11.07.2015 Views

johan zwemmer contracting en arbeidsrecht

johan zwemmer contracting en arbeidsrecht

johan zwemmer contracting en arbeidsrecht

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Overigwerknemers ter beschikking stelt aan de opdrachtgever,maar als <strong>contracting</strong>bedrijf werk aanneemt dat ondertoezicht <strong>en</strong> leiding van eig<strong>en</strong> werknemers (<strong>en</strong> niet doorwerknemers van de opdrachtgever) wordt verricht, zouge<strong>en</strong> sprake zijn van uitz<strong>en</strong>ding ex art. 7:690 BW <strong>en</strong> vantoepasselijkheid van het loonverhoudingsvoorschrift uit deWet allocatie arbeidskracht<strong>en</strong> door intermediairs (‘Waadi’)Bevat e<strong>en</strong> driehoeksverhouding – ondanks hetfeit dat partij<strong>en</strong> zelf van <strong>contracting</strong> sprek<strong>en</strong> – deelem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de definitie van art. 7:690 BW, dan issprake van e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> de ABU-cao 5 . Hoewel bij <strong>contracting</strong> in beginselsprake is van e<strong>en</strong> minder flexibele arbeidsrelatie met dewerknemer dan bij uitz<strong>en</strong>ding omdat de werknemers opbasis van e<strong>en</strong> ‘gewone’ arbeidsovere<strong>en</strong>komst ex art. 7:610BW in di<strong>en</strong>st zijn van het <strong>contracting</strong>bedrijf (t<strong>en</strong>zij sprakeis van doorl<strong>en</strong>ing van uitz<strong>en</strong>dkracht<strong>en</strong> door het <strong>contracting</strong>bedrijf),mak<strong>en</strong> deze factor<strong>en</strong> dat <strong>contracting</strong> voorondernemers e<strong>en</strong> aantrekkelijk alternatief kan zijn vooruitz<strong>en</strong>ding of detachering. Die aantrekkelijkheid is metingang van 30 maart 2015 alle<strong>en</strong> maar toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, omdatvanaf die datum op grond van de (algeme<strong>en</strong> verbind<strong>en</strong>dverklaarde) ABU-cao vanaf dag één de inl<strong>en</strong>ersbeloningmoet word<strong>en</strong> betaald aan uitz<strong>en</strong>dkracht<strong>en</strong>. 6 Deze factor<strong>en</strong>mak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> nadere juridische afbak<strong>en</strong>ing van <strong>contracting</strong>noodzakelijk.Juridische kwalificatie <strong>contracting</strong>De door het <strong>contracting</strong>bedrijf met de opdrachtgevergeslot<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst kan word<strong>en</strong> gekwalificeerd als e<strong>en</strong>overe<strong>en</strong>komst van aanneming van werk of overe<strong>en</strong>komstvan opdracht. Van aanneming van werk is op grond vanart. 7:750 BW sprake wanneer de <strong>en</strong>e partij, de aannemer,zich jeg<strong>en</strong>s de andere partij, de opdrachtgever, verbindtom buit<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stbetrekking e<strong>en</strong> werk van stoffelijke aardtot stand te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> op te lever<strong>en</strong>, teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> door deopdrachtgever te betal<strong>en</strong> prijs in geld. Is de overe<strong>en</strong>komstniet gericht op de totstandbr<strong>en</strong>ging <strong>en</strong> oplevering vane<strong>en</strong> werk van stoffelijke aard, dan is sprake van e<strong>en</strong>overe<strong>en</strong>komst van opdracht ex art. 7:400 BW. Deovere<strong>en</strong>komst van opdracht fungeert als restcategorie vande in Boek 7 BW geregelde bijzondere overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> opgrond waarvan werkzaamhed<strong>en</strong> word<strong>en</strong> verricht. In dewetsgeschied<strong>en</strong>is bij art. 7:750 BW is b<strong>en</strong>adrukt dat deaannemingstitel betrekking heeft op e<strong>en</strong> grotere variëteit5 CAO voor Uitz<strong>en</strong>dkracht<strong>en</strong> 2012-2017. Deze cao is door FNv Bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>,CNv Di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>bond, De Unie <strong>en</strong> LBv afgeslot<strong>en</strong> met de Algem<strong>en</strong>eBond Uitz<strong>en</strong>donderneming<strong>en</strong>.6 in het najaar van 2014 kwam<strong>en</strong> de partij<strong>en</strong> bij de ABU-cao overe<strong>en</strong> datuitz<strong>en</strong>dkracht<strong>en</strong> met ingang van 30 maart 2015 vanaf de eerste dag vande terbeschikkingstelling e<strong>en</strong> loon ontvang<strong>en</strong> dat is gebaseerd op dearbeidsvoorwaard<strong>en</strong> van de opdrachtgever. Deze aanpassing<strong>en</strong> in delop<strong>en</strong>de ABU-cao zijn met ingang van 18 maart 2015 algeme<strong>en</strong> verbind<strong>en</strong>dverklaard (Stcrt. 