Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

9 Cessie en het recht op ontbinding
9.1 Heersende leer: het recht op ontbinding is geen nevenrecht
Als gevolg van de cessie verkrijgt de cessionaris niet aileen de gecedeerde
vordering, maar in beginsel tevens de bij de vordering behorende nevenrechten,
zo voIgt uit art. 6: 142 BW. Het wezenskenmerk van een nevenrecht
is dat het verbonden is aan een vordering. Algemeen wordt aangenomen dat
de nevenrechten moeten worden onderscheiden van de rechten die niet zijn
verbonden aan een vordering, maar die deel uitmaken van de gehele rechtsverhouding
tussen de schuldenaar en de oorspronkelijke schuldeiser.' Derhalve
gaan de wilsrechten van ontbinding en vernietiging van de cedent in
geval van cessie niet over op de cessionaris. Deze rechten zijn, althans zo
wordt vrij algemeen aangenomen, niet verbonden aan een vordering, maar
aan de gehele rechtsverhouding waaruit de gecedeerde vordering voortspruit.
Ten aanzien van het recht op ontbinding oordeelde de Hoge Raad in
1958 dat dit recht slechts toekomt aan degene die partij bij de overeenkomst
is.' Hetgeen geldt voor de rechten van ontbinding en vernietiging geldt
evenzeer voor de bevoegdheid van opzegging van een duurovereenkomst en
het recht van reclame. Ook hier gaat het om bevoegdheden die strekken tot
beeindiging van de gehele rechtsverhouding tussen schuldenaar en cedent en
zij zijn derhalve geen nevenrechten.'
In de literatuur zijn ook andere zienswijzen verdedigd. Volgens sommige auteurs zou
moeten worden onderscheiden tussen cessie van een enkel vorderingsrecht en cessie
van aile rechten uit de overeenkomst russen schuldenaar en cedent. In het eerste geval
zou de cessionaris het recht om de overeenkomst re ontbinden niet verkrijgen, in her
Zie HR 12 november 1999, RvdW 1999, 170C en Pitlo/Reehuis, Heisterkamp, nr. 274; Asser­
Hartkamp 4-I, nr. 566 en Snijders/Rank-Berenschot, Goederenrecht, nr. 48.
2 Zie HR 7 maarr 1958, NJ 1958,278, m.nt. LEHR (Claassen/Schattenkerk).
3 Zie Asser-Hartkamp 4-1, nr. 566 en Mon. Nieuw BW B-44 (Van Achterberg), nr.12.
130
9 CESSIE EN HET RECHT OP ONTBINDING
tweede geval wel.< Kamphuisen gaat nog verder en he eft het standpunt ingenomen dat
ook in geval van de cessie van een enkele vordering de cessio naris het recht op ontbinding
en vernietiging verkrijgt.' Ook ter zake van subrogatie in een vordering uit overeenkomst
is in de literatuur weI verdedigd dar de gesubrogeerde tevens het recht op
ontbinding verkrijgt, zij het dat sommigen daarvoor als voorwaarde stellen dat de
gehele schuld door de gesubrogeerde moet zijn voldaan en niet slechts een dee! daarvan."
Over het algemeen wordt echter ook voor subrogatie betoogd dat de gesubrogeerde
niet treedt in de wilsrechten van ontbinding en vernietiging. Interessant is de
vraag of het recht op ontbinding voor zelfstandige overdracht vatbaar is en derhalve
aan de cessionaris kan worden overgedragen. De literaruur is verdeeld over deze kwestie.'
In de jurisprudentie is de zelfstandige overdraagbaarheid een enkele keer aanvaard,
maar ook afgewezen."
Art. 3:246 lid 2 BW bepaalt dat in geval van een openbaar pandrecht de pandhouder de
bevoegdheid tot opzegging toekomt, indien de vordering niet opeisbaar is, maar door
opzegging opeisbaar gemaakt kan worden. De pandhouder is jegens de pandgever
gehouden niet node!oos van deze bevoegdheid gebruik te maken. Eenze!fde regeling
ge!dt in geval van beslag (zie art. 477 lid 4 Rv). Hierbij kan bijvoorbee!d worden
gedacht aan een vordering tot terugbetaling van een lening die opeisbaar gemaakt kan
worden door de overeenkomst van verbruildeen op te zeggen. Wij zouden willen aannemen
dat ook de cessionaris deze bevoegdheid toekomt.
4 Aldus N.K.F. Land, Verklaring van het Burgerlijk Wetboek, vijfde dee!, 2e druk, Haarlem
1915-1932, p. 121; G. Diephuis, Het Nederlandsch Burgerlijk Recht, elfde dee!, Groningen
1888, p. 353; L.C. Hofmann, Het Nederlandsch Verbintenissenrecht, tweede deel, De bijzondere
overeenkomsten, Groningen 1936, p. 92. Vgl. ook Rb. Haarlem 2 november 1920,
NJ 1920, 1167 waar overgang Van het recht op ontbinding werd aanvaard. Vgl. verder Wiarda,diss.,
p. 329.
5 Zie Asser-Kamphuisen III, derde stuk, Bijzondere overeenkomsten I, Zwolle 1945, p. 155. Zo
ook Pitlo/Wolffensperger/Frenkel, Benoemde overeenkomsten, 8e druk, Arnhem 1979, p.
54, die aanneemt dat cessie van de gehele vordering aanleiding geeft aan te nemen dar ook het
recht op ontbinding in de cessie is betrokken. DaartegenJ.H. Beekhuis in zijn noot onder HR
19 juni 1964, NJ 1965,341.
6 Zie Pitlo/Wolffensperger/Frenke!, Benoemde overeenkomsten, Be druk, Arnhem 1979, p.
387; A.R. de Bruijn, RM Themis 1944, p. 102; C.L.K. van Gorkum, WPNR 3384 (1934), p.
474 en p. 475; G. Diephuis, Het Nederlandsch Burgerlijk recht, tiende dee!, Groningen 1886,
p. 563 en]. Kappeyne van de Coppello, Themis 1851, p. 385 e.v. en Themis 1852, p. 14 e.v.
7 Bevestigend (onder omstandigheden) A.W:]. van Vrijberghe de Coningh, Subrogatie, Zwolle
1943, p. 27;J.H. Beekhuis, noot onder HR 19 juni 1964, NJ 1965,341 en L.E.H. Rutten, noot
onder HR 7 maart 1958, NJ 1958,278. Ontkennend Wiarda, diss., p. 329; Asser-Mijnssen-De
Haan, Zwolle 1992, nr. 367; Verbintenissenrecht (A.I.M. van Mierlo), aant. 20 bij art. 6:142 en
(met be trekking tot het recht van reelame) H.A.G. Fikkers, Recht van reelame, diss. Rotterdam
1992, p. 118-119.
8 Overdraagbaarheid wenl aanvaard door Hof Amsterdam 23 februari 1939, NJ 1939, 879 en
Hof 's-Hertogenbosch 1 oktober 1975, NJ 1976,294 en afgewezen door Hof Arnhem 26 juni
1963, re kennen uir HR 19 juni 1964, NJ 1965,341.
131