Eet- en drinkproblemen bij mensen met de ziekte van Parkinson
Eet- en drinkproblemen bij mensen met de ziekte van Parkinson
Eet- en drinkproblemen bij mensen met de ziekte van Parkinson
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
• krachtsvermin<strong>de</strong>ringBij krachtsvermin<strong>de</strong>ring in arm<strong>en</strong> <strong>en</strong> hand<strong>en</strong> is m<strong>en</strong> vaak geholp<strong>en</strong> <strong>met</strong> aangepast bestek(advies : ergotherapeut). Vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> kracht om te kauw<strong>en</strong> vereist vaak aanpassing <strong>van</strong> <strong>de</strong>consist<strong>en</strong>tie <strong>van</strong> <strong>de</strong> voeding : gemal<strong>en</strong> vlees, brood zon<strong>de</strong>r korst, ev<strong>en</strong>tueel vloeibarevoedingsmid<strong>de</strong>l<strong>en</strong>. (advies : logo)• moeite <strong>met</strong> <strong>de</strong> fijne motoriekE<strong>en</strong> veelvoorkom<strong>en</strong>d probleem <strong>bij</strong> <strong>Parkinson</strong> waardoor het et<strong>en</strong> reeds in e<strong>en</strong> vroeg stadium<strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> negatief beïnvloed wordt.(advies: ergotherapeut)• moeheidMoeheid is e<strong>en</strong> bek<strong>en</strong>d probleem <strong>bij</strong> <strong>Parkinson</strong>. Wanneer iemand te veel vermoeid is,zal hij ofzij niet goed kunn<strong>en</strong> et<strong>en</strong>. Op tijd rust nem<strong>en</strong>, soms zelfs vóór <strong>de</strong> maaltijd, kan help<strong>en</strong>. E<strong>en</strong>ergotherapeut kan help<strong>en</strong> <strong>bij</strong> het aanler<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>en</strong>ergie managem<strong>en</strong>t strategieën.• traagheidM<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong> hebb<strong>en</strong> veel meer tijd nodig om te et<strong>en</strong>, omdat allehan<strong>de</strong>ling<strong>en</strong> vertraagd gebeur<strong>en</strong>. Vaak wordt het et<strong>en</strong> koud, waardoor het onsmakelijk wordt.Hierdoor zal m<strong>en</strong> sneller g<strong>en</strong>eigd zijn om te stopp<strong>en</strong> <strong>met</strong> et<strong>en</strong>. Hulpmid<strong>de</strong>l<strong>en</strong> zoals e<strong>en</strong>warmhoud bord zijn dan aanbevol<strong>en</strong>. Vaak ook ervar<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> het als erg vervel<strong>en</strong>dwanneer ze in gezelschap steeds als laatste klaar zijn <strong>met</strong> et<strong>en</strong>. Dit is e<strong>en</strong> red<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>vaak stopp<strong>en</strong> <strong>met</strong> et<strong>en</strong>, ookal zijn ze nog niet verzadigd. Meer<strong>de</strong>re kleine maaltijd<strong>en</strong> per dagnem<strong>en</strong>, kan e<strong>en</strong> oplossing zijn. E<strong>en</strong> diëtist kan hier<strong>bij</strong> advies ge<strong>en</strong>.• startproblem<strong>en</strong>Zoals m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> ook <strong>met</strong> het lop<strong>en</strong> startproblem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, kan dit ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>svoorkom<strong>en</strong> <strong>bij</strong> het et<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong> “off” perio<strong>de</strong>, kan ook het beginn<strong>en</strong> <strong>met</strong> prat<strong>en</strong>, han<strong>de</strong>l<strong>en</strong>, et<strong>en</strong>blokker<strong>en</strong>. Wees hier alert op, zodat er rek<strong>en</strong>ing mee gehoud<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong>. Soms moet <strong>de</strong>maaltijd e<strong>en</strong> half uurtje later g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, wanneer <strong>de</strong> persoon weer “on” is.Autonome veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong>• droge mondDit kan het et<strong>en</strong> erg bemoeilijk<strong>en</strong>. Kunstspeeksel, zuurtjes, citro<strong>en</strong>, kauwgom, kunn<strong>en</strong>hulpmid<strong>de</strong>l<strong>en</strong> zijn. (advies : diëtist, logopedist)speekselvloedE<strong>en</strong> bek<strong>en</strong>d verschijnsel <strong>bij</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong>, vaak veroorzaakt door het vermin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><strong>van</strong> <strong>de</strong> automatische slikreflex <strong>en</strong> door <strong>de</strong> flexiehouding. Scopo<strong>de</strong>rmpleisters kunn<strong>en</strong> hier<strong>bij</strong>uitkomst bied<strong>en</strong>. Wanneer er te veel speeksel wordt geproduceerd, kan bestraling <strong>van</strong> <strong>de</strong>speekselklier<strong>en</strong> e<strong>en</strong> oplossing zijn.• slechte maagledigingVaak krijg<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong> te mak<strong>en</strong> <strong>met</strong> e<strong>en</strong> vertraag<strong>de</strong> ofonregelmatige maaglediging. Dit kan problem<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> opname <strong>van</strong> <strong>de</strong> medicatie in<strong>de</strong> darm<strong>en</strong>, maar natuurlijk ook voor <strong>de</strong> eetlust. Vaak is dan beter om verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> kleinemaaltijd<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong> ipv 3 grote, wel rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d <strong>met</strong> <strong>de</strong> tijdstipp<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>medicatie, vooral <strong>de</strong> levodopa(liefst op nuchtere maag). Ook <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>stelling <strong>van</strong> <strong>de</strong>maaltijd<strong>en</strong> kan <strong>van</strong> belang zijn. E<strong>en</strong> diëtist kan kijk<strong>en</strong> naar <strong>de</strong> aanwezigheid <strong>van</strong> e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong>soort <strong>en</strong> hoeveelheid <strong>van</strong> vett<strong>en</strong> <strong>en</strong> vezels om zo <strong>de</strong> maaglediging te bevor<strong>de</strong>r<strong>en</strong>.• obstipatieObstipatie veroorzaakt vaak e<strong>en</strong> vervel<strong>en</strong>d,vol gevoel in <strong>de</strong> buik, wat eetlustremm<strong>en</strong>d werkt.Laxantia zijn voor veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> onontbeerlijk. Ook e<strong>en</strong> diëtist kan adviez<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>.
