12.07.2015 Views

Beroepscompetentieprofiel. Werkbegeleider / Teamleider in ... - SBCM

Beroepscompetentieprofiel. Werkbegeleider / Teamleider in ... - SBCM

Beroepscompetentieprofiel. Werkbegeleider / Teamleider in ... - SBCM

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong><strong>Werkbegeleider</strong> / <strong>Teamleider</strong><strong>in</strong> de Sociale Werkvoorzien<strong>in</strong>g2011CalibrisKenniscentrum voor leren <strong>in</strong> de praktijk<strong>in</strong> Zorg, Welzijn en SportPostbus 1313980 CC BunnikT 030 750 7000F 030 750 7001I www.calibris.nlE <strong>in</strong>fo@calibris.nl


Inhoudsopgave1. Inleid<strong>in</strong>g........................................................................................................................................... 21.1 Aanleid<strong>in</strong>g ............................................................................................................................... 21.2 Reikwijdte van het beroepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleider........................... 21.3 Functietitels............................................................................................................................. 21.4 Toekomstbestendigheid beroepscompetentieprofiel................................................................. 21.5 Functies van het beroepscompetentieprofiel............................................................................ 21.6 Ontwikkel<strong>in</strong>g van het beroepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleider....................... 31.7 Opbouw van het beroepscompetentieprofiel ............................................................................ 42. Beroepsbeschrijv<strong>in</strong>g van de werkbegeleider en teamleider .......................................................... 52.1 De essentie............................................................................................................................. 52.2 Taakgebieden ......................................................................................................................... 52.3 Kerntaken ............................................................................................................................... 62.4 Context ................................................................................................................................... 62.5 Typerende beroepshoud<strong>in</strong>g..................................................................................................... 62.6 Methodisch handelen .............................................................................................................. 62.7 Niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g ............................................................................................... 73. Kerntaken van de werkbegeleider................................................................................................ 83.1 Toelicht<strong>in</strong>g bij kerntaken.......................................................................................................... 83.2 Overzicht kerntaken en werkprocessen ................................................................................... 83.3 Beschrijv<strong>in</strong>g van kerntaken en werkprocessen werkbegeleider .............................................. 123.4 Beschrijv<strong>in</strong>g van kerntaken en werkprocessen teamleider ..................................................... 194. Kernopgaven van de werkbegeleider en teamleider................................................................... 274.1 Toelicht<strong>in</strong>g ............................................................................................................................ 274.2 Uitwerk<strong>in</strong>g kernopgaven werkbegeleider en teamleider.......................................................... 275. Competenties van de werkbegeleider ............................................................................................ 295.1 Toelicht<strong>in</strong>g competenties....................................................................................................... 295.2 Overzicht competenties werkbegeleider ................................................................................ 305.3 Overzicht competenties teamleider........................................................................................ 305.4 Uitwerk<strong>in</strong>g generieke competenties werkbegeleider en teamleider......................................... 315.5 Uitwerk<strong>in</strong>g Branchespecifieke competenties werkbegeleider.................................................. 375.6 Uitwerk<strong>in</strong>g branchespecifieke competenties teamleider ......................................................... 40Bijlage 1 Wettelijke kaders............................................................................................................... 44Wet- en regelgev<strong>in</strong>g ........................................................................................................................... 44Bijlage 2 Invloed van ontwikkel<strong>in</strong>gen op het bcp werkbegeleider en teamleider................................ 461. Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de maatschappij................................................................................................. 462. Ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen het onderwijs.............................................................................................. 463. Technologische ontwikkel<strong>in</strong>gen ...................................................................................................... 474. Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g ................................................................................ 48Bijlage 3 Valider<strong>in</strong>g en legitimer<strong>in</strong>g .................................................................................................. 49Bijlage 4 Begrippenlijst .................................................................................................................... 51Bronnen................................................................................................................................................. 55Disclaimer.............................................................................................................................................. 56Calibris kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden <strong>in</strong> dit document. Aan de<strong>in</strong>houd van dit document kunnen geen rechten worden ontleend............................................................ 56Calibris .................................................................................................................................................. 56___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20111


1. Inleid<strong>in</strong>gIn dit hoofdstuk wordt de aanleid<strong>in</strong>g tot het maken van het beroepscompetentieprofiel beschreven. Verderwordt de reikwijdte en de functies van het beroepscompetentieprofiel uiteengezet. Er is een overzicht vande plann<strong>in</strong>g opgenomen en tenslotte is er een korte beschrijv<strong>in</strong>g van de opbouw.1.1 Aanleid<strong>in</strong>gIn opdracht van Cedris, <strong>SBCM</strong> en Calibris heeft het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA)recent een arbeidsmarktonderzoek uitgevoerd om zicht te krijgen op de functies van de werkleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>SW-bedrijven (Functies <strong>in</strong> de werkleid<strong>in</strong>g van bedrijven voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g, KBA, februari2011). Uit dit onderzoek komt naar voren dat de omvang van de beroepsgroep (4.500 professionals)aanzienlijk is. Ook blijkt dat het merendeel van de beroepsbeoefenaren op (gewenst) niveau mbo-3 of 4functioneert. Dit rechtvaardigt het ontwikkelen van een beroepscompetentieprofiel, ook bcp genoemd,voor deze beroepsgroep. Een beroepscompetentieprofiel zal meer duidelijkheid geven over het meestgeëigende opleid<strong>in</strong>gstraject en –niveau voor werkbegeleider en teamleider sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g (sw).1.2 Reikwijdte van het beroepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleiderHet beroepscompetentieprofiel werkbegeleider niveau 3 1 en teamleider niveau 4 2 is gericht opwerkbegeleiders en teamleiders die doelgroepen begeleiden <strong>in</strong> het kader van de Wet socialewerkvoorzien<strong>in</strong>g (Wsw). Sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt plaats <strong>in</strong> verschillende sectoren, bijvoorbeeldgroenvoorzien<strong>in</strong>g, schoonmaak of verpakk<strong>in</strong>g. De grootte van de bedrijven voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>gkan variëren van kle<strong>in</strong> (tot en met 500 medewerkers) tot groot (meer dan 2.000 medewerkers).<strong>Werkbegeleider</strong>s en teamleiders geven leid<strong>in</strong>g aan, begeleiden en dragen bij aan de ontwikkel<strong>in</strong>g vanmedewerkers <strong>in</strong> een bedrijf voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g. Daarnaast verrichten zij taken <strong>in</strong> deproductie/dienstverlen<strong>in</strong>g. De werkzaamheden die zij uitvoeren verschillen <strong>in</strong> aard, frequentie en omvang.Bij de totstandkom<strong>in</strong>g van het beroepscompetentieprofiel is de totale breedte van de beroepspraktijk vande werkbegeleider en teamleider <strong>in</strong> beeld gebracht. Het beroepscompetentieprofiel is gemaakt voor deberoepsgroep als geheel. Dit betekent echter niet dat elke <strong>in</strong>dividuele beroepskracht alle kerntaken enwerkprocessen <strong>in</strong> de volle breedte uitvoert. Er bestaat diversiteit <strong>in</strong> de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g vanwerkbegeleiders en teamleiders.1.3 FunctietitelsVanuit de stuurgroep is gekozen om de functietitels werkbegeleider en teamleider te gebruiken. Dewerkleider is werkzaam op niveau 3 en de teamleider is werkzaam op niveau 4. De gekozen titelsbeschrijven het niveau van de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g van de werkbegeleider en teamleider. Ook wordt er metde functietitels een onderscheid beschreven tussen de werkbegeleider en teamleider.1.4 Toekomstbestendigheid beroepscompetentieprofielEr is een stelselwijzig<strong>in</strong>g <strong>in</strong> voorbereid<strong>in</strong>g, de Wet werken naar vermogen (Wwnv), waarbij de socialewerkvoorzien<strong>in</strong>g alleen nog toegankelijk zal zijn voor een kle<strong>in</strong>ere groep mensen die aangewezen is opbeschut werk. In veel gevallen zullen huidige bedrijven voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g zich (deels)omvormen en een rol gaan vervullen voor de bredere doelgroep van de Wwnv.Wat dit alles betekent voor het bcp werkbegeleider en teamleider sw is nog niet duidelijk. De verwacht<strong>in</strong>gis dat voor werkbegeleiders en teamleiders die betrokken zullen zijn bij de bredere doelgroep Wwnv hetaccent <strong>in</strong> de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g nog meer zal liggen op de begeleid<strong>in</strong>g en ontwikkel<strong>in</strong>g van demedewerker 3 . Ook zullen zij waarschijnlijk meer <strong>in</strong> reguliere bedrijven werken op basis van detacher<strong>in</strong>g.1.5 Functies van het beroepscompetentieprofielEen beroepscompetentieprofiel kan worden gebruikt om <strong>in</strong>put te geven aan de opleid<strong>in</strong>g voor detoekomstige beroepsbeoefenaren. Met de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB)worden <strong>in</strong> het <strong>in</strong>itiële beroepsonderwijs met name opleid<strong>in</strong>gen aangeboden waaraan een aantoonbarebehoefte bestaat op de arbeidsmarkt. Met een beroepscompetentieprofiel wordt aangegeven dat er1 In het verdere bcp wordt werkbegeleider niveau 3 geschreven als werkbegeleider.2 In het verdere bcp wordt teamleider niveau 4 geschreven als teamleider.3 Met medewerker wordt medewerker sw of cliënt Wwnv (Wet werken naar vermogen) bedoeld.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20112


ehoefte bestaat aan een beroep en wat die behoefte <strong>in</strong>houdt <strong>in</strong> taken en competenties. Om draagvlakvoor het beroepscompetentieprofiel en de geldigheid van de <strong>in</strong>houd aan te tonen, is het noodzakelijk dathet beroepscompetentieprofiel gevalideerd wordt door beroepsbeoefenaren en gelegitimeerd wordt doorwerknemersorganisaties en werkgeversorganisaties die voor het beroep relevant zijn.<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong>en geven een beeld van de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de volle breedte. Op gronddaarvan is een dergelijk profiel een essentiële bron voor het ontwikkelen van onderwijs dat optimaalaansluit op de beroepspraktijk. Hiernaast kan het beroepscompetentieprofiel worden <strong>in</strong>gezet als:• <strong>in</strong>strument voor personeelsbeleid, zoals werv<strong>in</strong>g en selectie, personeelsontwikkel<strong>in</strong>g, belon<strong>in</strong>gsbeleid,loopbaanplann<strong>in</strong>g en – ontwikkel<strong>in</strong>g, functiebeschrijv<strong>in</strong>g en functiewaarder<strong>in</strong>g;• referentiekader voor de (ervaren) werkbegeleider en teamleider om zijn 1 eigen functioneren tetoetsen, te ontwikkelen en te onderhouden;• middel <strong>in</strong> discussies over de ontwikkel<strong>in</strong>g van het beroep;• bron voor voorlicht<strong>in</strong>g en <strong>in</strong>formatie voor toekomstige werkbegeleiders en teamleiders.1.6 Ontwikkel<strong>in</strong>g van het beroepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleiderHet onderstaande schema biedt een overzicht van de activiteiten die <strong>in</strong> de periode maart – september2011 zijn ondernomen ten behoeve van de ontwikkel<strong>in</strong>g van het bcp.Projectplann<strong>in</strong>g ontwikkel<strong>in</strong>g BCP werkbegeleider en teamleiderDatum Actie WieFASE 1 VOORBEREIDINGMaart-april 2011Vanuit Calibris: projectleider,ontwikkelaar en StrategischAdviseur (SA)Maart, april 2011Maart, april 201119 april 2011, van 13.30 tot15.30FASE 2 UITVOERINGApril-mei 2011April- Inventariseren beschikbaredocumentatie- Verwerken beschikbaarmateriaal tot 1 e concept- Vaststellen benodigde(sociale) partnersProjectorganisatieM.n.: werven en uitnodigendeelnemers klankbordgroep,reserveren ruimtes, overigerandvoorwaarden1 e bijeenkomst stuurgroep(sociale partners): <strong>in</strong>stemm<strong>in</strong>gplann<strong>in</strong>g, werkwijze, format e.d.Verwerken opmerk<strong>in</strong>genstuurgroepVoorbereiden 1 e kbgbijeenkomstCalibrisCalibrisOpdrachtgeverCalibrisCedrisCalibrisCalibrisStuurgroepVanuit Calibris: projectleideren ontwikkelaarCalibris1 Daar waar <strong>in</strong> de tekst hem of hij staat wordt ook haar of zij bedoeld.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20113


D<strong>in</strong>sdag 10 mei 2011, van 11.00tot 14.00 uurMei/juni 20111 e bijeenkomst klankbordgroep:bespreken eerste conceptVerwerken eerste <strong>in</strong>houdelijkebijdragen 2 e conceptCalibrisKlankbordgroep (kbg)CalibrisDonderdag 9 juni 2011, van11.00 tot 14.00 uurMailronde stuurgroep 2 e conceptTweede bijeenkomst kbg:bespreken 2 e conceptStuurgroepCalibriskbgJuni 2011Aanpass<strong>in</strong>gen 3 econcept/e<strong>in</strong>dversieCalibrisE<strong>in</strong>d juni 2011FASE 3 VASTSTELLINGJuni-september 2011Mailronde kbg: valider<strong>in</strong>ge<strong>in</strong>dversieCalibriskbgVanuit Calibris: StrategischAdviseur (SA) en projectleiderWoensdag 22 juni 2011, 10.30tot 12.00 uurJuni 2011D<strong>in</strong>sdag 12 juli 2011Maandag 12 september 20112 e bijeenkomst stuurgroep:bespreken e<strong>in</strong>dversieAanpass<strong>in</strong>gen def<strong>in</strong>itieveversieToesturen e<strong>in</strong>dversie aanstuurgroep met verzoek totformele legitimer<strong>in</strong>gGevalideerd en gelegitimeerdbcp wordt aan sociale partnersen klankbordgroepledentoegestuurd.Berichtgev<strong>in</strong>g naar betrokkenen.CalibrisStuurgroepCalibrisCalibrisCalibris1.7 Opbouw van het beroepscompetentieprofielBij de opbouw van het beroepscompetentieprofiel staat de <strong>in</strong>houd van het beroep van de werkbegeleideren teamleider centraal. Na een korte typer<strong>in</strong>g van het beroep van de werkbegeleider en teamleider en decontext waar<strong>in</strong> het beroep wordt uitgeoefend wordt een uitwerk<strong>in</strong>g gegeven van de kerntaken enkernopgaven van de werkbegeleider en teamleider. Vervolgens wordt een uitwerk<strong>in</strong>g gegeven van decompetenties die nodig zijn om het beroep adequaat uit te voeren.In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van wettelijke kaders. Relevante ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> demaatschappij, b<strong>in</strong>nen het onderwijs en technologische ontwikkel<strong>in</strong>gen zijn <strong>in</strong> bijlage 2 opgenomen. Devalider<strong>in</strong>g en legitimer<strong>in</strong>g zijn beschreven <strong>in</strong> bijlage 3. Bijlage 4 bevat een lijst met begrippen die zijntoegepast <strong>in</strong> dit beroepscompetentieprofiel.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20114


2. Beroepsbeschrijv<strong>in</strong>g van de werkbegeleider en teamleiderIn dit hoofdstuk wordt <strong>in</strong> de eerste paragraaf de essentie van het beroep van de werkbegeleider enteamleider beschreven. Vervolgens komen de taakgebieden en kerntaken aan bod. In paragraaf 2.4 wordtde context waarb<strong>in</strong>nen de werkbegeleider en teamleider werkzaam zijn beschreven. De typerendeberoepshoud<strong>in</strong>g van de werkbegeleider en teamleider wordt <strong>in</strong> de vijfde paragraaf beschreven. In 2.6wordt het methodisch handelen en tenslotte <strong>in</strong> de laatste paragraaf het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>gbeschreven.2.1 De essentieDe werkbegeleider / teamleider begeleidt en geeft leid<strong>in</strong>g aan medewerkers b<strong>in</strong>nen de bedrijven voorsociale werkvoorzien<strong>in</strong>g. Medewerkers hebben een (comb<strong>in</strong>atie van) lichamelijke, psychische ofverstandelijke beperk<strong>in</strong>gen. Dit beperkt hun mogelijkheden op de reguliere arbeidsmarkt.De werkbegeleider / teamleider heeft een belangrijke taak <strong>in</strong> de arbeidsontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerker.Op basis van het trajectplan of Individueel Ontwikkel<strong>in</strong>gsPlan (IOP) 1 geeft de werkbegeleider / teamleiderde medewerker gepaste begeleid<strong>in</strong>g op de werkvloer. Hij draagt zorg voor een passend leerklimaat op deleerwerkplek. Hij volgt dagelijks de vorder<strong>in</strong>gen en stuurt bij waar nodig of schakelt tijdig hulp <strong>in</strong> vanderden. De werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat dit voor meerdere medewerkers tegelijkertijd te doen.Het leid<strong>in</strong>g geven bestaat uit het dagelijkse voorbereiden en (toezien op het) uitvoeren van dewerkzaamheden. Hij zorgt voor een efficiënte <strong>in</strong>zet van personele middelen en productiemiddelen. Dewerkbegeleider / teamleider levert een bijdrage aan het behalen van de afdel<strong>in</strong>gsdoelen.De werkbegeleider / teamleider is eerste aanspreekpunt voor de medewerkers. Hij ondersteuntmedewerkers bij het oplossen van werk<strong>in</strong>houdelijke problemen. De werkbegeleider / teamleider werkt <strong>in</strong>een omgev<strong>in</strong>g waarbij discipl<strong>in</strong>e op de werkvloer belangrijk is. De werkbegeleider / teamleider spreektmedewerkers consequent aan op hun gedrag. Hij is <strong>in</strong> zijn gedrag een voorbeeld voor de groepmedewerkers. Ook is hij <strong>in</strong> staat om de samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team te motiveren en te stimuleren.2.2 TaakgebiedenDe werkbegeleider / teamleider werkt op drie taakgebieden, te weten:1. het begeleiden2. het leid<strong>in</strong>g geven en uitvoeren van werkzaamheden;3. de professionaliser<strong>in</strong>g van het beroep.Op deze drie taakgebieden voert de werkbegeleider / teamleider kerntaken uit en krijgt hij te maken metkernopgaven. De kerntaken hebben een directe relatie met de competenties die nodig zijn om het werkdeskundig te kunnen uitvoeren.1 Om de leesbaarheid te vergroten wordt <strong>in</strong> het verdere bcp alleen de term IOP gebruikt.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20115


