Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

9 CESSIE EN HET RECHT OP ONTBINDING
aan de cessionaris als nieuwe crediteur van de vordering toekomend dwangmiddel
om de onwillige debiteur tot nakoming aan te sporen. 17 Bij dit alles
geldt dat de partijbedoeling voorop staat en dat de rechter de vrijheid heeft
deze autonoom te beoordelen.'8
Het UNCITRAL-ontwerp bepaalt niets over de uitoefening van het recht op
ontbinding. Art. 22 van het UNCITRAL-ontwerp bepaalt wel dat nadat mededeling
van de cessie heeft plaatsgevonden, een afspraak tussen de cedent en
de debitor cessus tot een wijziging van de onderliggende overeenkomst die
de rechten van de cessionaris aantast, geen gevolg heeft jegens de cession aris.
Dit is slechts anders indien (i) de cessionaris instemt met de wijziging of
(ii) de cedent de aan de gecedeerde vordering gerelateerde wederprestatie
nog niet geheel heeft verricht. Voor het tweede geval wordt nog nader
bepaald dat de wijziging slechts gevolg heeft voor de cessionaris indien de
onderliggende overeenkomst in wijziging voorziet of indien een redelijke
cessionaris in de wijziging zou toestemmen.
9.2 Eigen opvatting: analogische toepassing van art. 6:279 lid 3 BW
Cessie heeft tot gevolg dat er een driepartijenverhouding ontstaat tussen
cedent, cessionaris en debitor cessus. Naar onze mening is het wenselijk dat
bepaalde rechtsvragen die rijzen in het kader van deze driepartijenverhouding,
op dezelfde wijze worden opgelost als in het geval deze driepartijenverhouding
zou zijn gebaseerd op een overeenkomst tussen de drie partijen.
Bepaalde regels omtrent meerpartijenovereenkomsten zouden analogische
toepassing kunnen vinden op de rechtsverhouding tussen cedent, cessionaris
en debitor cessus. De asymmetrische verhouding die ontstaat in geval van
cessie, kan ook voortvloeien uit een driepartijenovereenkomst. Stel verkoper
A sluit een koopovereenkomst met koper B. A bedingt van B dat deze
de koopprijs zal betalen aan C. C is van meet af aan partij bij de koopovereenkomst
of treedt tot die overeenkomst toe doordat hij een derdenbeding
aanvaardt." B schiet vervolgens tekort in zijn verplichting tot betaling van
de koopprijs aan C. Kan de meerpartijenovereenkomst worden ontbonden
en zo ja door wie? Het antwoord moet worden gevonden aan de hand van
art. 6:279 BW Art. 6:279 BW betreft een schakelbepaling voor meerpartijenovereenkomsten
en bepaalt in het eerste lid dat de bepalingen betreffende
17 Encyclopedie Dalloz (Rieg), nr. 361.
18 Encyclopedie Dalloz (Rieg), nr. 362.
19 Zie over het derdenbeding als alternatief voor cessie Rongen, Securitisation, p. 442 e.v. en
de daar genoemde literatuur.
134
9 CESS IE EN HET RECHT OP ONTBINDING
wederkerige overeenkomsten van overeenkomstige toepassing zijn op
meerpartijenovereenlcomsten, voor zover de aard van de overeenkomst zich
daartegenniet verzet. De leden 2 en 3 bevatten een nadere regeling omtrent
de ontbinding van een meerpartijenovereenkomst. Uit art. 6:279 lid 3 BW
voigt dat in ieder geval C en A gezamenlijk de overeenkomst kunnen ontbinden.
Aangenomen wordt dat C geen zelfstandig ontbindingsrecht toekomt, aangezien hij
aan de overeenkomst aileen een vorderingsrecht ontleent en geen schuld." Eveneens
wordt aangenomen dar A de overeenkomst niet zelfstandig kan ontbinden. Hij zou
daardoor immers aan C zijn vorderingsrecht op B ontnemen." Zelfstandige ontbinding
door A is wei mogelijk, indien de belangen van C zich daartegen niet verzetten. Veelal
zal dat aileen het geval zijn bij een gedeeltelijke ontbinding van de overeenkomst,
waarbij het vorderingsreeht van C op de sehuldenaar B niet vervalt." Indien het ontbindingsreeht
A en C gezamenlijk toekomt (art. 6:279 lid 3 BW), dan geldt dat zij zich
jegens elkaar overeenkomstig de eisen van redelijkheid en billijkheid dienen te gedragen.
Zij mogen elkaar derhalve niet op onredelijke gronden hun medewerking aan de
ontbinding ontzeggen.
In de bovenstaande casus gaat het om een asymmetrische rechtsverhouding
die voortvloeit uit een driepartijenovereenkomst. Zoals gezegd ontstaat een
soortgelijke rechtsverhouding, indien A zijn vordering op B tot betaling van
de koopprijs cedeert aan C. Het enige verschil is dat in geval van cessie C
niet toetreedt tot de overeenkomst tussen A en B. Het is de vraag of het
enkele feit dat cessionaris C geen contractspartij is, rechtvaardigt dat hem
het recht op ontbinding in beginselniet toekomt, terwijl indien C partij zou
zijn geweest bij de overeenkomst hij in ieder geval met medewerking van A
de overeenkomst zou kunnen ontbinden. Het is onzes inziens wenselijk dat
beide gevallen wat betreft de mogelijkheid van ontbinding door A en/of C
gelijk worden behandeld. De vraag of de cessionaris het recht op ontbinding
heeft kan derhalve worden beantwoord aan de hand van art. 6:279 BW. Dit
betekent dat cedent en cessionaris in ieder geval gezamenlijk kunnen ontbind
en en dat de cedent de overeenkomst niet zelfstandig kan ontbinden,
indien dit het belang van de cessionaris zou schaden.
20 Zie ParI. Geseh. Boek 6, p. 1045 en Asser-Hartkamp 4-11, 111'. 427.
21 Zie ParI. Geseh. Boek 6, p. 1045 en Asser-Hartkamp 4-II, nr. 427. Anders R. Zwitser, Het
derdenbeding, Kwartaalbericht Nieuw B\'\f 1986, p. 74 en G.R.B. van Peursem, Enige juridisehe
aspeeten van de overeenkomsr met derdenbeding; naar huidig en nieuw BW, Deventer
1991, p. 28 en p. 48 e.v.
22 Zie ParI. Gesch. Boek 6, p. 1047, alsmede Asser-I-Iartkamp 4-11, 111'. 427 en her daar genoemde
voorbeeld.
135