Cessie - Vereniging voor burgerlijk recht

8 PARTIELE CESS IE
In de hiervoor geciteerde rechtsoverweging spreekt de Hoge Raad van 'deelvorderingen'.
Mogelijk beschouwt de Hoge Raad deze deelvorderingen niet als zelfstandige
vorderingsrechten, maar als onzelfstandige onderdelen van een vordering.' In dat geval
betreft het arrest de partiCle cessie van slechts een vordering en is de stelling dat de
Hoge Raad eigendom van enkel naar de soort en hoeveelheid bepaalde vorderingen
lijkt te erkennen onjuist. Gezien de feiten die aan het arrest ten grondslag liggen, ligt
het naar onze mening echter niet voor de hand dat de 'deelvorderingen' moe ten worden
beschouwd als onzelfstandige onderdelen van een vordering.
Uit het arrest lijkt verder te volgen, al is dit niet geheel duidelijk, dat de cessionaris
tel' zake van aIle in de particle cessie betrokken vorderingen exclusief
inningsbevoegd is totdat hij het totaalbedrag dat aan hem is 'overgedragen',
heeft gei'nd. Tot dat moment is de cedent niet bevoegd over te gaan tot
inning van de vorderingen die hem zijn blijven toebehoren. Indien de vorderingen
niet in hun geheel aan de cessional'is zijn overgedragen, rijst de
vraag waarop deze ontkoppeling van schuldeiserschap en inningsbevoegdheid
door de Hoge Raad wordt gebaseerd. Een dergelijke afsplitsing van de
inningsbevoegdheid van het vorderingsrecht is (in beginsel) slechts mogelijk,
indien daarvoor een wettelijke basis is, zoals een beperkt recht, beslag,
bewind, privatieve lastgeving of een beheersregeling in geval van een
gemeenschap (vgl. art. 6:33, 7:423 en 3:168 BW). Ook de hierna te bespreken
voorrangsregellaat zich dogmatisch moeilijk verklaren.
Bovendien roept het arrest vragen op omtrent de rechtsposities van cedent,
cessionaris en debitor cessus. Het feit dat niet duidelijk is welke vorderingen
toebehoren aan de cedent en welke aan de cessionaris, leidt tot lastige vragen,
waarop niet altijd een duidelijk antwoord mogelijk is en daarmee tot
rechtsonzekerheid ten aanzien van de vraag welke rechtsgevolgen aan de
door de Hoge Raad aanvaarde figuur zijn verbonden. Zo rijst onder andere
de vraag met betrekking tot welke vorderingen cedent of cessionaris
beschikkingshandelingen kunnen verrichten, op welke vorderingen schuldeisel'S
van de cedent en schuld eisel's van de cessionaris verhaal kunnen
nemen, in welke mate verrekening mogelijk is, wie de nevenrechten behorende
bij de vorderingen kan uitoefenen, aan wie de debiteur bevrijdend kan
6 A-G Strikwerda lijkt hiervan uit te gaan. Zie zijn conclusie onder de nrs. 16 en 17. Vgl. ook
HR 15 maart 1940, NJ 1940,848, m.nt. EMM (De BoerlHaskerveenpolder), p. 1259-1260,
waar de Hoge Raad stelt dat door het sluiten van een huurovereenkomst VOOr de llllurder een
verbintenis ontstaat tot betaling van de overeengekomen huurtermijnen op de overeengekomen
vervaldagen en voor de verhuurder een dienovereenkomstig vorderingsrecht. De Hoge
Raad lijkt derhalve uit te gaan van een vordering die is opgebouwd uit verschillende termij­
124
nen.
8 PARTIELE CESS IE
betalen en met wie hij in contact moet treden indien hij een wijziging van
zijn schuld wil overeenkomen. 7
8.3 De voorrangsregel van Zuidgeest/Furness
Vol gens Vranken heeft de Hoge Raad in het arrest Zuidgeest/Furness een
belangrijke voorrangsregel geformuleerd.' Deze voorrangsregel houdt in
dat bij een particle cessie, zoals die aan de orde was in de casus van het arrest,
de cessionaris in de onderlinge verhouding tot de cedent voorgaat totdat hij
voIledig is voldaan. Het arrest zou inderdaad op deze wijze kunnen worden
gei'nterpreteerd, maar geheel duidelijk is dat naar onze mening niet. De
voorrangsregellaat zich, zoals wij hierna zuIlen betogen, moeilijk verklaren.
Indien in het arrest een voorrangsregel moet worden gelezen, dan betekent
dit dat het eigendomsrecht dat de cedent ten aanzien van de vorderingen
heeft behouden, is achtergesteld bij het eigendomsrecht dat de cessionaris heeft
verkregen. De omstandigheid dat een of meer vorderingen als gevolg van vernietiging
of ontbinding zijn vervallen of dat de debiteur vanwege insolventie niet in
staat is aile vorderingen te voldoen of met betreldcing tot bepaalde vorderingen
verweer voert, doet niet af aan de bevoegdheid van de cessionaris om aile (overige)
vorderingen te innen totdat het met de cedent overeengekomen totaalbedrag
is bereikt. Verliezen die op de vorderingen worden geleden, worden derhalve niet
pro rata omgeslagen over de cedent en de cessionaris, maar worden in eerste
instantie volledig gedragen door de cedent. Zoals hiervoor gezegd, lijkt uit het
arrest tevens te volgen, hoewe! ook dit naar onze mening niet gehee! duidelijk is,
dat de cessionaris (Zuidgeest) exclusiefinningsbevoegd is tel' zake van aile in de
partiCle cessie betroldcen vorderingen, totdat het totaalbedrag dat aan hem is
gecedeerd, is bereikt. De cedent is vooralsnog niet bevoegd het dee! van de vorderingen
dat hem is blijven toebehoren, te innen. Indien de cessionaris volle dig
is voldaan, zal de cedent moeten aantonen welke vordering( en) hem nog geacht
moeten worden toe te komen en eventuee! tot we!k bedrag.'
7 Zie ook Kortmannl Faber, WPNR 6324 (1998), p. 520 en Beuving, NTBR 1998, p. 231-232.
8 Zie J,B.M. Vranken, Verpanding, hoofdelijkheid en de nieuwe voorrangsregel van Zuidgeest/Furness,
WPNR 6353 (1999), p. 269. Ook Kleijn lijkt in zijn noot in de NJ van een
voorrangsregel uit te gaan.
9 Zie r.O. 5.1. Anders].]. van Hees, noot onder JOR 1998/40 (onder nr. 7), die opmerkt dat de
Boge Raad zich niet uitlaat over de positie van de cedent die voordat de cessionaris geheel is
voldaan, tot inning van zijn deel van de vorderingen overgaat. Volgens Van Bees ligt het niet
voor de hand dat de cedent met inning zou moeten wachten totdat de cessionaris is voldaan.
Ook Beuving, NTBR 1998, p. 23 1, neemt aan dat de cedent zijn deel van de vorderingen kan
innen voordat de cessionaris is voldaan, mits vaststaat dat de totale omvang van de in de dee!cessie
betrokken vorderingen groter is dan het aan de cessio naris gecedeerde bed rag.
125