2.3 KerntakenDe werkbegeleider / teamleider is gericht op het begeleiden van en leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkersb<strong>in</strong>nen het bedrijf sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g. De werkbegeleider / teamleider <strong>in</strong>tegreert hierbij diversekerntaken, te weten:Kerntaken b<strong>in</strong>nen het taakgebied begeleiden:• Begeleiden van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers;• Begeleiden van werkbegeleiders.Kerntaken b<strong>in</strong>nen het taakgebied leid<strong>in</strong>g geven:• Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkers;• Uitvoeren van de werkzaamheden op de leerwerkplek.Kerntaken b<strong>in</strong>nen het taakgebied professionaliser<strong>in</strong>g van het beroep:• Werken aan kwaliteit en deskundigheid.2.4 ContextEen werkbegeleider / teamleider is werkzaam b<strong>in</strong>nen een bedrijf voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g. Bedrijvenvoor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g kennen verschillende soorten werkzaamheden. De werkbegeleider /teamleider begeleidt en geeft leid<strong>in</strong>g aan medewerkers. De begeleid<strong>in</strong>g bestaat onder andere uit hetuitvoeren van het IOP. De werkbegeleiders en teamleiders vervullen een belangrijke rol voor dearbeidsontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerkers.De meeste werkbegeleiders en teamleiders werken <strong>in</strong> een fulltime dienstverband. Er wordt veelal <strong>in</strong> grotebedrijven gewerkt met meer dan 500 medewerkers.2.5 Typerende beroepshoud<strong>in</strong>gDe werkbegeleider / teamleider is gericht op het realiseren van gestelde doelen. Deze doelen zijn gerichtop het niveau van de arbeidsontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerkers en op productieniveau. In de begeleid<strong>in</strong>gvan de medewerkers en andere werkbegeleiders en de beoordel<strong>in</strong>g van de medewerkers is dewerkbegeleider / teamleider objectief en <strong>in</strong>teger. In de begeleid<strong>in</strong>g werkt hij methodisch. Hij heeft eenopen houd<strong>in</strong>g en stelt zich toegankelijk op voor de medewerkers.Hij is <strong>in</strong> staat de ontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerker te monitoren en hierover te rapporteren metbetrokkenen. Hij controleert de werkzaamheden van de medewerker en stuurt deze zonodig bij. Dewerkbegeleider / teamleider kan goed overzicht houden. Hij moet snel kunnen schakelen omdat hijregelmatig werkt met personen en processen op verschillende niveaus b<strong>in</strong>nen de organisatie.De werkbegeleider / teamleider voert de dagelijkse werkzaamheden met gemak uit. Ook kan hij dezewerkzaamheden uitleggen en voordoen. De werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om gediscipl<strong>in</strong>eerd tewerken en deze discipl<strong>in</strong>e ook over te brengen. Hij is <strong>in</strong> staat om duidelijke grenzen te stellen en dit opeen heldere manier te communiceren.2.6 Methodisch handelenDe werkbegeleider / teamleider maakt gebruik van specifieke en actuele kennis, methoden en techniekenen voert zijn werkzaamheden systematisch en doelgericht uit. De werkbegeleider / teamleider werktmethodisch, dat wil zeggen dat <strong>in</strong> zijn handelwijze richt<strong>in</strong>g organisatie, medewerkers en anderewerkbegeleiders de volgende vier processtappen deel uitmaken van zijn aanpak:1. Vaststellen van de uitgangsituatie (bijvoorbeeld het IOP van de medewerker, het te realiserenafdel<strong>in</strong>gsdoel, de taken van de werkbegeleider / teamleider);2. Plannen van activiteiten waarbij doelen en resultaten bepaald worden;3. Uitvoeren van de activiteiten;4. Evalueren van de activiteiten.De werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat adequate methoden te kiezen en hij kan zijn keuzeverantwoorden naar betrokkenen. De activiteiten van de werkbegeleider / teamleider zijn niet statisch,maar vormen een cyclisch en dynamisch proces. De verschillende processtappen kunnen <strong>in</strong> de praktijk___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20116


enigsz<strong>in</strong>s door elkaar heen lopen. Nieuwe <strong>in</strong>formatie en veranderde omstandigheden kunnen leiden totbijstell<strong>in</strong>g en wijzig<strong>in</strong>g van de aanpak. De werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat dit op een adequatemanier adm<strong>in</strong>istratief te verwerken.2.7 Niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>gEr zijn vier factoren die het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g bepalen, namelijk complexiteit, transfer,zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.De werkbegeleider is werkzaam op niveau 3 en de teamleider is werkzaam op niveau 4. Hierna wordt eentyper<strong>in</strong>g gegeven van de twee niveaus.Niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g voor werkbegeleidersDe werkbegeleider begeleidt een groep medewerkers bij het uitvoeren van de doelstell<strong>in</strong>gen uit het IOPvan de medewerkers. De werkbegeleider kan transfervaardigheden <strong>in</strong>zetten tijdens zijn werkzaamheden.Hij kan de doelstell<strong>in</strong>gen die <strong>in</strong> het IOP van de medewerker staan, vertalen naar de dagelijksewerkpraktijk. Hij doet dit <strong>in</strong> overleg met leid<strong>in</strong>ggevenden of teamleider.Daarnaast voert hij werkzaamheden uit op de werkvloer, waarbij hij medewerkers begeleidt. Dewerkzaamheden zijn vaak rout<strong>in</strong>ematig en voorspelbaar. De <strong>in</strong>teractie <strong>in</strong> de groep medewerkers kanveranderen. De werkbegeleider is <strong>in</strong> staat op die verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> te spelen. De werkbegeleider werktvolgens <strong>in</strong>structies en procedures en zorgt ervoor dat de medewerkers ook volgens <strong>in</strong>structies enprocedures werken.De werkbegeleider is <strong>in</strong> staat zelfstandig te werken. Hij geeft zelfstandig <strong>in</strong>structie en uitleg aan demedewerker. Hij weet wanneer hij moet overleggen met collega’s van een hoger niveau. Met zijnbev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen levert hij een bijdrage aan het IOP van de medewerker. Hij hoeft niet vaak zelfstandig eenbesluit te nemen waarvan de gevolgen niet zijn te overzien.De werkbegeleider is verantwoordelijk voor het zelfstandig en correct uitvoeren van de dagelijksewerkzaamheden samen met zijn team medewerkers. Ook is hij mede verantwoordelijk voor de cont<strong>in</strong>uïteitvan de uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP van de medewerker. Verder draagt hij zorg voor het behalen van de(productie)doelstell<strong>in</strong>gen.Niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g voor teamleidersDe teamleider geeft begeleid<strong>in</strong>g en aanstur<strong>in</strong>g aan een groep medewerkers en coörd<strong>in</strong>eert het uitvoerenvan dagelijkse werkzaamheden op de werkvloer. Ook coacht hij werkbegeleiders <strong>in</strong> hun begeleid<strong>in</strong>g vaneen groep medewerkers. De teamleider is <strong>in</strong> staat op verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> te spelen, die ontstaan doorverschillen <strong>in</strong> groeps<strong>in</strong>teractie. De teamleider werkt volgens de geldende <strong>in</strong>structies en procedures.De teamleider kan transfervaardigheden <strong>in</strong>zetten tijdens zijn werkzaamheden. Hij vertaalt dedoelstell<strong>in</strong>gen van het IOP van de medewerker zelfstandig naar de dagelijkse werkpraktijk.De teamleider is <strong>in</strong> staat zelfstandig te werken. Hij geeft zelfstandig <strong>in</strong>structie en uitleg aan demedewerker. Hij coacht de werkbegeleiders en neemt daar<strong>in</strong> zelfstandig besliss<strong>in</strong>gen die hij kanverantwoorden. Hij weet wanneer hij moet overleggen met collega’s van een hoger niveau. Met zijnbev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen levert hij een bijdrage aan het IOP van de medewerker.De teamleider is verantwoordelijk voor het aanleveren van <strong>in</strong>formatie voor <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van het IOP, debeoordel<strong>in</strong>g van de resultaten van het IOP en de cont<strong>in</strong>uïteit van de uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP van demedewerker. Ook is hij verantwoordelijk voor het jaarlijks voeren van een voortgangsgesprek met de<strong>in</strong>dividuele medewerker en de monitor<strong>in</strong>g van het IOP. Verder is hij verantwoordelijk voor het zelfstandigen correct uitvoeren van de dagelijkse werkzaamheden samen met zijn team medewerkers. Ook draagt hijzorg voor het behalen van de (productie)doelstell<strong>in</strong>gen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20117


3. Kerntaken van de werkbegeleider en teamleiderIn dit hoofdstuk wordt eerst een overzicht gegeven van de kerntaken en werkprocessen van dewerkbegeleider en de teamleider. Hierna volgt een opsomm<strong>in</strong>g van de kernopgaven waarmee eenwerkbegeleider / teamleider te maken heeft tijdens zijn beroepsuitoefen<strong>in</strong>g. Daarna worden <strong>in</strong> paragraaf3.3 de kerntaken uitgewerkt door een <strong>in</strong>houdelijke beschrijv<strong>in</strong>g te geven van de werkprocessen. Ook isper kerntaak een competentiematrix opgenomen. Hier<strong>in</strong> is aangegeven welke competenties nodig zijnvoor het uitvoeren van elk werkproces.3.1 Toelicht<strong>in</strong>g bij kerntakenEen kerntaak bestaat uit een geheel van <strong>in</strong>houdelijk met elkaar samenhangende werkprocessen,kenmerkend voor de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g. Een beroepscompetentieprofiel heeft een beperkt aantalkerntaken. Alle kerntaken samen beschrijven de essentie van de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g van de betreffendeberoepengroep. Elke kerntaak heeft een competentiematrix waar<strong>in</strong> is aangegeven welke competentiesnodig zijn bij het uitvoeren van een werkproces van de betreffende kerntaak.3.2 Overzicht kerntaken en werkprocessenOnderstaand zijn de twee overzichten van de kerntaken en werkprocessen van de werkbegeleider enteamleider. Onder de overzichten staan de kernopgaven vermeld, waarvan een verdere toelicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong>hoofdstuk 4 wordt gegeven.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20118


<strong>Werkbegeleider</strong>Kerntaak1. Leid<strong>in</strong>g geven aanmedewerkersWerkprocessen1.1 Levert een bijdrage aan het behalen van afdel<strong>in</strong>gsdoelen1.2 Plant en verdeelt de werkzaamheden1.3 Motiveert en stimuleert samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team1.4 Verricht adm<strong>in</strong>istratieve taken2. Begeleiden van het<strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers2.1 Draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplek2.2 Optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkerswerkend leren2.3 Voert het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers mede uit2.4 Voert overleg met collega’s over de uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers3. Uitvoeren van dewerkzaamheden op deleerwerkplek3.1 Werkt mee met behoud van toezicht3.2 Geeft uitleg t.a.v. de werkzaamheden3.3 Houdt reken<strong>in</strong>g met milieu-, veiligheids- en arbovoorschriften3.4 Bedient gereedschappen en mach<strong>in</strong>es en past zonodig onderhoud toe3.5 Voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevenden4. Werken aan kwaliteit endeskundigheid4.1 Evalueert de eigen begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> kader van het <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan op de leerwerkplek4.2 Bevordert de eigen deskundigheid___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 20119


<strong>Teamleider</strong>Kerntaak1. Leid<strong>in</strong>g geven aanmedewerkersWerkprocessen1.1 Levert een bijdrage aan het behalen van afdel<strong>in</strong>gsdoelen1.2 Plant en verdeelt de werkzaamheden1.3 Motiveert en stimuleert samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team1.4 Verricht adm<strong>in</strong>istratieve taken2. Begeleiden van het<strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers2.1 Draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplek2.2 Optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkerswerkend leren2.3 Is mede verantwoordelijk voor uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan op de leerwerkplek2.4 Beoordeelt de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers2.5 Rapporteert de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan vanmedewerkers3. Uitvoeren van dewerkzaamheden op deleerwerkplek3.1 Coörd<strong>in</strong>eert de werkzaamheden en houdt toezicht3.2 Geeft uitleg t.a.v. de werkzaamheden3.3 Houdt reken<strong>in</strong>g met milieu-, veiligheids- en arbovoorschriften3.4 Houdt toezicht op gebruik en onderhoud van gereedschappen enmach<strong>in</strong>es3.5 Voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevenden3.6 Controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamheden4. Begeleiden vanwerkbegeleiders5. Werken aan kwaliteit endeskundigheid4.1 Coacht werkbegeleiders4.2 Bevordert de deskundigheid van werkbegeleiders5.1 Evalueert de begeleid<strong>in</strong>g en het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan op deleerwerkplek5.2 Bevordert de eigen deskundigheid___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201110


Kernopgaven werkbegeleider (toelicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> hoofdstuk 4)A. Betrokkenheid versus distantieB. Eigen identiteit versus diversiteitC. Werkzaamheden zelf uitvoeren versus delegeren van takenD. Belangen, wensen en verwacht<strong>in</strong>gen van de medewerker versus de belangen, wensen enmogelijkheden van de organisatieE. Begeleiden versus overnemen van taken en verantwoordelijkhedenF. Ontwikkel<strong>in</strong>g versus productieKernopgaven teamleider (toelicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> hoofdstuk 4)A. Betrokkenheid versus distantieB. Eigen identiteit versus diversiteitC. Werkzaamheden zelf uitvoeren versus delegeren van takenD. Belangen, wensen en verwacht<strong>in</strong>gen van de medewerker versus de belangen, wensen enmogelijkheden van de organisatieE. Begeleiden versus overnemen van taken en verantwoordelijkhedenF. Ontwikkel<strong>in</strong>g versus productieG. Beoordelen versus begeleiden___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201111


3.3 Beschrijv<strong>in</strong>g van kerntaken en werkprocessen werkbegeleiderHieronder staan de kerntaken met de werkprocessen voor de werkbegeleider en teamleider. Bij iederwerkproces staat een beschrijv<strong>in</strong>g van de <strong>in</strong>houd van de werkprocessen.Kerntaak 1: Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkers (werkbegeleider)1.1 Levert een bijdrage aan het behalen van afdel<strong>in</strong>gsdoelenVoor de afdel<strong>in</strong>g gelden productiedoelen, die behaald moeten worden. De werkbegeleider levert eenbijdrage aan het behalen van de afdel<strong>in</strong>gsdoelen. Hij zorgt er mede voor dat het productieproces soepelverloopt. Door middel van steekproeven controleert hij de kwaliteit van de productie. De werkbegeleiderzorgt ervoor dat de medewerkers optimaal <strong>in</strong>gezet kunnen worden om de afdel<strong>in</strong>gsdoelen te behalen. Hijhoudt steeds reken<strong>in</strong>g met de ontwikkel<strong>in</strong>g en het werkplezier van de medewerkers.1.2 Plant en verdeelt de werkzaamhedenDe werkbegeleider bespreekt met de medewerkers welke taken er uitgevoerd moeten worden. Hij plant enverdeelt de werkzaamheden <strong>in</strong> overleg met de teamleider en houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met de achtergrondvan de medewerker. Hij geeft <strong>in</strong>structie en zorgt ervoor dat medewerkers ook aan nieuwe taken kunnenbeg<strong>in</strong>nen. Om de plann<strong>in</strong>g goed te laten verlopen, voert hij overleg met betrokken partijen, bijvoorbeeldhet magazijn. De werkbegeleider v<strong>in</strong>dt een balans tussen ontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerkers en hetplannen van productie.1.3 Motiveert en stimuleert de samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het teamDe werkbegeleider motiveert en stimuleert de samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team. Hij stelt open vragen aan demedewerkers en maakt stimulerende opmerk<strong>in</strong>gen. De werkbegeleider signaleert eventuele knelpuntenb<strong>in</strong>nen een team op verschillende manieren, bijvoorbeeld door middel van observatie, teamoverleggen en<strong>in</strong>dividuele gesprekken met medewerkers. In <strong>in</strong>dividuele geplande en ongeplande gesprekken creëert hijbewustzijn bij de medewerkers van het eigen gedrag en de eigen bijdrage aan de werksfeer.1.4 Verricht adm<strong>in</strong>istratieve takenDe werkbegeleider verricht adm<strong>in</strong>istratieve taken die behoren bij zijn takenpakket. Hij registreert degegevens <strong>in</strong> de daarvoor bestemde systemen. Hij signaleert knelpunten en onderneemt daarop actie. Hijv<strong>in</strong>dt een balans tussen het tijdig uitvoeren van de adm<strong>in</strong>istratieve taken en het uitvoeren van dewerkzaamheden op de werkvloer.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201112