Overige veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong>• anosmieHet vermin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> of verdwijn<strong>en</strong> <strong>van</strong> het reukvermog<strong>en</strong> <strong>bij</strong> <strong>Parkinson</strong>patiënt<strong>en</strong> kan ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>svoor e<strong>en</strong> slechte eetlust zorg<strong>en</strong>.schaamtegevoel<strong>en</strong>sVaak scham<strong>en</strong> <strong>Parkinson</strong>patiënt<strong>en</strong> zich voor hun uiterlijk (vb kwijl<strong>en</strong>) of voor <strong>de</strong> manierwaarop ze et<strong>en</strong> : het feit dat ze vaak knoei<strong>en</strong> of geholp<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> maaltijd.Dit is natuurlijk niet bevor<strong>de</strong>rlijk voor <strong>de</strong> eetlust.• slechte mondhygiëneHet achteruitgaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> fijne motoriek, <strong>de</strong> vermoeidheid die <strong>de</strong> dagelijkse verzorging <strong>met</strong>zich meebr<strong>en</strong>gt <strong>en</strong> het afhankelijk word<strong>en</strong> <strong>van</strong> an<strong>de</strong>r<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re oorzak<strong>en</strong> zijn<strong>van</strong> e<strong>en</strong> slechtere mondhygiëne <strong>bij</strong> e<strong>en</strong> <strong>Parkinson</strong>patiënt Toch is het belangrijk om hieraandacht voor te houd<strong>en</strong>. Schimmelvorming, ontsteking<strong>en</strong>, tand(vlees)problem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hetgevolg zijn. Hierdoor wordt het et<strong>en</strong> weer bemoeilijkt.Ook is geblek<strong>en</strong> dat er door e<strong>en</strong> slechte mondhygiëne zelfs lev<strong>en</strong>sbedreig<strong>en</strong><strong>de</strong> situatieskunn<strong>en</strong> ontstaan in <strong>de</strong> vorm <strong>van</strong> pneumonieën door aspiratie <strong>van</strong> <strong>met</strong> bacteriën verontreinigdspeeksel.overigeHet ligt voor <strong>de</strong> hand dat er nog veel meer factor<strong>en</strong> zijn die kunn<strong>en</strong> <strong>bij</strong>drag<strong>en</strong> tot het slecht totzich kunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> <strong>van</strong> voedsel. Dit geldt niet alle<strong>en</strong> voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong>Parkison, maar voor <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r word<strong>en</strong><strong>de</strong> m<strong>en</strong>s in het algeme<strong>en</strong>. Hier<strong>bij</strong> moet m<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rmeerd<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan verslechter<strong>de</strong> visus, maar ook aan simpele ding<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> slecht pass<strong>en</strong>dkunstgebit,...Uit voorgaan<strong>de</strong> blijkt dat het niet altijd gemakkelijk is om vat te krijg<strong>en</strong> op eet- <strong>en</strong> drinkproblem<strong>en</strong> <strong>bij</strong>m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong>. Vaak betreft het e<strong>en</strong> combinatie <strong>van</strong> factor<strong>en</strong>. Door <strong>de</strong>zefactor<strong>en</strong> goed in beeld te krijg<strong>en</strong>, kan m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> plan <strong>van</strong> aanpak mak<strong>en</strong> om één <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r teverbeter<strong>en</strong>. Belangrijk hier<strong>bij</strong> is <strong>de</strong> multidisciplinaire aanpak waarin <strong>de</strong> verpleegkundige ofverzorg<strong>en</strong><strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werkt <strong>met</strong> neuroloog, ergotherapeut, diëtist, logopedist <strong>en</strong> waar<strong>bij</strong> ie<strong>de</strong>r <strong>van</strong>uit zijneig<strong>en</strong> vakgebied meezoekt naar oplossing<strong>en</strong>.Literatuur :Multidisciplinaire zorgplann<strong>en</strong> <strong>Parkinson</strong>, NKN, 2003Richtlijn verpleging <strong>en</strong> verzorging voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>met</strong> <strong>de</strong> <strong>ziekte</strong> <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong>,AVVVCapita Selecta, Ziekte <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong>, on<strong>de</strong>r redactie <strong>van</strong> dr.A.Hovestadt, 2005Zorgboek : <strong>de</strong> Ziekte <strong>van</strong> <strong>Parkinson</strong>, stichting September
Change language