2015/926).van contract<strong>en</strong> dan de aanneming van bouwwerk<strong>en</strong> of watdaarmee verband houdt. Ook het bewerk<strong>en</strong>, uitbreid<strong>en</strong>,verander<strong>en</strong>, reparer<strong>en</strong> of slop<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> reeds bestaandwerk valt onder dit criterium. 7 Dat aanneming van werk nietalle<strong>en</strong> betrekking heeft op de bouw blijkt uit andere hierbijg<strong>en</strong>oemde voorbeeld<strong>en</strong> in de wetsgeschied<strong>en</strong>is, zoals hetwass<strong>en</strong> of stom<strong>en</strong> van kler<strong>en</strong> <strong>en</strong> het reparer<strong>en</strong> van gebruiksvoorwerp<strong>en</strong>.8 Van geval tot geval zal dus e<strong>en</strong> inschattingmoet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gemaakt van het antwoord op de vraagof sprake is van aanneming van werk. Doorslaggev<strong>en</strong>ddaarbij is of het gaat om werkzaamhed<strong>en</strong> die bestaan in hetvervaardig<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of bewerk<strong>en</strong> van stoffelijke voorwerp<strong>en</strong>. 9De uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst is de <strong>en</strong>ige driehoeksverhoudingdie apart is gedefinieerd in Boek 7 BW. Wanneer e<strong>en</strong> driehoeksverhoudingvoldoet aan de definitie van art. 7:690BW, is sprake van e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst. Art. 7:690 BWis van dwing<strong>en</strong>d recht. 10 Bevat e<strong>en</strong> driehoeksverhouding –ondanks het feit dat partij<strong>en</strong> zelf van <strong>contracting</strong> sprek<strong>en</strong>– de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de definitie van art. 7:690 BW, dan issprake van e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst. Voor het onderscheidtuss<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>ding <strong>en</strong> <strong>contracting</strong> zijn de volg<strong>en</strong>de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>uit de definitie van art. 7:690 BW van belang.i. Terbeschikkingstelling van arbeid in het kader van hetberoep of bedrijf van de werkgeverDat de uitz<strong>en</strong>dwerkgever in de zin van art. 7:690 BWde werknemers in het kader van de uitoef<strong>en</strong>ing van zijnberoep of bedrijf ter beschikking stelt, heeft de regeringgekoppeld aan de allocatiefunctie die de uitz<strong>en</strong>dformulevervult op de arbeidsmarkt. 11 Hoewel de allocatiefuncti<strong>en</strong>iet is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de tekst van art. 7:690 BW,heeft de regering bij de parlem<strong>en</strong>taire behandeling van deregeling van de uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst verschill<strong>en</strong>de mal<strong>en</strong>op e<strong>en</strong>duidige wijze medegedeeld <strong>en</strong> b<strong>en</strong>adrukt dat dezeregeling alle<strong>en</strong> geldt voor werkgevers die daadwerkelijke<strong>en</strong> allocatiefunctie vervull<strong>en</strong> op de arbeidsmarkt. E<strong>en</strong>allocatiefunctie impliceert het bij elkaar br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> vande vraag naar <strong>en</strong> het aanbod van (tijdelijke) arbeid. Art.7:690 BW fungeert als toegangspoort voor het in afdeling11 van Titel 10 Boek 7 BW opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> verlichte <strong>arbeidsrecht</strong>elijkeregime waarmee recht wordt gedaan aan deflexibiliteit die zo k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>d is voor uitz<strong>en</strong>darbeid <strong>en</strong> dieinher<strong>en</strong>t is aan de allocatiefunctie van de uitz<strong>en</strong>dwerkgever.12 Met de in art. 7:690 BW opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> definitie werd7 Kamerstukk<strong>en</strong> I 1992/93, 23 095, nr. 38a, p. 9/10.8 Kamerstukk<strong>en</strong> II 1992/93, 23 095, nr. 3, p. 12.9 Zie Asser-van d<strong>en</strong> Berg 7-vi (2013), nrs. 25 <strong>en</strong> 26.10 Zie par. 4.5.1 van mijn dissertatie: J.P.H. Zwemmer, Pluraliteit van werkgeverschap,Dev<strong>en</strong>ter: Kluwer 2012.11 Zie hierover nader mijn bijdrage in Arbeidsrecht onder 2014/60 <strong>en</strong> par.4.5.2 van mijn dissertatie t.a.p. Zie hierover ook L.g. verburg, ‘Payrolling:over duiding <strong>en</strong> verbinding’, AA december 2013/12 <strong>en</strong> e.M. Hoogeve<strong>en</strong>,‘De inl<strong>en</strong>er <strong>en</strong> het werkgeverschap’, ArA 2007/3.12 Op 1 januari 2010 werd aan deze afdeling art. 7:692 BW toegevoegd. Opgrond van dit artikel is de opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk voorde betaling van het minimumloon van de uitz<strong>en</strong>dkracht wanneer ditgeschiedt kracht<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst van opdracht met e<strong>en</strong> niet-gecertificeerduitz<strong>en</strong>dbureau. in het wetsvoorstel WAS komt art. 7:692 BWte vervall<strong>en</strong> in verband met de in dit wetsvoorstel voorgestelde – veel14 SDU / NUMMER 3, APRIL 2015 TIJDSCHRIFT ARBEIDSRECHTPRAKTIJK


ContraCting als ‘nieuw’ f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong> in het arbeidsreChtdus niet beoogd ook <strong>arbeidsrecht</strong>elijke driehoeksverhouding<strong>en</strong>waarbij ge<strong>en</strong> sprake was van e<strong>en</strong> allocatiefunctievan e<strong>en</strong> juridische basis te voorzi<strong>en</strong>. 13 Wel heeft de regeringdestijds medegedeeld dat met de definitie van art. 7:690BW e<strong>en</strong> ruimer toepassingsbereik werd beoogd dan de opdat mom<strong>en</strong>t – eind jar<strong>en</strong> neg<strong>en</strong>tig van de vorige eeuw –in de praktijk voorkom<strong>en</strong>de traditionele uitz<strong>en</strong>ding dooruitz<strong>en</strong>dbureaus die zich richtt<strong>en</strong> op terbeschikkingstellingbij ‘piek of ziek’. Daardoor zou deze regeling volg<strong>en</strong>sde regering ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s van toepassing zijn op ‘organisatieszoals uitz<strong>en</strong>dbureaus, detacheerbedrijv<strong>en</strong>, arbeidspools <strong>en</strong>andere organisaties, die er hun beroep of bedrijf van mak<strong>en</strong>arbeidskracht<strong>en</strong> onder welke noemer dan ook tijdelijk aanderd<strong>en</strong> ter beschikking te stell<strong>en</strong>’. 14 Daarbij b<strong>en</strong>adrukte deregering echter dat ook bij de kwalificatie van zulke detacheerbedrijv<strong>en</strong><strong>en</strong> arbeidspools als uitz<strong>en</strong>dwerkgever exart. 7:690 BW van doorslaggev<strong>en</strong>de betek<strong>en</strong>is zou zijn ofzij daadwerkelijk e<strong>en</strong> allocatiefunctie op de arbeidsmarktvervull<strong>en</strong>. 15 In de rechtspraak wordt desalnietteminwissel<strong>en</strong>d geoordeeld over het vereiste van het vervull<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> allocatiefunctie bij de kwalificatie van de uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komstin de zin van art. 7:690 BW. De kantonrechterte Amsterdam oordeelde in 2013 <strong>en</strong> 2014 verschill<strong>en</strong>demal<strong>en</strong> dat het op de arbeidsmarkt vervull<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> allocatiefunctiee<strong>en</strong> vereiste is voor toepassing van art. 7:690BW. 16 In e<strong>en</strong> vonnis van 4 juli 2014 kwam de kantonrechterte Amsterdam echter tot e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>gesteld oordeel. 17 Zo ookhet Hof Amsterdam dat in zijn arrest van 28 oktober 2014 18 ,voorbijgaand aan de hiervoor beschrev<strong>en</strong> wijze waarop art.7:690 BW is uitgelegd in de wetsgeschied<strong>en</strong>is, op basis vande tekst van dat artikel oordeelde dat voor de toepassingvan art. 7:690 BW niet vereist is dat de werkgever e<strong>en</strong> allocatiefunctievervult op de arbeidsmarkt. 19 Het Hof Arnhem-Leeuward<strong>en</strong>overwoog daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> in zijn arrest van3 februari 2015 20 onder verwijzing naar de wetsgeschied<strong>en</strong>isdat voor de toepasselijkheid van art. 7:690 BW e<strong>en</strong> allocatiefunctievereist is.verder gaande – inl<strong>en</strong>ersaansprakelijkheid van art. 7:616a BW (nieuw).13 Kamerstukk<strong>en</strong> II 1996/97, 25 263, nr. 3, p. 10 <strong>en</strong> nr. 6, p. 16. Zie andersY.A.e. van Houte, ‘Uitz<strong>en</strong>ding <strong>en</strong> payrolling: overe<strong>en</strong>komst <strong>en</strong> verschil’,ArbeidsRecht 2011/36.14 Kamerstukk<strong>en</strong> II 1996/97, 25 263 nr. 3, p. 10. Zie ook Kamerstukk<strong>en</strong> II1996/97, 25 263B, p. 8/9 <strong>en</strong> 12.15 Kamerstukk<strong>en</strong> II 1996/97, 25 263 nr. 3, p. 10. Zie ook Kamerstukk<strong>en</strong> II1996/97, 25 263B, p. 9 <strong>en</strong> 12 <strong>en</strong> Kamerstukk<strong>en</strong> II 1996/97, 25 263 nr. 6, p.16.16 Ktr. Amsterdam 1 juli 