Competentiematrix kerntaak 1: Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkers<strong>Werkbegeleider</strong>Kerntaak 1Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkersCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Instructies enprocedures volgenMaterialen enmiddelen <strong>in</strong>zettenVakdeskundigheidtoepassenAandacht en begriptonenInzichtelijk enverantwoordOndernemend en<strong>in</strong>novatiefProfessioneel enkwaliteitsgerichtDoel- enresultaatgerichtVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtContactueel encommunicatiefWerkprocessenLevert een bijdrage aan het behalen1.1van afdel<strong>in</strong>gsdoelenX X XPlant en verdeelt de1.2werkzaamhedenXXMotiveert en stimuleert de1.3samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het teamXX1.4 Verricht adm<strong>in</strong>istratieve taken X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201113


Kerntaak 2: Begeleiden van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers(werkbegeleider)2.1 Draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplekDe werkbegeleider draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplek. Hij is op de hoogte van degewenste ontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerker. Hij past de werkzaamheden aan zodat de medewerker zichoptimaal kan ontwikkelen en afspraken uit het IOP kan nakomen. Hij houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met hetbehalen van de productiedoelstell<strong>in</strong>g.2.2 Optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkers werkend lerenDe werkbegeleider optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkers werkend leren. Dewerkbegeleider richt een goede leerwerkplek <strong>in</strong> voor de medewerker. Hij is alert op beschikbare tijd,middelen en ruimte. Hij signaleert knelpunten en / of tekortkom<strong>in</strong>gen op de leerwerkplek en onderneemtdaarop actie. Hij spreekt af met de medewerker wie aanspreekpunt is voor welke zaken.2.3 Voert het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers mede uitDe werkbegeleider voert het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers mede uit. Dewerkbegeleider is op de hoogte van de <strong>in</strong>houd van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan. Hij weet welkeafspraken er gemaakt zijn met de medewerker omtrent zijn ontwikkel<strong>in</strong>g. De werkbegeleider activeert demedewerker om de afspraken uit het IOP na te komen en begeleidt de medewerker hierbij op eensystematische en methodische wijze. Hij monitort de resultaten en legt zijn bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen vast.2.4 Voert overleg met collega’s over de uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan vande medewerkersDe werkbegeleider voert overleg met collega’s bij de uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan vande medewerkers. In overleg met leid<strong>in</strong>ggevenden en collega’s en vertegenwoordig<strong>in</strong>g vanpersoneelszaken wordt het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerker besproken. Tijdens hetoverleg wordt bepaald hoe de begeleid<strong>in</strong>g en het werkend leren van de medewerkers vorm wordtgegeven. De werkbegeleider krijgt taken en verantwoordelijkheden toegewezen voor de <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van het<strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerker.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201114


Competentiematrix kerntaak 2: Begeleiden van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers<strong>Werkbegeleider</strong>Kerntaak 2Begeleiden van het <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkersWerkprocessenCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Contactueel encommunicatiefVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtDoel- enresultaatgerichtProfessioneel enkwaliteitsgerichtOndernemend en<strong>in</strong>novatiefInzichtelijk enverantwoordAandacht en begriptonenVakdeskundigheidtoepassenMaterialen enmiddelen <strong>in</strong>zettenInstructies enprocedures volgenDraagt bij aan een passend2.1leerklimaat op de leerwerkplekXXOptimaliseert de randvoorwaarden2.2 waarb<strong>in</strong>nen de medewerkerswerkend lerenVoert het <strong>in</strong>dividuele2.3 ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers mede uitVoert overleg met collega’s over deuitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele2.4ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkersX XX X XX X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201115


Kerntaak 3: Uitvoeren van de werkzaamheden op de leerwerkplek (werkbegeleider)3.1 Werkt mee met behoud van toezichtDe werkbegeleider werkt mee aan de dagelijkse werkzaamheden. Hij doet zijn eigen werkzaamheden enlet daarbij op dat de medewerker zijn werkzaamheden op correcte wijze uitvoert. De werkbegeleider zorgtvoor een goede doorloop van de productie. Bij moeilijke, onverwachte taken die stagnatie kunnenveroorzaken coacht hij de medewerker om deze zelf uit te voeren. Afhankelijk van de productiedruk voertde werkbegeleider deze taken zelf uit.3.2 Geeft uitleg ten aanzien van de werkzaamhedenDe werkbegeleider geeft duidelijke en eenduidige uitleg aan de medewerker. Hij geeft voorbeelden endoet de werkzaamheden voor, waarna hij de medewerker de gelegenheid geeft om de werkzaamhedenna te doen. Hij houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met het niveau van de medewerker en over- of ondervraagd hemniet. Hij zorgt voor een open en vriendelijke communicatie, waar<strong>in</strong> het de medewerker vrij staat om vragente stellen. Na de <strong>in</strong>structie kan de medewerker aan het werk.3.3 Houdt reken<strong>in</strong>g met milieu-, veiligheids-, en arbovoorschriftenDe werkbegeleider werkt volgens de geldende eisen van milieu-, veiligheids-, en arbovoorschriften. Hijleeft de voorschriften na en zorgt ervoor dat de medewerkers de geldende voorschriften kennen, begrijpenen volgens de voorschriften werken.3.4 Bedient gereedschappen en mach<strong>in</strong>es en past zonodig onderhoud toeDe werkbegeleider bedient de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es die hij nodig heeft voor het uitvoeren vanzijn werkzaamheden. Hij ziet erop toe dat de medewerkers de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es op eencorrecte manier gebruiken. De werkbegeleider past (het dagelijks) onderhoud toe op de gereedschappenen mach<strong>in</strong>es. Ook ziet hij erop toe dat de medewerkers de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es dagelijks correctonderhouden. Indien de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es meer onderhoud of reparaties nodig hebben, geeftde werkbegeleider dit aan bij de collega’s die daarvoor verantwoordelijk zijn.3.5 Voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevendenDe werkbegeleider voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevenden. Tijdens het werkoverlegformuleert de werkbegeleider helder en duidelijk zijn standpunt. Hij raadpleegt anderen <strong>in</strong>dien nodig. Hijzorgt ervoor dat de samenwerk<strong>in</strong>g soepel verloopt. De werkbegeleider komt afspraken die uit hetwerkoverleg naar voren komen na. Hij formuleert bij het overdragen van de taken tijdens het werkoverlegduidelijk en haalbare doelen.3.6 Controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamhedenDe werkbegeleider controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamheden. De werkbegeleider controleert bij demedewerkers of de opdracht is begrepen. Tijdens de werkzaamheden grijpt hij <strong>in</strong> als dit nodig is om dekwaliteit van de productie tijdens de werkzaamheden te waarborgen. Door middel van steekproeven houdthij de kwaliteit van het e<strong>in</strong>dproduct <strong>in</strong> de gaten. Hij zorgt ervoor dat de kwaliteit van het e<strong>in</strong>dproduct goedis en dat de productie soepel verloopt. Ook zorgt hij ervoor dat de medewerkers voldoende gefaciliteerdzijn tijdens de werkzaamheden om een goed product te maken.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201116


Competentiematrix kerntaak 3: Uitvoeren van de werkzaamheden op de leerwerkplek<strong>Werkbegeleider</strong>Kerntaak 3Uitvoeren van de werkzaamhedenop de leerwerkplekCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Instructies enprocedures volgenMaterialen enmiddelen <strong>in</strong>zettenVakdeskundigheidtoepassenAandacht en begriptonenInzichtelijk enverantwoordOndernemend en<strong>in</strong>novatiefProfessioneel enkwaliteitsgerichtDoel- enresultaatgerichtVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtContactueel encommunicatiefWerkprocessen3.1 Werkt mee met behoud van toezicht X X X XGeeft uitleg t.a.v. de3.2werkzaamhedenX X XHoudt reken<strong>in</strong>g met milieu-,3.3veiligheids- en arbovoorschriftenXXBedient gereedschappen en3.4 mach<strong>in</strong>es en past zonodigonderhoud toeX X XVoert werkoverleg met collega’s en3.5leid<strong>in</strong>ggevendenX X XControleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de3.6werkzaamhedenX X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201117


3.4 Beschrijv<strong>in</strong>g van kerntaken en werkprocessen teamleiderHieronder staan de kerntaken met de werkprocessen voor de teamleider. Bij ieder werkproces staat eenbeschrijv<strong>in</strong>g.Kerntaak 1: Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkers (teamleider)1.1 Levert een bijdrage aan het behalen van afdel<strong>in</strong>gsdoelenVoor de afdel<strong>in</strong>g gelden productiedoelen, die behaald moeten worden. De teamleider levert een bijdrageaan het behalen van de afdel<strong>in</strong>gsdoelen. Hij zorgt ervoor dat het productieproces soepel verloopt. Hijborgt de kwaliteit van het product of de dienstverlen<strong>in</strong>g. Hij doet dit door tussentijdse en e<strong>in</strong>dcontrole uit tevoeren. De teamleider zorgt ervoor dat de medewerkers optimaal <strong>in</strong>gezet kunnen worden om deafdel<strong>in</strong>gsdoelen te behalen. Hij houdt steeds reken<strong>in</strong>g met de ontwikkel<strong>in</strong>g en het werkplezier van demedewerkers.1.2 Plant en verdeelt de werkzaamhedenDe teamleider bespreekt met de werkbegeleiders en de medewerkers welke taken er uitgevoerd moetenworden. Hij verdeelt de werkzaamheden en houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met de achtergrond van demedewerker. Hij geeft opdracht aan de werkbegeleider om <strong>in</strong>structie te geven aan de medewerker. Om deplann<strong>in</strong>g goed te laten verlopen, voert hij overleg met betrokken <strong>in</strong>terne en externe partijen, bijvoorbeeldhet magazijn of een externe opdrachtgever. Hij maakt concrete afspraken met de betrokken partijen encommuniceert deze met zijn leid<strong>in</strong>ggevende, de werkbegeleiders en de medewerkers. Hij komt zijnafspraken met opdrachtgevers na. De teamleider v<strong>in</strong>dt een balans tussen ontwikkel<strong>in</strong>g van demedewerkers en het plannen van productie.1.3 Motiveert en stimuleert samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het teamDe teamleider motiveert en stimuleert de samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team. Tijdens het werkoverleg metwerkbegeleiders en de medewerkers stelt hij open vragen en maakt stimulerende opmerk<strong>in</strong>gen. Deteamleider signaleert eventuele knelpunten b<strong>in</strong>nen een team op verschillende manieren, bijvoorbeeld doormiddel van observatie, teamoverleggen en <strong>in</strong>dividuele gesprekken met medewerkers. In <strong>in</strong>dividuelegeplande en ongeplande gesprekken creëert hij bewustzijn bij de medewerkers van het eigen gedrag ende eigen bijdrage aan de werksfeer.1.4 Verricht adm<strong>in</strong>istratieve takenDe teamleider verricht adm<strong>in</strong>istratieve taken die behoren bij zijn takenpakket, zoals urenadm<strong>in</strong>istratie,orderadm<strong>in</strong>istratie en registratie voor het IOP. Hij registreert de gegevens <strong>in</strong> de daarvoor bestemdesystemen. Hij signaleert knelpunten en onderneemt daarop actie. Hij staat medewerkers die zich ziekmelden te woord. Hij zet de ziekmeld<strong>in</strong>gen correct <strong>in</strong> het systeem en <strong>in</strong>formeert de juiste <strong>in</strong>stanties. Hijhoudt reken<strong>in</strong>g <strong>in</strong> zijn plann<strong>in</strong>g met ontvangen ziekmeld<strong>in</strong>gen.1.5 Onderhoudt contact met externe partijenDe teamleider onderhoudt contact met externe partijen. Hij weet wat de eisen, wensen en verwacht<strong>in</strong>genvan de opdrachtgever zijn. Hij communiceert duidelijk en helder met de externe opdrachtgever. Hij maaktconcrete afspraken met de opdrachtgever en communiceert deze met zijn leid<strong>in</strong>ggevende en demedewerkers. Hij komt zijn afspraken met de opdrachtgever na.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201119


Competentiematrix kerntaak 1: Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkers<strong>Teamleider</strong>Kerntaak 1Leid<strong>in</strong>g geven aan medewerkersCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Omgaan metverander<strong>in</strong>genPlannen enorganiserenBegeleidenAansturenInzichtelijk enverantwoordOndernemend en<strong>in</strong>novatiefProfessioneel enkwaliteitsgerichtDoel- enresultaatgerichtVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtContactueel encommunicatiefWerkprocessenLevert een bijdrage aan het behalen1.1 van afdel<strong>in</strong>gsdoelen X X XPlant en verdeelt de1.2 werkzaamheden X X XMotiveert en stimuleert1.3 samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het team X XVerricht adm<strong>in</strong>istratieve taken1.4XXOnderhoudt contact met externe1.5 partijen X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201120


Kerntaak 2: Begeleiden van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkers (teamleider)2.1 Draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplekDe teamleider draagt bij aan een passend leerklimaat op de leerwerkplek. De teamleider zorgt voorvoldoende leermogelijkheden op de leerwerkplek voor de medewerker. Hij is op de hoogte van degewenste ontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerker. Hij past de werkzaamheden aan zodat de medewerker zichoptimaal kan ontwikkelen en afspraken uit het IOP kan nakomen. Hij houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met hetbehalen van de productiedoelstell<strong>in</strong>g.2.2 Optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkers werkend lerenDe teamleider optimaliseert de randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen de medewerkers werkend leren. Hijsignaleert knelpunten en/of tekortkom<strong>in</strong>gen op de leerwerkplek en onderneemt daarop actie. Hij v<strong>in</strong>dt eenbalans tussen het behalen van ontwikkel<strong>in</strong>gsdoelen uit het IOP en het behalen vanproductiedoelstell<strong>in</strong>gen op de afdel<strong>in</strong>g. Hij onderhoudt hierover contact met de e<strong>in</strong>dverantwoordelijke voorde uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP en zijn leid<strong>in</strong>ggevende.2.3 Is mede verantwoordelijk voor uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan op deleerwerkplekDe teamleider is mede verantwoordelijk voor uitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan op deleerwerkplek. Hij voert voortgangsgesprekken met de medewerkers op een systematische enmethodische wijze. Hij zorgt ervoor de resultaten gemonitort en vastgelegd worden. De teamleider is opde hoogte van de persoonlijke situatie van de medewerker. Ook is hij op de hoogte van de <strong>in</strong>houd van het<strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan. De teamleider heeft een adviserende rol bij <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van het IOP. Hij maaktconcrete afspraken voor uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP op de leerwerkplek en communiceert deze met dewerkbegeleider.2.4 Beoordeelt de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkersDe teamleider beoordeelt (mede) de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers. De teamleider zoekt de <strong>in</strong>formatie die nodig is om een beoordel<strong>in</strong>g te geven. Hij raadpleegthet IOP en spreekt met betrokken werkbegeleiders, leid<strong>in</strong>ggevenden en de e<strong>in</strong>dverantwoordelijke over deuitvoer<strong>in</strong>g van het IOP. Door naar de men<strong>in</strong>g van meerdere partijen te luisteren geeft de teamleider eenweloverwogen beoordel<strong>in</strong>g. Hij handelt hierbij methodisch en objectief. Hij communiceert zijn bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>geneenduidig met de medewerker. Het resultaat wordt gecommuniceerd met de e<strong>in</strong>dverantwoordelijke voorde uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP.2.5 Rapporteert de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van medewerkersDe teamleider rapporteert de resultaten van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van medewerkers. Voor hetrapporteren van de resultaten volgt de teamleider de werkwijze voor verslaglegg<strong>in</strong>g voor de resultaten tenaanzien van het IOP. De afspraken voor ontwikkel<strong>in</strong>g die uit het IOP-gesprek naar voren komen, wordengetekend door de teamleider, de medewerker en de e<strong>in</strong>dverantwoordelijke voor de uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP.De afspraken die <strong>in</strong> het IOP staan, worden volgens een methodische werkwijze geformuleerd envastgelegd. In de rapportage wordt aangegeven wanneer een ontwikkeldoel behaald moet kunnenworden door de medewerker. De rapportage geeft een duidelijk beeld of het ontwikkeldoel behaald is doorde medewerker. De rapportage geeft objectief de ontwikkel<strong>in</strong>g van de competenties van de medewerkerweer. Indien nodig voert hij overleg met betrokkenen bij de medewerkers over de resultaten.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201121


Competentiematrix kerntaak 2: Begeleiden van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers<strong>Teamleider</strong>Kerntaak 2Begeleiden van het <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkersCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Contactueel encommunicatiefVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtDoel- enresultaatgerichtProfessioneel enkwaliteitsgerichtOndernemend en<strong>in</strong>novatiefInzichtelijk enverantwoordAansturenBegeleidenPlannen enorganiserenOmgaan metverander<strong>in</strong>genWerkprocessenDraagt bij aan een passend2.1 leerklimaat op de leerwerkplek X XOptimaliseert de randvoorwaarden2.2 waarb<strong>in</strong>nen de medewerkerswerkend lerenIs mede verantwoordelijk vooruitvoer<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele2.3ontwikkel<strong>in</strong>gsplan op deleerwerkplekBeoordeelt de resultaten van het2.4 <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van demedewerkers2.5Rapporteert de resultaten van het<strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan vanmedewerkersX X XX X XX X XX X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201122


