 (1994), p. 298;
Mijnssen, De rekening-courantverhouding, p. 89; A.A. van Velten, WPNR 6206 (1995), p.
881 en M.V. Polak en A.I.M. van Mierlo, Verstrekking van zekerheden aan intemationale
syndicaten, Amsterdam 1998 (hiema: 'Polak/Van Mierlo, Verstrekking van zekerheden'), p.
44-45; Vgl. ook de conclusie van A-G Biegman-Hartogh voor het onderhavige arrest onder
Hr. 5.
140
]0 DE OVERGANG VAN BANK- EN KREDIETZEKERHElDSRECHTEN
10.3 HR 14 april 1927, NJ 1927,763 (NV Bodengravensche Bankvereeniging/Kiebert)
Vaak wordt ter onderbouwing van de heersende leer ook een beroep gedaan
op het arrest Bodengravensche Bankvereeniging. Hier ging het om een cessie
door een bank van het op een bepaald tijdstip bestaande saldo van een
rekening-courant. De rekening werd ten tijde van de cessie echter niet afgesloten.
Het betrof derhalve niet de cessie van het eindsaldo van de rekening.
Iemand anders dan de schuldenaar van de bank had zich jegens de bank borg
gesteld voor al hetgeen de bank uit de rekening-courant of welke hoofde
ook te vorderen mocht krijgen. Er was sprake van een zogeheten bankborgrocht.'
De vraag rees of de cessionaris de borg tot betaling kon aanspreken.
De Hoge Raad oordeelde als voIgt:
'dat eene borgtocht als de onderhavige niet slechts tot waarborg strekt voor hetgeen de
debiteur op zeker oogenblik verschuldigd is, maar ook voor hetgeen hij later, uit welken
hoofde ook, nog verschllldigd mocht worden; dat zoodanige borgtocht derhalve
zonder meer niet tot een bepaalde schuldvordering der Bank behoort, in welk geval zij
trollwens met die schuldvordering zou te niet gaan, en dan ook niet aannemelijk is, dat
bij geheele of gedeeltelijke overdracht door de Bank van hetgeen zij op zeker oogenblik
van den debiteur te vorderen heeft - hoedanige overdracht bi; vorderingen uit
handelspapier veelvuldig kan voorkomen - de borgtocht geheel of ten deele mede ZOll
overgaan; dat dit onder bepaalde omstandigheden wellicht anders zou kunnen zijn,
maar dat, waar de Rechtbank in het tot staving van den eisch gesteJde lIitsluitend gelezen
heeft een cessie van de vordering van" de Bank op de eischeresse en het middel
steunt op de stelling dat zoodanige cessie zonder meer de borgtocht mede doet overgaan,
dit middel niet tot cassatie kan leiden;'
Volgens een aantal auteurs zou uit deze uitspraak reeds volgen dat bank- of
kredietzekerheden in geval van cessie de gecedeerde vordering in ieder geval
niet volgen, zolang de bank- of kredietrelatie nog niet is beeindigd! Deze
auteurs gaan kennelijk ervan uit dat het oordeel van de Hoge Raad dat de
borgtocht niet was overgegaan op de cessionaris, rechtstreeks volgde uit het
feit dat de bankrelatie ten tijde van de cessie niet was beeindigd.
Interessant is de annotatie van het arrest door Meijers in de Nederlandse
Jurisprudentie. Meijers wijst erop dat de vraag of de cessionaris de borg kan
aanspreken in het geheel geen rechtsvraag is, maar een feitelijke vraag. Hij
merkt het volgende op:
In het arrest zelf wordt overigens gesproken van een kredietborgtocht.
9 Zie o.a. Mijnssen, De rekening-courantverhouding, p. 87-88 en Polak/Van Mierlo, Verstrekking
van zekerheden, p. 45.
141