2013, eCLi:NL:rBAMS:2013:6257, Ktr. Amsterdam3 september 2013, eCLi:NL:rBAMS:2013:6063 <strong>en</strong> Ktr. Amsterdam 22september 2014, eCLi:NL:rBAMS:2014:6356. Zie ook Ktr. <strong>en</strong>schede 21maart 2013, eCLi:NL:rBONe:2013:BZ5108 <strong>en</strong> Ktr. Almelo 11 maart 2014,eCLi:NL:rBOve:2014:1214.17 Ktr. Amsterdam 4 juli 2014, eCLi:NL:rBAMS:2014:5783. Zo ook rb. Amsterdam1 juli 2010, eCLi:NL:rBAMS:2010:BN0820.18 Hof Amsterdam 28 oktober 2014, eCLi:NL:gHAMS:2014:4547.19 Zie ook Hof Amsterdam 9 september 2014, eCLi:NL:gHAMS:2014:4616.20 Hof Arnhem-Leeuward<strong>en</strong> 3 februari 2015, eCLi:NL:gHArL:2015:670.ii. Kracht<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> aan de uitz<strong>en</strong>dwerkgever gegev<strong>en</strong> opdrachtDe terbeschikkingstelling van de uitz<strong>en</strong>dwerknemergeschiedt op basis van e<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst van opdrachtvan de uitz<strong>en</strong>dwerkgever met de derde. In de toelichtingbij art. 7:690 BW deelde de regering mee dat in art. 7:690BW werd opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dat de terbeschikkingstelling van dewerknemer di<strong>en</strong>t te geschied<strong>en</strong> op basis van e<strong>en</strong> opdrachtovere<strong>en</strong>komsttuss<strong>en</strong> de uitz<strong>en</strong>dwerkgever <strong>en</strong> de derde ‘omBij de totstandkoming van art. 7:690 BW is niettoegelicht wat moest word<strong>en</strong> verstaan onder hetverricht<strong>en</strong> van arbeid onder toezicht <strong>en</strong> leiding vande derdeduidelijk te mak<strong>en</strong> dat bijvoorbeeld aanneming van werkniet tot e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst kan leid<strong>en</strong>’. 21 In de NotaFlexibiliteit <strong>en</strong> Zekerheid van de STAR van 3 april 1996 –die de basis vormde van de Wet flexibiliteit <strong>en</strong> zekerheid <strong>en</strong>de daarin opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> definitie van art. 7:690 BW – deeldede STAR mee dat di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> die in hun geheel als pakketword<strong>en</strong> uitbesteed, waarbij als voorbeeld<strong>en</strong> catering,beveiliging <strong>en</strong> schoonmaak werd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd, ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>smoet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aangemerkt als verricht in het kader vane<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> werk. 22iii. Onder toezicht <strong>en</strong> leiding van de derdeBij de totstandkoming van art. 7:690 BW is niet toegelichtwat moest word<strong>en</strong> verstaan onder het verricht<strong>en</strong> van arbeidonder toezicht <strong>en</strong> leiding van de derde. In de literatuur wordtaang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dat toezicht <strong>en</strong> leiding op hetzelfde neerkom<strong>en</strong>als werkgeversgezag binn<strong>en</strong> de gewone arbeidsovere<strong>en</strong>komstvan art. 7:610 BW. 23 Ook in de (lagere) rechtspraakwordt onder toezicht houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong> door de derde– de opdrachtgever – hetzelfde verstaan als werkgeversgezag.24 Anders dan de woord<strong>en</strong> ‘in di<strong>en</strong>st van’ in art. 7:610BW, hebb<strong>en</strong> toezicht <strong>en</strong> leiding uitsluit<strong>en</strong>d betrekking ophet feitelijke gezag van de opdrachtgever over de door deuitz<strong>en</strong>dwerknemer verrichte werkzaamhed<strong>en</strong>. Tuss<strong>en</strong> deuitz<strong>en</strong>dwerknemer <strong>en</strong> de opdrachtgever kan ge<strong>en</strong> sprakezijn van gezag op basis van de door partij<strong>en</strong> gemaaktecontractuele afsprak<strong>en</strong> omdat zij zich niet met elkaarhebb<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong>. De opdrachtgever heeft het feitelijkewerkgeversgezag over de arbeid van de uitz<strong>en</strong>dwerknemer.25 De uitz<strong>en</strong>dwerkgever heeft op zijn beurt nauwelijkstot ge<strong>en</strong> feitelijk gezag over de door de uitz<strong>en</strong>dwerknemerverrichte arbeid. Om die red<strong>en</strong> kan de uitz<strong>en</strong>dwerkgeverbijvoorbeeld in beginsel niet aansprakelijk word<strong>en</strong> gesteld21 Kamerstukk<strong>en</strong> II 1996/97, 25 263, nr. 3, p. 33.22 Zie S.W. Kuip <strong>en</strong> C.g. Scholt<strong>en</strong>s, Flexibiliteit <strong>en</strong> zekerheid, Parlem<strong>en</strong>taireGeschied<strong>en</strong>is van de Wet flexibiliteit <strong>en</strong> zekerheid, Dev<strong>en</strong>ter: Kluwer 1999, p.925.23 Zie o.a. F.B.J. grapperhaus <strong>en</strong> M. Jans<strong>en</strong>, De uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst, Dev<strong>en</strong>ter:Kluwer 1999, p. 34.24 Zie Ktr. Sittard-gele<strong>en</strong> 13 februari 2008, «JAr» 2008/157.25 Zie par. 4.5.4 van mijn dissertatie t.a.p. <strong>en</strong> Ktr. Amsterdam 23 februari2015, eCLi:NL:rBAMS:2015:886.TIJDSCHRIFT ARBEIDSRECHTPRAKTIJK NUMMER 3, APRIL 2015 / SDU 15


