Dans-bewegingstherapie in de Justitiële ... - KenVaK - Zuyd

De theorie over woede van Novaco (1975, 1994) geldt momenteel als de meest gezaghebbende. Novaco'sstandpunt staat dicht bij de cognitieve gedragstheorie, in die zin dat woede wordt beschouwd als eensubjectieve emotionele staat, die zowel psychologische als cognitieve activiteit behelst, maar duidelijkverband houdt met omgevingsomstandigheden. Volgens Novaco (1975) is iemand boos wanneer eenbepaalde gebeurtenis uit de omgeving patronen van cognitieve en fysiologische opwinding veroorzaakt.Meer in het bijzonder ligt deze prikkel in de perceptie van het individu van de woorden of daden van deander. De activiteit van het autonome zenuwstelsel zou een belangrijke rol spelen bij de fysiologischeprocessen die ten grondslag liggen aan gedragsproblemen. De activiteit van het autonome zenuwstelsel(Ortiz & Raine, 2004) wordt ook wel ‘arousal’ genoemd. De mate van arousal kan door het meten vanhartslag en bloeddruk in beeld worden gebracht. In de meta-analyse van Ortiz en Raine (2004) wordt metname een verlaagde hartslag in verband gebracht met gedragsproblemen. Hoewel dit een omvangrijke,veel aangehaalde en gedegen studie is, zijn er ook enkele studies waarin het tegendeel wordt beweerd(o.a. Rappaport & Thomas, 2004).Vaardigheden en gedragOnderzoekers signaleren bij jongeren die recidiveren significant vaker een gebrek aan socialevaardigheden en probleemoplossende vaardigheden.Het oorspronkelijke sociale vaardigheidsmodel(Argyle & Kendon, 1967) stelt dat sociaal (interpersoonlijk) vaardig gedrag drie verwante componentenomvat: sociale perceptie, sociale cognitie en sociaal gedrag (Hollin & Trower, 1986c). Sociale perceptieverwijst naar de vaardigheid waarmee iemand sociale signalen oppikt en begrijpt (input); sociale cognitieis in deze betekenis analoog aan het verwerken van sociale informatie (throughput); en sociaal gedrag iswaarneembaar sociaal handelen (output). Een sociaal competent persoon maakt gebruik van al deze drieaspecten om goed te functioneren in de omgang met anderen en zo zijn sociale doelstellingen te bereiken.Bij agressieve jongere delinquenten is sprake van verstoringen op de drie genoemde factoren. Volgendop perceptie en begrip (c.q. interpretatie) van het gedrag van anderen moet het individu een beslissingnemen over een passende reactie. Dit besluitvormingsproces vereist het vermogen uitvoerbarehandelingswijzen te genereren, alternatieven tegen elkaar af te wegen en plannen te maken om hetgewenste resultaat te behalen (Spivack, Platt, & Shure, 1976). Diverse onderzoeken hebben uitgewezendat sommige justitiabelen, met name jongere justitiabelen, moeite hebben met het oplossen vanproblemen op het gebied van sociale interactie. Onderzoeken aan de hand van de Adolescent ProblemInventory bijvoorbeeld, hebben aangetoond dat jongere mannelijke justitiabelen beduidend mindersociaal competent reageren op een reeks sociale problemen dan niet-justitiabelen (Palmer & Hollin, 1996;1999). Het is duidelijk dat sociale cognitie, waaronder het oplossen van sociale problemen, verbandhoudt met agressief gedrag. Diverse studies tonen aan dat problemen in het stellen van socialedoelstellingen, het oplossen van sociale problemen, het voornamelijk gebruik maken van agressieveoplossingen en het accuraat opvatten van sociale feedback op gedrag belangrijke factoren zijn bij hetontstaan van antisociaal gedrag, waaronder ook agressief gedrag (zie bijvoorbeeld Akhtar & Bradley,1991; Crick & Dodge, 1994; Demorest, 1992; Hollin, 1990a, 1990b; Ross & Fabiano, 1985).In een toonaangevend onderzoek vergeleek Spence (1981a) de sociale gedragsvaardigheden van jongeremannelijke justitiabelen met die van jongere mannen uit een niet-criminele controlegroep, die wasgematcht op leeftijd, academische en sociale achtergrond. De delinquenten maakten aanzienlijk minder30 Dans-bewegingstherapie in de Justitiële Jeugdinrichtingen en Gesloten Jeugdzorg