Kerntaak 3: Uitvoeren van de werkzaamheden op de leerwerkplek (teamleider)3.1 Coörd<strong>in</strong>eert de werkzaamheden en houdt toezichtDe teamleider coörd<strong>in</strong>eert de werkzaamheden. Hij stuurt de werkbegeleiders aan. Hij ziet erop toe, dat dewerkbegeleiders de werkzaamheden op correcte wijze uitvoeren. Incidenteel voert hij werkzaamheden opde werkvloer uit naast zijn begeleidende taken. De teamleider zorgt voor een goede doorloop van deproductie. Hij vraagt de werkbegeleider om de medewerker te coachen bij moeilijke taken, die stagnatiekunnen veroorzaken. Afhankelijk van de productiedruk verzoekt hij de werkbegeleider deze taken zelf uitte voeren.3.2 Geeft uitleg ten aanzien van de werkzaamhedenDe teamleider geeft duidelijke en eenduidige uitleg aan de werkbegeleider ten aanzien van dewerkzaamheden. Hij betrekt de werkbegeleider bij de wijze waarop de werkzaamheden uitgevoerd dienente worden. Hij begeleidt de werkbegeleider <strong>in</strong> het proces van <strong>in</strong>structie geven <strong>in</strong>dien gevraagd of nodiggeacht. Hij zorgt voor een open en vriendelijke communicatie, waar<strong>in</strong> het de werkbegeleider vrij staat omvragen te stellen.3.3 Houdt reken<strong>in</strong>g met milieu-, veiligheids- en arbovoorschriftenDe teamleider werkt volgens de geldende eisen van milieu-, veiligheids-, en arbovoorschriften. Hij leeft devoorschriften na en zorgt ervoor dat de werkbegeleiders ook volgens de geldende voorschriften werken.3.4 Houdt toezicht op gebruik en onderhoud van gereedschappen en mach<strong>in</strong>esDe teamleider ziet erop toe dat de werkbegeleiders de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es op een correctemanier gebruiken. De teamleider zorgt ervoor dat de gereedschappen en mach<strong>in</strong>es periodiek onderhoudkrijgen. Hij geeft dit aan bij zijn collega’s verantwoordelijk voor onderhoud.3.5 Voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevendenDe teamleider voert werkoverleg met collega’s en leid<strong>in</strong>ggevenden. Tijdens het werkoverleg formuleert deteamleider helder en duidelijk zijn standpunt. Hij raadpleegt anderen <strong>in</strong>dien nodig. Hij zorgt ervoor dat desamenwerk<strong>in</strong>g soepel verloopt. De teamleider komt afspraken die uit het werkoverleg naar voren komenna. Hij formuleert bij het overdragen van de taken tijdens het werkoverleg duidelijk en haalbare doelen.3.6 Controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamhedenDe teamleider controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamheden. De teamleider kan ook aan dewerkbegeleider vragen om de uitvoer<strong>in</strong>g van de werkzaamheden te controleren. De teamleider controleertbij de medewerkers of de opdracht is begrepen. Tijdens de werkzaamheden grijpt hij <strong>in</strong> als dit nodig is omde kwaliteit van de productie tijdens de werkzaamheden te waarborgen. Door middel van steekproevenhoudt hij de kwaliteit van het e<strong>in</strong>dproduct <strong>in</strong> de gaten. Hij zorgt ervoor dat de kwaliteit van het e<strong>in</strong>dproductgoed is en dat de productie soepel verloopt. Ook zorgt hij ervoor dat de werkbegeleiders en demedewerkers voldoende gefaciliteerd zijn tijdens de werkzaamheden om een goed product te maken.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201123


Competentiematrix kerntaak 3: Uitvoeren van de werkzaamheden op de leerwerkplek<strong>Teamleider</strong>Kerntaak 3Uitvoeren van de werkzaamhedenop de leerwerkplekCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Contactueel encommunicatiefVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtDoel- enresultaatgerichtProfessioneel enkwaliteitsgerichtOndernemend en<strong>in</strong>novatiefInzichtelijk enverantwoordAansturenBegeleidenPlannen enorganiserenOmgaan metverander<strong>in</strong>genWerkprocessenCoörd<strong>in</strong>eert de werkzaamheden en3.1houdt toezichtX X XGeeft uitleg t.a.v. de3.2 werkzaamheden X X X XHoudt reken<strong>in</strong>g met milieu-,3.3 veiligheids- en arbovoorschriften X XHoudt toezicht op gebruik enonderhoud van gereedschappen en3.4mach<strong>in</strong>esXXVoert werkoverleg met collega’s en3.5 leid<strong>in</strong>ggevenden X X X3.6Controleert de uitvoer<strong>in</strong>g van dewerkzaamheden X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201124


Kerntaak 4: Begeleiden van werkbegeleiders (teamleider)4.1 Coacht werkbegeleidersDe teamleider coacht de werkbegeleider <strong>in</strong> de begeleid<strong>in</strong>g van de medewerkers. Hij voertbegeleid<strong>in</strong>gsgesprekken over <strong>in</strong>dividuele medewerkers, hij ondersteunt werkbegeleiders <strong>in</strong> het kiezen enaanbieden van de juiste leerwerksituatie op de leerwerkplek voor het uitvoeren van afspraken uit het IOP.4.2 Bevordert de deskundigheid van werkbegeleidersDe teamleider levert een bijdrage aan de deskundigheidsbevorder<strong>in</strong>g van werkbegeleiders op het gebiedvan begeleiden op de leerwerkplek. De teamleider <strong>in</strong>formeert en <strong>in</strong>strueert werkbegeleiders over de<strong>in</strong>houd en uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP. Hij <strong>in</strong>formeert de werkbegeleiders over de werkwijze ten aanzien vanbegeleid<strong>in</strong>g op de leerwerkplekCompetentiematrix kerntaak 4: Begeleiden van werkbegeleiders<strong>Teamleider</strong>Kerntaak 4Begeleiden van werkbegeleidersCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Omgaan metverander<strong>in</strong>genPlannen enorganiserenBegeleidenAansturenInzichtelijk enverantwoordOndernemend en<strong>in</strong>novatiefProfessioneel enkwaliteitsgerichtDoel- enresultaatgerichtVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtContactueel encommunicatiefWerkprocessen4.1 Coacht werkbegeleiders X X XBevordert de deskundigheid van4.2werkbegeleidersX X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201125


Kerntaak 5: Werken aan kwaliteit en deskundigheid (teamleider)5.1 Evalueert de eigen begeleid<strong>in</strong>g van het <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerkerop de leerwerkplekDe teamleider evalueert periodiek de eigen begeleid<strong>in</strong>g die hij geeft met betrekk<strong>in</strong>g tot <strong>in</strong>dividueleontwikkel<strong>in</strong>gsplannen op de leerwerkplek. Hij verzamelt relevante gegevens, luistert naar betrokkenen enreflecteert op zijn eigen werkzaamheden. Zijn bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen legt hij vast <strong>in</strong> een evaluatieverslag. Deteamleider geeft <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g aan het persoonlijke ontwikkel<strong>in</strong>gsplan van de medewerker. Hij signaleert enformuleert verbeterpunten en doet voorstellen gericht op bijstell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> overleg met de medewerker en deleid<strong>in</strong>ggevende. Hij voert <strong>in</strong> overleg met betrokkenen en / of het management gewenste verander<strong>in</strong>gendoor of levert daaraan een bijdrage.5.2 Bevordert de eigen deskundigheidDe teamleider werkt aan de eigen deskundigheid. Hij leest vakliteratuur en volgt bijschol<strong>in</strong>gen en voert zijnwerkzaamheden uit volgens de daar geleerde kennis en vaardigheden. Hij vraagt om feedback over zijneigen functioneren en geeft feedback aan anderen. Hij stelt samen met zijn leid<strong>in</strong>ggevende eenpersoonlijk ontwikkel<strong>in</strong>gsplan op en voert dit uit.Competentiematrix kerntaak 5: Werken aan kwaliteit en deskundigheid<strong>Teamleider</strong>Kerntaak 5Werken aan kwaliteit endeskundigheidCompetenties1 2 3 4 5 6 7 8 9 10Contactueel encommunicatiefVraag- enoploss<strong>in</strong>gsgerichtDoel- enresultaatgerichtProfessioneel enkwaliteitsgerichtOndernemend en<strong>in</strong>novatiefInzichtelijk enverantwoordAansturenBegeleidenPlannen enorganiserenOmgaan metverander<strong>in</strong>genWerkprocessenEvalueert de eigen begeleid<strong>in</strong>g vanhet <strong>in</strong>dividuele ontwikkel<strong>in</strong>gsplan5.1van de medewerker op deleerwerkplekXX5.2 Bevordert de eigen deskundigheid X X___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201126


4. Kernopgaven van de werkbegeleider en teamleiderIn de eerste paragraaf wordt beschreven wat kernopgaven zijn. In de tweede paragraaf wordt eenuitwerk<strong>in</strong>g gegeven van de kernopgaven voor werkbegeleider en teamleider.4.1 Toelicht<strong>in</strong>gElke beroepsbeoefenaar heeft regelmatig te maken met situaties, waar<strong>in</strong> van hem een aanpak ofoploss<strong>in</strong>g wordt verwacht, waarbij een standaardaanpak of oploss<strong>in</strong>g niet volstaat en waarbij hetafbreukrisico bij een onjuiste aanpak groot is. Deze situaties worden kernopgaven genoemd. Er moet eenafweg<strong>in</strong>g worden gemaakt tussen verschillende belangen of verschillende oploss<strong>in</strong>gen die beiden voorennadelen hebben. Het gaat om problemen, dilemma’s of kansen, waarmee een werkbegeleider /teamleider te maken heeft bij zijn werkzaamheden.Het <strong>in</strong>zetten van het juiste register van gedrag en handel<strong>in</strong>gen bij het oplossen van kernopgaven bepaaltof iemand een meer of m<strong>in</strong>der professionele (en dus succesvolle) beroepsbeoefenaar is.4.2 Uitwerk<strong>in</strong>g kernopgaven werkbegeleider en teamleiderA. Betrokkenheid versus distantieOm medewerkers te kunnen begeleiden en ondersteunen <strong>in</strong> hun ontwikkel<strong>in</strong>g tijdens de werkzaamhedenop de leerwerkplek, is betrokkenheid nodig om een goede vertrouwens- en werkrelatie te kunnenopbouwen. De werkbegeleider / teamleider treedt de medewerker daarom empathisch, respectvol enconcreet tegemoet. Hij kan hierbij problemen op de juiste plaats leggen, objectief blijven waarnemen enzijn eigen professionele grenzen aangeven en bewaken. Zo niet, dan bestaat het risico dat hij te verdoorschiet <strong>in</strong> zijn betrokkenheid wat ten koste gaat van de kwaliteit van de (werk)begeleid<strong>in</strong>g van demedewerker. Een professionele beroepshoud<strong>in</strong>g vereist een goede balans tussen betrokkenheid endistantie.B. Eigen identiteit versus diversiteitVan werkbegeleiders / teamleiders wordt verwacht dat zij <strong>in</strong> staat zijn constructief en effectief te handelen<strong>in</strong> heterogene, diverse situaties en omstandigheden. De omgangvormen, waarden en normen vanmedewerkers, de organisatie en overige betrokkenen kunnen afwijken van die van de werkbegeleider /teamleider. De werkbegeleider / teamleider zal dan een balans moeten zien te v<strong>in</strong>den tussen de eigenwaarden en normen, gedragscodes van de organisatie en de waarden en normen van anderen.C. Werkzaamheden zelf uitvoeren versus delegeren van takenDe werkbegeleider / teamleider kent zijn eigen taken en verantwoordelijkheden. Hij weet of hij bekwaam iseen bepaalde taak uit te voeren. Hij schat <strong>in</strong> of hij b<strong>in</strong>nen de gestelde randvoorwaarden <strong>in</strong> staat is de taakgoed uit te voeren. Hij kent de grenzen van zijn taken en competenties. Hij weet wanneer hij de hulp vaneen collega of leid<strong>in</strong>ggevende moet <strong>in</strong>roepen.Bij zijn dagelijkse werkzaamheden beoordeelt hij of een taak bij hem ligt of deze gedelegeerd wordt naarde medewerker. Hij houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met de ontwikkel<strong>in</strong>gsvraag van de medewerker. Ook weet hij ofde medewerker over voldoende competenties beschikt om de taak goed af te ronden, eventueel onderbegeleid<strong>in</strong>g. Indien nodig betrekt de werkbegeleider / teamleider zijn leid<strong>in</strong>ggevende bij zijnoverweg<strong>in</strong>gen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201127


D. Belangen, wensen en verwacht<strong>in</strong>gen van de medewerker versus de belangen, wensen enmogelijkheden van de organisatieDe werkbegeleider / teamleider staat regelmatig voor de uitdag<strong>in</strong>g om tegengestelde belangen tehanteren. Hij moet omgaan met en oploss<strong>in</strong>gen zoeken voor belangen en wensen van de medewerker,collega werkbegeleiders / teamleiders die niet stroken met belangen en mogelijkheden van hetleerwerkbedrijf, dan wel zijn eigen mogelijkheden en belangen.Voorbeelden van tegenstrijdige belangen waarmee hij te maken kan krijgen zijn:• Wensen en verwacht<strong>in</strong>gen van medewerkers versus wensen en mogelijkheden van hetleerwerkbedrijf,• Wensen en verwacht<strong>in</strong>gen van de werkbegeleider / teamleider versus wensen enmogelijkheden van het leerwerkbedrijf.Van de werkbegeleider / teamleider wordt verwacht dat hij steeds een afweg<strong>in</strong>g maakt tussen deverschillende belangen en <strong>in</strong> dialoog toewerkt naar een w<strong>in</strong>-w<strong>in</strong>situatie. Om tot een compromis te komenzal hij belangen afwegen, prioriteiten stellen, keuzes maken en besliss<strong>in</strong>gen nemen.E. Begeleiden versus overnemen van taken en verantwoordelijkhedenDe werkbegeleider / teamleider begeleidt de medewerker op de leerwerkplek. Hij geeft uitleg aan demedewerker en doet de werkzaamheden voor. Hij controleert of de medewerker de uitleg begrepen heeften zelfstandig kan werken. De zelfstandigheid van de medewerker moet tijdens de begeleid<strong>in</strong>g behoudenblijven. De werkbegeleider / teamleider waakt ervoor dat hij taken en verantwoordelijkheden gaatovernemen om bijvoorbeeld spoedig een resultaat te behalen op het niveau van productie. De te behalenresultaten liggen zowel op niveau van productie als van ontwikkel<strong>in</strong>g van de medewerker.F. Ontwikkel<strong>in</strong>g versus productieBij het begeleiden van medewerkers gaat het om het optimaal benutten van de arbeidsmogelijkheden vande medewerker <strong>in</strong> een zo regulier mogelijke functie. Waar mogelijk gebeurt dit op detacher<strong>in</strong>gbasis.Tegelijkertijd is het leerwerkbedrijf een organisatie waarbij productiedoelen behaald moeten worden. Dewerkbegeleider / teamleider heeft de taak om een balans te v<strong>in</strong>den en behouden tussen de optimaleontwikkel<strong>in</strong>g van medewerker enerzijds en het behalen van productiedoelen anderzijds. De teamleiderhoudt overzicht over de plann<strong>in</strong>g van de werkzaamheden en de begeleid<strong>in</strong>g. De werkbegeleider geeftwerk<strong>in</strong>structies. Om optimaal te kunnen ontwikkelen en produceren werken de werkbegeleider enteamleider samen.G. Beoordelen versus begeleiden (teamleider)De teamleider bewaakt een scheid<strong>in</strong>g tussen begeleiden en beoordelen. Begeleiden vraagt om hetopbouwen van een vertrouwensrelatie waarbij de begeleider zich empathisch opstelt. Het beoordelengebeurt met objectieve criteria. Deze criteria gelden voor iedereen en staan los van het niveau waarop demedewerker ten gevolge van een beperk<strong>in</strong>g functioneert. Enerzijds begeleidt de teamleider demedewerker, reken<strong>in</strong>g houdend met de persoonlijke achtergrondsituatie van de medewerker. Anderzijdsgeeft de teamleider een objectieve beoordel<strong>in</strong>g op basis van criteria die voor iedereen gelden.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201128