ContraCting als ‘nieuw’ f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong> in het arbeidsreCht2015 aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> wetsvoorstel WAS 32 voorziet ondermeer in de invoeging van e<strong>en</strong> zestal artikel<strong>en</strong> in Titel 10Boek 7 BW (na art. 7:616 BW) waarin de werkgever <strong>en</strong>de opdrachtgever hoofdelijk aansprakelijk word<strong>en</strong> voorde voldo<strong>en</strong>ing van het aan de werknemer verschuldigdeloon wanneer de arbeid wordt verricht in di<strong>en</strong>st van dewerkgever ter uitvoering van e<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst vanopdracht of van aanneming van werk (art. 7:616a BWnieuw). Deze hoofdelijke aansprakelijkheid gaat geld<strong>en</strong>voor alle <strong>arbeidsrecht</strong>elijke driehoeksverhouding<strong>en</strong> <strong>en</strong> deopdrachtgever kan zich slechts disculper<strong>en</strong> van zijn aansprakelijkheidwanneer hij in rechte aannemelijk maaktdat hem niet kan word<strong>en</strong> verwet<strong>en</strong> dat het loon niet isvoldaan aan de werknemer. In situaties waarin sprake isvan e<strong>en</strong> ket<strong>en</strong> van opdrachtgevers, opdrachtnemers <strong>en</strong>aannemers die all<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de werkzaamhed<strong>en</strong> (lat<strong>en</strong>)uitvoer<strong>en</strong> voor één hoofdopdrachtgever, kan de werknemer– als zijn vordering op de werkgever <strong>en</strong> de opdrachtgeverniet is geslaagd – achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s de hogere schakels inde ket<strong>en</strong> aansprek<strong>en</strong>, dus eerst de opdrachtgever van deopdrachtgever van zijn werkgever <strong>en</strong> dan ev<strong>en</strong>tueel verdernaar bov<strong>en</strong> in de ket<strong>en</strong> (art. 7:616b BW nieuw). Ook dehogere opdrachtgever kan zich slechts disculper<strong>en</strong> wanneerhij in rechte aannemelijk maakt dat hem niet kan word<strong>en</strong>verwet<strong>en</strong> dat het loon niet is voldaan aan de werknemer.De in de art. 7:616a <strong>en</strong> 616b BW (nieuw) voorgestelderegeling vertoont gelijk<strong>en</strong>is met de inl<strong>en</strong>ers- <strong>en</strong> ket<strong>en</strong>aansprakelijkheidop grond van respectievelijk art. 34 of 35 Invorderingswet1990. E<strong>en</strong> belangrijk verschil is dat de in art.616a BW (nieuw) voorgestelde hoofdelijke aansprakelijkheidvan de opdrachtgever zowel geldt in situaties waarinde werknemer de arbeid verricht onder toezicht <strong>en</strong> leidingvan de opdrachtgever, zoals bij uitz<strong>en</strong>ding <strong>en</strong> payrolling,als in situaties waarin ge<strong>en</strong> sprake is van leiding <strong>en</strong> toezichtvan de opdrachtgever, zoals bij bepaalde vorm<strong>en</strong> vandetachering <strong>en</strong> <strong>contracting</strong>. Het doorl<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>/of tuss<strong>en</strong>schakel<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> rechtspersoon (‘lagere’ opdrachtnemer)tuss<strong>en</strong> opdrachtgever <strong>en</strong> opdracht- of aannemer zou nade inwerkingtreding van de voorgestelde art. 7:616a<strong>en</strong> 616b BW (nieuw) wele<strong>en</strong>s aantrekkelijker kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong>, nu hiermee de hoofdelijke aansprakelijkheid vande opdrachtgever op grond van 7:616a BW (nieuw) zouword<strong>en</strong> vermed<strong>en</strong>. In het voorgestelde art. 7:616b BW(nieuw) is immers ge<strong>en</strong> sprake van hoofdelijke aansprakelijkheidvan e<strong>en</strong> hogere opdrachtgever in de ket<strong>en</strong>; dewerknemer moet eerst de werkgever <strong>en</strong> de opdrachtgevervan de werkgever aansprek<strong>en</strong>.Contracting <strong>en</strong> ontslagbescherming – deSierafor-zaakE<strong>en</strong> belangrijke red<strong>en</strong> voor de aandacht van socialepartners <strong>en</strong> het kabinet voor het gebruik van <strong>contracting</strong>als mogelijke schijnconstructie was de uitkomst in deSierafor-zaak. 33 In deze zaak besteedde de opdrachtgever,32 Kamerstukk<strong>en</strong> II 2014/15, 34 108.33 Ktr. Leid<strong>en</strong> 17 april 2013, eCLi:NL:rBDHA:2013:BZ7313.Sierafor, productiewerk – het machinaal vervaardig<strong>en</strong> vanboekett<strong>en</strong> voor afnemers – vanaf 2007 geleidelijk steedsmeer uit aan e<strong>en</strong> ander bedrijf, Ruigrok Productie. RuigrokProductie vervaardigde in opdracht van Sierafor voor eig<strong>en</strong>rek<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> risico <strong>en</strong> met behulp van eig<strong>en</strong> productiemiddel<strong>en</strong>machinaal boekett<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vaste prijs per boeket.Het UWV weigerde toestemming te verl<strong>en</strong><strong>en</strong> aan Sieraforvoor het ontslag van de eig<strong>en</strong> werknemers van Sierafordie, voorafgaand aan de uitbesteding van het werk aanRuigrok Productie, dit werk bij Sierafor hadd<strong>en</strong> verricht.Bij het UWV had Sierafor zich op het standpunt gesteldDoorl<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong>/of het tuss<strong>en</strong>schakel<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>rechtspersoon tuss<strong>en</strong> opdrachtgever <strong>en</strong> opdrachtofaannemer zou na de inwerkingtreding van devoorgestelde art. 7:616a <strong>en</strong> 616b BW (nieuw)wele<strong>en</strong>s aantrekkelijker kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>dat de ontslagvergunning di<strong>en</strong>de te word<strong>en</strong> verle<strong>en</strong>d nude uitbesteding van werkzaamhed<strong>en</strong> op grond van deBeleidsregels ontslagtaak UWV (‘Beleidsregels’) e<strong>en</strong> bedrijfseconomischered<strong>en</strong> voor ontslag vormde. In hoofdstuk7 paragraaf 5 van de Beleidsregels is bepaald dat: ‘als e<strong>en</strong>werkgever bepaalde werkzaamhed<strong>en</strong> (…) wil uitbested<strong>en</strong>aan e<strong>en</strong> ander bedrijf, waaronder ook wordt verstaane<strong>en</strong> echte zelfstandige, hem dat in beginsel vrij staat. Indie gevall<strong>en</strong> zal dan ook e<strong>en</strong> vergunning kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>verle<strong>en</strong>d voor de werknemer van het bedrijf die daardoorzijn baan verliest.’ Het UWV oordeelde echter dat, nu dewerknemers van Ruigrok Productie op basis van flexibelearbeids- <strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st war<strong>en</strong>, detoets van hoofdstuk 7 paragraaf 6 van de Beleidsregelsvan toepassing was. In deze paragraaf is bepaald dataanvrag<strong>en</strong> die slechts bedoeld zijn om vaste werknemerste vervang<strong>en</strong> door flexibele medewerkers, niet kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong> gehonoreerd. Het UWV oordeelde dat de ontslagvergunning<strong>en</strong>op deze grond moest<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geweigerdomdat met deze beleidsregel wordt beoogd te voorkom<strong>en</strong>dat vast personeel bijvoorbeeld uit kost<strong>en</strong>overweging<strong>en</strong>wordt vervang<strong>en</strong> door flexibel personeel, ook wanneer dithet gevolg is van aanbesteding van het werk aan e<strong>en</strong> derde,zoals aan de orde was in de Sierafor-zaak.Vervolg<strong>en</strong>s verzocht Sierafor de kantonrechter te Leid<strong>en</strong> dearbeidsovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> van de werknemers te ontbind<strong>en</strong>.De kantonrechter ontbond de arbeidsovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>. Dekantonrechter ging daarbij voorbij aan het verweer van dewerknemers, dat erop neerkwam dat de kantonrechter methet oog op de beschermingsfunctie van het <strong>arbeidsrecht</strong>door onduidelijke constructies, zoals de onderhavigeuitbesteding, he<strong>en</strong> di<strong>en</strong>de te kijk<strong>en</strong>. Naar het oordeel vande kantonrechter was in deze zaak ge<strong>en</strong> sprake van e<strong>en</strong>onduidelijke constructie; Ruigrok Productie kon naar hetoordeel van de kantonrechter niet word<strong>en</strong> aangemerkt alse<strong>en</strong> schijnzelfstandige. De kantonrechter achtte daarbijvan belang dat Ruigrok Productie (i) e<strong>en</strong> al jar<strong>en</strong>lang bijde Kamer van Koophandel ingeschrev<strong>en</strong> NederlandseTIJDSCHRIFT ARBEIDSRECHTPRAKTIJK NUMMER 3, APRIL 2015 / SDU 17