5. Competenties van de werkbegeleider en teamleiderIn dit hoofdstuk wordt eerst een toelicht<strong>in</strong>g gegeven over competenties en de door Calibris gebruiktedef<strong>in</strong>itie. Vervolgens staan <strong>in</strong> een overzicht de generieke en branchespecifieke competenties voorwerkbegeleider en teamleider. Tenslotte worden de competenties beschreven.5.1 Toelicht<strong>in</strong>g competentiesDit hoofdstuk beschrijft de competenties van de werkbegeleider / teamleider. In de voorafgaandehoofdstukken is het beroep van de werkbegeleider / teamleider uitgewerkt. In de kerntaken staatbeschreven wat de werkbegeleider / teamleider doet. In de kernopgaven staat beschreven welkeafweg<strong>in</strong>gen hij maakt en wat hij daarbij belangrijk v<strong>in</strong>dt. Aan de hand van de <strong>in</strong>formatie uit de kerntakenen kernopgaven worden de competenties beschreven.Competentie wordt door Calibris als volgt gedef<strong>in</strong>ieerd:Competenties zijn ontwikkelbare vermogens van mensen waarmee ze <strong>in</strong> voorkomende situatiesadequaat, gemotiveerd, proces- en resultaatgericht kunnen handelen. Competenties zijn samengesteldvan karakter en relateren aan onderliggende vaardigheden, kennis en houd<strong>in</strong>g. Competenties krijgen pasbetekenis <strong>in</strong> een context. Of iemand over de gevraagde competenties beschikt, wordt zichtbaar <strong>in</strong> gedragdat, als één van de voorwaarden, leidt tot succes bij uitoefenen van het beroep (Calibris, 2010).Het gaat om het feitelijke gedrag wat men van de beroepskracht mag verwachten <strong>in</strong> de dagelijkse praktijk.Het is een gedragsrepertoire, een cluster van vaardigheden, kennis, attituden, eigenschappen en<strong>in</strong>zichten. Competenties verwijzen naar <strong>in</strong>dividuele vermogens en worden altijd b<strong>in</strong>nen een contextbezien. Die context (de werksituatie of beroepsuitoefen<strong>in</strong>g) bepaalt namelijk de <strong>in</strong>kleur<strong>in</strong>g en bepaalt watadequaat handelen is. In de beschrijv<strong>in</strong>g van de competentieresultaten zijn de competenties <strong>in</strong>gekleurdnaar de kerntaak waarb<strong>in</strong>nen ze door de werkbegeleider / teamleider toegepast worden. Anders gezegd,door het toepassen van competenties b<strong>in</strong>nen de beroepscontext en beroepsactiviteiten realiseert dewerkbegeleider / teamleider bepaalde resultaten. De beoogde resultaten zijn benoemd <strong>in</strong> decompetentiebeschrijv<strong>in</strong>g.De competenties zijn opgedeeld <strong>in</strong> generieke en vakspecifieke competenties. De generieke competentieszijn gebaseerd op de NIZW-competentieset (NIZW heet s<strong>in</strong>ds 2007 Movisie). Deze competenties zijn <strong>in</strong>m<strong>in</strong> of meerdere mate <strong>in</strong> elke beroepsgroep b<strong>in</strong>nen zorg en welzijn noodzakelijk en zijn niet directverbonden aan een bepaalde beroepsgroep of beroependome<strong>in</strong> (Vlaar e.a., 2006, p.58). Dezecompetenties zijn gehanteerd <strong>in</strong> de beroepenstructuur voor zorg en welzijn (Klaar voor de toekomst, 2006)De vakspecifieke competenties zijn een aanvull<strong>in</strong>g op de generieke competenties en zijn kenmerkendvoor het beroep van de werkbegeleider / teamleider. Hiervoor is een selectie gemaakt uit de SHLcompetenties.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201129


5.2 Overzicht competenties werkbegeleiderGeneriek• Contactueel en communicatief• Vraag- en oploss<strong>in</strong>gsgericht• Doel- en resultaatgericht• Professioneel en kwaliteitsgericht• Ondernemend en <strong>in</strong>novatief• Inzichtelijk en verantwoordBranchespecifiek• Aandacht en begrip tonen• Vakdeskundigheid toepassen• Materialen en middelen <strong>in</strong>zetten• Instructies en procedures opvolgen5.3 Overzicht competenties teamleiderGeneriek• Contactueel en communicatief• Vraag- en oploss<strong>in</strong>gsgericht• Doel- en resultaatgericht• Professioneel en kwaliteitsgericht• Ondernemend en <strong>in</strong>novatief• Inzichtelijk en verantwoordBranchespecifiek• Aansturen• Begeleiden• Plannen en organiseren• Omgaan met verander<strong>in</strong>gen___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201130


5.4 Uitwerk<strong>in</strong>g generieke competenties werkbegeleider en teamleiderCompetentieContactueel en communicatiefDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om op een actieve en toegankelijke wijzecontact te leggen, te hebben en te onderhouden met de medewerker, zijn omgev<strong>in</strong>gen andere betrokken organisaties, zodat zij weten wie de werkbegeleider / teamleideris, wat zij van hem kunnen verwachten en waarvoor zij een beroep op hem kunnendoen.Proces• Is laagdrempelig, klantvriendelijk en benadert gesprekspartners op een open entoegankelijke wijze.• Past zijn manier van communiceren aan bij het begripsniveau en de belev<strong>in</strong>g vande gesprekspartners.• Doet recht aan en houdt reken<strong>in</strong>g met verschillen <strong>in</strong> leeftijd, cultuur, sekse engedrag<strong>in</strong>gen van de gesprekspartner(s).• Kiest een passende gespreksvorm en past deze toe, bijvoorbeeld adviesgesprek,probleemoplossend gesprek, slecht-nieuwsgesprek.• Bouwt een professionele (agogische) relatie op met de medewerker en bewaaktde professionele relatie.• Gaat <strong>in</strong>teger om met vertrouwelijke <strong>in</strong>formatie.• Legt helder en duidelijk aan gesprekspartners uit wat zij en de organisatie tebieden hebben.• Geeft richt<strong>in</strong>g aan contacten met relevante functionarissen, organisaties c.q.discipl<strong>in</strong>es en onderhoudt deze contacten.• Stelt grenzen aan de wijze waarop hij zich door medewerkers laat bejegenen enhoe medewerkers elkaar bejegenen volgens de daarvoor geldende richtlijnen.Resultaat• De medewerker ervaart de communicatie open, eerlijk en constructief.• De medewerker voelt zich veilig om zijn verhaal te doen.• De medewerker en andere betrokkenen weten wat zij van de werkbegeleiderkunnen verwachten.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201131


CompetentieVraag- en oploss<strong>in</strong>gsgerichtDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om <strong>in</strong> dialoog met de medewerker de situatieen de vraag van de medewerker <strong>in</strong> beeld te brengen. Hij zoekt naar mogelijkheden omb<strong>in</strong>nen de gegeven kaders tegemoet te komen aan de wensen en verwacht<strong>in</strong>gen vande medewerker, zodat de medewerker de begeleid<strong>in</strong>g krijgt tegemoet komend aanwensen en verwacht<strong>in</strong>gen en die tevens voldoet aan de professionele grenzen van dewerkbegeleider / teamleider.Proces• Brengt <strong>in</strong> dialoog met de medewerker en/of het leerwerkbedrijf de vragen, wensenen verwacht<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> beeld.• Luistert actief, verheldert vragen en helpt de medewerker bij vraagformuler<strong>in</strong>g.• Stelt op een systematische en begrijpelijke wijze vragen en vraagt door.• Verzamelt, <strong>in</strong>dien nodig, aanvullende <strong>in</strong>formatie.• Analyseert, ordent, <strong>in</strong>terpreteert, verb<strong>in</strong>dt en beoordeelt alle verkregen <strong>in</strong>formatieen haalt de essentie eruit.• Maakt afspraken over de aanpak en het tijdspad, spreekt evaluatiemomenten af enhoudt zich en de medewerker aan gemaakte afspraken.• Maakt lastige situaties bespreekbaar, neemt besliss<strong>in</strong>gen en bedenkt oploss<strong>in</strong>gen.• Handelt doeltreffend bij conflicten.Resultaat• De medewerker krijgt begeleid<strong>in</strong>g die tegemoet komt aan zijn wensen enverwacht<strong>in</strong>gen.• De werkbegeleider / teamleider formuleert tijdens het werkleertraject die voorbetrokken partijen bevredigend zijn.• De werkbegeleider / teamleider houdt zich aan de professionele grenzen bij hetgeven van begeleid<strong>in</strong>g.• Knelpunten <strong>in</strong> de begeleid<strong>in</strong>g van de medewerker zijn bespreekbaar gemaakt enopgelost.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201132


CompetentieDoel- en resultaatgerichtDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om op adequate wijze, met creatief gebruikvan de beschikbare menskracht en middelen, b<strong>in</strong>nen de doelen van de organisatie en<strong>in</strong> dialoog met de medewerker, collega’s en andere betrokkenen, procesmatig enplanmatig toe te werken naar een voor het leerwerkbedrijf doeltreffend resultaat. Demedewerker, de collega’s, het leerwerkbedrijf en andere betrokkenen weten wat hetdoel is van het IOP en wat er van hen verwacht wordt op de leerwerkplek. Dewerkbegeleider / teamleider coörd<strong>in</strong>eert met optimaal gebruik van de randvoorwaardeneffectief het werkplekleren op de leerwerkplek.Proces• Handelt zoveel mogelijk consequent, systematisch en methodisch.• Past relevante, actuele methoden, technieken en <strong>in</strong>zichten toe.• Maakt gebruik van eigen netwerken b<strong>in</strong>nen en buiten de eigen organisatie.• Maakt heldere afspraken met de medewerker, collega’s, het leerwerkbedrijf en/ofandere betrokkenen over voorbereid<strong>in</strong>g, uitvoer<strong>in</strong>g en evaluatie van voorgenomenactiviteiten.• Zorgt voor een werkbaar evenwicht tussen de belangen van de medewerker, decollega’s, het leerwerkbedrijf en eventueel andere betrokken partijen.• Organiseert het werk volgens een duidelijk plan, benut tijd en middelen efficiënt enkostenbewust en komt afspraken na.• Stelt de werkwijze <strong>in</strong> overleg met de medewerker, de collega’s, het leerwerkbedrijfen/of andere betrokkene bij, wanneer dit noodzakelijk of gewenst is.Resultaat• De coörd<strong>in</strong>atie en uitvoer<strong>in</strong>g van het IOP is doeltreffend verlopen.• Het werkplekleren van de medewerker is systematisch en methodisch verlopen envoldoet aan de gestelde doelen.• De begeleid<strong>in</strong>g van de medewerker is consequent, systematisch en methodischverlopen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201133


CompetentieProfessioneel en kwaliteitsgerichtDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om adequaat <strong>in</strong> te spelen op verander<strong>in</strong>gendie vanuit de samenlev<strong>in</strong>g op hem afkomen. Hij staat <strong>in</strong> zijn denken en doen openvoor ontwikkel<strong>in</strong>gen en weet zich onderzoekend en <strong>in</strong>itiatiefrijk op te stellen naarvernieuw<strong>in</strong>gen die de kwaliteit van zijn werk verbeteren. Hij kijkt met eenondernemende blik en houd<strong>in</strong>g vooruit naar mogelijke kansen, weet deze om te zetten<strong>in</strong> concrete activiteiten en durft daarbij verantwoorde risico’s te nemen. Met beperktemiddelen weet hij creatieve oploss<strong>in</strong>gen te v<strong>in</strong>den, slaat daarbij andere paden <strong>in</strong>,<strong>in</strong>itieert, stimuleert, experimenteert en implementeert vernieuw<strong>in</strong>gen en verander<strong>in</strong>gen<strong>in</strong> zijn werk, zijn beroep en <strong>in</strong> de organisatie.Proces• Ontwikkelt een visie op werkplekleren en gebruik van IOP mede <strong>in</strong> overleg methet team.• Past nieuwe technologieën en kennis toe <strong>in</strong> zijn beroepsuitoefen<strong>in</strong>g en deelt zijnervar<strong>in</strong>gen met collega’s en vakgenoten.• Zoekt actief naar mogelijkheden <strong>in</strong> de organisatie, zowel voor bestaande alsnieuwe activiteiten, diensten en producten en/of protocollen.• Werkt creatief en zoekt doelgericht naar antwoorden op vragen van medewerkers,collega’s, management of betrokken organisaties.• Signaleert kansen, mogelijkheden en risico’s en stemt zijn handelen daarop af.• Stelt waar nodig kritische vragen over de gevolgen van acties op langere termijnen komt met alternatieven.• Neemt <strong>in</strong>itiatieven tot en experimenteert met vernieuwende <strong>in</strong>zichten b<strong>in</strong>nen deethisch normatieve kaders van de organisatie.Resultaat• De werkbegeleider / teamleider is op de hoogte van gewenste verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong>de begeleid<strong>in</strong>g en beoordel<strong>in</strong>g van het IOP van medewerkers.• De werkbegeleider / teamleider speelt proactief <strong>in</strong> op verander<strong>in</strong>gen envernieuw<strong>in</strong>gen op het gebied van het werkplekleren.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201134


CompetentieOndernemend en <strong>in</strong>novatiefDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om zich op een consistente en betrouwbarewijze te verantwoorden aan de verschillende betrokkenen met wie hij <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>gvan zijn werk te maken krijgt. Hij biedt hen <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> de gekozen doelen, detijdsplann<strong>in</strong>g, de gebruikte middelen en werkwijze, de bijdrage van de werkbegeleider /teamleider zelf en van andere betrokkenen, en de bereikte resultaten, zodat zichtbaarwordt wat de werkbegeleider / teamleider doet, waarom hij welke keuzes heeft gemaakten wat de resultaten van zijn handelen zijn.Proces• Maakt <strong>in</strong> het IOP het doel, de benodigde <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen en de te bereiken resultaten<strong>in</strong>zichtelijk.• Rapporteert schriftelijk en mondel<strong>in</strong>g, over de bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen, de voortgang en debereikte resultaten.• Verantwoordt zijn werkwijze aan betrokkenen.• Onderscheidt en benoemt het eigen aandeel <strong>in</strong> het IOP naar de medewerker, decollega’s, leid<strong>in</strong>ggevenden en andere <strong>in</strong>- en extern betrokkenen.• Evalueert periodiek en / of volgens afspraak doel, uitvoer<strong>in</strong>g en resultaten van hetIOP met <strong>in</strong>- en / of externe betrokkenen.• Reflecteert kritisch op zijn werkwijze, gemaakte keuzes en beroepsethiek en stuurt<strong>in</strong>dien nodig zijn beroepsmatig handelen bij.Resultaat• De werkbegeleider / teamleider geeft op methodische wijze begeleid<strong>in</strong>g enbeoordel<strong>in</strong>g, zodat de medewerker <strong>in</strong>zicht heeft <strong>in</strong> de werkwijze van dewerkbegeleider / teamleider.• De werkbegeleider / teamleider evalueert de behaalde prestaties met demedewerkers en andere betrokkenen b<strong>in</strong>nen de gestelde termijn.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201135


CompetentieInzichtelijk en verantwoordDe werkbegeleider / teamleider is <strong>in</strong> staat om op adequate wijze een hoge kwaliteitvan dienstverlen<strong>in</strong>g te realiseren door de eigen deskundigheid optimaal <strong>in</strong> te zetten,te bevorderen en te onderhouden. Hij weet gebruik te maken van de kennis en<strong>in</strong>frastructuur van de organisatie en van partners <strong>in</strong> zijn netwerk. Hij komt op voor denormen en waarden van zijn professie en bewaakt zijn arbeidsvoorwaarden. Hij is <strong>in</strong>staat een bijdrage te leveren aan de verbeter<strong>in</strong>g van de kwaliteit en de profiler<strong>in</strong>g vanzijn beroepsgroep.Proces• Reflecteert regelmatig op zijn beroepsmatig handelen en geeft stur<strong>in</strong>g aan zijnberoeps- en competentieontwikkel<strong>in</strong>g.• Bewaakt zijn grenzen, wat betreft vak<strong>in</strong>houd, beroepsethiek enarbeidsomstandigheden en onderhandelt zo nodig met zijn leid<strong>in</strong>ggevende overde randvoorwaarden waarb<strong>in</strong>nen hij werkzaam is.• Staat open voor schol<strong>in</strong>g en stelt zich op de hoogte van (nieuwe) kennis,<strong>in</strong>zichten, methodieken en technieken of technologieën <strong>in</strong> het vakgebied.• Stelt zich kritisch op tegenover het eigen professionele handelen en het handelenvan collega’s en geeft en ontvangt feedback.• Werkt conform bestaande kwaliteitscriteria en kwaliteits<strong>in</strong>strumenten.• Deelt <strong>in</strong> het periodieke overleg kennis, kunde en ervar<strong>in</strong>g met onder anderewerkbegeleiders en teamleiders, collega’s, samenwerk<strong>in</strong>gspartners, vakgenotenen beroepsbeoefenaren <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g.• Werkt nieuwe werkbegeleiders / teamleiders <strong>in</strong> en begeleidt stagiairs.• Levert een bijdrage aan de positieverbeter<strong>in</strong>g en profiler<strong>in</strong>g van de eigenberoepsgroep.• Denkt actief mee en levert een bijdrage aan het beleid en dekwaliteitsontwikkel<strong>in</strong>g van de organisatie.• Vertegenwoordigt zijn organisatie naar buiten toe en participeert <strong>in</strong> (externe)werkgroepen en netwerken van belangen- en beroepsverenig<strong>in</strong>gen.Resultaat• De werkbegeleider / teamleider is een lerende beroepskracht <strong>in</strong> een lerendeorganisatie.• De werkbegeleider / teamleider is pro-actief gericht op kwaliteitsverbeter<strong>in</strong>g ensignaleert vroegtijdig problemen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201136


5.5 Uitwerk<strong>in</strong>g Branchespecifieke competenties werkbegeleiderCompetentieAandacht en begrip tonenDe werkbegeleider toont aandacht en begrip voor anderen. Hij toont <strong>in</strong>teresse voorideeën, men<strong>in</strong>gen en gevoelens van anderen. De werkbegeleider luistert met aandachten toont begrip. Hij toont empathie en steunt anderen <strong>in</strong> voor hen moeilijke tijden. Dewerkbegeleider laat zien zichzelf goed te kennen.Proces• Motiveert medewerkers bij het beg<strong>in</strong> van de werkzaamheden door enthousiasme uitte stralen.• Biedt een luisterend oor voor problemen en ideeën, zowel op de werkvloer als <strong>in</strong> deprivésfeer.• Houdt <strong>in</strong> de gaten of medewerkers de werkzaamheden kunnen volgen, begrijpen ofaankunnen.• Spr<strong>in</strong>gt tijdig <strong>in</strong> wanneer er signalen bij een medewerker zijn van een veranderendegemoedstoestand.• Toont vriendelijkheid en geduld en zet eigen beslommer<strong>in</strong>gen opzij.• Heeft en houdt overzicht en verdeelt de aandacht over de medewerkers.• Geeft het goede voorbeeld en komt afspraken na.Resultaat• De werkbegeleider draagt bij aan een prettige sfeer op de werkvloer.• De medewerker ontvangt oprechte belangstell<strong>in</strong>g van de werkbegeleider bij vragen,problemen en ideeën.• De werkbegeleider is zich bewust van zijn eigen gedrag.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201137