Overigonderneming was die (ii) de productiewerkzaamhed<strong>en</strong> meteig<strong>en</strong> personeel <strong>en</strong> met eig<strong>en</strong> productiemiddel<strong>en</strong> verrichttevoor Sierafor <strong>en</strong> andere onderneming<strong>en</strong>, (iii) het ondernemersrisicodroeg van die activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> (iv) e<strong>en</strong> gecertificeerdeonderneming was. De kantonrechter realiseerde zichdat uitbesteding de recht<strong>en</strong> van werknemers ernstig kanuitholl<strong>en</strong>, zeker wanneer ge<strong>en</strong> sprake is van overgang vanonderneming, <strong>en</strong> dat de door hem geschetste ingrijp<strong>en</strong>deverandering<strong>en</strong> die zich voltrekk<strong>en</strong> op de arbeidsmarktin e<strong>en</strong> groot aantal sector<strong>en</strong> zich dan hard do<strong>en</strong> voel<strong>en</strong>.Hoewel de kantonrechter stelde begrip te hebb<strong>en</strong> voorde frustraties van de werknemers over het feit dat hetuitbestede productiewerk nu werd verricht door ander<strong>en</strong>,legde dit naar zijn oordeel ge<strong>en</strong> gewicht in de schaal voorde vraag of sprake was van reguliere uitbesteding <strong>en</strong>, inhet verl<strong>en</strong>gde daarvan, van e<strong>en</strong> gewichtige red<strong>en</strong><strong>en</strong> voorontbinding van hun arbeidsovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>.e<strong>en</strong> juridisch houdbare vorm van <strong>contracting</strong>:elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> definitieIn de memorie van toelichting bij de WWZ deelt de ministervan SZW mee dat het kabinet <strong>en</strong> sociale partners will<strong>en</strong>voorkom<strong>en</strong> dat ‘driehoeksrelaties’, waaronder <strong>contracting</strong>,oneig<strong>en</strong>lijk word<strong>en</strong> gebruikt. 34 Daarbij wijst de minister opde in het Sociaal Akkoord van 11 april 2013 35 gemaakteafspraak dat relaties in alle gevall<strong>en</strong> transparant zull<strong>en</strong>word<strong>en</strong> gemaakt, zodat ge<strong>en</strong> misverstand zal bestaanover de positie van de werknemer. Zoals hiervoor gesteld,is bij <strong>contracting</strong> ge<strong>en</strong> sprake van e<strong>en</strong> inhoudelijk nieuwf<strong>en</strong>ome<strong>en</strong>. Het feit dat dit de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vlucht heeftg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, dit t<strong>en</strong> koste kan gaan van vaste arbeidsplaats<strong>en</strong>én als gevolg heeft dat ge<strong>en</strong> (bedrijfstak)cao meer vantoepassing is, maakt e<strong>en</strong> nadere afbak<strong>en</strong>ing van dit begripechter noodzakelijk. Op basis van de hiervoor besprok<strong>en</strong>wetgeving <strong>en</strong> jurisprud<strong>en</strong>tie zou mijns inzi<strong>en</strong>s sprake zijnvan e<strong>en</strong> juridisch houdbare vorm van <strong>contracting</strong> <strong>en</strong> nietvan e<strong>en</strong> verkapte vorm van uitz<strong>en</strong>ding dan wel schijnconstructiewanneer sprake is van de volg<strong>en</strong>de elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong>k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>:• het <strong>contracting</strong>bedrijf heeft gehele productie- of werkprocess<strong>en</strong>van de opdrachtgever overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>;• de overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> process<strong>en</strong> of afdeling<strong>en</strong> zijn goed vande rest van de onderneming van de opdrachtgever af tebak<strong>en</strong><strong>en</strong>;• het <strong>contracting</strong>bedrijf is gespecialiseerd in di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ingin de relevante sector(<strong>en</strong>);• het <strong>contracting</strong>bedrijf is e<strong>en</strong> resultaatverplichting aangegaanmet de opdrachtgever t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van te lever<strong>en</strong>product<strong>en</strong>, werk<strong>en</strong>, di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> of andere meetbareresultat<strong>en</strong>, niet e<strong>en</strong> verplichting t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de terbeschikking te stell<strong>en</strong> arbeidskracht<strong>en</strong>;• de opdrachtgever betaalt niet per arbeidsuur, maar e<strong>en</strong>vooraf overe<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong> tarief per geleverd product,werk of di<strong>en</strong>st;34 Kamerstukk<strong>en</strong> II 2013/14, 33 818, nr. 3, p. 7/8 <strong>en</strong> 12.35 Zie www.stvda.nl.• het <strong>contracting</strong>bedrijf maakt gebruik van vaste teamsvan werknemers;• de door het <strong>contracting</strong>bedrijf ingezette teams zijn invergaande mate autonoom <strong>en</strong> de opdracht<strong>en</strong> op dewerkvloer word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de dieook in di<strong>en</strong>st is van het <strong>contracting</strong>bedrijf;• het <strong>contracting</strong>bedrijf is (financieel) verantwoordelijkvoor planning, administratie, managem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> toezicht<strong>en</strong> draagt werkgeversrisico’s dan wel neemt de werkgeversrisico’sop zich;• de door het <strong>contracting</strong>bedrijf ingezette teams mak<strong>en</strong>gebruik van productiemiddel<strong>en</strong> van het <strong>contracting</strong>bedrijf.Op basis van deze elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> laat <strong>contracting</strong>zich dan als volgt juridisch definiër<strong>en</strong>:Bij <strong>contracting</strong> verbindt de <strong>en</strong>e partij, het <strong>contracting</strong>bedrijf,zich e<strong>en</strong> (deel van e<strong>en</strong>) werkproces bij de andere partij,de opdrachtgever, uit te voer<strong>en</strong>. Daarbij geldt voor het <strong>contracting</strong>bedrijfe<strong>en</strong> resultaatsverplichting <strong>en</strong> verbindt deopdrachtgever zich e<strong>en</strong> door partij<strong>en</strong> vastgestelde (stuk)prijs te betal<strong>en</strong> aan het <strong>contracting</strong>bedrijf. Bij de uitvoeringvan de overe<strong>en</strong>komst maakt het <strong>contracting</strong>bedrijf gebruikvan eig<strong>en</strong> productiemiddel<strong>en</strong> <strong>en</strong> zet het <strong>contracting</strong>bedrijfwerknemers in, die onder zijn leiding <strong>en</strong> toezicht <strong>en</strong> als e<strong>en</strong>in bepaalde mate autonome groep word<strong>en</strong> ingezet bij deopdrachtgever.de <strong>arbeidsrecht</strong>elijke positie van de werknemerbij <strong>contracting</strong> <strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> van de WWZAls sprake is van e<strong>en</strong> juridisch houdbare vorm van<strong>contracting</strong>, zull<strong>en</strong> de door het <strong>contracting</strong>bedrijf met dewerknemers overe<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong> arbeidsvoorwaard<strong>en</strong> slechtsopzij kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gezet wanneer (de werkzaamhed<strong>en</strong>van) het <strong>contracting</strong>bedrijf onder de werkingssfeer vall<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> verbind<strong>en</strong>d verklaarde bedrijfstak-cao.In dat geval vall<strong>en</strong> de werknemers op basis van hun arbeidsovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>met het <strong>contracting</strong>bedrijf onderhet personele bereik van de bedrijfstak-cao. Daarbij isbepal<strong>en</strong>d op welke wijze <strong>en</strong> binn<strong>en</strong> welke sector<strong>en</strong> het <strong>contracting</strong>bedrijfopdracht<strong>en</strong> gaat aannem<strong>en</strong>. 36 Wanneer bijde aanneming van de opdracht door het <strong>contracting</strong>bedrijfwerknemers <strong>en</strong>/of productiemiddel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>van de opdrachtgever, kan sprake zijn van overgang vanonderneming in de zin van art. 7:662 BW. Of daarvansprake is, hangt af van de feitelijke omstandighed<strong>en</strong>, metname of de door de werknemers te verricht<strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong>voor de opdrachtgever e<strong>en</strong> arbeidsint<strong>en</strong>sief of e<strong>en</strong> kapitaalint<strong>en</strong>siefkarakter hebb<strong>en</strong>. 37 Wanneer de uitbesteding36 Dat laatste geldt ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s voor de beantwoording van de vraag ofsprake is van e<strong>en</strong> verplichte p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>premieafdracht aan e<strong>en</strong> bedrijfstakp<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>fonds.Omdat bij e<strong>en</strong> juridisch houdbare vorm van <strong>contracting</strong>ge<strong>en</strong> sprake is van e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dovere<strong>en</strong>komst in de zin van art. 7:690 BW,is ge<strong>en</strong> sprake van verplichte premieafdracht aan StiPP.37 Zie hierover nader aant. C.3 van mijn comm<strong>en</strong>taar bij art. 7:662 BW in Sdu18 SDU / NUMMER 3, APRIL 2015 TIJDSCHRIFT ARBEIDSRECHTPRAKTIJK

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!