CompetentieVakdeskundigheid toepassenDe werkbegeleider past vakdeskundigheid toe. Hij lost problemen op met het eigenvakkundig en technische <strong>in</strong>zicht. De werkbegeleider draagt de eigen kennis enexpertise op begrijpelijke wijze over aan collega’s. Hij beantwoordt werkgerelateerdevragen adequaat.Proces• De werkbegeleider zorgt dat de medewerker werkt met de juiste materialen engereedschappen.• De werkbegeleider werkt volgens de geldende richtlijnen voor en zorgt ervoor datde medewerker ook werkt volgens de milieu-, veiligheids- en arbovoorschriften.• De werkbegeleider toont technisch <strong>in</strong>zicht.• De werkbegeleider toont voor het werk benodigde vaardigheden op zowel fysiek alsmentaal niveau.Resultaat• De werkbegeleider voert de werkzaamheden snel en vakkundig uit.• De werkbegeleider geeft de medewerker vakkundige <strong>in</strong>structie voor het uitvoerenvan de werkzaamheden.CompetentieMaterialen en middelen <strong>in</strong>zettenDe werkbegeleider zet voor een werktaak de meest passende materialen en middelen<strong>in</strong>. De werkbegeleider gebruikt de materialen en middelen efficiënt en functioneel. Dewerkbegeleider zorgt voor de aanwezige materialen en middelen.Proces• De werkbegeleider weet welke materialen en middelen voor welke taak <strong>in</strong>gezetmoeten worden.• De werkbegeleider zorgt ervoor dat het materiaal en de middelen op de juistemanier gebruikt worden en na gebruik op de juiste manier opgeslagen.• De werkbegeleider weet wat de kosten van de materialen en middelen zijn dieworden <strong>in</strong>gezet en houdt hier reken<strong>in</strong>g mee met betrekk<strong>in</strong>g tot beperk<strong>in</strong>g van dekosten.Resultaat• De werkbegeleider gebruikt het materiaal en de middelen op de juiste manier.• De werkbegeleider zet de juiste materialen en middelen <strong>in</strong> en beperkt de kosten dieeraan verbonden zijn zoveel mogelijk.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201138


CompetentieInstructies en procedures volgenDe werkbegeleider volgt voorschriften en aanwijz<strong>in</strong>gen bereidwillig op. Hij houdt zich bijhet uitvoeren van de werkzaamheden aan de voorgeschreven procedure. Dewerkbegeleider laat zien dat hij gediscipl<strong>in</strong>eerd is. De werkbegeleider neemt bij hetuitvoeren van het werk de geldende veiligheidsvoorschriften en wettelijke richtlijnen <strong>in</strong>acht.Proces• De werkbegeleider corrigeert de medewerker bij onjuiste of onveilige uitvoer<strong>in</strong>g vande werkzaamheden.• De werkbegeleider controleert of het productieproces volgens de voorschriftenwordt uitgevoerd.• De werkbegeleider meldt onveilige situaties bij de verantwoordelijkeleid<strong>in</strong>ggevende.• De werkbegeleider voert het werk zo systematisch mogelijk uit.• De werkbegeleider maakt het werk af b<strong>in</strong>nen de van tevoren bepaalde tijdslimiet enstelt anderen ervan op de hoogte als dit niet lukt.Resultaat• De werkbegeleider handelt volgens de geldende richtlijnen enveiligheidsvoorschriften.• De werkbegeleider toont zich een gediscipl<strong>in</strong>eerde medewerker.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201139


5.6 Uitwerk<strong>in</strong>g branchespecifieke competenties teamleiderCompetentieAansturenDe teamleider geeft duidelijke en heldere <strong>in</strong>structies, zodat medewerker en collega’sweten wat er van hen verwacht wordt. De teamleider oefent daarbij het nodige gezaguit. De teamleider maakt gebruik van de diversiteit b<strong>in</strong>nen een groep, zodat mensenelkaar aanvullen en van elkaar kunnen leren. De teamleider houdt <strong>in</strong> de gaten ofmensen zich houden aan gemaakte afspraken en grijpt <strong>in</strong> als dit nodig is. De teamleiderdelegeert taken en verantwoordelijkheden aan anderen.Proces• De teamleider toont overwicht en zorgt ervoor dat er geluisterd wordt naar de<strong>in</strong>structies.• De teamleider houdt <strong>in</strong> de gaten of medewerkers en collega’s zich gepastgedragen.• De teamleider weet wat hij moet doen als medewerkers en collega’s gemaakteafspraken verzaken.• De teamleider wijst taken toe aan anderen en houdt hierbij reken<strong>in</strong>g met eenevenwichtige verdel<strong>in</strong>g van de werkzaamheden.• De teamleider zorgt voor een balans b<strong>in</strong>nen teams, zodat leden van het team tothun recht komen en van elkaar leren.Resultaat• De teamleider delegeert taken en doet dit op een duidelijke manier.• De teamleider komt zelfverzekerd over, oefent gezag uit en geeft eenduidige<strong>in</strong>structie.• De teamleider benut de diversiteit van het team om de leden optimaal van elkaar telaten leren.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201140


CompetentieBegeleidenDe teamleider begeleidt collega’s en medewerkers bij het uitvoeren vanwerkzaamheden. De teamleider richt zich op het zelfstandig laten oplossen vanproblemen door collega’s en medewerkers. De teamleider ondersteunt anderen actief <strong>in</strong>hun ontwikkel<strong>in</strong>g.Proces• De teamleider zorgt ervoor dat collega’s en medewerkers met enthousiasme dewerkzaamheden uitvoeren.• De teamleider motiveert collega’s en medewerkers.• De teamleider herkent en erkent ontwikkel<strong>in</strong>gsbehoefte bij collega’s enmedewerkers.• De teamleider schept kansen en mogelijkheden voor collega’s en medewerkers omzich te ontwikkelen.• De teamleider coacht collega’s en medewerkers door hen uit te dagen ommoeilijkheden te overw<strong>in</strong>nen.Resultaat• De collega/medewerker weet zich gemotiveerd en gestimuleerd om dewerkzaamheden met enthousiasme uit te voeren.• De teamleider geeft eenduidige adviezen en legt goed onderbouwde alternatievenvoor waaruit de collega/medewerker kan kiezen.• De collega/medewerker krijgt kansen en mogelijkheden om zich te ontwikkelen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201141


CompetentiePlannen en organiserenDe teamleider stelt duidelijke doelen en prioriteiten voor de werkzaamheden op dewerkvloer. Hij formuleert de doelen concreet. De teamleider zorgt voor optimale <strong>in</strong>zetvan collega’s en medewerkers voor het behalen van de doelen. Hij zorgt voor juiste<strong>in</strong>zet van middelen om tijdig en goed de werkzaamheden te kunnen uitvoeren. Deteamleider bewaakt en haalt gestelde deadl<strong>in</strong>es.Proces• De teamleider plant en regelt de werkzaamheden op de werkvloer.• De teamleider bepaalt prioriteiten <strong>in</strong> het bereiken van een doel.• De teamleider houdt bij het plannen reken<strong>in</strong>g met eventuele veranderendeomstandigheden.• De teamleider schat de tijd benodigd voor het uitvoeren van de werkzaamhedenrealistisch <strong>in</strong>.• De teamleider bewaakt de voortgang ten aanzien van het halen van gesteldedoelen.• De teamleider maakt efficiënt gebruik van de aanwezige capaciteit.Resultaat• De teamleider plant en organiseert doelmatig.• De teamleider stelt en behaalt gestelde doelen.• De teamleider zorgt voor optimale <strong>in</strong>zet van collega’s en medewerkers.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201142


CompetentieOmgaan met verander<strong>in</strong>genDe teamleider reageert positief op verander<strong>in</strong>gen. Hij accepteert nieuwe ideeën enplannen en maakt deze zich eigen. De teamleider kan onzekere of onduidelijke situatiesgoed aan. De teamleider kan goed omgaan met diversiteit tussen mensen.Proces• De teamleider heeft <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> zijn eigen houd<strong>in</strong>g ten opzichte van verander<strong>in</strong>gen.• De teamleider heeft een open houd<strong>in</strong>g voor nieuwe ideeën.• De teamleider blijft zelfverzekerd <strong>in</strong> het werk wanneer bepaalde <strong>in</strong>formatie nietbeschikbaar of onduidelijk is.• De teamleider gaat goed om met verschillen <strong>in</strong> achtergrondsituaties vanmedewerkers en collega’s.Resultaat• De teamleider signaleert verander<strong>in</strong>gen en anticipeert op deze signalen.• De teamleider past zich op een positieve wijze aan verander<strong>in</strong>gen op het werk aan.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201143


Bijlage 1Wettelijke kadersWet- en regelgev<strong>in</strong>gDe wet- en regelgev<strong>in</strong>g die van toepass<strong>in</strong>g is op de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g van de werkbegeleider /teamleider is afhankelijk van de branche waar<strong>in</strong> hij werkzaam is. Er worden <strong>in</strong> deze bijlage eerst driealgemene wetten beschreven. Vervolgens wordt de relevante wet- en regelgev<strong>in</strong>g die van toepass<strong>in</strong>g isb<strong>in</strong>nen Zorg en Welzijn beknopt beschreven.De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet)De Arbowet beschermt werknemers tegen onveilige en ongezonde omstandigheden <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>g vanhun werk. Met de Arbowet geeft de overheid geeft de doelen aan voor de mate waar<strong>in</strong> werknemersmoeten worden beschermd tegen onveilige en ongezonde werksituaties en tegen mogelijke risico’s op hetontstaan van dergelijke situaties. Specifieke uitwerk<strong>in</strong>gen van deze doelvoorschriften zijn opgenomen <strong>in</strong>het Arbo-besluit en de Arbo-regel<strong>in</strong>g. In de Arbowet staat dat werknemers en werkgevers samenafspraken maken over de wijze waarop de doelen op het gebied van veilige en gezondearbeidsomstandigheden worden bereikt. In de Arbowet zijn vijf thema’s opgenomen, te weten:• Arbo- en Verzuimbeleid• Veilig werken• Schadelijke stoffen• Fysieke belast<strong>in</strong>g (waaronder tillen)• Fysische belast<strong>in</strong>g• Psychosociale belast<strong>in</strong>g (waaronder agressie, geweld en seksuele <strong>in</strong>timidatie)Bron:http://home.szw.nl/<strong>in</strong>dex.cfm?hoofdmenu_item_id=13825&rubriek_id=391817&menu_item_id=13749Arboportaal.nlOp het Arboportaal kunnen werkgevers, werknemers en preventiemedewerkers <strong>in</strong>formatie v<strong>in</strong>den over dewetgev<strong>in</strong>g en arbeidsomstandigheden. Deze <strong>in</strong>formatie omvat alle aspecten van veilige en gezondearbeidsomstandigheden en verwijst door naar specifieke <strong>in</strong>formatie en aanpak van branches en sectoren(bron: www.szw.nl).De ArbeidstijdenwetIn de Arbeidstijdenwet is aangegeven hoe lang een werknemer per dag en per week mag werken enwanneer de werknemer recht heeft op pauze of rusttijd. Deze regels zijn er met het oog op gezondheid,veiligheid en welzijn, maar ook om werk, privé en zorgtaken te kunnen comb<strong>in</strong>eren. De regels gelden voorwerknemers van achttien jaar en ouder. Voor jongeren van 16 en 17 jaar gelden aparte regels. Ookgelden enkele speciale regels voor zwangere of pas bevallen vrouwen.In het Arbeidstijdenbesluit (ATB) staan uitzonder<strong>in</strong>gen en aanvull<strong>in</strong>gen op de Arbeidstijdenwet. Naastalgemene uitzonder<strong>in</strong>gen zijn er bijvoorbeeld voor de zorg ook aanvullende regels. De zorg heeftdaardoor met de algemene regels uit de Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit én de apartesectorregels te maken. In pr<strong>in</strong>cipe geldt de Arbeidstijdenwet voor iedereen die voor een werkgever werkt,dus voor alle werknemers, <strong>in</strong>clusief stagiairs, uitzendkrachten en gedetacheerden. In een aantal gevallengeldt de Arbeidstijdenwet ook voor zelfstandigen (bron: www.szw.nl).De precieze <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van de Arbeidstijdenwet is te v<strong>in</strong>den op:http://home.szw.nl/<strong>in</strong>dex.cfm?menu_item_id=14417&hoofdmenu_item_id=13826&rubriek_item=392205&rubriek_id=391817&set_id=123&doctype_id=6&l<strong>in</strong>k_id=109853___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201144


De Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB)Met de Wet Educatie en Beroepsonderwijs is <strong>in</strong> 1996 <strong>in</strong> het beroepsonderwijs een helderekwalificatiestructuur geïntroduceerd met een samenhangend onderwijsmodel. In de WEB is veel aandachtvoor versterk<strong>in</strong>g van de beroepspraktijkvorm<strong>in</strong>g. Iedere beroepsopleid<strong>in</strong>g moet hiervoor een substantieeldeel <strong>in</strong>ruimen. De Kenniscentra Beroepsonderwijs-Bedrijfsleven dragen verantwoordelijkheid voor deberoepspraktijkvorm<strong>in</strong>g. Zij dienen er bijvoorbeeld zo veel mogelijk voor te zorgen dat er voldoendepraktijkplaatsen beschikbaar zijn <strong>in</strong> het bedrijfsleven. Ook dragen zij bij aan de bevorder<strong>in</strong>g van dekwaliteit van praktijkplaatsen, onder meer door het verlenen van 'keurmerkstempels'.In de Wet Educatie en Beroepsonderwijs wordt verwezen naar het Reglement erkenn<strong>in</strong>g leerbedrijven vande gezamenlijke Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. In dit reglement hebben de Kenniscentrahet doel en de procedure voor erkenn<strong>in</strong>g beschreven. De eisen die aan een leerplaats en aan debegeleid<strong>in</strong>g worden gesteld, kunnen afhankelijk zijn van bijzondere eisen behorend bij de kwalificatiewaarvoor de erkenn<strong>in</strong>g wordt verleend.Artikel 5. Voorwaarden voor erkenn<strong>in</strong>gVoor de erkenn<strong>in</strong>g als leerbedrijf wordt het bedrijf of de organisatie geacht:1. Een goede en veilige leerplaats en werkzaamheden te bieden die behoren tot de werkprocessen vanhet beroep waarvoor de onderwijsdeelnemer wordt opgeleid.2. Voldoende en deskundige begeleid<strong>in</strong>g te bieden gericht op de deelnemer.3. Bereid te zijn tot overleg met de onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g en het kenniscentrum.4. Akkoord te gaan met de vermeld<strong>in</strong>g van de bedrijfsgegevens <strong>in</strong> het openbare register leerbedrijven.De WEB is de laatste jaren aan verander<strong>in</strong>g onderhevig. De <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van competentiegericht onderwijsmaakt aanpass<strong>in</strong>g van de bestaande wet- en regelgev<strong>in</strong>g noodzakelijk.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201145


Bijlage 2Invloed van ontwikkel<strong>in</strong>gen op het bcp werkbegeleider en teamleiderEen groot aantal ontwikkel<strong>in</strong>gen is van <strong>in</strong>vloed op het leren <strong>in</strong> de praktijk en de sector Zorg en Welzijn <strong>in</strong>het algemeen. Een aantal maatschappelijke ontwikkel<strong>in</strong>gen wordt hier beknopt geschetst. De beschrevenontwikkel<strong>in</strong>gen zijn gebaseerd op trends gesignaleerd <strong>in</strong> het onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut:‘Toekomstverkenn<strong>in</strong>g t.b.v. een beroepenstructuur <strong>in</strong> zorg en welzijn’ (Vliet e.a., 2004). Daarnaast is ersprake van toekomstige ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g.1. Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de maatschappij• DiversiteitEr is <strong>in</strong> onze samenlev<strong>in</strong>g een toename te constateren <strong>in</strong> de diversiteit <strong>in</strong> achtergronden bij cliënten,zorgvragers en sportbeoefenaren, leerl<strong>in</strong>gen en hulpverleners. Deze diversiteit is van <strong>in</strong>vloed op hetaanbod van de zorg- en dienstverlen<strong>in</strong>g. Om aan te sluiten bij de verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de doelgroep is hetnodig met het aanbod <strong>in</strong> te spelen op deze diversiteit. Daarbij is te denken aan specifieke ondersteun<strong>in</strong>gvoor ouderen met een allochtone afkomst, op het gebied van wonen, maar ook <strong>in</strong> het kader vangezondheid bijvoorbeeld op het gebied van sport. Ook op de arbeidsmarkt doet de <strong>in</strong>vloed van diversiteitzich gelden. Het aantal hulpverleners en leerl<strong>in</strong>gen met een niet-Nederlandse afkomst neemt toe. Deverschillen <strong>in</strong> achtergronden en leefstijlen die dit met zich mee brengt op de werkvloer vragen om respectvoor andere waarden en normen en vooral de wil om via de communicatie met elkaar tot afspraken tekomen over de omgang met elkaar en de wijze waarop de eigenheid van elke persoon gewaarborgd kanworden. Tot op heden zijn er we<strong>in</strong>ig regels waar onderwijs en organisaties zich op kunnen beroepenwanneer er culturele conflicten voordoen. Docenten en organisaties zoeken voor elke nieuwe situatie eeneigen ‘oploss<strong>in</strong>g’. Uitwissel<strong>in</strong>g van ‘best practices’ is op dit gebied (nog) geen gemeengoed (Weyenberg,2009).• Individualiser<strong>in</strong>gIn onze samenlev<strong>in</strong>g is steeds meer een <strong>in</strong>dividugerichte <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g zichtbaar. Zaken als zelfontplooi<strong>in</strong>g,zelfstandigheid en gelijkwaardigheid krijgen steeds meer waarder<strong>in</strong>g boven zaken als traditie envolgzaamheid. Een consequentie hiervan is dat gewoontes en procedures steeds m<strong>in</strong>der alsvanzelfsprekend worden geaccepteerd. De uitwerk<strong>in</strong>g van deze gewoontes en procedures worden steedsvaker ter discussie gesteld. Om de maatschappelijke - of op kle<strong>in</strong>er niveau de organisatorische consensuste waarborgen wordt een beroep gedaan op de <strong>in</strong>dividuele verantwoordelijkheid van burgers. De<strong>in</strong>dividugerichte <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g leidt er bijvoorbeeld toe dat de leerl<strong>in</strong>g <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g niet alleen de beste opleid<strong>in</strong>gwil hebben, maar ook een opleid<strong>in</strong>g die aansluit bij haar vooropleid<strong>in</strong>g en die aansluit bij haar leerwensenen doelen. In de dienstverlen<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen zorg, welzijn en sport is de <strong>in</strong>dividualiser<strong>in</strong>g zichtbaar <strong>in</strong> detoenemende aandacht voor de persoon voor wie de dienstverlen<strong>in</strong>g is bedoeld en het <strong>in</strong>spelen op zijnspecifieke wensen en behoeften. Standaardvoorzien<strong>in</strong>gen voldoen niet meer. De toegenomen wens totzelfontplooi<strong>in</strong>g leidt er ook toe dat het <strong>in</strong>formele netwerk van cliënten, zorgvragers en sportbeoefenarenniet meer vanzelfsprekend is en meer zorgtaken aan professionals wordt uitbesteed (Vliet e.a., 2004;Dongen, 2009)2. Ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen het onderwijsHet beroep van werkbegeleider/teamleider verandert en groeit onder <strong>in</strong>vloed van publieke <strong>in</strong>vloeden envooral door ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het onderwijs. Hierbij is te denken aan:• Competentiegericht onderwijsCompetentiegericht leren vraagt om een verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g tussen de opleid<strong>in</strong>g en het werkveld. Ook thema’s alsvraaggerichtheid en reken<strong>in</strong>g houden met multiculturele <strong>in</strong>vloeden vragen om andere onderwijsmethodesdan voorheen. Veel onderwijsorganisaties baseren hun onderwijs op competenties. Voor de leerl<strong>in</strong>gen ishet heel belangrijk dat zij tijdens hun stage de competenties die zij nodig hebben b<strong>in</strong>nen het werkveld ookdaadwerkelijk kunnen verwerven. Het werkveld en het onderwijs zullen nauw moeten samenwerken aande ontwikkel<strong>in</strong>g van leren en beoordelen <strong>in</strong> de praktijk.___________________________________________________________________________________________________ 46<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 2011


Vanuit het M<strong>in</strong>isterie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zijn <strong>in</strong> de strategische agendaBeroepsonderwijs en Volwasseneneducatie 2008-2011 plannen opgenomen om werkveld/leerbedrijven teondersteunen bij de implementatie van competentiegerichte opleid<strong>in</strong>gen zodat de beoogdekwaliteitsverbeter<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het beroepsonderwijs door onderwijs en werkveld gezamenlijk tot stand gebrachtkan worden. Kenniscentra Beroepsonderwijs-Bedrijfsleven (Colo) zullen leerbedrijven - en <strong>in</strong> het bijzonderpraktijkopleiders – ondersteunen en begeleiden bij de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van het competentiegericht onderwijs. Ditgebeurt onder andere op basis van het plan van aanpak van de programmamanager ondersteun<strong>in</strong>gleerbedrijven, <strong>in</strong> opdracht van het M<strong>in</strong>isterie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OC&W, 2008).• Toename vraaggericht opleidenCompetentiegericht opleiden gaat uit van datgene wat de leerl<strong>in</strong>g al beheerst en wat zij wil leren.Consequentie is dat de praktijkopleider niet meer zelf leerplannen schrijft, maar dat zij leerl<strong>in</strong>genondersteunt en begeleidt bij het ontwikkelen van hun eigen leerplan.• Toename beoordel<strong>in</strong>g en exam<strong>in</strong>er<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de praktijkBeoordel<strong>in</strong>g en exam<strong>in</strong>er<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>den <strong>in</strong> het competentiegericht opleiden veelal plaats <strong>in</strong> de praktijk. Hetgewicht van de beoordel<strong>in</strong>g door de praktijk neemt toe. Van de teamleider vraagt dit meer kennis envaardigheden op het gebied van competentiegericht beoordelen en exam<strong>in</strong>eren. Hoewel nog niet duidelijkis <strong>in</strong> welke richt<strong>in</strong>g het beoordelen en exam<strong>in</strong>eren <strong>in</strong> de praktijk zich zal bewegen, zijn er organisaties,bijvoorbeeld Certiforce die beoordel<strong>in</strong>g en exam<strong>in</strong>er<strong>in</strong>g verb<strong>in</strong>den aan een formele rol als assessor.3. Technologische ontwikkel<strong>in</strong>genTer ondersteun<strong>in</strong>g van het professioneel handelen, zal steeds meer gebruik gemaakt worden van demogelijkheden die ICT biedt.• Digitaal portfolio en andere digitale beoordel<strong>in</strong>gsvormenWerken met een digitaal portfolio is b<strong>in</strong>nen het MBO gemeengoed evenals het digitaal vastleggen vanbeoordel<strong>in</strong>gen. In de nabije toekomst zijn ook andere digitale beoordel<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>strumenten te verwachten.Deze ontwikkel<strong>in</strong>gen doen <strong>in</strong> toenemende mate een beroep op ICT-vaardigheden van de werkbegeleideren teamleider.• Monitoren en rapporterenDe huidige techniek maakt het voortdurend monitoren van en rapporteren over de voortgang van hetleerproces van de medewerker mogelijk. De werkbegeleider en teamleider zal <strong>in</strong> moeten spelen opdergelijke vernieuw<strong>in</strong>gen, bijvoorbeeld door aanpass<strong>in</strong>g van werkwijze en protocollen en de zorg voor devertrouwelijke opslag van digitale gegevens.• Andere communicatiehulpmiddelenHet plannen van afspraken en het voorlichten en begeleiden van medewerkers en collega’s via digitalemedia zal een steeds prom<strong>in</strong>entere plaats krijgen. Communicatie via <strong>in</strong>ternet, mail en mobiele telefoonszal het gebruik van schriftelijk materiaal nog meer doen afnemen.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201147


4. Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de sociale werkvoorzien<strong>in</strong>gWet werken naar vermogenBron: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/notas/2011/05/02/samenvatt<strong>in</strong>ghoofdlijnennotitie-werken-naar-vermogen.htmlNederland kent diverse regel<strong>in</strong>gen om mensen aan de slag te helpen. Het gaat om de WWB/WIJ, deWajong en de Wsw 1 . Hoewel deze regel<strong>in</strong>gen hetzelfde doel hebben – mensen vanuit een uitker<strong>in</strong>g aanhet werk krijgen – verschillen de rechten en plichten. De huidige regel<strong>in</strong>gen slagen er onvoldoende <strong>in</strong> ommensen naar regulier werk te doen overstappen.Daarom komt het kab<strong>in</strong>et met de wet ‘Werken naar vermogen’ (WWNV). De WWNV wordt een bredevoorzien<strong>in</strong>g met zoveel mogelijk gelijke rechten, plichten en arbeidsmarktkansen voor mensen metarbeidsvermogen, die nu nog gebruik maken van de verschillende regel<strong>in</strong>gen.De uitgangspunten van deze nieuwe wet hebben betrekk<strong>in</strong>g op het <strong>in</strong>dividuele belang van mensen diekunnen werken om ook echt te werken, het maatschappelijk en economisch belang van werkgevers enhet f<strong>in</strong>anciële belang om de overheidsf<strong>in</strong>anciën op orde te brengen en de sociale zekerheid ook voor detoekomst te borgen.Uitgangspunt van de WWNV is dat iedereen met een arbeidsbeperk<strong>in</strong>g werkt naar zijn of haar eigenmogelijkheden, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Ondersteun<strong>in</strong>g en/of begeleid<strong>in</strong>g is beschikbaarvoor wie dat nodig heeft.De WWNV wordt uitgevoerd door de gemeenten. De gemeenten worden verantwoordelijk voor de hulp enondersteun<strong>in</strong>g van mensen met een arbeidsbeperk<strong>in</strong>g. Mensen met een arbeidsbeperk<strong>in</strong>g kunnen eenberoep doen op ondersteun<strong>in</strong>g van de gemeente, die beslist over de noodzaak, vorm en <strong>in</strong>houd hiervan.Gemeenten hebben toegang tot een breed scala aan <strong>in</strong>strumenten en voorzien<strong>in</strong>gen om mensen teondersteunen naar werk, zoals jobcoach<strong>in</strong>g, werkplekaanpass<strong>in</strong>gen, schol<strong>in</strong>g en trajecten.De gemeente kan voor wie (nog) niet <strong>in</strong> staat is om volledig zelfstandig het wettelijk m<strong>in</strong>imumloon teverdienen, het <strong>in</strong>strument loondispensatie <strong>in</strong> zetten. De werknemer die een WWNV-uitker<strong>in</strong>g ontvangt,krijgt <strong>in</strong> dat geval een door de gemeente betaalde aanvull<strong>in</strong>g tot maximaal het wettelijke m<strong>in</strong>imumloon. Ditmaakt het voor werkgevers aantrekkelijker om mensen met een arbeidsbeperk<strong>in</strong>g een baan te geven.Als iemand alleen <strong>in</strong> een beschutte omgev<strong>in</strong>g kan werken dan blijft <strong>in</strong>stroom <strong>in</strong> de Wsw mogelijk. Desociale werkvoorzien<strong>in</strong>g blijft bestaan voor mensen die wel kunnen werken maar alleen <strong>in</strong> een beschutteomgev<strong>in</strong>g 2 . De huidige systematiek van rechten en plichten <strong>in</strong> de Wsw verandert niet voor de mensen dieop dit moment een dienstbetrekk<strong>in</strong>g hebben op grond van de Wsw. Een kle<strong>in</strong> deel werkt bij een gewonewerkgever, de meesten doen ‘beschut werk’. Maar vanaf 1 januari 2013 komen nieuwe aanvragers alleennog <strong>in</strong> de Wsw als zij slechts <strong>in</strong> beschutt<strong>in</strong>g kunnen werken. Het kab<strong>in</strong>et heeft met gemeentenafgesproken dat zij op termijn gezamenlijk structureel 30.000 plekken voor beschut werken zullenrealiseren. En dat zij vanaf 2013 jaarlijks een afgesproken aantal plekken voor nieuwe <strong>in</strong>stroom beschutwerken aanbieden.1 Wet werk en bijstand (WWB), Wet <strong>in</strong>vesteren <strong>in</strong> jongeren (WIJ), Wet werk en arbeidsondersteun<strong>in</strong>gjonggehandicapten (Wajong), Wet sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g (Wsw).2 De Wsw telt op dit moment 100.000 mensen: 5 procent is <strong>in</strong> dienst bij een gewone werkgever, 28procent is gedetacheerd bij een gewone werkgever, de rest verricht ‘beschut werk’.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201148


Bijlage 3Valider<strong>in</strong>g en legitimer<strong>in</strong>gValider<strong>in</strong>gOp 8 juli 2011 is na twee werkveldbijeenkomsten op 10 mei 2011 en op 9 juni 2011 hetberoepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleider op <strong>in</strong>houd onderschreven door:Naam Organisatie FunctieDe heer G. Geensen Paswerk Manager HRMDe heer R. Bulters Paswerk <strong>Teamleider</strong>Mevrouw E. Kansel De Sluisgroep Opleid<strong>in</strong>gscoörd<strong>in</strong>ator/trajectbegeleiderDe heer J.W. Scholtze De Sluisgroep WerkleiderMevrouw A. Witten NoordWestGroep Hoofd personeelszakenDe heer W. Nieborg NoordWestGroep WerkleiderDe heer J. van Doorn Op/Maat Opleid<strong>in</strong>gscoörd<strong>in</strong>ator opleid<strong>in</strong>genMevrouw S. Mens Op/Maat <strong>Teamleider</strong>Mevrouw N. Weeda TBV Hoofd P&ODe heer R. van Pelt TBV WerkleiderDe heer H. de Jong Pauw Bedrijven Hoofd P&ODe heer P. van Doorn Pauw Bedrijven WerkleiderDe heer F. van der Valk Combiwerk Hoofd P&ODe heer W. Kiers Combiwerk WerkleiderDe heer F. Lórtye NLW Groep Coörd<strong>in</strong>ator Opleid<strong>in</strong>g &Tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g/arbeidsdeskundigeDe heer E. Stevens NLW Groep Afdel<strong>in</strong>gsmanager Instroom enActiver<strong>in</strong>g van de divisie ProductieDe heer D. Slofstra De Meergroep Hoofd P&ODe heer R. Hartog De Meergroep WerkleiderMevrouw L. Wanders SWA PersoneelsadviseurDe heer M. B<strong>in</strong>nenkamp SWA WerkleiderMevrouw M. Bonnema Reestmond Manager Mensontwikkel<strong>in</strong>gDe heer R. den Held Reestmond WerkleiderMevrouw E. Dijkhuizen Amfors Opleid<strong>in</strong>gen AmforsDe heer J. Koopman WNK bedrijven HRM/O&ODe heer R. de VriesWNK bedrijvenMevrouw T. Eeft<strong>in</strong>g Hameland Personeel Management Adviseur,afdel<strong>in</strong>g P&OMevrouw M. Voulon Hameland Adviseur arbeidsontwikkel<strong>in</strong>gMevrouw M. Frijns Relim BeleidsmedewerkerDe heer N. Kloth Relim <strong>Werkbegeleider</strong>___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201149


De heer M. van Halderen Promen PersoneelsadviseurMevrouw J. Brand Promen WerkleiderDe heer R. Houben Permar Opleid<strong>in</strong>gscoörd<strong>in</strong>atorDe heer D. Duijnhouwer Permar WerkleiderDe heer E. Lania Empatec HRM adviseurDe heer G. Jongstra Empatec WerkleiderDe heer G. Stoop !Go Diagnose-expertDe heer A. van Pelt !Go WerkleiderMevrouw M. Sandifort-WesthoffAlesconTeam opleid<strong>in</strong>genDe heer A. Rumph Alescon PraktijkopleiderMevrouw S. Szymkowiak MTB Maastricht Beleidsmedewerker P&ODe heer E. Boertien MTB Maastricht Rayonleider hoveniersbedrijfDe heer F. WestraCaparisDe heer H. van der Bijl Caparis Projectmedewerker/tra<strong>in</strong>er O&IMevrouw M. VisserMevrouw M. van Teyl<strong>in</strong>genSowecoPantar AmsterdamLegitimer<strong>in</strong>gOp 22 juni 2011 hebben de volgende afgevaardigden van organisaties uit de sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g(stuurgroep) <strong>in</strong>gestemd met de <strong>in</strong>houd van het beroepscompetentieprofiel werkbegeleider en teamleider:Naam Organisatie FunctieDe heer Ph. F. Huizer CEDRIS Adviseur Onderwijs-ArbeidsmarktDe heer A.A.A. van der Maden Abvakabo FNVMevrouw J.Lesterhuis was namens <strong>SBCM</strong> als projectleider aanwezig bij de stuurgroepbijeenkomstenOp 12 september 2011 hebben de volgende organisaties (bestuur <strong>SBCM</strong>) het beroepscompetentieprofielwerkbegeleider en teamleider gelegitimeerd:Naam Organisatie FunctieMevrouw drs. M.M. Damen CEDRIS DirecteurMevrouw J. Meijer Abvakabo FNV BestuurderMevrouw A. de Jonge CNV Publieke Zaak Bestuurder Sector OverheidDe heer mr. L.A. Schriever VNG Senior beleidsmedewerkerDe heer A.A.A. van der Maden Abvakabo FNV___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201150


Bijlage 4BegrippenlijstHieronder v<strong>in</strong>dt u een alfabetische lijst met diverse begrippen die zijn toegepast <strong>in</strong> dit beroepscompetentieprofielvan de werkbegeleider en teamleider. Deze lijst is voor een belangrijk deelovergenomen uit ‘Klaar voor de toekomst’ (NIZW 2005). Bij een aantal begrippen is de beschrijv<strong>in</strong>genigsz<strong>in</strong>s aangepast om deze meer toe te spitsen op het beroep van werkbegeleider en teamleider of decontext waar<strong>in</strong> hij werkzaam is. Dan is het begrip gemarkeerd met ¹.Aan de NIZW begrippenlijst is een aantal begrippen toegevoegd. Deze begrippen hebben specifiekbetrekk<strong>in</strong>g op het beroep van werkbegeleider en teamleider. Een deel van de toegevoegde begrippen isovergenomen uit de begrippenlijst van Colo. Dit is aangegeven met ². Een ander deel van detoegevoegde begrippen is geformuleerd door Calibris, dit is aangegeven met ³.Samengevat:De begrippen zijn afkomstig van NIZW tenzij is aangeven:¹ In bewerkte vorm overgenomen van NIZW;² Afkomstig van Colo³ Afkomstig van Calibris.Beg<strong>in</strong>nend beroepsbeoefenaarBeroepsbeoefenaar die zijn opleid<strong>in</strong>g heeft afgerond en die daarmee de beroepscompetenties,leercompetenties en burgerschapscompetenties bezit die worden vereist <strong>in</strong> het kwalificatieprofiel dat geldtvoor zijn beroep of functie.BeroepGeheel van met elkaar samenhangende beroepsactiviteiten, gemeenschappelijk aanvaarde theoretischeen ethische uitgangspunten en methodieken, waarvan de aard en de onderl<strong>in</strong>ge samenhang onafhankelijkzijn van specifieke arbeidsorganisaties.Opmerk<strong>in</strong>g: <strong>in</strong> sommige gevallen is het meteen duidelijk dat het om een beroep gaat, <strong>in</strong> andere gevallen ishet soms de vraag of je over beroep of over (clusters van) functie(s) zou moeten spreken; ideeën of eenbepaalde werksoort als functie of beroep gezien moet worden, kunnen veranderen <strong>in</strong> de tijd; factoren alsprofessionaliser<strong>in</strong>g en maatschappelijke erkenn<strong>in</strong>g spelen mee bij de vraag of het om een beroep gaat.BeroepsactiviteitenActiviteiten die een beroepsbeoefenaar uitvoert tijdens de uitoefen<strong>in</strong>g van zijn beroep of functie.BeroepsbeoefenaarIemand die beroepsactiviteiten uitvoert <strong>in</strong> een bepaald beroep of specifieke functie waarvoor hij betaaldkrijgt (dit <strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g tot vrijwilligers).Beroepsbeschrijv<strong>in</strong>gGlobale beschrijv<strong>in</strong>g van het beroep of de functie <strong>in</strong> een competentieprofiel, bestaande uit onder anderede onderwerpen: essentie en context.Beroepscontext(Specifieke) Omstandigheden of situatie waar<strong>in</strong> iemand zich bev<strong>in</strong>dt als hij als beroepsbeoefenaarwerkzaam is.<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong>¹Systematische beschrijv<strong>in</strong>g van een beroep of functie bestaande uit een beroepsbeschrijv<strong>in</strong>g en een opde directe beroepspraktijk gerichte set kerntaken, werkprocessen, kernopgaven, beroepscompetentiesmet beheers<strong>in</strong>gscriteria van een vakvolwassen beroepsbeoefenaar, en een competentiematrix. Eenberoeps(competentie)profiel komt tot stand op basis van gegevens uit de beroepspraktijk. Een ofmeerdere beroepscompetentieprofielen vormen het referentiekader voor het ontwikkelen van eenkwalificatiedossier. In het beroeps(competentie)profiel moet voldoende breedte tot uitdrukk<strong>in</strong>g komen. Eenberoepscompetentieprofiel moet zijn gelegitimeerd door de sociale partners van de desbetreffende___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201151


edrijfstak. <strong>Beroepscompetentieprofiel</strong>en (of andere gelegitimeerde documenten) liggen ten grondslagaan de kwalificaties.BeroepscompetentiesCompetenties van beroepsbeoefenaren om <strong>in</strong> voorkomende beroepscontexten op adequate, doelbewusteen gemotiveerde wijze proces- en resultaatgericht te handelen, dat wil zeggen passende procedures tekiezen en toe te passen om de juiste resultaten te bereikenOpmerk<strong>in</strong>g: <strong>in</strong> het competentieprofiel worden de beroepscompetenties opgenomen waarover devakvolwassen beroepsbeoefenaar moet beschikken om de kerntaken uit te voeren en te kunnen omgaanmet de kernopgaven.Beroepshoud<strong>in</strong>g¹Set van karaktereigenschappen die tot het wezen van een persoon horen; een beroepsbeoefenaar moetvoor een verantwoorde beroepsuitoefen<strong>in</strong>g over een bepaalde beroepshoud<strong>in</strong>g beschikken.Beroepsmatig handelenZie: beroepsactiviteitenBeroepsopleid<strong>in</strong>g²Een beroepsopleid<strong>in</strong>g richt zich op de kwalificatie voor verschillende niveaus van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g. Hetmiddelbaar beroepsonderwijs kent 4 niveaus, waarbij niveau 1 het laagste niveau is en niveau 4 hethoogste. Vanuit niveau 4 is doorstrom<strong>in</strong>g naar het hoger beroepsonderwijs mogelijk.BeroepsprofielZie beroepscompetentieprofielBrancheSamenhangend werkveld dat een onderdeel vormt van een sector.ColoColo is de verenig<strong>in</strong>g van de zeventien kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Dezeventien kenniscentra vertegenwoordigen meer dan veertig verschillende branches. Kenmerkend voorde kenniscentra is hun groeiende strategische rol op de arbeidsmarkt. Colo stimuleert een dynamische<strong>in</strong>teractie tussen bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Zet zich <strong>in</strong> om leerl<strong>in</strong>g en leerbedrijf dichter bij elkaarte brengen en legt contact tussen ketenpartners op landelijk en regionaal niveau.Competentie³Competenties zijn ontwikkelbare vermogens van mensen waarmee ze <strong>in</strong> voorkomende situatiesadequaat, gemotiveerd, proces- en resultaatgericht kunnen handelen. Competenties zijn samengesteldvan karakter en relateren aan onderliggende vaardigheden, kennis en houd<strong>in</strong>g. Competenties krijgen pasbetekenis <strong>in</strong> een context. Of iemand over de gevraagde competenties beschikt, wordt zichtbaar <strong>in</strong> gedragdat, als één van de voorwaarden, leidt tot succes bij uitoefenen van het beroep.Competentiegericht onderwijs²Het competentiegerichte onderwijs is een verzamelnaam voor de wijze waarop scholen hun onderwijsvorm geven. Competenties vormen daarbij het uitgangspunt voor de opleid<strong>in</strong>gsprogramma’s.Competentiematrix²Grafische weergave van de relatie tussen de uitvoer<strong>in</strong>g van werkprocessen b<strong>in</strong>nen een kerntaak en dedaarbij noodzakelijke competenties en/of de relatie tussen kernopgaven en de daarbij noodzakelijkecompetenties. De competentiematrix wordt per kerntaak opgesteld. Op één as van deze matrix staat deberoepscontext <strong>in</strong> de vorm van werkprocessen, op de andere as de competenties. De competentiematrixis een hulpmiddel waarmee <strong>in</strong> één oogopslag de essentie van het beroep, namelijk de relatie tussenberoeps<strong>in</strong>houd en competenties duidelijk wordt. Zie ook kerntaak.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201152


CompetentieprofielZie: beroepscompetentieprofielComplexiteit¹Mate waar<strong>in</strong> beroepsactiviteiten gebaseerd zijn op toepass<strong>in</strong>g van rout<strong>in</strong>es, standaarden of nieuweprocedures; de complexiteit geeft de moeilijkheidsgraad aan en wordt bepaald door de kenmerken vandegenen met wie of voor wie de praktijkopleider werkt, de omstandigheden en de handel<strong>in</strong>g zelf.Opmerk<strong>in</strong>g: de andere criteria die het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g bepalen, zijn transfer,verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.ContextOmstandigheden of de situatie waar<strong>in</strong> iemand zich bev<strong>in</strong>dt, te onderscheiden <strong>in</strong> beroepscontext,leercontext en maatschappelijke context.Functie¹Geheel van beroepsactiviteiten dat <strong>in</strong> een specifieke arbeidsorganisatie tot de verantwoordelijkheid vanéén beroepsbeoefenaar behoort; <strong>in</strong> tegenstell<strong>in</strong>g tot beroepen zijn functies altijd gebonden aan eenbepaalde organisatie; het zijn specifieke verschijn<strong>in</strong>gsvormen van beroepen.Opmerk<strong>in</strong>g: iemand met het beroep praktijkopleider kan werken <strong>in</strong> de functie van opleid<strong>in</strong>gscoörd<strong>in</strong>ator;van sommige functies is het duidelijk dat het om een functie gaat en niet om een beroep, maar er zijn ookfuncties waarbij je ook van beroep zou kunnen spreken; ideeën over wat een functie en wat een beroep iskunnen ook veranderen <strong>in</strong> de tijd; factoren als professionaliser<strong>in</strong>g en maatschappelijke erkenn<strong>in</strong>g spelenmee bij de vraag of het om een beroep of om een functie gaat.KernopgavenElke beroepsbeoefenaar heeft regelmatig te maken met situaties, waar<strong>in</strong> van hem een aanpak ofoploss<strong>in</strong>g wordt verwacht, waarbij een standaardaanpak of oploss<strong>in</strong>g niet volstaat en waarbij hetafbreukrisico bij een onjuiste aanpak groot is. Dergelijke situaties noemen we kernopgaven, omdat er eenafweg<strong>in</strong>g gemaakt moet worden tussen verschillende belangen, dan wel verschillende oploss<strong>in</strong>gen die elkhun voor- en nadelen hebben.Kerntaak¹Een kerntaak bestaat uit een geheel van <strong>in</strong>houdelijk met elkaar samenhangende werkprocessen,kenmerkend voor de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g. Een beroepscompetentieprofiel heeft een beperkt aantalkerntaken. Alle kerntaken samen beschrijven de essentie van de beroepsuitoefen<strong>in</strong>g van de betreffendeberoepengroep. Elke kerntaak heeft een competentiematrix waar<strong>in</strong> is aangegeven welke competentiesmoeten worden aangewend bij het uitvoeren van een werkproces van de betreffende kerntaak.Kwalificatie²Een kwalificatie is de <strong>in</strong>houd van het diploma, vastgelegd <strong>in</strong> een kwalificatiedossier. De uitstroom is denoemer waaronder de <strong>in</strong>houd van een kwalificatie is ondergebracht. In de praktijk zijn de begrippenkwalificatie en uitstroom synoniemen.Kwalificatiedossier¹Systematische beschrijv<strong>in</strong>g gekoppeld aan opleid<strong>in</strong>gen van een op de directe beroepspraktijk gerichte setkerntaken, kernopgaven en beroepscompetenties, leercompetenties en burgerschapscompetenties metbeheers<strong>in</strong>gscriteria van de beg<strong>in</strong>nend beroepsbeoefenaar, gebaseerd op een of meercompetentieprofielen uit de beroepspraktijk en op het brondocument Leren en Burgerschap waar<strong>in</strong> deleer- en burgerschapscompetenties zijn opgenomen.Opmerk<strong>in</strong>g: het kwalificatiedossier geeft aan over welke competenties beg<strong>in</strong>nende beroepsbeoefenarenmoeten beschikken als zij de betreffende beroepsopleid<strong>in</strong>g hebben afgerond.Niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>gHet niveau waarop de beroepsbeoefenaar zijn beroep uitoefent. Dit niveau wordt onder andere bepaalddoor complexiteit, transfer, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201153


NIZW³Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn. NIZW bestaat vanaf 1 januari 2007 niet meer.Drie nieuwe kennis<strong>in</strong>stituten ondersteunen vanaf 1 januari 2007 de activiteiten op het terre<strong>in</strong> van zorg,jeugd en maatschappelijke <strong>in</strong>zet, te weten Movisie, Vilans en Nederlands Jeugd<strong>in</strong>stituut.IOP³IOP staat voor <strong>in</strong>dividueel ontwikkelplan. De medewerker beschrijft <strong>in</strong> dit plan welke kwaliteiten,competenties en/of vaardigheden hij verder wil ontwikkelen. Indien de medewerker een IOP heeft, dan isdit plan leidraad bij de verdere <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van het leerwerktrajectTransferMate waar<strong>in</strong> de beroepsbeoefenaar zijn vermogen moet aanspreken om abstracte zaken te vertalen naarconcrete en omgekeerd en om vermogens, opgedaan <strong>in</strong> de ene beroepscontext, <strong>in</strong> te zetten <strong>in</strong> eenandere, soortgelijke beroepscontext.Opmerk<strong>in</strong>g: de andere criteria die het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g bepalen, zijn complexiteit,verantwoordelijkheid en zelfstandigheid.Trends en <strong>in</strong>novaties¹Omschrijv<strong>in</strong>g van (toekomstige) ontwikkel<strong>in</strong>gen die van belang zijn voor de uitoefen<strong>in</strong>g van het beroep ofde functie en die onderverdeeld kunnen worden <strong>in</strong> onder andere marktontwikkel<strong>in</strong>gen, technologischeontwikkel<strong>in</strong>gen, wetgev<strong>in</strong>g/overheidsreguler<strong>in</strong>g, bedrijfsorganisatorische ontwikkel<strong>in</strong>gen en <strong>in</strong>ternationaleontwikkel<strong>in</strong>gen.Vakvolwassen beroepsbeoefenaarErvaren beroepsbeoefenaar die de beroepscompetenties bezit die worden vereist <strong>in</strong> hetcompetentieprofiel dat geldt voor haar beroep of functie.Verantwoordelijkheid¹Mate waar<strong>in</strong> de beroepsbeoefenaar aanspreekbaar is op de door hem uitgevoerde beroepsactiviteiten, opde gevolgen daarvan voor de leerl<strong>in</strong>g, organisatie, onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g en de beroepsactiviteiten vananderen.Opmerk<strong>in</strong>g: de andere criteria die het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g bepalen, zijn complexiteit, transferen zelfstandigheid.Werkproces²Een werkproces is een afgebakend geheel van beroepshandel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen een kerntaak. Het werkproceskent een beg<strong>in</strong> en een e<strong>in</strong>d, heeft een resultaat en wordt als kenmerkend herkend <strong>in</strong> de beroepspraktijk.Een werkproces bestaat dus nooit uit één handel<strong>in</strong>g of gedrag<strong>in</strong>g. Meerdere werkprocessen kunnengelijktijdig lopen.Werksituatiezie: beroepscontextZelfstandigheidMate waar<strong>in</strong> de beroepsbeoefenaar op eigen kracht <strong>in</strong>itiatieven neemt, besliss<strong>in</strong>gen neemt en takenverricht.Opmerk<strong>in</strong>g: de andere criteria die het niveau van beroepsuitoefen<strong>in</strong>g bepalen, zijn complexiteit, transferen verantwoordelijkheid.___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201154


BronnenCalibris (2009) <strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> PraktijkopleiderCalibris (2010) Begrippenlijst CGO CKS en BeoordelenCompetentieatlas werkbegeleiders (2011), gedownload van:http://www.competentieatlas.nl/cluster.asp?beroep_cd=4000000351Colo (2009). Begrippenlijst, gedownload van: www.kwalificatiesmbo.nlColo. Competentiemodel Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven – powered by SHLDongen, M. van den (2009). Individualiser<strong>in</strong>g: trendy, maar ook trend? gedownload van:http://www.bestuurskunde.nl/publicaties/bestuurskunde.php?artikel=1996,,5,1,2Kennis, R., Peters, F. (2011) Functies <strong>in</strong> de werkleid<strong>in</strong>g van bedrijven voor sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g.Kenniscentrum Beroepsonderwijs ArbeidsmarktM<strong>in</strong>isterie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2008). Werken aan Vakmanschap. Strategischeagenda Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie 2008-201.M<strong>in</strong>isterie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2009). De WEB op hoofdlijnen, gedownload van:http://www.m<strong>in</strong>ocw.nl/documenten/web1hoofdlijnen.pdfM<strong>in</strong>isterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2009). Arbeidstijdenwet, gedownload van:http://home.szw.nl/<strong>in</strong>dex.cfm?menu_item_id=14417&hoofdmenu_item_id=13825&rubriek_item=392205&rubriek_id=391817&set_id=123&doctype_id=6&l<strong>in</strong>k_id=109853M<strong>in</strong>isterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2009). Veilig werken, gedownload van:http://home.szw.nl/<strong>in</strong>dex.cfm?hoofdmenu_item_id=13825&rubriek_id=391817&menu_item_id=13749M<strong>in</strong>isterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2009). Wetten en regels, gedownload van:http://www.m<strong>in</strong>vws.nl/onderwerpen/wetten-en-regels/Postbus 51 (2009). Arbeidsomstandigheden, gedownload van:http://www.postbus51.nl/nl/home/themas/werk-en-loopbaan/arbeidsomstandighedenM<strong>in</strong>isterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2011). Samenvatt<strong>in</strong>g hoofdlijnennotitie Wet werkennaar vermogen, gedownload van:http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/notas/2011/05/02/samenvatt<strong>in</strong>g-hoofdlijnennotitiewerken-naar-vermogen.htmlVlaar, P.; M. van Hattum, C. van Dam; R. Broeken (2006). Klaar voor de toekomst, NIZW, UtrechtVliet, K. van, Duyvendak, e.a. (2004). Toekomstverkenn<strong>in</strong>g t.b.v. een beroepenstructuur <strong>in</strong> zorg enwelzijn. Verwey-Jonker InstituutWeyenberg, A. van de (2009). Botsende opvatt<strong>in</strong>gen. Didactief nr. 4___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201155


DisclaimerCalibris kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuistheden <strong>in</strong> dit document. Aan de<strong>in</strong>houd van dit document kunnen geen rechten worden ontleend.CalibrisRunnenburg 34Postbus 1313980 CC BunnikT 030 750 7000F 030 750 7001I www.calibris.nlE <strong>in</strong>fo@calibris.nl___________________________________________________________________________________________________<strong>Beroepscompetentieprofiel</strong> werkbegeleider en teamleider sw 201156

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!